RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Stedelijk Gymnasium VWO Plaats : Schiedam BRIN nummer : 20DC C1 BRIN nummer : 20DC 00 VWO Onderzoeksnummer : 281536 Datum onderzoek : 19 januari 2015 Datum vaststelling : 16 maart 2015
Pagina 2 van 12
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 19 januari 2015 een onderzoek uitgevoerd op Het Stedelijk Gymnasium Schiedam, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Het Stedelijk Gymnasium biedt onderwijs aan ongeveer 700 leerlingen. Het onderwijs wordt gegeven in een mooi gebouw voorzien van vele faciliteiten, waar de rust die er heerst kenmerkend is. Naast het reguliere lesprogramma biedt de school voor haar leerlingen de mogelijkheid om voor de talen een extern Europees referentie kader (ERK) diploma te halen. Het Stedelijk Gymnasium Schiedam is een begaafdheidsprofielschool (BPS). Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Bij het bestuursgesprek op 2 juli 2014 is afgesproken dat de school deelneemt aan de pilot gedifferentieerd toezicht van de inspectie. In het kader van deze pilot hebben we een aantal nieuwe onderdelen aan het onderzoek toegevoegd: - gedifferentieerd oordelen (het concept-oordeel goed ) - feedback geven met een presentatie - gebruik van het begrip leerwinst bij opbrengstgericht werken Toezichthistorie Op 5 juni 2014 hebben wij een vierjaarlijks onderzoek op Het Stedelijk Gymnasium Schiedam uitgevoerd, conform de toezichtcyclus die wij voor scholen zonder risico's hanteren. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Pagina 3 van 12
Om te kunnen komen tot een mogelijk oordeel goed, volgens onze conceptbeslisregel hebben we in overleg met de school indicatoren toegevoegd. Dit betreft de indicatoren 14.2, 14.3, 14.4 en 14.5 van aspect 14: De schoolleiding zorgt dat leraren kunnen presteren en zich ontwikkelen conform de visie van de school. Eveneens is met de school afgesproken dat de oordelen op indicatoren uit het onderzoek van 5 juni 2014 worden overgenomen in het kwaliteitsprofiel. Het gaat om de indicatoren 3.4, 3.5, 3.6, 3.8, 3.9 van het aspect: de aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving. Indicator 6.2 van het aspect: het schoolklimaat is stimulerend en ambitieus. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, leraren, zorgfunctionarissen, mentoren en leerlingen. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met het bestuur, de directie en een deel van het team. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12
2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor Het Stedelijk Gymnasium Schiedam is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan de afdeling vwo het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten alsook de kwaliteit van het onderwijsproces op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau is. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. In het kader van de pilot gedifferentieerd toezicht is eveneens onderzocht of de afdeling voldoet aan de concept-beslisregel voor het oordeel goed. Het Stedelijk Gymnasium Schiedam voldoet aan deze concept-beslisregel en is daarmee in onze ogen een goede school. Dit oordeel maken we niet openbaar, omdat wij in deze fase formeel nog geen arrangement goed kennen. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 12
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op Het Stedelijk Gymnasium Schiedam. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op Het Stedelijk Gymnasium Schiedam is goed. De school behaalt goede examenresultaten evenals het rendement in de bovenbouw. Het onderwijsproces is ambitieus, uitdagend en inspirerend. De school heeft een warm pedagogisch klimaat en er is sprake van een respectvolle omgang tussen leerlingen en docenten. Het schoolklimaat is positief, leerlingen voelen zich gekend en veilig. Wij vinden de kwaliteit van de uitleg en de instructie tijdens de lessen van hoge kwaliteit. Tijdens de lessen zijn de leerlingen zeer actief betrokken. De ondersteuning en begeleiding van de leerling op zowel cognitief als sociaal emotioneel gebied zijn van hoge kwaliteit. De school evalueert haar resultaten en onderwijsproces systematisch. Ze werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. De school borgt de bereikte kwaliteit van het onderwijsproces in voldoende mate. Docenten ervaren op Het Stedelijk Gymnasium Schiedam voldoende steun en ruimte om zich te ontwikkelen binnen de visie en ambities van de school. Het intensieve begeleidingstraject voor nieuwe docenten is een sterk punt binnen de professionalisering. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende Pagina 6 van 12
