Marktpositie en Imago Accountant t.b.v. NBA Heliview Research Lage Mosten 1 Postbus 3327 4800 DH Breda www.heliview.nl info@heliview.nl September 2011
Voor meer informatie over deze rapportage kunt u terecht bij: Thanassis Vassiliadis (thanassis.vassiliadis@heliview.nl). Copyright 2011 Heliview Research, Breda Behoudens uitzondering door de wet mag zonder schriftelijke toestemming van de rechtshebbende(n) op het auteursrecht c.q. de uitgever van deze uitgave, door de rechtshebbende(n) gemachtigd namens hem (hen) op te treden, niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilms of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking. De uitgever is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor kopiëren, als bedoeld in artikel 17 lid 2, Auteurswet 1912 en in het KB van 20 juni 1974 (Stb 351) en artikel 16b, Auteurswet 1912, te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the written permission of the publisher. De uitgever is zich volledig bewust van zijn taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Voor eventueel in deze uitgave voorkomende onjuistheden kan Heliview echter geen aansprakelijkheid aanvaarden.
INHOUDSOPGAVE 1 INTRODUCTIE 5 1.1 Doelstelling... 5 2 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 6 3 ONDERZOEKSVERANTWOORDING 9 3.1 Heliview B.V.... 9 3.2 Onderzoeksmethode... 9 3.3 Populatie...10 3.4 Steekproef...10 3.5 Veldwerk...15 3.6 Verwerking...16 3.7 Projectcoördinatie...17 3.8 Opmerkingen met betrekking tot het onderzoek en de rapportage...17 4 INSCHAKELING ACCOUNTANT 18 4.1 Inschakeling accountant en andere financieel adviseurs...18 4.2 Inschakeling accountant vergelijking 2006-2011...21 4.3 Vestigingen die geen accountant inschakelen...22 4.4 Inschakeling accountant over vijf jaar...24 4.5 Onderscheid tussen accountant en overige financiële dienstverleners...26 4.6 Diensten die accountant verleent...37 4.7 Beoordeling van eigen accountant door MKB-vestigingen en ZZP ers...42 4.8 Redenen van ontevredenheid...44 4.9 Redenen van tevredenheid...45 4.10 Keuzeproces inschakeling accountant...47 4.11 Samenhang algemene indruk en oordeel op items...52 5 PROACTIVITEIT VAN DE INTERMEDIAIR 54 6 IMAGO 58 6.1 Associaties met de accountant...58 6.2 Profiel van de accountant...60 6.3 Positieve en negatieve kenmerken van de accountant...62 6.4 Stellingen met betrekking tot de accountant...64 3
7 VERSCHIL AA- EN RA-ACCOUNTANT 66 8 BIJLAGE: UITLEG CORRELATIEANALYSE 70 4
1 Introductie De Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) is de nieuwe fusieorganisatie waarin het NIVRA en de NOvAA hun krachten bundelen. Een samenwerking die uiteindelijk zal resulteren in één publiekrechtelijke beroepsorganisatie van en voor alle accountants in Nederland. Een van de twee fusiepartners, NovAA, heeft in 2006 een onderzoek laten uitvoeren waarbij het imago en de identiteit evenals het onderscheidend vermogen van de AA-accountant in kaart werd gebracht. De doelstelling van het onderzoek was het, intern gepercipieerd, zelfbeeld en waardeoordeel van de AA-accountants te spiegelen met de percepties en waardeoordelen van enerzijds intermediairs en anderzijds de MKB-klantorganisaties. Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten heeft NOvAA in de jaren 2007-2010 een voorlichtingscampagne uitgevoerd teneinde de kennis over de werkzaamheden en toegevoegde waarde van de AA-accountant in het MKB-bedrijf te vergroten. In het kader van de bovenstaande vindt NBA nu de tijd rijp om het imago en onderscheidend vermogen van de accountant in kaart te brengen. Het is nadrukkelijk de bedoeling de percepties en waardeoordelen van enerzijds de intermediairs en anderzijds de MKB-bedrijven te onderzoeken, evenals de feitelijke marktpositie van de accountants in kaart te brengen. Tegelijkertijd wenst NBA de effecten van de voorlichtingscampagne van het NOvAA te meten. Het gaat in deze meting om de accountant werkzaam in het MKB en niet meer, zoals in voorgaande meting, om de AAaccountant. Om de benodigde kengetallen en informatie te verkrijgen, heeft Heliview Research van NOvAA de opdracht gekregen om onderzoek uit te voeren onder drie doelgroepen: intermediaire organisaties, MKB-organisaties en tevens ZZP ers. 1.1 Doelstelling Het onderzoek heeft als doelstelling te achterhalen of het bij ondernemers bekend is wat een accountant doet en wat een accountant voor hen kan betekenen. 5
