Voorkomen van ondervoeding bij volwassenen

Transcriptie

1 Voorkomen van ondervoeding bij volwassenen

2 Inleiding Ondervoeding door ziekte komt in het ziekenhuis veel voor. Daarom besteedt ook de Ommelander Ziekenhuis Groep hieraan extra aandacht. Ziek zijn is topsport Als u ziek bent verbruikt het lichaam meer energie en voedingsstoffen. Daarbij komt dat de ziekte het eetpatroon kan verstoren. Gebrek aan eetlust, misselijkheid, pijnklachten, smaakverlies, vermoeidheid, benauwdheid, emoties en minder maaltijden rondom onderzoeken zijn extra redenen waardoor u minder eet. Daarom is de kans op ongewenst gewichtsverlies (afvallen), maar ook het gebruik van onvolwaardige voeding, tijdens ziekte groot. Het lichaam heeft een kleine reserve aan essentiële voedingsstoffen, dit is snel opgebruikt. Als u goed eet en voldoende drinkt, heeft dat meestal tot gevolg dat uw herstel sneller verloopt en dat het effect van de behandeling groter is. Daarnaast kan uw weerstand toenemen waardoor u minder snel infecties oploopt. Wat betekent goed eten? Goed eten betekent per dag minimaal gebruik maken van: Brood : tenminste 4 sneetjes Kaas : 2 plakken Vleeswaren : 2 plakken Melk en melkproducten : 4 glazen of porties Fruit en vruchtensap : 2 stuks of glazen Vlees, vis, kip vegetarisch : 100 gram (= normale portie) 2

3 Aardappelen, pasta, rijst of peulvruchten Groente Boter, margarine : 2-3 stuks / 2-3 opscheplepels (= normale portie) : 3-4 opscheplepels : tenminste 35 gram In plaats van 1 snee brood kunt u nemen: 2 beschuiten of 2 crackers of 1 schaaltje pap. In plaats van vlees of vis bij de warme maaltijd kunt u nemen: een omelet, een vegetarisch gerecht, extra vleeswaren/kaas bij het brood of uit het vuistje, of een gekookt ei. Wat te doen bij weinig trek? Lukt het niet om bovenstaande hoeveelheden tijdens de maaltijden te gebruiken, neemt u dan vaker iets tussendoor zoals een schaaltje vla of een extra toetje, fruit of vruchtenmoes, een snee brood of beschuit met beleg. Of verdeel uw voeding meer over de hele dag, bijvoorbeeld elke twee uur een kleine (tussen)maaltijd. Daarnaast is het goed om te weten dat soep, bouillon, koffie en thee een vol gevoel geven en weinig voedingsstoffen opleveren. Wat betekent voldoende drinken? Per dag moet u tenminste 1,5 liter vocht gebruiken om de nieren goed te laten werken en alle afvalstoffen te verwijderen. Dit komt overeen met ongeveer 10 glazen, 8 bekers of 12 kopjes. Ouderen boven de 70 jaar hebben zelfs bijna 2 liter nodig, oftewel ongeveer 12 glazen, 10 bekers of 14 kopjes. 3

4 Verdeel het drinken regelmatig over de dag: neem bij elke maaltijd en elke drankenronde steeds 2 glazen. Zo komt u gemakkelijk aan de gewenste hoeveelheid. U drinkt voldoende als u regelmatig kunt plassen en uw urine licht van kleur is. Let op: bij een vochtbeperking gelden andere regels! Screenen op ondervoeding Bij de opname in het ziekenhuis zijn u vragen gesteld over uw gewichtsverloop en uw eetlust. De verpleegkundige kan hiermee beoordelen of er gedurende de ziekenhuisopname een risico bestaat op ondervoeding. Als dit het geval is, krijgt u energierijke hoofdmaaltijden en per dag een aantal eiwitrijke en energierijke tussendoortjes extra aangeboden. Energie en eiwit. Voedsel levert energie. Energie hebben we nodig bij alles wat we doen bijvoorbeeld lopen en fietsen, maar ook bij alles wat er in het lichaam gebeurt zoals ademhalen, praten en het kloppen van het hart. De benodigde energie wordt geleverd door koolhydraten en vetten in onze voeding. Eiwit is een bouwstof en is nodig voor de opbouw en het behoud van de spieren en het bloed, de weerstand en voor herstel bij wonden. Bij ziekte is eiwit de belangrijkste voedingsstof voor herstel. Eiwit komt vooral voor in: - vlees, vis en kip, vegetarische vleesvervangers; - kaas, vleeswaren, ei; - melk- en melkproducten, sojadrank; - peulvruchten; - noten en pinda s. 4

