ONTWERP-RAADSVOORSTEL VAN B&W AAN DE RAAD VOOR 30 juni 2016 OPSTELLER VOORSTEL: S.D. Raap - de Groot AFDELING: ONTW - Welzijn PORTEFEUILLEHOUDER: P. de Graaf Agendapunt: No. /2016 Aan de gemeenteraad, Dokkum, 18 mei 2016 ONDERWERP: doordecentralisatie huisvestingsmiddelen voortgezet onderwijs SAMENVATTING: In overleg met het college van bestuur van het Dockingacollege en de J.J. Boumanschool is het idee ontstaan om te gaan doordecentraliseren. Bij doordecentralisatie worden huisvestingsgelden aan een schoolbestuur beschikbaar gesteld, zodat ze zelf in hun huisvestingsbehoefte kunnen gaan voorzien. Daarnaast heeft dit model van financieren een aantal financiële voordelen, voor zowel het gemeentebestuur als voor de schoolbesturen. Het doel van de doordecentralisatie is gericht op het realiseren van kwalitatief goede schoolgebouwen voor VO binnen een financieel voordeel, waarbij rechten en plichten van partijen zo goed mogelijk in tact blijven. Met deze doordecentralisatie is het -naast een besparing- ook mogelijk om het Dockinga College van adequate huisvesting te voorzien in de vorm van nieuwbouw. INHOUDELIJKE TOELICHTING (waaronder beoogde doelen en/of maatschappelijke effecten) Huidige situatie Als het noodzakelijk is om voor een school nieuwbouw, uitbreiding of vervangende nieuwbouw te realiseren, dient het schoolbestuur hiervoor een aanvraag in bij de gemeente van vestiging. De gemeenteraad stelt indien de bouw noodzakelijk is- hiervoor een krediet beschikbaar: de school bouwt en de gemeente financiert de aanvraag.
2 Figuur 1: model onderwijshuisvesting (regulier) Doordecentralisatie Bij doordecentralisatie ontvangt het schoolbestuur jaarlijks de vooraf afgesproken investeringsbijdrage en hoeft het schoolbestuur geen aanvraag meer in te dienen bij de lokale overheid. De school voorziet zelf in de uitvoering van de bouwplannen (waar de jaarlijkse investeringsbijdrage op is gebaseerd) en financiert zelf de investering. Figuur 2: model doordecentralisatie (nieuw)
3 Redenen voor doordecentralisatie Over gaan naar doordecentralisatie heeft een aantal redenen: Voor het schoolbestuur: Het schoolbestuur hoeft voor een huisvestingvoorziening niet een lange procedure te doorlopen (op basis van de verordening onderwijshuisvesting) De school kan adequaat inspelen op verandering De school kan de huisvestingwensen zelf realiseren Voor de gemeente: De gemeente hoeft de aanvragen niet meer te behandelen Voor een groot aantal jaren weet de gemeente hoe groot de jaarlijkse (doordecentralisatie-) lasten zijn Bijkomend voordeel voor zowel de gemeente als het schoolbestuur is dat het schoolbestuur d.m.v. schatkistbankieren tegen historisch lage rente kan financieren en de aanneemsommen op dit moment laag zijn. Met dezelfde middelen kan er dus meer gerealiseerd worden of de huisvestingswensen van het schoolbestuur kunnen tegen lagere lasten gerealiseerd worden. Wat staat er te gebeuren? Bij een keuze voor doordecentralisatie worden het Dockinga College en de J.J. Boumanschool voor een contractperiode van 44 jaar verantwoordelijk gesteld voor de eigen onderwijshuisvesting. Om deze taak te kunnen vervullen, nemen zij in de eerste plaats de huidige, hiervoor bestemde huisvesting over van de gemeente, en zullen zij in de toekomst hun eigen nieuwbouw financieren. Om de gevolgen van doordecentralisatie vanuit gemeentelijk oogpunt in kaart te brengen wordt een vergelijking gemaakt tussen een geprognotiseerde ontwikkeling van de algemene uitkering enerzijds en de te verwachten bijdrage aan Dockingacollege en J.J. Boumanschool anderzijds. Bijdrage Dockingacollege en J.J. Boumanschool Op