Bouw stenen boven bouw Keuzeprojecten en meesterproef
Colofon Dit is een uitgave van Stichting Technasium. Meer informatie over de stichting vindt u op www.technasium.nl Auteurs: Evelien Ketelaar, Marieke Rinket, Wilco Zwennis, Door de Flines Redactie: Roel Kerkhof Vormgeving: Ruurd de Boer / DBDdesign.nl Illustraties: RoosTekent en Door de Flines De auteurs hebben deze bouwstenen bovenbouw met veel zorg samengesteld. Daarbij is onder meer gebruikgemaakt van materiaal en gedachtengoed dat zich in het publieke domein bevindt. Waar de bronnen te achterhalen waren naar een uitgave, is die in de tekst vermeld. Mochten we bronnen over het hoofd hebben gezien, dan kunnen lezers en auteursrechthebbenden dit melden bij info@technasium.nl en zal die bronvermelding zo spoedig mogelijk worden toegevoegd. Auteursrecht op dit materiaal valt onder de of Creative Commonslicentie: 214 Stichting Technasium BY Naamsvermelding: Het is de lezer toegestaan om het materiaal te vermenigvuldigen, te bewerken en te verspreiden, mits er naamsvermelding van de Stichting Technasium wordt bijgevoegd. NC Non-commercial: De uitgever en auteurs van de bouwstenen bovenbouw staan commercieel gebruik van dit materiaal of bewerkingen ervan niet toe. SA Share Alike (gelijk delen): Verspreiding van dit materiaal kan alleen worden gedaan met een identieke auteursrechtelijke (CC) licentie. Voor meer informatie over deze auteursrechtelijke licentie verwijzen we u naar de website www.creativecommons.nl en het lemma van Wikipedia over Creative Commons. TECHNASIUM BOUWSTENEN BOVENBOUW
Inhoud Steen Wat is een keuzeproject of meesterproef? 4 Hoe gebruik je de bouwstenen bovenbouw? 6 Overzicht bibliotheek 7 Fase 1 blauw Voorbereiding en Teamontwikkelplan (TOP) Steen 1 Steen 2 Steen 3 Steen 4 Persoonlijk profiel Teamvorming Teamontwikkelplan (TOP) Twee projectonderwerpen Fase 2 rood Begeleiding en Plan van Aanpak (PvA) Steen 5 Steen 6 Steen 7 Steen 8 Een opdrachtgever vinden Een expert vinden* De definitieve opdracht vaststellen Plan van Aanpak (PvA) opstellen Fase 3 oranje Uitvoering Steen 9 Steen 1 Steen 11 Steen 12 Individuele verdieping* Projectadministratie Risicomanagement Zelfreflectie Fase 4 groen Afronding Steen 13 Steen 14 Steen 15 Steen 16 Beoordeling* Eindrapport Eindpresentatie Zelfevaluatie *) Deze stenen zijn vooral van toepassing op de meesterproef. Iedere fase kent vier stappen = vier stenen. BOUWSTENEN BOVENBOUW TECHNASIUM 3
Wat is een keuzeproject of meesterproef? Door een uitdagende onderzoeks- of ontwerpvraag in de bovenbouw (keuzeproject) of in je eindexamenjaar (meesterproef) aan te pakken, bewijs je welke kennis, vaardigheden en kwaliteiten je hebt ontwikkeld tijdens je uren O&O. De meesterproef is naast een eindexamen ook een voorproefje van een studie- of beroepskeuze: je gaat een project doen in een vakgebied dat jouw interesse heeft, dat je afstemt op je talenten en dat je samen met de opdrachtgever hebt bedacht. Deze bouwstenen vormen een checklist met informatie over wat je wanneer doet. Hoeveel tijd is er voor het keuzeproject? Voor het keuzeproject krijg je 8 uur om het af te ronden. Hoeveel tijd is er voor de meesterproef? De meesterproef moet binnen 12 uur worden afgerond. Waaruit bestaat het keuzeproject/de meesterproef? De projecten in de bovenbouw kennen vier fasen. Als je een fase bij een eerder project al eens hebt gedaan, en er is naar jouw idee niet zo veel veranderd, dan kun je die of stenen overslaan of in je werkdossier overhevelen van het vorige project naar het project waar je nu mee bezig bent. De vier fasen zijn: Fase 1 Voorbereiding en Teamontwikkelplan (TOP) Voordat je ergens aan begint, breng je de beginsituatie in kaart. Daar is deze fase voor: wie