Ouders en PBS SWPBS conferentie Zwolle, 16 november 2012 Erica de Bruïne, Windesheim Trees Das, Fontys OSO
Uitgangspunt workshop Ouders en PBS: waarden de piramide schoolbreed leerling centraal planmatig positief en preventief datagestuurd
drie perspectieven: de (a.s.) leraar de ouders de leerling Programma twee voorbeelden uit de praktijk vier manieren van kijken (theoretisch kader) planmatig en datagestuurd werken
Ouders in beeld Joris en Monique hebben een ouderavond http://www.youtube.com/watch?v=zjvcm MYDH5M&feature=related
Opvattingen aanstaande leraren (1) Ouders zijn eigenlijk een ver-van-mijn-bed-show (student lerarenopleiding VO, Nederland) Ouders zouden moeten leren hoe ze moeten communiceren met hun leraar (student lerarenopleiding VO, België) Je bent samen verantwoordelijk voor hún kind (studente PaBo, Nederland) Samenwerking met ouders is belangrijk in het primair onderwijs, maar niet in het secondair onderwijs (studente lerarenopleiding VO, België). Bij rugzak leerlingen werk je meer samen om een zo goed mogelijke schoolsituatie te creëren, bij andere kinderen is dat minder nodig denk ik (studente PaBo, Nederland). Ik heb leren samenwerken met ouders heel erg gemist tijdens de opleiding. Ik heb wel heel veel vakkennis geleerd, maar minder hoe ik een goede docent moet worden (studente lerarenopleiding VO, Nederland).
Opvattingen aanstaande leraren (2) Onderzoek: Samenwerking belangrijk, maar waarschijnlijk ook bron van spanning en conflicten. Ouders worden zelden gezien als deskundigen, of als samenwerkingspartners met gedeelde doelen voor de ontwikkeling van de leerling Graue & Brown (2003, p. 727): The ideal parent is someone who is attentive and deferentially responds to teacher requests. This is a parent who knows her place, who is supportive but recognizes that she does not have the professional knowledge held by the teacher Baum & Swick, 2008; Lazar & Slostad, 1999; Murray, Curran & Zellers, 2008; Graue & Brown, 2003
Opvattingen leraren Uit onderzoek: Leraren zijn vaak boos op / ergeren zich aan ouders, omdat ouders: te hoge verwachtingen hebben van leraren denken alles van onderwijs te weten twijfelen aan professionaliteit leraren hen bedreigen in hun professionele rol het slechte gedrag van de leerlingen vergoelijken in hun ogen soms te veel macht hebben Samenwerking gaat niet vanzelf. Hargreaves, 2000; Menheere & Hooge, 2010.
Ouders Houding ouders t.a.v. samenwerking met school beïnvloed door: eigen schoolverleden culturele achtergrond; taal (moedertaal; schooltaal) verwachtingen van de samenwerking belang eigen kind centraal versus schoolbelang vertrouwen in eigen capaciteiten gevoel van welkom te zijn Samenwerken gaat niet vanzelf.
Wat willen ouders? Wat willen ouders in hun relatie met hun kinderen bereiken? Welke denkbeelden hebben wij als onderwijs professionals daarover?
Wat willen kinderen/jongeren? Wat willen kinderen in hun contact met volwassenen (ouders, docenten) en met leeftijdsgenoten? Welke denkbeelden hebben wij als onderwijs professionals daarover?
Ouders en de pijlers van PBS
Waarden (value based education) scholen kunnen niet meer functioneren vanuit een waarde neutrale modus. waarden zijn het fundament van SWPBS scholen/docenten hebben een steeds belangrijker rol in het in de ontwikkeling van persoonlijke en maatschappelijke waarden (Gunning, 2011, De Winter 2011, Lovat & Hawkes, 2011).