basis van de huidige onderwijshuisvesting welke in dit voorstel wordt overgenomen door de beide instellingen, en de nieuwbouwplannen zoals die op dit moment voorhanden zijn, is een model ontwikkeld op basis waarvan de scholen een totaalbeeld hebben gecreëerd van de benodigde financiële middelen over de komende 44 jaar. Ontwikkeling algemene uitkering Met betrekking tot de ontwikkeling van de algemene uitkering worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: - In de algemene uitkering wordt een bedrag ontvangen voor de onderwijshuisvesting Voortgezet Onderwijs (VO). Deze uitkering wordt hoofdzakelijk gebaseerd op het aantal leerlingen VO. Om te komen tot een prognose van de ontwikkelingen van de algemene uitkering wordt rekening gehouden met een indexatie van 1% per jaar. - Daarnaast wordt bij de ontvangsten rekening gehouden met een daling van het aantal leerlingen van 1% per jaar, dit tot een maximum van 14%. Dit in relatie tot de krimp in deze regio. Op basis van deze uitgangspunten kan een uitspraak worden gedaan van de geprognotiseerde algemene uitkering over dezelfde periode, namelijk 44 jaar. Verschil Het doel van deze doordecentralisatie is dat het Dockingacollege een onderwijsgebouw (campus) kan bouwen naar hun eigen wens en inzicht. Voor de J.J. Boumanschool geldt dat deze school op termijn z n eigen keuzes kan maken m.b.t. de onderwijshuisvesting. Hiervoor vragen zij de gemeente een jaarlijkse bijdrage die net zo hoog is als de kosten van deze investering. Dit gevraagde jaarlijkse bedrag is over 44 jaar lager dan de geprognotiseerde ontvangsten uit de algemene uitkering. Het voordeel voor de gemeente is dat Dockingacollege en J.J. Boumanschool niet meer vragen dan de benodigde jaarlijkse middelen voor de investering. Het positieve verschil tussen de geprognotiseerde ontvangsten algemene uitkering en de benodigde financiële middelen Dockingacollege / J.J. Boumanschool is het voordeel voor de gemeente. Aandachtspunt bij dit voordeel is wel, dat dit pas een werkelijk voordeel is na ongeveer 35 jaar. Het verloop van de financiële gevolgen is onderstaand tekstueel weergeven.
4 Periode Jaar 1 t/m 4 Jaar 5 t/m 12 Jaar 13 t/m 21 Jaar 22 t/m 34 Jaar 35 t/m 44 Effect De bijdrage aan Dockingacollege / J.J. Boumanschool is lager dan de algemene uitkering VO omdat nog geen investeringen hebben plaatsgevonden. Hierdoor heeft de gemeente een voordeel. Dit voordeel wordt gestort in een voorziening om nadelen in de komende jaren op te kunnen vangen. De bijdrage aan Dockingacollege / J.J. Boumanschool is hoger dan de algemene uitkering VO. Dit zijn de jaren aansluitend aan de nieuwbouw van het Dockingacollege. De nadelen in deze jaren kunnen worden opgevangen door de voordelen die zijn gereserveerd in de jaren 1 t/m 4. De bijdrage aan Dockingacollege / J.J. Boumanschool is hoger dan de algemene uitkering VO. In deze jaren is geen dekking meer aanwezig uit eerdere jaren. Hiervoor zal t.z.t. ook een voorziening gevormd moeten worden, om deze negatieve cashflow op te kunnen vangen. (De hoogte van deze negatieve bedragen is weergegeven in de bijlage. De maximale hoogte van het cumulatieve nadeel is 750.000.) De bijdrage aan Dockingacollege / J.J. Boumanschool is ongeveer gelijk aan algemene uitkering VO. In deze jaren kan het cumulatieve nadeel van de jaren 13 t/m 21 dus nog niet worden ingelopen. Geen bijdrage meer aan Dockingacollege / J.J. Boumanschool. De gebouwen zijn financieel gezien afgeschreven, maar technisch gezien nog niet. Dockingacollege / J.J. Boumanschool hebben hierdoor geen lasten meer, en vragen geen bijdragen meer aan de gemeente. In deze