ben jij, wie zijn je teamgenoten en wat willen jullie aan jezelf verbeteren? Steen 1: Steen 2: Steen 3: Steen 4: Je brengt je eigen kwaliteiten, competenties, ambities, valkuilen/verbeterpunten en interesses in kaart, stelt een cv en een Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) op. Op basis van deze informatie zoek je medeleerlingen om een team mee te vormen: die leerlingen hebben dezelfde interesses als jij en beschikken idealiter over andere kwaliteiten zodat jullie elkaar aanvullen. Samen schrijven jullie het Teamontwikkelplan (TOP) van jullie team: wat willen jullie aan het einde van dit project of de meesterproef geleerd en ervaren hebben? Vervolgens onderzoeken jullie met elkaar welke twee mogelijke onderwerpen jullie grootste interesse hebben. Fase 2 Begeleiding en Plan van Aanpak (PvA) De tweede fase werkt naar het PvA toe: wat wordt de opdracht, wie wordt de opdrachtgever en bij de meesterproef: wie wordt de expert? Steen 5: Steen 6: Steen 7: Steen 8: Het vinden van een opdrachtgever. Jullie gaan deze klus bij de meesterproef helemaal zelfstandig klaren. Deze geeft aanwijzingen, maar het werk moeten jullie zelf doen: bedenken, zoeken, bellen, langsgaan, praten, schrijven en overtuigen. Alleen voor de meesterproef: het vinden van een expert, waarbij jullie door de technasiumomgeving worden geholpen. Aan het eind van deze hebben jullie een driehoek om je team en je meesterproef heen. De definitieve opdracht vaststellen, waarbij jullie het met de begeleiding/de driehoek eens moeten worden. Het Plan van Aanpak (PvA) opstellen: waar draait het keuzeproject of de meesterproef om? TECHNASIUM BOUWSTENEN BOVENBOUW
Bij de meesterproef heb je na 6 drie begeleiders rondom je team: de driehoek : O&O-docent MP team Opdrachtgever Expert Bij keuzeprojecten bestaat de begeleiding uit de O&O-docent en de opdrachtgever. Fase 3 Uitvoering Deze derde fase zal de meeste tijd kosten: het projectwerk wordt gedaan, het Plan van Aanpak wordt uitgevoerd! Steen 9: Individuele verdieping (bij de meesterproef). Steen 1: Bijhouden van de projectadministratie. Steen 11: Risicomanagement: welke aspecten van het project dreigen het eindresultaat in een flop te laten uitmonden en wat gaan jullie daartegen ondernemen? Steen 12: Zelfreflectie: het schrijven van reflectieverslagen, voortgangsrapportages en het bijwerken van het portfolio. Fase 4 Afronding Het is pas af als ook de afronding goed is gedaan: de beoordeling, de verslagen, de presentatie en je eigen evaluatie, om het maximumleereffect uit het project te halen. Steen 13: Beoordeling van het project (deze is nog niet ingevuld); Steen 14: Het eindproduct en de verslagen afronden; Steen 15: De eindpresentatie van het hele team aan de begeleiding/de driehoek (en grotere kring); Steen 16: De zelfevaluatie, waarbij ook jullie portfolio is bijgewerkt. Durf nieuwe wegen te bewandelen Ga de uitdaging aan en wees niet bang voor tegenslag. Leg je het bijltje erbij neer in geval van tegenslag, dan zal het eindoordeel niet gunstig zijn. Volg je daarentegen de houding die wordt toegeschreven aan Edison: Dit zijn geen 1. flops, we kennen nu 1. manieren die niet werken, dan kan het eindoordeel wel positief zijn. Onderdeel van onderzoek en ontwerpen is dat sommige experimenten niets opleveren. Als je de gebruikte methodes zorgvuldig genoeg hebt gekozen en gedocumenteerd in je logboek, kun je wel gefundeerde aanbevelingen doen voor vervolgonderzoek. Een incompleet of mislukt keuzeproject/meesterproef hoeft dus niet meteen tot een onvoldoende te leiden. Want ook daarmee help je de wetenschap een stap vooruit: we weten weer meer dan vóór jullie aan de slag gingen. BOUWSTENEN BOVENBOUW TECHNASIUM 5