2 Conclusies en aanbevelingen Lichte daling inschakeling accountant overall In de voorgaande meting (2006) lagen de penetratiecijfers van de accountant iets hoger. Deze daling ligt voornamelijk binnen de kleine MKB-vestigingen, die vanwege de hoge vertegenwoordiging in de steekproef het overall gemiddelde percentage naar beneden halen. De MKB-vestigingen van 20 tot 50 werknemers schakelen in 2011 juist vaker een accountant in, vergeleken met 2006. Prijs is een aandachtspunt MKB-vestigingen en ZZP ers die geen accountant inschakelen voeren zelf de accountanttaken uit, hebben een andere externe financiële dienstverlener (boekhouder, administratiekantoor, belastingadviseur of kennis) of zeggen de eigen vestiging te klein te vinden om een accountant in te schakelen. Verder vindt 16% van het MKB en 7% van de ZZP ers de accountant te duur De prijs komt nog vaker terug in dit onderzoek als verbeterpunt voor de accountant. Accountant onderscheidt zich van andere financiële dienstverleners door brede kennis, de jaarrekening en fiscale diensten De accountant onderscheidt zich voornamelijk door de brede kennis, door alle jaarrekeningdiensten en door het advies wat de accountant kan bieden. Intermediairs noemen daarnaast relatief vaak de deskundigheid en de fiscale diensten die de accountant biedt, ten opzichte van andere financiële dienstverleners. Het is van belang om niet alleen aandacht te besteden aan de communicatie naar starters toe, maar net zo goed naar volwassen ondernemingen. Starters zien soms nog meer dan volwassen ondernemingen toegevoegde waarde in de accountant boven andere financieel dienstverleners. Verder dient de focus in de communicatie te liggen op de brede kennis en deskundigheid van de accountant. De accountant is er niet alleen voor de controle en de jaarrekening, maar de deskundigheid mogelijkheid tot advisering en het aanbod van diensten reiken veel verder dan alleen de basic taken. De accountant wordt voornamelijk overwogen voor de jaarrekening en voor de belastingaangifte, dat wil zeggen, boven andere financiële dienstverleners. Aan de intermediairs is gevraagd in welke gevallen men specifiek een accountant zou aanbevelen aan een klant en niet een overige dienstverlener. De intermediairs denken specifiek aan een accountant indien de klant te maken heeft met een bedrijfsovername, financieel complexe zaken of fiscale zaken. 6
Advies met betrekking tot fusies, bedrijfsoverdrachten en verbetering van de bedrijfsvoering wordt minder afgenomen dan een aantal jaar geleden De accountant wordt nu het meest ingezet voor de jaarrekeningen (opmaken en controleren) en voor belastingaangiften en fiscale advisering. Dit waren in 2006 ook al de drie meest afgenomen diensten. Echter, advies met betrekking tot fusies en bedrijfsoverdrachten werd in 2006 door een aanzienlijk deel van de vestigingen met een accountant afgenomen. Dit lijkt nu afgenomen te zijn. Advies met betrekking tot de verbetering van de bedrijfsvoering, lijkt nu ook minder te worden afgenomen. Deze daling in afname van adviesdiensten is mogelijk te verklaren door de economische crisis. Wellicht wordt de accountant nu alleen ingeschakeld voor de basic accountantsdiensten en veel minder voor extra diensten zoals advisering, vanwege de bijkomende kosten van de adviesdiensten. Wat in dit