periode vallen de voordelen van doordecentralisatie uit naar de gemeente. In schema weergegeven: Figuur 3: grafiek voor- en nadelen De gedetailleerde uitwerking van de financiële effecten van de doordecentralisatie zijn weergegeven in de bijlage. Om tot doordecentralisatie over te kunnen gaan dient er na besluitvorming in de gemeenteraad en het schoolbestuur een aantal stappen te worden gezet: 1. De doordecentralisatieovereenkomsten tussen school- en gemeentebestuur worden uitgewerkt, zodat de details van de overeenkomst helder en eenduidig is vastgelegd; 2. Het Dockingacollege en de J.J. Boumanschool nemen de gebouwen (opstal en ondergrond) over van de gemeente voor de op dat moment van toepassing zijnde boekwaarde: hierdoor komen de lasten van de gemeente voor de huisvesting van deze scholen op 0 (nul); 3. Naast het ontvangen bedrag voor de overname van de huidige gebouwen ontvangt de gemeente ook een bedrag om boeterente te kunnen betalen. Hierdoor kan de gemeente ook leningen aflossen. 4. Het schoolbestuur financiert deze aankoop via schatkistbankieren 5. Het schoolbestuur financiert de kosten voor de vervangende bouw (gebaseerd op een 30-jarige termijn ) eveneens via schatkistbankieren; 6. De gemeente betaalt aan de schoolbesturen een jaarlijkse vergoeding, waaruit de schoolbesturen de jaarlijkse kapitaallasten kunnen bekostigen;
5 7. Rechten en plichten van de gemeente en het schoolbestuur zijn geborgd conform de situatie van voor de doordecentralisatie. Piter Jelles Het schoolbestuur van Piter Jelles heeft aangegeven geen gebruik te willen maken van deze mogelijkheid: het schoolbestuur is verspreid over een groot aantal gemeenten en ziet geen meerwaarde in een doordecentralisatie (op slechts 1 locatie/school van het totale bestuur). De school is gehuisvest in een goed en voor hun onderwijs voldoende toereikend gebouw. Documenten voor de feitelijke doordecentralisatie: Na het beluit door de raad dient nog een aantal zaken in documentenvorm vastgelegd te worden: Garantstelling: tussen gemeente, schoolbestuur en staat. Geldlening: tussen schoolbestuur en staat. Doordecentralisatieovereenkomst: tussen gemeente en schoolbestuur. Akte van levering: tussen gemeente en schoolbestuur. Voorgesteld de afdoening van dit doordecentralisatiebesluit aan ons college op te dragen. De documenten worden opgesteld door een hierin gespecialiseerd notariskantoor. EVENTUELE VOORKEURSVARIANT BURGEMEESTER & WETHOUDERS FINANCIELE CONSEQUENTIES Boeterente gemeente Door de aankoop van de gebouwen door het Dockingacollege/J.J. Boumanschool ontvangt de gemeente een som geld, waarvoor in het verleden diverse leningen zijn afgesloten. Vanwege een versnelde aflossing is de gemeente verplicht een boeterente te betalen aan de Bank Nederlands Gemeenten (BNG). De kosten van deze boeterente zijn in het totale financieel overzicht verwerkt. Uitgangspunt voor het berekenen van de boeterente zijn de nog lopende lineaire leningen, waarbij het moment van het aangaan van de investeringen onderwijs, het uitgangspunt is voor de berekening van de boeterente. De definitieve boeterente kan pas worden vastgesteld nadat het definitieve besluit tot doordecentralisatie is genomen. Dit doordat de rente en termijn tot vervroegde aflossing dagelijks wijzigen en van invloed zijn op de boeterente. Dit houdt in dat de werkelijke vergoeding die de gemeente vraagt van het Dockinga College en J.J. Boumanschool ook pas na het definitieve besluit tot doordecentralisatie kan worden vastgesteld. Voor vervroegde aflossing van de leningen van de gemeente is goedkeuring van de Raad van Bestuur van de BNG bank noodzakelijk. De