Voorbeeld 1: waarden bepalen met ouders
Voorbeeld 2: waarden bespreken in evaluatie gesprekken met ouders (Rebound) Aangesproken worden zonder boos te worden Criteria Beginner Je bent op weg Je bent er bijna Zo hoort het Als ik ergens op word aangesproken wil ik niet meer pissig/boos reageren Ik weet nog niet hoe ik moet reageren als ik ergens op word aangesproken, maar ik probeer het wel te accepteren Ik reageer op een manier dat de ander ziet dat ik het accepteer als ik ergens op wordt aangesproken Ik reageer op een goede, rustige, respectvolle manier op anderen in verschillende situaties als ik word aangesproken Score leerling Score docent X (16 nov) X ( 16 nov)
En u: wat staat de leraar te doen?
Epstein (1): wederzijdse beïnvloeding Epstein, J. (2011 revised). School, Family and Community Partnerships. Boulder CO: Westview Press.
Epstein (2): 6 typen van ouderbetrokkenheid parenting communicating volunteering learning at home descision making and advocacy collaborating with community
De Vries: vijf typen scholen informatiegericht stuctuurgericht relatiegericht participatiegericht innovatiegericht Vries, P. de (2011). Handboek Ouders in de school. Amersfoort: CPS.
De Wit: betrokkenheid en participatie Wit, C. de (2005). Ouders als educatieve partner. Den Haag: Q*Primair
Lewis: aspecten van ouderbetrokkenheid Lewis, T, (2010). Increasing Family Participation Through Schoolwide Positieve Behavior Support in Sailor, W., Dunlap, G., Sugai, G en Horner, R. (ed) (2009) Handbook of positive Behavior Support, Springer, New York.
Bewustzijn ouders en docenten Bewustzijn (awareness) Ouders Groen (tier 1) Geel (tier 2) Rood (tier 3) Ouders kennen de waarden van de school en het continuüm van ondersteuning. Ouders weten hoe ze de toegang krijgen tot de ondersteuning van hun kind. Ouders kennen het hele scala aan beschikbare ondersteuningsmogelijkheden en ze kennen hun recht op bepaalde diensten als er sprake is van handicaps. Docenten Docenten spreken vaak met ouders over de elementaire ondersteuning. Docenten kennen 1. de range van ondersteuningsmogelijkheden op geel, 2. hun rol in die activiteiten 3.strategieën die ouders thuis kunnen toepassen Docenten tonen begrip voor en zijn sensitief mbt de impact dat een risico leerling heeft op de gezinsdynamiek.
Betrokkenheid ouders en docenten Betrokkenheid / participatie (involvement) Groen (tier 1) Geel (tier 2) Rood (tier 3) Ouders Ouders zijn meer aanwezig op school (toename ouderparticipatie) Ouders worden betrokken bij de keuze voor de interventie en de implementatie ervan Ouders zijn actief betrokken bij de dataverzameling (het onderzoek), het handelingsplan en de implementatie Docenten Docenten maken functionele contacten met ouders over schoolzaken Docenten staan open voor en gaan respectvol om met de participatie van ouders in gele interventies Docenten zijn actief betrokken bij dataverzameling (het onderzoek), het handelingsplan en de implementatie
Ondersteuning ouders en docenten Ondersteuning (support) Ouders Groen (tier 1) Geel (tier 2) Rood (tier 3) Ouders zijn zich bewust van de samenwerking van de school met (keten)zorg Ouders participeren in de uitvoering thuis om de interventies op school te ondersteunen Ouders zijn actieve participanten in een gecoördineerde set van interventies van school en andere instanties Docenten Docenten zijn toegankelijk voor vragen/zorgen mbt ondersteuning op groen Docenten wisselen strategieën die thuis gebruikt kunnen worden uit gele interventies aanvullen en erkennen de suggesties van ouders Docenten zoeken actief naar ondersteuning in de regio voor gezinnen die hulp nodig hebben
Ook bij samenwerking ouders: data verzamelen 1. Wat wilt u weten? bijv.: het percentage ouders dat betrokken is in algemene schoolfuncties of specifieke taken gerelateerd aan hun kind bijv.: vaststellen van het aantal gezinnen met leerlingen op het rode niveau die actief betrokken zijn bij het handelingsplan of ondersteunende organisaties 2. Hoe data te verzamelen?
