Sarcopenie: In beweging Kathleen Gerits, diëtiste Competentiecentrum klinische voeding Overview 1. Inleiding 1. Inleiding Vele studies met zelfde besluit Beweging Voeding algemene richtlijnen: Adequate eiwitinname + ev. energie-inname Studie geriatrie UZ Leuven UZ Leuven geen specifieke screening naar sarcopenie 1
1. Inleiding Bij opname geriatrie Alle patiënten krijgen een persoonlijk consult Ondervoeding en/of sarcopenie van laag gewicht Voeding wordt aangepast naar geriatrie Zin en onzin van diëten Voedingsaanpassingen naar wensen van pt Eventueel bijvoeding/sondevoeding/tpn Overview 1. Inleiding Nutritionele behoeften: Energiebehoefte Espen guidelines*: min 30 kcal/kg lichaamsgewicht bij ziekte 30-40 kcal/kg Opgelet: bij ondergewicht ideaal gewicht bij overgewicht huidig gewicht *Volkert et al. Clinical nutrition (2006) 25,330-360 2
Eiwitinname 12-15% van totale energie-inname Voorkeur: 1.2-1.5g/kg per dag Enkel in afwezigheid van ernstige lever- of nierziekten (eerder 0.8g/kg) 1. Cardiologie Dieet arm aan verzadigde vetzuren, zoutarm dieet, vermageringsdieet Verminderde intake + minder vetten = minder calorieën Geen vetbeperking meer bij 75+! Energiedensiteit 2. Endocrinologie Vermageringsdieet Diabetesdieet: medicatie en voeding Tussenmaaltijden Beperking snelresorbeerbare KH 3
3. Nefrologie Onderscheid: acuut of chronisch, afhankelijk van labowaarden 4. Gastro-enterologie Maagsparend, darmsparend, Restrictieve diëten: deficiëntie, malnutritie Overview 1. Screenen naar ondervoeding Stappenplan Voeding verrijken/consistentie aanpassen Bijvoeding Sondevoeding TPN 4
1. Voeding verrijken Kleine, energie-eiwitdense porties Lage energiedensiteit: groenten, fruit, Hoge energiedensiteit: rijk aan vet Frequente maaltijden Afschaffen overbodige diëten Luister steeds naar uw patiënt! Interactieve vraag: 1) 2) 3) 4) 5) a) Foto 1 = foto 3 = foto 4 b) Foto 2 = foto 3 = foto 5 c) Alle foto s zijn gelijk aan elkaar 1. Voeding aanpassen Consistentie-aanpassingen ikv slikproblemen Let op: gemixte voeding meestal minder calorieën dan gewone consistentie Alternatieven voor brood 5
2. Bijvoeding: ruime keuze Voorkeur patiënt Slikproblemen Andere Proteïnen poeder Bouwsteentje, pudding Ziektespecifiek 3. Sondevoeding: indicaties: Voeding per os niet mogelijk Onvoldoende voedingsinname Slikproblemen Combinatie SV + voeding per os NB. Steeds in overleg met de behandelende arts 4. Parenterale voeding: indicatie: Wanneer enterale voeding een contraindicatie heeft Soorten: voorschrift arts Toediening: perifeer of centraal (DVC) Aandacht: Hoeveelheid calorieën Hoeveelheid vocht Stikstof 6
Overview 1. Screenen naar ondervoeding 2. Nutritionele behoeften Man 87 jaar, alleen thuiswonend Slokdarmcarcinoom, opname owv voedselimpactie in slokdarm Gewicht: 67.7kg lengte: 1.70m Gewichtsverlies van 6kg/4w Diabetes: 1x/d Glucophage, HbA1c 6.2% Ontbijt: 2 sneden bruin brood + confituur + koffie met suiker Middag: soep + 1 aardappel + groenten + kip (100gr) + saus + pudding + cola Avond: 2 sneden brood + 1 smeerkaas of smeerbaar beleg + yoghurt + koffie Nota: brood wordt thuis gesopt in koffie, middagmaal gemixt in blender 7
Energie-inname Energiebehoefte 1050 kcal 2030 kcal (30 kcal regel) Eiwitinname Eiwitbehoefte 52g 81g-101g (1.2g 1.5g/kgLG) Interactieve vraag Mr. heeft diabetes type 2, met een HbA1c van 6,2%, volgt thuis geen strikt dieet. Wat gaan we doen? 1. Dieet stoppen 2. Beperking snelle suikers ZONDER tussendoortjes 3. Beperking snelle suikers MET tussendoortjes Dieet stoppen! Meer keuze voor patiënt Meer tussendoortjes Belangrijk voor variatie in broodmaaltijd Mogelijk recept broodmix: 2 witte boterhammen ZK, 1 vanillepap, 1 speculoos, 1 speculoospasta = 430kcal 10g eiwit => Variëren! Eventueel ook met bijvoeding te maken, hartig beleg, 8
Stap 1: voeding verrijken Probleem: advies logopedie: mixen van drie maaltijden Zorg voor voldoende tussendoortjes Hou rekening met lagere calorie/eiwit intake bij gemixte voeding Interactieve vraag Mr. wilt absoluut geen gemixte boterhammen meer, logo geeft echter aan dat dit niet veilig is. Mr. heeft ook een zeer lage intake. Wat zouden jullie doen? 1. Luisteren naar pt, voorlopig geen aanpassingen 2. Luisteren naar pt + opstart bijvoeding 3. Advies logo opvolgen + opstart bijvoeding Stap 2: opstart bijvoeding Belangrijk om advies logo op te volgen Pt motiveren! Bijvoeding standaard 2x/d 600kcal 24g eiwit 9
Interactieve vraag Gezien algemene achteruitgang, gaat intake moeizamer na enkele dagen en werd er beslist om over te gaan naar de volgende stap. Wat stellen jullie voor: 1. Sondevoeding overdag + s nachts 2. Sondevoeding tijdens de nacht 3. Opstart TPN Stap 3: sondevoeding Eerste vraag: ook nog PO intake? JA Voorkeur voor sondevoeding s nachts 1l standaard sondevoeding (1kcal/ml) Traag opbouwen Besluit Voeding en sarcopenie: inconsistent Stap 1: energie en eiwitrijke voeding Stap 2: bijvoedingen Stap 3: sondevoeding (enterale voeding) Stap 4: parenterale voeding 10
Vragen? 11