5 Bij een slechte voedingstoestand wordt aanbevolen extra energie en eiwit te gebruiken. Vraagt u zelf ook naar de eiwitrijke en energierijke tussendoortjes. Het kan uw voedingstoestand op peil houden of verbeteren, zodat u niet of minder afvalt en een betere voedingstoestand opbouwt. Bij alle patiënten met (een risico op) ondervoeding zal gedurende de opname gelet worden op de voedingsinname. Dit houdt in dat de verpleegkundige en de voedingsassistent bijhouden hoeveel u eet en wat u (eventueel) aan tussendoortjes krijgt. Het blijft altijd van belang om goed te eten en voldoende te drinken tijdens uw ziekenhuisopname. Extra tussendoortjes Als u in aanmerking komt voor extra tussendoortjes, dan kunt u een keuze maken uit diverse soorten (volle) melkproducten, broodproducten, hartige- en zoete producten. Elk tussendoortje bevat een ruime hoeveelheid energie en eiwit. U kunt uw keuze kenbaar maken bij de voedingsassistent op de afdeling als ze bij u langskomt. Het kan dus zijn dat u wel tussendoortjes aangeboden krijgt en uw kamergenoten niet. Het lekkers is echter wel alleen voor u bedoeld, want u heeft het nodig. Meer energie en eiwitten in de voeding Dit kunt u bereiken door: regelmatig (volle) melkproducten, (volle, vruchten)yoghurt en/of vla of vruchtenmoes/-sap tussendoor te gebruiken; dubbel beleg op brood te nemen, bijvoorbeeld kaas, vleeswaren; 5

6 ruime portie vlees of vis of vleesvervanger bij de maaltijd(en) te kiezen; geen magere, halva- en lightproducten te gebruiken; bij de broodmaaltijden (dieet)margarine of roomboter in plaats van halvarine te nemen; gebruik te maken van pap en toetjes die in de keuken worden verrijkt met extra voedingsstoffen. Door regelmatig kleine maaltijden en eiwitrijke en energierijke tussendoortjes te gebruiken, lukt het beter om meer energie en voedingsstoffen binnen te krijgen. Let op! Als u dieetrichtlijnen en/of een vochtbeperking heeft of krijgt, houdt u zich dan aan deze persoonlijke dieetadviezen! Gewicht Het lijkt soms wel dat afvallen bij een ziekenhuisopname hoort. Maar gewichtsverlies kan een aanwijzing zijn dat u te weinig eet en dat u daardoor onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Zo loopt u het risico om ondervoed te raken. Heeft u het gevoel dat u de laatste tijd (ongewenst) bent afgevallen, geeft u dat dan door aan uw arts of verpleegkundige. Vraag of u gewogen kunt worden. Het is belangrijk dat u tenminste één keer per week gewogen wordt. Ook kan het helpen dat u bijhoudt wat u gedurende de dag zoal eet. Dit geeft inzicht in of u voldoende eet. Persoonlijk advies van de diëtist Als het u niet lukt voldoende te eten of als u veel (ongewenst) gewicht verloren heeft, dan kan het zijn dat 6

7 de diëtist bij u langskomt. Zij bekijkt samen met u de samenstelling van uw voeding en voedingsbehoeften. Zij bekijkt of aanpassingen nodig zijn om een zo goed mogelijke voedingstoestand te bereiken, rekening houdend met uw ziekte en behandeling en uw eventuele wensen en mogelijkheden. Tot slot Mocht u na het lezen van deze brochure nog vragen hebben over uw voeding, dieetvoorschriften of volwaardigheid van uw voeding, dan kunt altijd terecht bij de voedingsassistent, de verpleegkundige of diëtist. Ook na uw ontslag uit het ziekenhuis blijft het van belang op uw voeding te letten! Na het ziek zijn moet u herstellen en heeft u nog extra voedingsstoffen nodig. Uw gewicht is een goede controle om te zien of u, ondanks de ziekte en herstel, voldoende energie uit uw voeding haalt. Weeg bij voorkeur eenmaal per week op hetzelfde tijdstip en op dezelfde weegschaal. Wanneer uw gewicht gelijk blijft of zelfs stijgt is de gebruikte energie voldoende. Daalt uw gewicht dan is de hoeveelheid energie die u gebruikt nog niet voldoende. Vaker dan 1 x per week wegen heeft geen zin, omdat u dan alleen het verschil in vocht meet. Als het gewicht onbedoeld achteruitgaat is het belangrijk om dit te bespreken met uw behandelend specialist en een verwijzing voor de diëtist te vragen. Beweging is belangrijk! Voor het opbouwen van spieren heeft u voldoende eiwitten in de voeding nodig. Daarnaast is het erg belangrijk om voldoende te bewegen. U kunt pas spiermassa gaan opbouwen als u uw spieren traint. U hoeft daarbij niet aan een zwaar trainingspro- 7

8 gramma te denken. Begin gewoon met een paar minuten wandelen en probeer dit elke dag een stukje uit te bereiden. Zorg voor een goede verdeling van lichaamsbeweging over de hele dag. Om uw conditie te verbeteren is de combinatie van goede voeding en beweging de beste manier. Ommelander Ziekenhuis Groep locatie Delfzicht locatie Lucas Jachtlaan 50, Delfzijl Gassingel 18, Winschoten Postbus Postbus RA Delfzijl 9670 RA Winschoten Telefoon Web: OZG (01-13) ALG 321 8