Kleinschalig wonen voor ouderen met dementie
Achtergrond Toename aantal ouderen met dementie Verandering in zorgconcept Van oudsher: medisch-somatisch gericht Momenteel: veel aandacht voor welzijn en kwaliteit van leven psychosociaal model Erkenning belang fysieke omgeving Kleinere groepen, huiselijkere inrichting
Resultaat: nieuwe zorgvormen, o.a. kleinschalig wonen
Kleinschalige woonvormen Maximaal 8 bewoners per groepswoning Het voeren van een gezamenlijke huishouding - in ieder geval dagelijks koken in de woning Vast team medewerkers & verzorgenden hebben geïntegreerde taken
Enkele cijfers Aandeel kleinschalig wonen in dementie zorg: In 2005 circa 10% In 2010 circa 25% Streven: veel hoger aandeel Stimulering vanuit overheid 80 miljoen beschikbaar
Vormgeving kleinschalig wonen grote diversiteit naar schaal, locatie en organisatie van de zorg
Evidence Veelal beschrijvende (case) studies Overwegend positieve bevindingen Nauwelijks effectonderzoek voorhanden Eén gecontroleerde studie in Nederland (Te Boekhorst et al., VU/Trimbos)
Eigen onderzoek (2007-2011) Effecten van kleinschalig wonen op bewoners, familieleden en medewerkers Procesevaluatie (m.n. ervaringen in kleinschalig wonen) NB: focus hier op effecten bewoners en medewerkers
Onderzoeksopzet Quasi-experiment: Kleinschalige woonvormen experimentele groep Reguliere PG verpleegafdelingen controle groep Longitudinaal Na baseline meting vervolgmetingen na 6 en 12 maanden Gestandaardiseerde dataverzameling mbv gevalideerde vragenlijsten
Kleinschalige woonvormen Maximaal 8 bewoners per groepswoning Het voeren van een gezamenlijke huishouding - in ieder geval dagelijks koken in de woning Vast team medewerkers en verzorgenden hebben geïntegreerde taken
Reguliere afdelingen 15 bewoners of meer per afdeling Verzorgenden hebben gedifferentieerde taken Dagelijks leven wordt voornamelijk bepaald door de routines en regels van de organisatie
Deelnemers Bewoners (124 ksw versus 135 regulier) Diagnose dementie Matching op cognitie en functionele status Medewerkers (114 ksw versus 191 regulier) Alle verzorgenden/verpleegkundigen in vaste dienst en werkzaam in de dagelijkse zorg (niveau 1 5) Selectie vond plaats bij 21 verpleeghuisafdelingen en 28 kleinschalige woningen
Contrast Is er voldoende contrast tussen beide groepen? Score observatielijst, gebaseerd op inclusiecriteria Vragen zoals in welke mate kunnen bewoners het tijdstip van opstaan en naar bed gaan zelf bepalen? Totaalscore range 18-90
Score op criterium lijst (hogere score is meer kleinschalig) Reguliere afdelingen (n=21 afdelingen) Kleinschalig wonen (n=28 woningen) Gemiddelde: 42.3 Range: 36 55 Gemiddelde: 67.6 Range: 60-77 Conclusie: er is voldoende contrast
Resultaten bewoners: Kwaliteit van leven, gedrag, vrijheidsbeperking en psychofarmaca
Kwaliteit van leven Geen verschil in beloop totaalscore tussen beide groepen 20 15 10 5 ksw reg 0 m1 m2 m3
Kwaliteit van leven (9) subschalen Weinig verschillen op de meeste subschalen (zelfbeeld, zich thuis voelen, sociale relaties, etc) Oordeel verzorgenden: Kleinsch betere score op subschaal Iets om handen hebben Kleinsch slechtere score op subschaal Negatief affect
Gedrag: neuropsychiatrische symptomen Geen effect: Geen grote verschillen in beloop symptomen 20 15 10 5 ksw reg 0 m1 m2 m3 Geen duidelijke verschillen op afzonderlijke domeinen (bijv. doelloos gedrag, apathie, angst, onrust, etc)
Overige uitkomsten In kleinschalige zorg: Minder gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen Minder gebruik van psychofarmaca
Resultaten medewerkers: Arbeidstevredenheid, -motivatie, burnout klachten en werkkenmerken
Arbeidstevredenheid Geen effect kleinschalig wonen in totale groep 20 15 10 ksw reg 5 m1 m2 m3 In contrastanalyse wel verschil: Medewerkers in meest typische ksw zijn meer tevreden dan collega s in meest typische reguliere afdelingen 20 15 10 5 m1 m2 m3 ksw reg
Arbeidsmotivatie en burnout klachten Geen effect in totale groep 10 9 8 7 6 5 4 3 2 m1 m2 m3 Arbeidsmotivatie ksw reg In contrastanalyse wederom verschil tussen groepen: Medewerkers in meest typische ksw scoren gemiddeld hoger op motivatie en lager op burnout klachten
Conclusies Genuanceerd beeld van effecten kleinschalige woonvormen: - Op de hoofduitkomsten weinig overtuigende effecten voor bewoners en medewerkers - Gemengd beeld op andere uitkomsten Kleinschalig wonen niet per definitie betere zorgvorm; meerdere opties kritisch overwegen
Bedankt voor uw aandacht