4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.5 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3.5 De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.5 Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.4 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. 3.6 De school heeft een aanbod dat afgestemd is op (hoog)begaafde leerlingen. 3.8 De school heeft een aanbod dat past bij haar eigen doelen. 3.9 Het aanbod is afgestemd op het vervolgonderwijs of de beroepspraktijk. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.1 De school programmeert voor iedere leerling voldoende onderwijstijd. 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het schoolklimaat is ondersteunend en gericht op een brede vorming 1 2 3 4 5.5 De school kent een op ondersteuning en begeleiding gerichte cultuur. Pagina 7 van 12
Het schoolklimaat is stimulerend en ambitieus 1 2 3 4 6.1 De school is gericht op het stimuleren van talent. 6.2 De school is gericht op het leveren van (intellectuele) prestaties. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. 7.6 De leraar stimuleert de leerlingen tot het leveren van hoge prestaties. 7.7 De leraar stimuleert leerlingen tot denk- en leerstrategieën. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.1 De leraren gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de prestaties van de leerlingen. 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. Pagina 8 van 12
De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. De schoolleiding zorgt dat leraren kunnen presteren en zich ontwikkelen conform de visie van de school 1 2 3 4 14.2 De schoolleiding zorgt voor draagvlak bij leraren voor de schooleigen visie en de daarvan afgeleide ambities en verbeterdoelen. 14.3 De schoolleiding stuurt via haar personeelsbeleid op het realiseren van de onderwijskundige doelen van de school. 14.4 De schoolleiding stuurt leraren(teams) aan om het onderwijsproces zelf vorm te geven passend bij de ambities van de school. 14.5 De schoolleiding verantwoordt zich intern over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 9 van 12
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijsproces en kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengsten van Het Stedelijk Gymnasium Schiedam zijn gemeten over drie jaar voldoende. Het rendement onderbouw is gemeten over drie jaar voldoende, maar voor de schooljaren 2011-2012 en 2012-2013 is de score onvoldoende. De leerlingen blijven in deze schooljaren in vergelijking met andere scholen vaker zitten in de eerste drie leerjaren van het vwo. De school heeft maatregelen getroffen om het rendement onderbouw op orde te brengen. In de schooljaren die een laag rendement genereerden, werd er gewerkt met een zogenaamde verruimde overgang. De leerlingen werden bevorderd en daarbij verplicht om tot de herfstvakantie extra opgelegde taken af te ronden. Vervolgens werden deze taken getoetst. Op grond van deze uiteindelijke toetsresultaten heeft de school besloten deze verruimde overgang niet meer aan te bieden in het schooljaar 2014-2015. Het rendement bovenbouw is gemiddeld over drie jaar hoog. De leerlingen doorlopen de bovenbouw van het vwo veelal zonder vertraging en behalen het diploma. Het gemiddelde cijfer voor het centraal examen is gemeten over drie jaar aan te merken als hoog. Het verschil tussen het gemiddelde cijfer voor het schoolexamen en het centraal examen is gemeten over drie jaar 0.19 punt. Dit valt binnen de norm van 0.50 punt die de inspectie in haar toezicht hanteert en is voldoende. Onderwijsproces Wij beoordelen het onderwijsproces als voldoende. De lessen kennen een doelgerichte opbouw, waarbij de onderwijstijd efficiënt wordt gebruikt. Wij vinden de kwaliteit van de uitleg en de instructie die de docenten geven hoog. Tijdens de instructie wordt veel gebruik gemaakt van concrete voorbeelden die aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen. Daarbij worden de leerlingen uitgedaagd door prikkelende vragen. We waren onder de indruk van de actieve betrokkenheid van de leerlingen. Het leerklimaat kenmerkt zich als inspirerend, uitdagend en gericht op het ontplooien van talenten bij leerlingen. Docenten hebben hoge verwachtingen van de leerlingen. De feedback die leerlingen ontvangen is eveneens voldoende. Ook wordt er in de lessen Pagina 10 van 12
