Richtlijnen Goede Voeding en voedingsnormen als basis

Richtlijnen Goede Voeding en voedingsnormen als basis Onderbouwen en overtuigen met de Schijf van Vijf nascholingsdagen BGN november 2018

Over ons Dr. Danielle Wolvers coordinator kennis, expert voeding en gezondheid 1 november, Amsterdam Dr. ir. Astrid Postma-Smeets expert voeding en gezondheid 8 november, Eindhoven Dr. ir. Lisette Brink expert voeding en gezondheid 15 november, Zwolle Dr. Lidy Veldhuis expert voeding en gezondheid en voedselveiligheid 24 november, Utrecht Foto Joka Servicelijn = servicedesk Joka van Dusseldorp dietist, servicelijn professionals 1 november, Amsterdam 8 november, Eindhoven Joke Knoppert dietist 15 november, Zwolle 24 november, Utrecht

Aanbod vandaag Leerdoelen Deel 1 ( 90 minuten) 1. Van wetenschap naar voedingsadvies 2. De wetenschap achter de Schijf van Vijf 3. Een rondje Schijf van Vijf 4. Hoe zit het met supplementen? 5. Duurzaam eten met de Schijf van Vijf 6. Afvallen: De Schijf van Vijf of dieten? Deel 2 ( 60 minuten) 1. Praktische handvatten en tools

Leerdoelen Je begrijpt hoe voedingsadvies tot stand komt en kunt berichten in de media beter duiden Je kunt uitleggen hoe de richtlijnen goede voeding en de voedingsnormen samenkomen in de Schijf van Vijf Je kunt de Schijf van Vijf toelichten en kent specifieke aandachtspunten Je begrijpt waarom gezonde voeding ook duurzaam is, en kunt dit gebruiken om mensen te inspireren Je kunt een aantal misvattingen over voeding ontkrachten Je weet hoe je binnen de richtlijnen van de Schijf van Vijf aanpassingen kunt doen Je weet welke informatie en tools voor cliënten en jezelf bij het voedingscentrum beschikbaar zijn Je doet praktische tips op om mensen mee te inspireren

Het Voedingscentrum - Wie zijn wij? Onze missie Het Voedingscentrum informeert consumenten over en stimuleert hen tot een gezonde en meer duurzame voedselkeuze. Werkwijze onafhankelijk baseren adviezen op officiële richtlijnen en wetenschappelijke consensus volledig gefinancierd door de overheid

Het Voedingscentrum Wat doen we? opdracht om de richtlijnen over voeding van de Gezondheidsraad te vertalen naar de praktijk Kennis over voeding en gezondheid, duurzaam eten, voedselveiligheid, en voedselkeuzegedrag Informeren consument via website en materialen Ook voor professionals (diëtisten, docenten, andere zorgprofessionals)

Deel 1 1. Van wetenschap naar voedingsadvies

Onderzoek in de media Rode wijn is goed voor je gezondheid Witte thee rimpels helpt te voorkomen Gezondere leefstijl van moeder verkleint de kans op overgewicht bij kind

Bewijskracht van wetenschappelijk onderzoek Hoge bewijskracht Lage bewijskracht

In vitro- en dierstudies Onderzoek in muizen en reageerbuizen (in vitro) kan niet 1 op 1 worden vertaald naar mensen Onderzoek in mensen is altijd nodig om de uitkomst te bevestiging Vormen van nieuwe hypotheses, geen advies

Cohort: cross-sectioneel Observatie aan een grote groep mensen op 1 tijdspunt Welke kenmerken hebben ze ( bijv ziekte)? Wat eten ze? Geen veranderingen aangebracht door onderzoekers Zou je van veel cola drinken meer afstandsbedieningen gaan kopen? Dit type onderzoek toont geen oorzaak en gevolg aan! (causaal verband)

Cohort: prospectief Observatie aan grote groep mensen over lange tijd Wat zijn kenmerken en eetgewoonten op t=0 Wie heeft ziekte ontwikkeld na x aantal jaren Geen veranderingen aangebracht dor onderzoekers Uitkomsten laten lang op zich wachten Gevoelig voor verstorende factoren Wat als de coladrinkers ook meer roken? Wat is dan oorzaak?