kader echter opvalt is het feit dat een groot deel van de ondervraagde bedrijven aangeeft behoefte te hebben aan advies van de accountant betreffende de toekomst op basis van de jaarrekening, terwijl zij dit advies NIET ontvangen van de accountant (1 wordt niet geadviseerd terwijl zij grote behoefte hebben aan dit advies). Daarbij is er nog een groep die in kleine mate geïnteresseerd is in een dergelijk advies van de accountant en van hen wordt slechts 68% geadviseerd over de toekomst door de accountant. Een derde van deze bedrijven ontvangt dit advies NIET. De accountants laten hier dus een grote kans liggen om adviesdiensten te leveren. MKB en ZZP ers tevreden over hun accountant, met uitzondering van de prijs De ZZP ers geven hun accountant een 8,2 gemiddeld en de MKB-bedrijven een 7,8. Verder geldt dat hoe kleiner de vestiging is, hoe hoger de tevredenheid met de accountant uitvalt. Slechts 6% is ontevreden met de eigen accountant (4% geeft een 6 als rapportcijfer, geeft een 5 en geeft een 4). Een kwart van de bedrijven geeft de accountant een 9 of 10! De klantvriendelijkheid van de accountant wordt, binnen alle gesegmenteerde groepen, het meest positief gewaardeerd. De prijs is het aspect waarover men het minst tevreden is. Hoe groter de vestiging, hoe lager de beoordeling op het prijsaspect. De prijs hangt matig positief samen met de algemene tevredenheid, maar de tevredenheid met de prijs (6,9) is lager dan het kritieke punt van 7,0. De prijs is daarom duidelijk een aandachtspunt. Accountant heeft goed imago Intermediairs associëren het beroep accountant met de woorden betrouwbaar, fiscaal, deskundig, saai en noodzakelijk. Het MKB en ZZP ers associëren de accountant voornamelijk met cijfers, saai, deskundig, boekhouder, belasting. Intermediairs, MKB-bedrijven en ZZP ers omschrijven het profiel van de accountant in eerste instantie als vertrouwenspersoon en belastingadviseur. 7
Kenmerken van de accountant zijn betrouwbaar en professioneel maar duur In de voorgaande meting vonden de MKB-bedrijven en ZZP ers de accountant vooral correct, nauwgezet en betrouwbaar. In 2011 professioneel, betrouwbaar en correct. De intermediairs vonden de accountant in 2006 vooral betrouwbaar, correct en intelligent. Nu noemen zij voornamelijk nauwgezet, betrouwbaar en professioneel. Flexibel, creatief en innovatief passen juist niet goed bij de accountant. Alle doelgroepen vinden de accountant voornamelijk duur, dit wordt genoemd als best passende negatieve kenmerk. Duur was ook in 2006 het best passende negatieve kenmerk volgens de doelgroepen. Gemakzuchtig, onvriendelijk en onprofessioneel passen juist niet bij de accountant. Bekendheid twee typen accountants, AA- en RA-accountant in de afgelopen jaren iets groter geworden Vrijwel alle intermediaire partijen weten dat er twee typen accountants bestaan; AA- en RAaccountants. Ook geldt, hoe groter de vestiging, hoe vaker men bekend is met het feit dat er een AA- en een RA-accountant is. Ruim de helft van de ZZP ers is op de hoogte van het bestaan van de twee typen (56%). 8
3 Onderzoeksverantwoording 3.1 Heliview B.V. Heliview is opgericht in 1983 en heeft zich sindsdien ontwikkeld tot een vooraanstaand leverancier van business-to-business en business-to-consumer informatie. Met haar eigen research-, congres-, consultancy- en trainingsorganisatie is Heliview een full-service aanspreekpunt in de Nederlandse markt. De organisatie kenmerkt zich door een platte structuur met korte communicatielijnen. Dit betekent voor u dat er altijd professionele en enthousiaste medewerkers klaarstaan om uw vragen snel en adequaat te beantwoorden. De activiteiten en specialiteiten van Heliview zijn: Research Consultancy Conferences Training Online Marktonderzoeken: ICT, Finance, HRM en Transport & Verkeer Advisering, begeleiding en specifieke maatwerk dienstverlening: ICT Evenementen: ICT, Finance, HRM, Mobiliteit en Overheid Trainingen en workshops: ICT, management en directiesecretaresses Online leadgeneratie voor zakelijke dienstverleners Belangrijke referenties van Heliview Research zijn onder andere: 365 ArboNed, ASR Verzekeringen, De Lage Landen, De Nederlandsche Bank, ING, KPN, Microsoft, Ministerie van Economische Zaken, Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Nederlandse Hartstichting, Rabobank, RHI, Royal Haskoning, SAP, SDU, T-Mobile, Unicef en Ziggo. 