BNG bank heeft aangegeven mee te willen werken aan vervroegde aflossing, maar het definitieve besluit wordt pas genomen door de RvB bij de definitieve aanvraag, en dus na het besluit tot doordecentralisatie. Financieel overzicht In het financieel overzicht (grafiek) is het verloop van bekostiging voor de komende jaren aangegeven. In de eerste jaren levert de doordecentralisatie een financieel voordeel op voor de gemeenten. Dit bedrag dient gereserveerd te worden voor de 2 e periode (jaar 5 t/m 13 na de vaststelling), waarin de gemeente een financieel nadeel ondervindt. Na ruim 30 jaar is de constructie voor de gemeente voordelig. (In onderstaand overzicht is een weergave gemaakt van de geprognotiseerde inkomsten onderwijshuisvesting (Dockingacollege en J.J. Boumanschool), afgezet tegen de lasten conform doordecentralisatie (Dockingacollege en J.J. Boumanschool). Voor de details wordt verwezen naar de ter inzage liggende documenten: rekenblad financiële uitwerking*) Rekenblad financiële uitwerking (zie volgende pagina):
6 Jaar Bijdrage DC / JJB Geprognotiseerde dekking AU Scenario indexering 1% Verschil Cumulatief voordeel / nadeel 1 556.483 907.199 350.716 350.716 2 552.319 906.175 353.856 704.572 3 548.155 904.151 355.996 1.060.567 4 543.992 903.127 359.135 1.419.703 5 1.108.687 902.203-206.484 1.213.219 6 1.098.972 900.079-198.893 1.014.326 7 1.089.257 899.155-190.102 824.224 8 1.079.542 898.131-181.411 642.813 9 1.069.827 896.107-173.720 469.093 10 1.060.112 895.083-165.029 304.063 11 1.050.397 894.059-156.338 147.725 12 1.040.682 892.035-148.648-922 13 1.030.968 891.011-139.957-140.879 14 1.021.253 889.887-131.366-272.245 15 1.011.538 887.863-123.675-395.920 16 1.001.823 896.939-104.884-500.804 17 992.108 905.815-86.293-587.097 18 982.393 914.891-67.502-654.599 19 972.678 923.767-48.911-703.510 20 962.963 932.843-30.120-733.631 21 953.248 941.819-11.430-745.060 22 949.221 950.795 1.573-743.487 23 958.085 959.671 1.586-741.900 24 967.148 968.747 1.599-740.301 25 976.111 977.723 1.612-738.689 26 985.073 986.699 1.625-737.064 27 993.937 995.575 1.638-735.426 28 1.003.000 1.004.651 1.651-733.776 29 1.011.863 1.013.527 1.664-732.112 30 1.146.237 1.147.914 1.677-730.435 31 1.136.752 1.156.890 20.138-710.297 32 1.145.728 1.165.866 20.138-690.160 33 1.119.939 1.174.842 54.903-635.257 34 1.094.150 1.183.818 89.668-545.589 35 60.714 1.192.794 1.132.080 586.491 36-1.201.770 1.201.770 1.788.260 37-1.210.746 1.210.746 2.999.006 38-1.219.722 1.219.722 4.218.728 39-1.228.698 1.228.698 5.447.425 40-1.237.674 1.237.674 6.685.099 41-1.246.650 1.246.650 7.931.748 42-1.255.626 1.255.626 9.187.374 43-1.264.602 1.264.602 10.451.976 44-1.273.578 1.273.578 11.725.553 33.275.354 45.000.908 11.725.553
7 Opmerking: In de definitieve uitwerking van de doordecentralisatieovereenkomsten kunnen nog afwijkingen gaan plaatsvinden, aangezien bijvoorbeeld de boeterente, actuele rentestanden op het moment van vaststelling nu niet exact bekend zijn. RISICO'S In het berekenen van de algemene uitkering over de komende 44 jaar is een tweetal aannames gedaan, namelijk: - In de algemene uitkering wordt een bedrag ontvangen voor de onderwijshuisvesting Voortgezet Onderwijs (VO). Deze uitkering wordt hoofdzakelijk gebaseerd op het aantal leerlingen VO. Om te komen tot een prognose van de ontwikkelingen van de algemene uitkering wordt rekening gehouden met een indexatie van 1% per jaar. - Daarnaast wordt bij de ontvangsten rekening gehouden met een daling van het aantal leerlingen van 1% per jaar, dit tot een maximum van 14%. Dit in relatie tot de krimp in deze regio. Juridisch beschouwd De