Randomised controlled trials 2 of meer groepen vergelijkbare mensen Groep A krijgt voeding x, groep B krijgt controle voeding Wat is effect van voeding x op kenmerk y (bijv risicofactor)? Hiermee wordt vastgesteld of bepaalde behandeling effect heeft Dubbel blind is gouden standaard: moeilijk bij voeding 1 zwaluw maakt nog geen zomer

Meta-analyses Verzameling van vergelijkbare studies Strenge controle op kwaliteit en relevantie Maakt een afweging van de uitkomsten van alle prospectieve cohort studies of RCTs tot nu toe

Waar kun je op letten? Mensen? Grootte van studie? Kwaliteit? Bewijskracht? Commercieel belang? Cherry picking Meer lezen? http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/voedingswetenschap-begrijpen.aspx http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/voedingswetenschap-soorten-onderzoek-uitgelegd.aspx

Consensus en advies Gezondheidsraad, EFSA, WHO, NHG, WCRF, div. specialistische richtlijnen: Wetenschappelijke conclusies, consensus Voedingscentrum Advies en voorlichting naar de consument

Meer vragen? professionals@voedingscentrum.nl Tijd voor vragen

Deel 1 2. De wetenschap achter de Schijf van Vijf

Schijf van Vijf brengt alles samen

Voedingsmiddelen Basis voor voedingsmiddelen binnen of buiten de Schijf van Vijf : Richtlijnen Goede Voeding Relatie tussen voedingsstoffen, voedingsmiddelen en voedingspatronen met de top-10 chronische ziekten en erkende risicofactoren in Nederland Gebaseerd op meta-analyses van RCT en prospectieve cohort studies https://www.gezondheidsraad.nl/binaries/gezondheidsraad/documenten/adviezen/201 5/11/04/richtlijnen-goede-voeding-2015/dossier-richtlijnen-goede-voeding-2015.pdf

Voorbeeld groenten, fruit en chronische ziektes Conclusie GR: Ten minste 200 g groenten en 200g fruit

De adviezen uit RGV: hoe zat het ook al weer?

Richtlijnen Goede Voeding: de adviezen Illustratie Schwandt Infographics Uit: Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015.

Schijf van Vijf brengt alles samen

Voedingsnormen en behoefte aan voedingsstoffen Geven aan hoeveel voedingsstoffen (gezonde) bevolkingsgroepen zouden moeten innemen om gezond te blijven. De behoefte aan een voedingsstof is de inname die: de stofwisseling normaal laat verlopen. de kans op chronische ziekten die aan de voedingsstof gerelateerd zijn zo klein mogelijk houdt.

Behoefte aan voedingsstoffen Niet iedereen heeft evenveel nodig De ADH is voor vrijwel iedereen voldoende Een lagere inname betekent niet meteen een tekort Er zijn ook veilige bovengrenzen vastgesteld: ruime veiligheidsmarges

Plaatje rapporten voedingsnormen https://www.voedingscentrum.nl/nl/nieuws/aantalnieuwe-aanbevelingen-vitamines-en-mineralen.aspx

Vertaling van wetenschap naar de praktijk

Rekenmodel Richtlijnen Goede Voeding Voedingsnormen, Energiebehoefte Voedingsmiddelen en hoeveelheden ADH voedingsstoffen Niet te weinig maar ook niet teveel Welke voedingsmiddelen Schijf en niet-schijf Welke minimale hoeveelheden REKENMODEL Welke combinatie van welke hoeveelheden voedingsmiddelen levert volwaardig patroon op Richtlijnen Schijf van Vijf Voedingscentrum Welke voedingsstoffen in welke voedingsmiddelen? Hoe ziet gebruikelijk voedingspatroon eruit? (verschillende bevolkingsgroepen)

Deel 1 3. Rondje Schijf van Vijf

Groente: 200 of 250 g? Het VC adviseert minimaal 250 g groente, de GR zegt : tenminste 200 g -> verlagen risico chronische ziekten Schijf van Vijf: ook nutrienten- en energiebehoefte meegenomen Daarom voor sommige voedingsmiddelen hogere aanbevolen hoeveelheid dan in Richtlijnen goede voeding -> meer groente, meer brood en volkorenproducten, meer noten