3.2 Onderzoeksmethode Uit naam van Heliview Research hebben met betrekking tot de vragenlijst netto 776 telefonische interviews plaatsgevonden met intermediairs, MKB-bedrijven en ZZP ers. Deze interviews zijn uitgevoerd op locatie van Heliview Research te Breda. De interviews hebben plaatsgevonden binnen het kader van het onderzoek en hadden uitsluitend betrekking op het betreffende onderwerp. Dat wil zeggen dat er in het veldwerk geen combinatie van verschillende onderwerpen heeft plaatsgevonden. 9
3.3 Populatie De populatie van ZZP ers, MKB-bedrijven en intermediairs is in het onderstaande schema weergegeven. Populatie Werknemers Branche 0 1 tot 10 10 tot 20 20 tot 50 50 tot 100 Eindtotaal Zakelijke/overige dienstverlening 141.022 49777 5.594 3.605 1.164 201.162 Detail- / Groothandel 89770 106347 12127 6497 1502 216.243 Industrie 21050 17293 4445 3651 1392 47.831 Zorg 39741 27838 5623 3701 1413 78.316 Bouw/ transport 95027 36133 6445 4779 1716 144.100 Horeca 12639 27516 2585 1113 193 44.046 Intermediairs 18904 11964 2085 1412 475 34.840 Eindtotaal 418.153 276.868 38.904 24.758 7.855 766.538 Onder intermediairs wordt verstaan advocatenkantoren, assurantietussenpersonen, banken, Kamer van Koophandelkantoren en notariskantoren. De geselecteerde MKB-bedrijven in dit onderzoek zijn actief in de volgende branches: zakelijke en overige dienstverlening, detail-/ groothandel, industrie, zorg, bouw, transport en horeca. Onder een ZZP er verstaan we in dit onderzoek zelfstandig ondernemers zonder personeel binnen eerder genoemde branches. 3.4 Steekproef 3.4.1 Responsoverzicht Bruto steekproef 5838 Geen aansluiting (opgeheven) / onjuist telefoonnummer 464 Valt buiten de doelgroep / Niemand kan iets over onderwerp vertellen 60 Dubbel in bestand / overig 14 Juiste persoon niet bereikbaar op korte termijn 1046 Alles via het hoofdkantoor 523 Totale basis voor respons 3731 10 Mag niet meedoen aan marktonderzoek / bedrijfsbeleid 197 5% Alleen schriftelijk 99 Weigering om aan onderzoek mee te werken 2659 7 Netto aantal interviews (netto steekproef) 776 2 10
Het percentage weigeringen (7) is hoog te noemen. Bij soortgelijke andere onderzoeken die Heliview Research uitvoert ligt dit percentage meestal tussen 5 en 6. Indien contactpersonen aangeven te weigeren aan het onderzoek mee te werken, is hen gevraagd aan te geven welke redenen hieraan ten grondslag liggen. De redenen om niet mee te werken aan het onderzoek betreffen geen redenen die samenhangen met het onderwerp van onderzoek. Het gaat om redenen als: "geen tijd", "geen belangstelling", "te druk", "werk nooit mee aan onderzoeken. Dit betekent dat de non-respons geen vertekening van de onderzoeksresultaten oplevert. Met andere woorden de steekproefresultaten geven een representatief beeld van de opvattingen die leven binnen de totale populatie. Deze resultaten zijn in ieder geval niet structureel beïnvloed door de non-respons. 