Hoe gebruik je de bouwstenen bovenbouw? De bouwstenen zijn modulair van opzet. Dat wil zeggen dat je ze kan gebruiken als steun of als inspiratie op het moment dat dit in jullie project het beste uitkomt. Een kun je overslaan als je alles al weet en hebt ervaren wat er in die bepaalde staat. Zeker als je je weg in de wereld van de bétatechniek al behoorlijk voor je ziet, zal je van de eerste twee stenen misschien niet zoveel meer leren. Maar op sommige momenten is een blik in een bouw werpen heel slim. Bijvoorbeeld: je hebt een lijntje naar een heel belangrijke opdrachtgever, maar hoe pak je dat nou aan? Schrijf je een e-mail (ja), ga je erbij langs (als je een uitnodiging krijgt, ook ja), of moet je eerst bellen? (hint: kijk in 5). En stel dat jullie een andere manier van teamvorming hebben bedacht dan er in 2 staat. Laat je je O&O-docent daar dan een bouwmodule, een alternatief voor 2, van maken en aan deze bibliotheek van bouwstenen toevoegen. Andere technasia kunnen dan van jullie genialiteit meeprofiteren. Want dat is de gedachte achter de modulaire opbouw: er kunnen nieuwe en andere modules aan worden toegevoegd, die dan een alternatief (of beter nog: een stevige verbetering) vormen ten opzichte van wat er nu ligt. Wat is belangrijk? Er zijn drie pilaren: zorgvuldigheid, inzet en vernieuwing. Bij de eerste pilaar zorgvuldigheid heb je de steun van deze bouwstenen. Als je de stappen in de stenen volgt, zal je merken dat je een goed fundament hebt voor een succesvol verloop van je keuzeproject of meesterproef. De tweede pilaar inzet zit voor een deel in de keuze die je gaat maken: kies je een onderwerp dat aansluit op je belangstelling en talenten, dan is de tijd die je aan je project besteedt waarschijnlijk plezierig en geen zure plicht. De derde pilaar vernieuwing moet echt helemaal uit jezelf en je team komen. Je kan geholpen worden met creatieve denktechnieken (google ze of vraag je O&O-docent). Je kan je ook laten leiden door hoe je in voorgaande O&O-projecten tot vernieuwende ideeën kwam. Maar jij en je team zijn op dit punt aan zet. En hopelijk heb je daar ook veel zin in! We wensen je veel plezier en succes. De auteurs van de bouwstenen bovenbouw: Evelien Ketelaar netwerkcoach EKetelaar@pesant.nl Marieke Rinket netwerkcoach m.rinket@utwente.nl Wilco Zwennis netwerkcoach w.zwennis@technasium.nl Door de Flines productontwikkelaar door@flindor.nl PS: De handleidingen zijn files die je goed van het beeldscherm kan lezen, dan kan je ook meteen gebruikmaken van de links die erin zitten. Er zitten ook tests en invulschema s in, en daarvoor is een print dan weer handiger. Uiteindelijk gaan we er wel naartoe dat alles digitaal is en ook digitaal ingevuld kan worden, maar zover is het nu nog niet. PPS: Als je een instructie of tekst onduidelijk vindt, meld dat dan aan je O&O-docent. TECHNASIUM BOUWSTENEN BOVENBOUW
Overzicht bibliotheek Bouwstenen bovenbouw en begeleidend materiaal Steen voor leerlingen Achtergrondmateriaal Docentengids Fase 1 blauw Voorbereiding en Teamontwikkelplan (TOP) Stenen 1 Persoonlijk profiel Stenen 2 Teamvorming Stenen 3 Teamontwikkelplan (TOP) Stenen 4 Twee projectonderwerpen Fase 2 rood Begeleiding en Plan van Aanpak (PvA) Stenen 5 Een opdrachtgever vinden Stenen 6 Een expert vinden* Stenen 7 De definitieve opdracht vaststellen Stenen 8 Plan van Aanpak opstellen Fase 3 oranje Uitvoering Stenen 9 Individuele verdieping* Stenen 1 Projectadministratie Stenen 11 Risicomanagement Stenen 12 Zelfreflectie Fase 4 groen Afronding Stenen 13 Beoordeling* Stenen 14 Eindrapport Stenen 15 Eindpresentatie Stenen 16 Zelfevaluatie *) Deze stenen zijn vooral van toepassing op de meesterproef. Iedere fase kent vier stappen = vier stenen. BOUWSTENEN BOVENBOUW TECHNASIUM 7