Fruit: eten of drinken? Waarom is het beter om groente en fruit te eten dan te drinken? https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-envoedingsstoffen/waarom-is-het-niet-gezond-om-sap-te-drinken-.aspx

Brood en graanproducten: kun je zonder? Advies GR: Eet dagelijks ten minste 90 gram bruin brood, volkorenbrood of andere volkorenproducten verlaging LDL, risico HVZ, diabetes, darmkanker Vezel en ijzer Brood : jodium -> bakkerszout Met 90 gr brood of graanproducten -> jodium en ijzer haal je niet Helemaal geen brood: wat zegt het rekenmodel over jodium? Mannen: dagelijks 900 gram groenten, 1000 gram fruit, 500 gram aardappelen en veel water Gluten vrije producten -> méér suiker, zout en vet dan normale producten en mínder noodzakelijke vezels, vitaminen en mineralen 36

De wetenschap over laag koolhydraat dieet (LCHF) Koolhydraten eraf -> iets anders erbij: vaak hoog (verzadigd) vet en dierlijke eiwitten Elke dieet dat zorgt voor energiebeperking leidt tot gewichtsverlies Gewichtsverlies gaat vaak gepaard met gunstige metabole effecten LCHF bij obesitas en diabetes kan positief zijn voor gewichtsverlies, glucose- en insulineregulatie Weinig tot geen verschil vergeleken met laag vet-diet in T2D op gewicht, middelomtrek, metabole parameters Onvoldoende data om lange termijn effecten te beoordelen - Brouns EurJ Nutr 2018 - Hall Eur J Clin Nutr 2017 - van Zuuren et al 2018 Am J Clin Nutr

Vis, peulvruchten, vlees, ei Week advies Meer plantaardig, minder dierlijk Varieer Eet maximaal 500g vlees waarvan max 300 g rood NB 500 g is totaal incl vleeswaren Eet 1 x vis Eet minimaal 1x peulvruchten Eet 2-3 eieren

Gezond zonder vlees? Extra ei Wekelijks 2 handjes noten 1 x extra peulvruchten p.w. Daarbij adviseren adviseren wel : zuivel en vis Ook geen zuivel en/of vis? Je mist specifieke gezondheidseffecten Voedingsstoffen kun je halen uit andere producten/ visoliecapsules

Zuivel: mager, halfvol of vol? Om onder de 10 en% verzadigd vet te blijven adviseren wij mager en halfvol. Als je in andere producten op verzadigd vet bespaart kun je volle zuivel gebruiken. Wetenschap tot nu toe: In cohortonderzoeken gebruiken meeste mensen halfvol of mager -> daar is conclusie GR op gebaseerd! Onvoldoende studies om halfvol en vol apart te beoordelen Geen specifieke effecten van vol op ziekterisico Effecten op verzadiging? Geen wetenschappelijk bewijs Studies energie dichtheid -> producten met weinig kcal per 100gr verzadigen meer! Volle zuivel adviseren aan individu? Kan wel, hoeft niet!

Wat als je geen zuivel neemt? Advies GR: Neem enkele porties zuivel per dag, waaronder melk of yoghurt Jodium B12 Vervangers Aandachtspunten: eiwit, suiker, calcium en B12 We hebben criteria voor vervangende producten Lactose -> 5% van de Nederlanders. Zuivel mijden niet nodig: gefermenteerde zuivel, kleine porties, lactosevrije zuivel, lactase in tablet Koemelkallergie -> 2-3% van de baby s, 50% is er na 1 jaar overheen gegroeid 41

Smeer- en bereidingsvetten: Schijf vs niet-schijf Smeer- en bereidingproducten uit de Schijf van Vijf Margarine en halvarine vitaminen A, D en E belangrijke bron voor A en D Gunstige vetsamenstelling Smeren of ermee bakken om voldoende A en D binnen te krijgen Smeer- en bereidingproducten buiten de Schijf van Vijf Roomboter Roomboter A en E, maar veel minder D Roomboter bevat veel verzadigd vet (53%) Kokosolie/vet Heel veel verzadigd vet (85%) Plantaardige olie Vitamine E, maar geen A en D Gunstige vetsamenstelling Niet smeren? A uit dierlijke producten of provitamine A uit groente/fruit

Hoezo verzadigd vet gezond? Studies RCTs: hoog verzadigd vet = hoog LDL = erkende risicofactor HVZ Cohortstudies: Vergelijken laag verzadigd vet vs hoog verzadigd vet: geen verschil in HVZ Maar wat vergelijk je? Voedingen laag in verzadigd vet = hoog in iets anders

Kijk naar het totaalplaatje Vervanging van verzadigd vet door geraffineerde KH: geen verschil Vervanging van verzadigd vet door volkoren KH: lager risico Vervanging van verzadigd vet door onverzadigde vet: lager risico - Sacks et al Circulation 2017 Geen reden om koolhydraten te mijden en verzadigd vet te eten

Hoe denkt men er elders over? datum richtlijn Koolhydr (en%) Suikers Vetten (en%) Verz. vet (en%) Artherogene SAFA * (en%) transvet (en%) eiwitten (en%) vezel (g/dag) Neder land 2001 2006 40-70 geen norm 20-40 < 10 _ < 1 10-25 30-40 EFSA (EU) 2010 45-60 geen norm 20-35 zo laag mogelijk _ zo laag mogelijk 25 USA 2015 45-65 Toeg.sui ker <10 en% Belgie 2016 50-55 <10 en% 20-30/35 <10 8 zo laag mogelijk 20-35 <10 _ 10-35 28-33 52-62 gram/da g Frankrijk 2016 40-55 totaal suiker (- lactose) < 100 g WHO 2018 (draft) 35-40 <12 8 10-20 30 <10 <1

Dranken Schijf van Vijf Water Zwarte en groene thee zonder suiker Gefilterde koffie zonder suiker Niet Schijf van Vijf Dranken met suiker, zoals vruchtensap, groentesap, frisdrank, siroop, diksap, gezoete zuiveldrank, sportdrank en energiedrank Light-frisdrank Dranken met alcohol Kookkoffie, koffie uit een cafetière VRAAG: Wat adviseer jij over light frisdrank??

Hoe zit het met light frisdrank? Light-frisdrank is slecht voor je tanden Zuren in frisdrank zijn slecht voor tandglazuur Hoe vaker contact, hoe sneller gaatjes Beste om zuuraanvallen te beperken Veiligheid E-nummers: goed onderzocht, goedgekeurd en veilig Hoge doseringen krijg je niet binnen Verhalen gebaseerd op verkeerde conclusies, onzorgvuldig onderzoek Gewone frisdrank en light-frisdrank even veilig Relatie met overgewicht Zoetstoffen, zoals aspartaam (E 951), leveren nauwelijks/geen calorieën Prospectieve studies: verstorende factoren, omgekeerde causaliteit RCTs: geen toename in gewicht tot gewichstverlies Zorgen over publicatie-bias

Hoe zit het met light frisdrank? Kortom Staan niet in de Schijf van Vijf, maar beperkt gebruik kan Vermijden niet nodig, maar in beperkte mate qua gezondheid niets op tegen Kraanwater blijft de meest gezonde en duurzame keus

Buiten de Schijf van Vijf Niet te veel en niet te vaak Bewerkt vlees, vleeswaren Suikerhoudende dranken inclusief sappen Geraffineerde graanproducten Boter, harde margarine en bak- en braadvetten Ongefilterde koffie Alcoholhoudende dranken Schijf-producten met teveel zout, suiker, VV, TFA of te weinig vezel Overige productgroepen (snoep, snacks, sauzen.

Waarom welke producten buiten de Schijf van Vijf? Gezondheidsraad: Vervang of consumeer zeer beperkt Producten met teveel ongunstige nutriënten Geen bijdrage aan gezonde voeding, zoals snoep en snacks

Waarom welke producten buiten de Schijf van Vijf? Keuze vrijheid belangrijk: snoepje of chips? Eén manier van beoordelen Naast de Schijf is er wat ruimte over. Een volwaardige voeding blijft binnen grenzen voor energie, ongunstige nutriënten, maar ook bovengrenzen voor vitamines en mineralen Rekenmodel: Die grenzen zijn het eerste bereikt voor zout, verzadigd vet en calorieen Daarom hiervoor criteria gemaakt voor indeling buiten de Schijf Niet te vaak : Dagkeuze en Weekkeuze Niet te veel: let op je portie

Deel 1 4. Hoe zit het met supplementen?