3.4.2 Steekproefbeschrijving en steekproefomvang Hieronder volgt de verdeling van de steekproef. Let op: zes intermediairs staan in de kolom met 0 werknemers. Dit zijn ZZP ers, maar zij zijn niet als zodanig in het onderzoek meegenomen. Wanneer in het onderzoek gesproken wordt over ZZP ers dan worden hiermee vestigingen bedoeld zonder werknemers in de branches zakelijke en overige dienstverlening, handel, industrie, zorg, bouw/ transport en horeca. Intermediairs zijn zoals eerder vermeld advocatenkantoren, assurantietussenpersonen, banken, Kamer van Koophandelkantoren of notariskantoren. Steekproef Werknemers Branche 0 1 tot 10 10 tot 20 20 tot 50 50 tot 100 Eindtotaal Zakelijke/overige dienstverlening 58 94 26 26 10 214 Detail- / Groothandel 12 42 14 16 2 86 Industrie 9 25 24 18 11 87 Zorg 8 14 15 9 9 55 Bouw/ transport 30 43 22 22 10 127 Horeca 4 21 8 4 1 38 Intermediairs 6 77 38 22 26 169 Eindtotaal 127 316 147 117 69 776 Naast de segmentatie naar organisatietype, branche en werknemersaantal is ook een verdeling te maken op basis van de leeftijd van de onderneming; 118 vestigingen zijn opgericht na 2006 en worden in deze rapportage benoemd als startende onderneming. De vestigingen die opgericht zijn in 2006 of eerder worden als volwassen onderneming beschouwd. Hiervan zijn er 633 in het onderzoek meegenomen. 11
Functie 3.4.3 Functie respondent Functie MKB-respondenten Eigenaar Algemeen directeur Hoofd administratie Adjunct directeur Boekhouder Financieel directeur/ manager Administratief medewerker Bedrijfsleider Controller Projectmanager/ praktijkmanager Secretaresse Accountmanager 8% 6% 6% 5% 14% 2 27% Overig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Basis: MKB % respondenten 12
Functie Functie intermediair-respondenten Eigenaar Algemeen directeur Boekhouder Hoofd administratie Notaris Bedrijfsleider Advocaat Controller Administratief medewerker Financieel directeur/ manager Adviseur Adjunct directeur Secretaresse 5% 5% 18% 57% Overig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Basis: Intermediairs % respondenten 13
marges steekproefresultaat 3.4.4 Wijze van steekproeftrekken en bron adresgegevens Het onderzoek is uitgevoerd met een a-selecte gestratificeerde steekproef, dat wil zeggen dat de interviews niet willekeurig zijn verdeeld over de branches en werknemersklassen, maar volgens een vooraf opgestelde verdeling. Binnen deze groepen instellingen is vervolgens willekeurig geselecteerd. Eventuele afwijkingen ten opzichte van de populatie zijn gecorrigeerd door middel van weegfactoren. 3.4.5 Betrouwbaarheid resultaten MKB-bedrijven Onderstaand nomogram betreft de oneindige populatie van MKB-bedrijven. Nomogram 95%-norm bij 'oneindige' populatie 15% 14% 1 1 1 1 9% 8% 7% 6% 5% 4% 50 100 200 300 400 500 600 700 800 900 omvang netto steekproef 1000 1100 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 2600 2800 3000 n 1/9 2/8 3/7 4/6 5/5 In het nomogram voor een oneindige populatie is te zien dat voor een steekproef van 486 interviews met als interviewresultaat 1 (of 9), een boven- en ondermarge geldt van ongeveer 2,7%. Dit betekent dat bij herhaling van het onderzoek bij een soortgelijke steekproef, met 95% zekerheid, het resultaat zal liggen binnen de range (10-2,7)% tot (10+2,7)%. Of anders gezegd, in "werkelijkheid" zal, met 95% zekerheid, het antwoord liggen tussen 7, en 12,7%. Indien we bij een volgende meting uitkomen op 3 bij een zelfde aantal interviews dan ligt het "werkelijke" percentage (zie nomogram) tussen 25,9% en 34, (3 +/- 4,). Bovengenoemde range (7, - 12,7%) en de nu gevonden range (25,9% - 34,) overlappen elkaar niet. 14
Dit betekent dat het verschil tussen het eerste percentage (1) en het tweede percentage (3) statistisch significant is. Er is dus pas sprake van een significant verschil als beide ranges elkaar niet overlappen. 