Voorbeelden van vragenlijsten Meetpretentie Aantal vragen/items Vraag naar status Vraag naar prioritering Thema s Family Engagement checklist Muscott & Mann (New Hamshire) 2004 Checklist Family involvement and family support (New York State) 2006 Family/Caregiver Satisfaction Tool Illinois 2009 Mate van implementatie Mate van implementatie Tevredenheid ouders Schoolontwikkeling t.a.v. ouderbetrokkenheid (De Vries, 2011) Welk type school is/wil de school zijn voor ouders in de ogen van verschillende doelgroepen van de school. 19 vragen 8 vragen 25 vragen Set van vragenlijsten voor verschillende groepen binnen de school. geïmplementeerd gedeeltelijk geïmplementeerd niet geïmplementeerd in orde gedeeltelijk in orde niet in orde ------ + ----- Klimaat (4 items) (hoe welkom zijn ouders?) Ouderbetrokkenheid bij leeractiviteiten thuis (3 items) (plan of set van activiteiten) Communicatie met gezinnen (3 items) (is er een communicatieplan?) Ouderparticipatie in school ( vrijwilliger, assisteren) (3 items) (is er een plan voor..) Ouderparticipatie tav besluitvorming (6 items) (plan of proces voor ) Representatieve vertegenwoordiging (2 items) (deelname team en scholing) Effectieve communicatie (4 items) (geïnformeerd en geïnstrueerd over verwachtingen, beloningen) Betrokkenheid & Ondersteuning (2 items) (actieve deelname aan interventies) 6 algemene vragen 16 vragen over contact, bejegening, betrokkenheid 1 open vraag (wat zou je een vriend vertellen?) 2 vragen (opnieuw, aanbevelen) nvt Vijf typen scholen in relatie tot ouders: informatiegerichte school structuurgerichte school relatiegerichte school samenwerkings-gerichte school innovatiegerichte school
Wat zou u gebruiken? bestudeer de vragenlijsten welke lijst zou u voor uw school willen gebruiken? met welk doel? heeft u nog aanvullingen?
School als sociale gemeenschap waarbij de ontwikkeling van de leerling centraal staat: Gemeenschappelijke taal Participant zijn Gemeenschappelijke ervaringen Gemeenschappelijke visie / waarden
Tenslotte zijn uw verwachtingen uitgekomen t.a.v. deze workshop? aanvullingen? Dank voor uw aanwezigheid en aandacht!
Bronnen Baum, A., & Swick, K. (2008). Dispositions Toward Families and Family Involvement: Supporting Preservice Teacher Development. Early Childhood Education, 579-584. Epstein, J. (2011 revised). School,Family and Community Partnerships. Boulder CO: Westview Press. Graue, E., & Brown, C.P. (2003). Preservice teachers notions of families and schooling. Teaching and Teacher Education 19, 719 735 Gunning, T.(2011) Value Based Education, Waarden en waardencreatie in en door het onderwijs, NIVOZ lezing dd 13 oktober www.hetkind.org Lazar, A., & Slostad, F. (1999). How to Overcome Obstacles to Partner-Teacher Partnerships. The Clearing House, 159-163. Menheere, A., & Hooge, E. (2010). Een literatuurstudie naar de betekenis van ouderbetrokkenheid voor de schoolse ontwikkeling van kinderen. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam. Murray, M., Curran, E., & Zellers, E. (2008). Building Parent/professional Partnerships: An Innovative Approach for Teacher Education. The Teacher Educator, 87-108. Lewis, T, (2010). Increasing Family Participation Through Schoolwide Positieve Behavior Support in Sailor, W., Dunlap, G., Sugai, G en Horner, R. (ed) (2009) Handbook of positive Behavior Support, Springer, New York. Lovat, T & Hawkes, N.(2011) Values Education. A pedagogical Imperative for students wellbeing Vries, P. de (2011). Handboek Ouders in de school. Amersfoort: CPS. Winter, M. de (2011) Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding, Vanachter de voordeur naar democratie en verbinding. Amsterdam: Uitgeverij SWP http://www.sardes.nl/uploads/174578a_monitorouderbetrokkenheid.pdf