Richtlijn supplementen Gezondheidsraad Het gebruik van voedingsstofsupplementen is niet nodig, behalve voor mensen die tot een specifieke groep horen waarvoor een suppletieadvies geldt. Voedingspatroon bevat over het algemeen voldoende vitamines en mineralen Inname van voedingsstofsupplementen levert geen extra gezondheidswinst op Inname van voedingsstofsupplementen boven de veilige bovengrens kan schadelijke effecten hebben

Welke supplementen zijn geëvalueerd? Vitamine A Beta caroteen Vitamine C Vitamine E Selenium Foliumzuur, vitamine B12 en vitamine B6 Vitamine D met calcium Vitamine D Calcium Magnesium Multivitamine

Suppletie adviezen Als je eet volgens de Schijf van Vijf krijgen veel mensen voldoende vitamines en mineralen binnen. Voor enkele vitamines en enkele doelgroepen geldt een suppletieadvies: Niet genoeg vitaminen en mineralen mogelijk via gezonde voeding In populatie is het tekort ook gemeten Risico voor de gezondheid Veel mensen slikken onnodig of niet het juiste Factsheet over suppletieadviezen: http://www.voedingscentrum.nl/assets/uploads/voedingscentrum/documents/professionals/pers/factsheets/factsheet%20suppletieadviezen %20vitamines%20mineralen%20en%20spoorelementen.pdf

Vitamine D Veel mensen in de doelgroep volgen niet het suppletieadvies Zijn je cliënten op de hoogte?

Foliumzuur Weten en doen: 87% van de vrouwen kent het belang van een supplement de helft van de doelgroep gebruikt het (volksgezondheidenzorg.info)

Vitamine B12 voor veganisten

Multivitamine? Normaal niet nodig Verandering van leefstijl en eetpatroon blijft hier het belangrijkste advies Soms wel bij: Langdurig hele lage energie inname (individueel aandachtspunt bij < 1500 kcal) Ouderen die weinig eten Extreme afvaldiëten Eenzijdig voedingspatroon (bijv. veganisme,very low carb)

Deel 1 5. Duurzaam eten met de Schijf van Vijf

Klimaatbelasting eiwitbronnen

63 Meer plantaardige en minder dierlijke voedingspatronen hebben positieve gezondheidseffecten. zijn ecologisch minder belastend

Plantaardig versus dierlijk eiwit Voedingspatroon Verhouding plantaardig:dierlijk eiwit Huidig NL VCP 2007-2010 40:60 Schijf van Vijf (500 g vlees) 50:50 Schijf van Vijf (zonder vlees) 60:40

Duurzamer eten met de Schijf van Vijf minder dierlijk eiwit Max. 500 gram per week Max 300 gram rood vlees per week Geen rood vlees meer afgebeeld 1x per week vis Kies duurzame soorten Voldoende zuivel (niet meer dan nodig)

Meer plantaardig eiwit Eet wekelijks peulvruchten (135 g). Neem dagelijks een handje noten (15-25 g). Goede vegetarische keuzes als optie. Eet de aanbevolen hoeveelheden volkoren.

Zeven regels om duurzamer (en gezonder) te eten 1. Verspil zo min mogelijk voedsel, door op maat te kopen en te koken. 2. Eet minder rood en bewerkt vlees. Neem in plaats daarvan peulvruchten, ongezouten noten en een keer duurzame vis. 3. Neem niet meer zuivel dan je nodig hebt. 4. Eet niet meer dan je nodig hebt. Laat vooral producten van buiten de Schijf van Vijf staan, zoals snacks. 5. Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken en alcohol en kies voor kraanwater, thee en/of koffie. 6. Eet voldoende volkoren graanproducten, groente en fruit. 7. Kies milieuvriendelijke groente- en fruitsoorten door te letten op de herkomst en het seizoen.