3.4.6 Betrouwbaarheid resultaten intermediairs Voor een steekproef van 169 interviews met als interviewresultaat 1 (of 9), geldt een bovenen ondermarge van ongeveer 4,5%. Dit betekent dat bij herhaling van het onderzoek bij een soortgelijke steekproef, met 95% zekerheid, het resultaat zal liggen binnen de range (10-4,5)% tot (10+4,5)%. Of anders gezegd, in "werkelijkheid" zal, met 95% zekerheid, het antwoord liggen tussen 5,5% en 14,5%. Indien we bij een volgende meting uitkomen op 3 bij een zelfde aantal interviews dan ligt het "werkelijke" percentage (zie nomogram) tussen 23, en 36,9% (3 +/- 6,9%). Bovengenoemde range (5,5% - 14,5%) en de nu gevonden range (23, - 36,9%) overlappen elkaar niet. Dit betekent dat het verschil tussen het eerste percentage (1) en het tweede percentage (3) statistisch significant is. 3.4.7 Weegfactoren Zoals uit de populatie- en steekproefbeschrijving naar voren komt, is binnen dit onderzoek gewerkt met een disproportionele steekproef: de verdeling van de steekproef komt niet exact overeen met de daadwerkelijke verdeling binnen de populatie. Bij de berekening van de percentages voor MKBbedrijven en intermediairs zijn dan ook weegfactoren gebruikt. 3.5 Veldwerk 3.5.1 Vragenlijst Heliview Research heeft een gestructureerde vragenlijst opgesteld na overleg met de opdrachtgever. Tevens is gebruik gemaakt van de door Heliview Research opgebouwde expertise van onderzoek op het gebied van imago en identiteit en de kennis en ervaring op het gebied van financiële dienstverlening. 3.5.2 Pilot fase Voor de daadwerkelijke start is de gehanteerde vragenlijst uitgebreid getest op lengte, consistentie en validiteit. Bij de telefonische verzameling van de gegevens is gebruik gemaakt van een CATIsysteem (Computer Assisted Telephone Interviewing), waarbij de gegeven antwoorden tijdens de interviews meteen zijn ingevoerd in de computer. Daarna is de gehanteerde vragenlijst kort getest gedurende tien interviews. Op grond van de bevindingen zijn geen wijzigingen in de vragenlijst doorgevoerd. 15
3.5.3 De briefing De enquêteurs hebben een interne opleiding op het gebied van business-to-business interviews gehad. Voorafgaand aan het veldwerk zijn de interviewers uitgebreid mondeling ingelicht over de achtergronden van het onderzoek, de opdrachtgever, de wijze van steekproeftrekken, de gewenste respondenten, de vraagstelling, de te verwachten problemen tijdens de interviews en de mogelijkheid dat er wordt meegeluisterd. 3.5.4 De interviews Voor dit onderzoek zijn zestien interviewers in dienst van Heliview Research ingeschakeld. De interviews zijn uitgevoerd in het callcenter van Heliview Research te Breda. De interviews zijn afgerond gedurende de weken 27, 28 en 29 op werkdagen van maandag tot en met vrijdag. Een gesprek duurde gemiddeld circa vijftien minuten. 3.5.5 Gehanteerde gedragscodes De interviews zijn uitgevoerd conform de gedragscodes van ESOMAR en MOA (MarktOnderzoeksAssociatie) voor marktonderzoek en de WBP (Wet Bescherming Persoonsgegevens). Dit betekent onder meer dat geen informatie kan worden geleverd over wie wat heeft geantwoord. De opdrachtgever wordt dan ook geen zogenaamde één-op-één informatie verschaft. 3.6 Verwerking 3.6.1 Invoercontrole De interviews zijn gecontroleerd door steekproefsgewijs en onaangekondigd meeluisteren door de veldwerkleiding, door middel van een geautomatiseerde controle op de interne consistentie (CATI/SPSS) en het terugbellen op vraaggevallen (onduidelijkheden in de interviewresultaten). 3.6.2 Verwerking van de (open) vragen Met behulp van het softwarepakket SPSS zijn de onderzoeksgegevens geanalyseerd en verwerkt tot tabellen en overzichten. Mogelijke antwoorden op open vragen zijn in de vragenlijst vooraf voorzien van een code waaronder de enquêteur de antwoorden van de respondent kon categoriseren. Na afronding van de interviews zijn de tekstuele antwoorden onder overig zoveel mogelijk gecategoriseerd naar bestaande codes of voorzien van een nieuwe code. Missing values worden buiten beschouwing gelaten in het onderzoeksresultaat en worden als normaal verdeeld verondersteld. 16