voldoende rekening gehouden met de verschillen tussen leerlingen. Zowel tijdens de instructie als bij de verwerkingsopdrachten hebben we goede voorbeelden van differentiatie gezien. Het geformuleerde motto van de school: "Salite altius"; spring hoger, spring verder, veronderstelt een hoog ambitieniveau ten aanzien van deze complexe didactische vaardigheden. De school heeft dan ook doelen geformuleerd om dit onderdeel verder te ontwikkelen en op die manier de leerling optimaal in staat te stellen zoveel mogelijk eigenaar te worden van het eigen leerproces. De school kent haar leerlingenpopulatie goed. Het leerlingvolgsysteem van de school is zorgvuldig ingericht en wordt nauwgezet bijgehouden. De school heeft veel kennis over en ervaring met leerlingen die hoogbegaafd zijn, en met leerlingen met kenmerken uit het autisme spectrum. De school biedt ondersteuning aan leerlingen die leerachterstanden kennen bij bijvoorbeeld taal en rekenen. Ook is er begeleiding voor leerlingen met faalangst en voor leerlingen die motorische remedial teaching nodig hebben. Tevens heeft de school veel aandacht voor leerlingen die uit een milieu komen waar vwoonderwijs een onbekend fenomeen is, dit heet het Sirius-project. De leerlingen krijgen extra begeleiding met het plannen, het maken van huiswerk en andere vaardigheden. De ondersteuning en begeleiding op Het Stedelijk Gymnasium vinden wij van hoge kwaliteit. De school voert de ondersteuning planmatig uit. De geboden hulp en ondersteuning worden regelmatig geëvalueerd en bijgesteld. De school participeert in een netwerk met externe hulpinstanties die ze indien nodig inschakelt. Kwaliteitszorg Wij beoordelen de kwaliteitszorg als voldoende. Op bestuursniveau is het strategisch beleid geformuleerd. De scholen schrijven op basis hiervan hun eigen beleidsplannen, waarin ze zelf de ambities bepalen, doelen stellen en afspraken vastleggen. De voortgang van deze plannen wordt in bilateraal overleg met de bestuurder gemonitord en verantwoord. Het nieuwe schoolplan van Het Stedelijk Gymnasium Schiedam is in ontwikkeling. Per team worden specifieke doelen gesteld, zoals het aanscherpen van de huiswerkattitude of de overgangsproblematiek van leerjaar 3 naar 4. De samenstelling van de schoolleiding is recent veranderd. Na een wervingsprocedure zijn er twee nieuwe teamleiders benoemd. Deze nieuwe teamleiders hebben uitgebreide kennismakingsgesprekken met hun teamleden gevoerd. Pagina 11 van 12
De school evalueert haar resultaten systematisch. Secties en docenten worden betrokken bij deze analyses. Echter het doelgericht werken aan de kwaliteit van de opbrengsten kan verbeteren. Door resultaatafspraken op school- vak- en op leerlingniveau te formuleren, kan de schoolleiding sturen op gewenste resultaten. De schoolleiding heeft voldoende zicht op de kwaliteit van het onderwijsproces. En werkt doelgericht aan de verbetering daarvan. Ouders en leerlingen worden bevraagd over de tevredenheid. Leerlingen worden als klankbord betrokken bij beleidsontwikkelingen. Zowel leerlingen als ouders zijn erg tevreden over de school. Met name het schoolklimaat wordt zeer positief gewaardeerd, wat overeenkomt met onze ervaring bij het onderzoek. Nieuwe docenten krijgen een driejarig begeleidingstraject, waarbij ze naast vakinhoudelijke ondersteuning binnen de sectie, ook een coach krijgen toegewezen. Dit traject is niet alleen voor startende docenten, maar ook voor ervaren docenten die op andere scholen hebben gewerkt. Een van de coaches is geschoold in video-interactie training en gebruikt dit binnen de begeleiding van nieuwe docenten. Docenten zijn tevreden over dit traject. Docenten die langer werkzaam zijn op Het Stedelijk Gymnasium kunnen om coaching vragen. Op teamniveau, met name in de bovenbouw, is een start gemaakt met collegiale consultatie, waar lesbezoek onderdeel van kan zijn. Ook wordt er schoolbreed scholing verzorgd; bijvoorbeeld over omgaan met gedragsproblematiek, maar ook ter verbetering van het klassenmanagement en activerende didactiek. Docenten ervaren voldoende ruimte om zich professioneel te ontwikkelen binnen de visie van de school. Pagina 12 van 12