Deel 1 6. Afvallen: De Schijf of dieten

Afvallen Position paper EFAD & EASO (2018) 5 15% gewichtsverlies gedurende 6 maanden is realistisch en heeft bewezen gezondheidsvoordelen Energie beperking: 500-kcal/d tot 750-1000 kcal/d energie tekort of voeding van 1200-1500 kcal voor vrouwen en 1500-1800 kcal voor mannen Moedig gezond eten aan: verhoog inname van groente, volkoren brood en -graanproducten, gebruik laag vet zuivel, peulvruchten, fruit, vis, gevogelte kleine hoeveelheden vloeibaar/smeerbaar vet Geen duidelijk verschil tussen diëten bij gelijke energiebeperking

Uitgangspunten afvallen met de Schijf van Vijf Gemiddeld: vrouwen~ 1500 kcal, mannen ~1800 kcal Gemiddeld 0,5-0,7 kg afvallen per week Individueel kan dat anders zijn : energie behoefte ( activiteit, geslacht, leeftijd) Voorbereiden: omstandigheden, inzicht, doel, plan Afvallen Gezonder eten: Schijf van Vijf Minder eten : vooral minder buiten de Schijf, ondergrens van ranges in de Schijf Energiearmere keuzes binnen de Schijf Bewegen Op gewicht blijven: Gezonde eetgewoontes vasthouden

Doen wonderdieten wat ze beloven? Kritische blik: is het voedingmiddel x dat voor de geweldige effecten zorgt? Of zijn het de omstandigheden, de energiebeperking, de motivatie, de speciale groep? En zijn de effecten wel zo geweldig? Conclusies nodig op basis van gecontroleerde studies Wetenschap Elke diet dat zorgt voor energiebeperking leidt tot gewichtsverlies Gewichtsverlies gaat vaak gepaard met gunstige metabole effecten Volhouden is belangrijker dan de precieze samenstelling Dieten gebaseerd op richtlijnen helpen mensen op weg naar een gezond eetpatroon Langdurige gedragsverandering gaat in kleine stappen

Koolhydraatbeperking? Lage compliance, lange termijn effect onduidelijk Effectief, vaak (te) hoog in VV en dierlijk eiwit Effectief, voldoet aan RGV Voedingen die voldoen aan richtlijnen zijn (ook) effectief tot 40 en% kan met de Schijf beperk vooral buiten de Schijf: geraffineerd, toegevoegd suiker, frisdrank behoud gezonde KH bronnen: volkoren, G&F, peulvruchten Naar voorbeeldmenu? Berekening Annette?

Voorbeeld van een wonderbaarlijk effect? Experiment Gezond Dorp in Leende Eet vlees, vis, eieren, groenten die boven de grond groeien en natuurlijke vetten (zoals roomboter). Zoveel u wilt. En vermijd suiker, zetmeelrijke voedingsmiddelen (zoals brood, pasta, rijst en aardappelen) en fruit. Bewegen, slaapritme, sociale contacten 139 mensen uit Leende vielen in zes maanden tijd 410 kilo af: gemiddeld 2,9 kilo per persoon Van slechts 139 van de 223 deelnemers zijn de meetgegevens bekend - wat gebeurde met de rest? Van deze 139 mensen hadden er 98 een BMI van meer dan 25. Deze 98 vielen samen 380 kilo af, dus gemiddeld 3,9 kilo. https://www.liesbethoerlemans.nl/wp-content/uploads/2018/06/voeding-nukharm.pdf

Uitdagen een (eerste) stap zetten Mensen helpen de goede kant op te bewegen door ze een eerste stap te laten zetten Het hoeft niet meteen perfect. Elke stap in de goede richting is goed voor je lijf!

Mate van bewijskracht Met dit soort onderzoek is vast te stellen of de behandeling effect heeft tov de controle.