3.7 Projectcoördinatie De algehele coördinatie van het onderzoek is in handen van de Business Unit Manager. Daarnaast dragen gekwalificeerde analisten zorg voor de controle en kwaliteitsbewaking van het veldwerk, de statistische analyse en de rapportage. 3.8 Opmerkingen met betrekking tot het onderzoek en de rapportage De antwoorden en opvattingen van de respondent zijn generaliseerbaar naar de populatie, maar er moet bij de interpretatie van de resultaten rekening mee worden gehouden dat deze zijn gebaseerd op interviewgegevens en dat antwoorden van de respondenten kunnen afwijken van de feitelijke realiteit. Tevens kan het voorkomen dat onderzoeksresultaten gebaseerd zijn op de antwoorden van een gering aantal respondenten. Deze resultaten dienen, alhoewel vermeld, slechts als indicatief te worden beschouwd. Bij de rapportage van resultaten gebaseerd op een schaal, of vragen waarbij slechts één antwoord mogelijk is, komt het soms voor dat het totaal aan antwoorden uitkomt op een enkel procent meer of minder dan 10. Dit is het gevolg van een optelling van afgeronde cijfers. Er is voor gekozen geen correcties in de resultaten aan te brengen om optelling tot 10 mogelijk te maken; dit om een zo exact mogelijk beeld weer te geven van de afzonderlijke onderzoeksuitkomsten. 17
4 Inschakeling accountant 4.1 Inschakeling accountant en andere financieel adviseurs Ten eerste kijken we naar de inschakeling van externe financieel adviseurs, opgesplitst naar MKBvestigingen en ZZP ers. Inschakeling externe financieel adviseurs Accountant Boekhouder Belastingadviseur Administratiekantoor Verzekeringsadviseur Juridisch adviseur Overig 1 7% 8% 4% 2 3 48% 7 MKB ZZP Geen 6% 14% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Basis: MKB en ZZP'ers % respondenten De meeste MKB-vestigingen (94%) en ZZP ers (86%) schakelen een externe financieel adviseur in. Meest genoemd zijn de accountant en boekhouder. De meerderheid van de MKBbedrijven (7) en circa de helft van de ZZP ers (48%) schakelt een accountant in. 18
De volgende grafiek toont het onderscheid tussen volwassen en startende ondernemingen. Inschakeling externe financieel adviseurs Accountant Boekhouder Belastingadviseur Administratiekantoor Verzekeringsadviseur Juridisch adviseur Overig 6% 9% 1 27% 3 59% 56% Volwassen onderneming Startende onderneming Geen 1 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Basis: MKB en ZZP'ers % respondenten Van de startende ondernemingen (MKB en ZZP) schakelt 87% een externe financieel adviseur in, tegenover 9 van de volwassen ondernemingen. Dit verschil is statistisch niet significant. Starters en volwassen ondernemingen verschillen ook niet significant als het gaat om het inschakelen van een accountant. 19
Inschakeling accountant 10 9 9 94% 8 7 67% 74% 7 6 56% 59% 5 48% 48% 4 3 2 1 0 1 tot 10 10 tot 20 20 tot 50 >= 50 ZZP MKB Startende onderneming Basis: MKB en ZZP'ers Volwassen onderneming Wanneer we alleen kijken naar de inschakeling van de accountant dan valt op dat hoe groter de vestiging is, hoe hoger het percentage vestigingen dat een accountant inschakelt. Circa de helft van de ZZP ers schakelt een accountant in tegenover 67% van de kleinere MKBvestigingen en maar liefst 94% van de grote MKB-vestigingen. 20
4.2 Inschakeling accountant vergelijking 2006-2011 In vergelijking met 2006 is het gemiddelde percentage bedrijven dat een accountant inschakelt licht gedaald. Inschakeling financiële dienstverleners in 2006 en 2011 2006 totaal 2011 totaal 2011 ZZP 2011 MKB Geen 5% 1 14% 6% Accountant 8 58% 48% 7 Belastingadviseur 18% 9% 7% 1 Boekhouder 16% 28% 3 2 Administratiekantoor 6% 4% 8% Juridisch adviseur Verzekeringsadviseur Fiscaal jurist Overig 4% Deze daling, overall gezien, wordt voornamelijk gezien binnen de kleinere MKB-vestigingen, tot 20 werknemers. Kleine MKB-vestigingen komen vaker voor in de populatie dan grote MKBvestigingen, vandaar dat zij het overall gemiddelde percentage naar beneden halen. De daling binnen de groep MKB-vestigingen tot 10 werknemers is hoger dan in de groep met 10 tot 20 werknemers. Deze daling kan mogelijk verklaard worden door de crisis die vanaf 2008 heerst. De MKB-vestigingen van 20 tot 50 werknemers schakelen in 2011 juist vaker een accountant in, vergeleken met 2006. Inschakeling accountant in 2006 en 2011 naar aantal werknemers 2006 2011 0 tot 10 wn 8 0 wn 48% 1 tot 10 wn 67% 10 tot 20 wn 96% 10 tot 20 wn 74% 20 tot 50 wn 89% 20 tot 50 wn 9 >= 50 wn 6 >= 50 wn 94% 21