gemeente dient op basis van artikel 76b van de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) zorg dragen voor de voorziening in de huisvesting van het voortgezet onderwijs. Na de doordecentralisatie wordt deze taak overgedragen aan de schoolbesturen. De schoolbesturen waarmee de overeenkomst wordt gesloten kunnen geen aanspraak meer doen op de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 2015. Op dit moment is het schoolbestuur eigenaar van de gebouwen, zij het met een beperkt eigendomsrecht (in de volksmond: juridisch eigendom bij de school; economisch eigendomsrecht bij de gemeente). Via de doordecentralisatieovereenkomst wordt het bevoegd gezag naast juridisch eigenaar- ook economisch eigenaar en wordt dan niet (meer) beperkt in haar beschikkingsbevoegdheid: het schoolbestuur kan dus vrij verkopen, met hypotheek bezwaren en dus volledig vrij over het eigendom beschikken. In de overeenkomst is opgenomen dat de gemeente een eerste recht van hypotheek vestigt op de gebouwen om te voorkomen dat school dit kan doen. De staat stelt als voorwaarde voor het schatkistbankieren dat de gemeente onherroepelijk garant staat voor de financiële gevolgen van de geldlening, indien het bevoegd gezag tekort schiet: mocht zich de situatie voordoen, dan kan de gemeente vanuit de inkomsten (via de algemene uitkering) de betalingsverplichtingen van het schoolbestuur overnemen. In de overeenkomst wordt een recht van eerste koop opgenomen, zodat de gemeente grip houdt op de huisvesting van de scholen. Mocht het helemaal mis gaan, (b.v. ontbinding bestuur, faillissement of niet nakoming van de verplichtingen, hetgeen we uiteraard niet verwachten), dan is de gemeente gerechtigd de overeenkomst te beëindigen. Omvang Naast de schoolgebouwen behoren ook de gymzalen van de vakschool aan de Rondweg tot de omvang van de doordecentralisatie. Daarnaast is de muziekschool gehuisvest in het gebouw van het Dockingacollege: de school ontvangt nu een medegebruiksvergoeding voor de exploitatie van de muziekschool binnen haar muren. Ook dit pand wordt binnen de doordecentralisatieovereenkomst opgenomen. INSPRAAK ADVISERING COMMISSIE
8
De raad van de gemeente Dongeradeel; overwegende, gelezen het voorstel van B&W, no. ; gelet op het bepaalde in artikel 76 van de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) b e s l u i t : 1. Tot doordecentralisatie van de middelen voor onderwijshuisvesting voor de schoolbesturen van het Dockinga college en de J.J. Boumanschool (Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs in Noordoost Friesland) te Dokkum; 2. Hiervoor jaarlijks de benodigde middelen beschikbaar te stellen*; 3. De gemeentebegroting hierop jaarlijks aan te passen*; 4. Een voorziening te treffen, waarin de voordelen van de jaren 1 t/m 4 worden gereserveerd om de tekorten daarna (in de jaren 5 t/m 12) te kunnen dekken. 5. De voor deze doordecentralisatie noodzakelijke garantstelling te verlenen; 6. Het college op te dragen de op dit besluit betrekking hebbende overeenkomsten nader uit te werken en ter uitvoering van dit besluit de noodzakelijke overeenkomsten aan te gaan/te ondertekenen; 7. Het college te vragen om de bepalingen met betrekking tot Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs 2015 voor de scholen van het Dockingacollege en de J.J. Boumanschool buiten toepassing te verklaren. 8. De financiële consequenties van dit voorstel te verwerken in de primitieve begroting van 2017. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Dongeradeel van De griffier, De voorzitter, A.J. Folbert M.C.M. Waanders Datum afkondiging: Datum inwerkingtreding besluit: