Samenvatting Mensen zijn in staat zich aan te passen aan de veranderingen die voortdurend plaatsvinden in hun omgeving en in henzelf. Ons gedrag en de manier waarop ons brein informatie verwerkt verandert als we ouder worden. Hoe beter we de werking van ons cognitieve systeem begrijpen, hoe beter we kunnen anticiperen op veranderingen in dat systeem en hoe beter we maatregelen kunnen nemen als het systeem niet of niet meer goed werkt. Deze kennis biedt ons dus niet alleen waardevolle fundamentele inzichten, maar kunnen we ook gebruiken om mens en leefomgeving zo optimaal mogelijk op elkaar te laten aansluiten onder alle omstandigheden. Arnhem/Nijmegen Mei 2017
Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen Langer mogen doorwerken, vandaag al gezond en bevlogen ons werk doen: het vraagt veel van ons. Het levert ook op. Werk kan energie geven, structuur en het houdt ons scherp. Maar wat doet het met ons brein? Heeft bijvoorbeeld de cognitieve neurowetenschap antwoorden?
Gezond ouder worden: cognitie en het brein Monicque M. Lorist Rijksuniversiteit Groningen Experimentele Psychologie BCN-NeuroImaging Centrum
Snelheid Accuraatheid
Park and Reuter-Lorenz, Annu. Rev. Psychol. 60, 173-196. 5
% van de Nederlandse bevolking 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % Ervaren gezondheid: goed of zeer goed Leeftijd (jaar) Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 7-5-2017
% van de Nederlandse bevolking 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % Ervaren gezondheid: goed of zeer goed Psychisch gezond, 12 jaar of ouder Leeftijd (jaar) Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 7-5-2017
% van de Nederlandse bevolking 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % Ervaren gezondheid: goed of zeer goed Psychisch gezond Beperkingen Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen Beperkingen Instrumentele Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen Leeftijd (jaar) Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen 7-5-2017
Gezond ouder worden
Mag ik uw aandacht? Selectie van relevante informatie Negeren van irrelevante informatie
Aandacht 40 jongeren (leeftijd: 18-26) en 40 ouderen (leeftijd 59-74) Gezonde proefpersonen Geerligs, Saliasi, Maurits, Lorist (2012) JoCN Geerligs, Saliasi, Maurits, Renken, Lorist (2014) NeuroImage
Selectieve aandachtstaak A Target letter.# #. x #..# Relevante diagonaal posities x ED A SC DA x RS Stimuli 300 ms Irrelevante Relevante Non target target
D C A x S - D H = x Afleiding C S Irrelevante target Non target Jongeren- Hoog presteerders Ouderen Hoog presteerders Jongeren- Laag presteerders Ouderen Laag presteerders
Afleidings kosten Irrelevant Target - Non Target (ms) Afleidingskosten (ms) 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Jong hoog Jong laag Ouder hoog Ouder laag Group Jongeren -hoog: 19.6 (1.2) -laag: 20.2 (2.2) Ouderen: -hoog: 65.6 (4.3) -laag: 65.6 (3.9)
Ouder worden en Aandacht >Ouder worden betekent niet altijd slechter presteren >Afleiding Anderekan ouderen een problem en vormen voor een deel van de ouderen
Reactie Tijd (ms) Aandacht K C x H S A C x H S Non target Relevante target Jong Oud
Ouder worden en Aandacht >Ouder worden betekent niet altijd slechter presteren >Afleiding kan een problem vormen voor een deel van de ouderen >Focussen van aandacht lijkt geen problem voor ouderen
Individuele verschillen Verwerkingssnelheid Executieve functies Verbale fluency Werk geheugen capaciteit Herinneren Herkennen
Saliasi, Geerligs, Dalenberg, Lorist, Maurits, Lorist (2015), Frontiers in Aging Neuroscience
Ouder worden en cognitie > Afhankelijk van het individu en de cognitieve functie
Structuur Functie? INFORMATIE REACTIE
Cognitieve neurowetenschap: EEG fmri
A #. x. # x A D xx S R
S T I M U L U S
Alleen in ouderen:
Functionele Netwerken Vincent et al. (2008). J.Neurophysiol.
Organisatie principe Modulariteit Willekeurig netwerk Modulair netwerk
Modules jongeren ouderen Geerligs, Renken, Saliasi, Maurits, Lorist (2015). Cerebral Cortex
Netwerk specificiteit jongeren ouderen jongeren ouderen Geerligs et al. (2014) Cerebral Cortex
Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen Langer mogen doorwerken, vandaag al gezond en bevlogen ons werk doen: het vraagt veel van ons. Het levert ook op. Werk kan energie geven, structuur en het houdt ons scherp. Heeft bijvoorbeeld de cognitieve neurowetenschap antwoorden? Maar wat doet het met ons brein?
Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen Langer mogen doorwerken, vandaag al gezond en bevlogen ons werk doen: het vraagt veel van ons. Het levert ook op. Werk kan energie geven, structuur en het houdt ons scherp.
Bedankt M.M.Lorist@rug.nl