4.3 Vestigingen die geen accountant inschakelen Aan MKB-vestigingen en ZZP ers die geen accountant inschakelen is gevraagd waarom men geen gebruik maakt van de diensten van een accountant. Reden waarom men geen gebruik maakt van een accountant Niet nodig/ niet van toepassing voor dit bedrijf We doen het zelf De boekhouder doet alles Te duur Bedrijf is te klein Administratiekantoor doet alles Belastingadviseur doet alles Kennissen/ familie doen alles Overig 8% 7% 8% 7% 17% 16% 25% 2 2 3 27% MKB ZZP 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Basis: MKB en ZZP die geen accountant inschakelen % respondenten Circa een kwart (2 tot 25%) geeft aan geen accountant nodig te hebben, maar zij leggen niet verder uit wat daar de reden van is. 2 van de MKB-instellingen en 3 van de ZZP ers voeren zelf de accountanttaken uit. 27% van de MKB-organisaties en 1 van de ZZP ers zegt al een andere uitvoerende partij te hebben waardoor een accountant niet meer nodig is (boekhouder, administratiekantoor, belastingadviseur of kennis). Verder zegt 16% binnen het MKB en 7% van de ZZP ers een accountant te duur te vinden. 8% van de MKB ers en 27% van de ZZP ers vindt de eigen vestiging te klein om een accountant in te schakelen. 22
Reden waarom men geen gebruik maakt van een accountant Niet nodig/ niet van toepassing voor dit bedrijf We doen het zelf De boekhouder doet alles Te duur Bedrijf is te klein Administratiekantoor doet alles Belastingadviseur doet alles Kennissen/ familie doen alles Overig 5% 4% 4% 2 18% 1 1 2 2 16% 3 3 Volwassen onderneming Startende onderneming 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Basis: MKB en ZZP die geen accountant inschakelen % respondenten Tussen startende en volwassen ondernemingen zitten verschillen in de redenen die men opgeeft. Volwassen vestigingen geven significant vaker aan dat zij de accountanttaken zelf uitvoeren dan startende vestigingen. Starters vinden op hun beurt significant vaker dan volwassen ondernemingen de accountant te duur (starters 2 en volwassen vestigingen 5%). Overige verschillen zijn niet significant. 23
4.4 Inschakeling accountant over vijf jaar In de onderstaande grafiek staat het percentage vestigingen dat nu een accountant inschakelt en het percentage vestigingen dat nu geen accountant inschakelt, maar dit over vijf jaar waarschijnlijk wel doet. Schatting inschakeling accountant over 5 jaar 10 9 9 96% % dat nu niet maar over 5 jaar wel een accountant inschakelt % dat accountant inschakelt 8 7 6 5 4 3 2 5 48% 67% 67% 77% 74% 9 94% 5 48% 7 7 6 6 4% 56% 59% 1 0 1 tot 10 10 tot 20 20 tot 50 >= 50 ZZP MKB Startende onderneming Basis: MKB en ZZP'ers Volwassen onderneming Afgerond 5 van alle ZZP ers verwacht over vijf jaar gebruik te maken van de diensten van een accountant, tegenover 7 van de MKB ers, ervan uitgaande dat vestigingen die nu een accountant inschakelen dit over vijf jaar nog steeds doen. In de voorgaande meting (2006) lagen de penetratiecijfers van de accountant aanzienlijk hoger; 8 van de vestigingen met 0 tot 100 werknemers maakte toen gebruik van een accountant als externe adviseur. Van de vestigingen die geen gebruik maakten van een accountant zei 4 dit wel van plan te zijn in 2007. Nu, in 2011, zegt slechts 7 van het MKB en 48% van de ZZP ers een accountant te hebben en daar zal naar verwachting slechts respectievelijk en bijkomen in de komende vijf jaar. 24