Interactieve optie: Volgende slides kunnen eruit: vervangendoor 1 slide Wat zijn de aanbevelingen GR? 4 soorten : pluus min gelijk vervang Meer eten van minder eten van gelijke consumptie vervangen lege slides ertussen : we zoeken 6 plus-opties. hierbij kun je meteen toelichten wat dat meer minder of gelijk betekent

Richtlijnen Goede Voeding: hogere consumptie aanbevolen Coronaire hartziekten Beroerte Bloeddruk Coronaire hartziekten LDL cholesterol Bloeddruk Coronaire hartziekten LDL cholesterol Illustratie Schwandt Infographics Uit: Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015. Coronaire hartziekten LDL cholesterol

Richtlijnen Goede Voeding: beperking aanbevolen Beroerte Bloeddruk Overgewicht (1 glas) Diabetes Diabetes Hart en vaat ziekten Darmkanker Borstkanker Illustratie Schwandt Infographics Uit: Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015.

Richtlijnen Goede Voeding: handhaven consumptie Diabetes Darmkanker Illustratie Schwandt Infographics Uit: Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015.

Richtlijnen Goede Voeding: vervang-adviezen LDL cholesterol Coronaire hartziekten LDL cholesterol Coronaire hartziekten LDL cholesterol Schwandt Infographics Uit: Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015.

Wat mag je zeggen over voedingsstoffen? EFSA heft vastgesteld wat wetenschappelijk ondervbouwd is NVWA: Database claimsverordening http://www.koagkag.nl/database-claimsverordening-en-indicatieve-lijst/database

Kruidenpreparaten Gezondheid Effecten zijn veelal niet goed onderzocht en niet bewezen Veiligheid Kunnen hoge concentraties plantengifstoffen bevatten of vervuilde zijn met giftige ingrediënten. Kunnen schadelijk zijn bij verkeerd gebruik Zijn gevaarlijk maar illegaal te koop (efedra, kava kava) Hebben een wisselwerking met medicijnen

Feit of fabel? Halfvolle zuivel is gezonder dan volle zuivel Volle zuivel zou meer verzadigend werken? : geen enkel wetenschappelijk bewijs voor Wat weten we wel? Eiwit is van alle macronutrieten het meest verzadigend. In magere zuivel zit meer eiwit dan in volle zuivel.

Feit of fabel? Halfvolle zuivel is gezonder dan volle zuivel Halfvol bevat minder verzadigd vet Uitleg over Verzadigd vet verhoogt LDL-cholesterol = niet goed keus voor voor bloedvaten halfvol en In de media: verzadigd vet verhoogt kans hart- en mager in de vaatziekten niet Schijf. Dit past Veel kritiek op dit onderzoek, niet goed uitgevoerd meer bij Wel overtuigend aangetoond: vervang verzadigd door roomboter vs onverzadigd vet olie

Vlees Kan eruit Hoeveel? We eten gemiddeld te veel Maximaal 500 g per week: het totaal binnen én buiten de Schijf Maximaal 300 g rood vlees per week Wat? Niet te zout, niet te vet, onbewerkt Wat is rood vlees? Alles wat van zoogdieren kunt ( rind varken geit lam Nog iets over vleesvervangers?

Als extra slides Vega en vegan Er zijn verschillende varianten op vegetarisch eten Variant Eet geen* Neemt wel Lacto-ovo-vegetariër vlees en vis zuivel en ei Lacto-vegetariër vlees, vis en ei zuivel Ovo-vegetariër vlees, vis en zuivel ei Pescotariër vlees vis (meer dan 2 keer in de maand), zuivel en ei Veganist vlees, vis, zuivel, ei, honing, gelatine, dierlijke E-nummers en gebruikt geen producten die met gebruik van dieren geproduceerd zijn Binnen deze voedingspatronen is er verschil in de mate waarin mensen dierlijke producten weglaten.

Vega en vegan Richtlijnen Goede Voeding 2015: vegetarisch in vergelijking met een niet-vegetarisch voedingspatroon verlaagt de bloeddruk en hangt samen met een lager risico op coronaire hartziekten. Aandachtspunten gezondheid: B12, ijzer, zink, Omega 3 vetzuren, calcium, vitamine D, eiwitten en jodium.

Eten volgens de Schijf van Vijf Kies elke dag genoeg uit elk vak Varieer Eet vooral uitde Schijf van Vijf Beperk de consumptie buiten de Schijf van Vijf Niet te veel en niet te vaak Let op je gewicht