NR 26 Juni 2014 NieuwsbriefPensioen In deze uitgave o.a.: Financiële update Hoe kijken onze deelnemers aan tegen hun pensioen? Uitgebreide enquete naar de risicobereidheid: terugkoppeling onderzoeksresultaten Jaarverslag 2013 digitaal beschikbaar Pensioenoverzichten, inzicht via de pensioenplanner en inschrijven voor individueel pensioenspreekuur Aanpassing statuten per 1 juli 2014 Hoe staat het met de wijzigingen voor 2015? Financiële update Het eerste kwartaal van 2014 is voor de financiële positie van DEPF per saldo redelijk vlak verlopen. De gestegen voorzieningen als gevolg van een lagere rente konden worden opgevangen door het beleggingsresultaat. Per saldo steeg de dekkingsgraad in dit kwartaal van 111,6% naar 113,0%. De indicatieve cijfers over het eerste kwartaal van 2014 (in miljoen) zijn als volgt: 31-03- 14 31-12- 13 Technische voorzieningen (zie kader) 1.261 1.239 Toename van 22 Totale bezittingen 1.424 1.382 Toename van 42 Algemene reserve 163 143 Toename van 20 130% 125% 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90% 85% Dekkingsgraad Minimum grens toeslag Kritisch herstelpad (rechten korting) Vereist vermogen (solvabiliteit) Dekkingsgraad Jan 13 Feb 13 Mrt 13 Apr 13 Mei 13 Jun 13 Jul 13 Aug 13 Sep 13 Okt 13 Nov 13 Dec 13 Jan 14 Feb 14 Mrt 14 Apr 14 Mei 14 Minimum vereist vermogen Minimum grens volledige toeslag Herstelplan Inmiddels is de dekkingsgraad verder licht verbeterd; per eind mei bedroeg de dekkingsgraad 114,5%, met een bijgehorende Algemene reserve van 186 miljoen. De Toeslagreserve Actieven (TRA) is in de eerste vijf maanden van 2014 met ongeveer 2,9 miljoen gestegen naar 52,3 miljoen. In de grafiek is het verloop van de dekkingsgraad tot en met mei 2014 weergegeven. De technische voorzieningen worden berekend op basis van verwachte uitgaande kasstromen, rekening houdend met levensverachten, rente en kosten. Deze kasstromen vloeien voort uit de opgebouwde nominale pensioenen van alle deelnemers van het pensioenfonds. De cijfers in de bovenstaande tabel geven een korte weergave van het eerste kwartaal van 2014. De grafiek met de dekkingsgraad loopt twee maanden langer door tot eind mei 2014. - 1 -
Hoe kijken onze deelnemers aan tegen hun pensioen? Voor ons als pensioenfonds is het belangrijk om te weten hoe onze deelnemers eigenlijk tegen hun pensioen aankijken. Dat proberen we te achterhalen door zo nu en dan rond een bepaald onderwerp een poll op de fondswebsite te plaatsen. Of door een grote enquête te organiseren zoals we onlangs hebben gedaan rond het thema risicobereidheid. De resultaten daarvan lees je overigens elders in deze nieuwsbrief terug. Maar je kunt het natuurlijk ook gewoon aan de mensen zelf vragen. Dat hebben we gedaan. We hebben vier verschillende deelnemers, van verschillende leeftijden, een aantal vragen over hun pensioen gesteld. Hoe heet je? Inge Ruijgers-Groen. Wat is je leeftijd? Ik ben 31 jaar. Sinds wanneer ben je in dienst bij KDE? Sinds 15 februari 2010. Waar werk je precies? Ik werk op de afdeling SAP autorisatie in Utrecht. Hoe lang ben je al deelnemer in de C&T-regeling? Net zolang als ik in dienst ben, dus sinds 15 februari 2010. Inge Ruijgers-Groen Op welke leeftijd verwacht je dat je met pensioen zal gaan? Met 67 jaar of later (en dat moest ik even googlen). Pensioen is de laatste jaren (sinds de uitbraak van de crisis in 2008) steeds vaker in het nieuws. Volg je de ontwikkelingen op pensioengebied en zo ja wat is jouw verwachting? Ja, maar volgens mij moeten we naar een individueel pensioenspaarsysteem. Heb je een idee als je te zijner tijd met pensioen gaat welke inkomsten en uitgaven je kan verwachten? Jawel, maar het is nog te ver weg om me hier zorgen over te maken. Raymond Bus Hoe heet je? Raymond Bus. Wat is je leeftijd? Ik ben 44 jaar. Sinds wanneer ben je in dienst bij KDE? Sinds 30 november 1997. Waar werk je precies? Ik werk als management assistent in Amsterdam. Hoe lang ben je al deelnemer in de C&T-regeling? Nog maar kort, per 1 januari 2014. Hoe vaak ben je de afgelopen 12 maanden bewust met je pensioen of planning van het einde van je loopbaan bezig geweest? Een of twee keer. Op welke leeftijd verwacht je dat je met pensioen zal gaan? Hopelijk kan het nog op 67-jarige leeftijd (en schuift het niet verder op...). Pensioen is de laatste jaren (sinds de uitbraak van de crisis in 2008) steeds vaker in het nieuws. Volg je de ontwikkelingen op pensioengebied en zo ja wat is jouw verwachting? Nee, dat volg ik niet. Hoe vaak ben je de afgelopen 12 maanden bewust met je pensioen of planning van het einde van je loopbaan bezig geweest? Niet. Wat was de voornaamste reden om dit te doen? De post vanuit het Pensioenfonds leg ik in de kast op de stapel bewaren voor later. Veel verder gaat het niet. Wil je nog iets kwijt? De antwoorden klinken misschien wat naïef en dat is niet de bedoeling. Maar het is nog ver weg, ik ben nog niet op de helft van mijn werkende leven en ik geloof dat een groot bedrijf als DEMB goed zorgt voor onze pensioenen. Daarnaast heeft mijn man een eigen bedrijf dus besef ik me dat een pensioen ontvangen een luxe is en dat er daarnaast ook gewoon gespaard moet worden voor onze oude dag. Heb je een idee als je te zijner tijd met pensioen gaat welke inkomsten en uitgaven je kan verwachten? Jawel, maar het is nog te ver weg om me hier zorgen over te maken. Wil je nog iets kwijt? Ik vrees dat je niet veel aan mij hebt omdat ik zelden over mijn pensioen nadenk. Maar ik heb eerlijke antwoorden gegeven in plaats van sociaal wenselijke. (waarvoor dank, red.) - 2 -
Ingeborgh Mook Hoe heet je? Ingeborgh Mook. Wat is je leeftijd? Ik ben 51. Sinds wanneer ben je in dienst bij KDE? Sinds 1 december 1991. Waar werk je precies? Ik ben secretaresse te Utrecht. Hoe lang ben je al deelnemer in de C&T-regeling? Dat is al een hele tijd, sinds 1 december 1991. Hoe vaak ben je de afgelopen 12 maanden bewust met je pensioen of planning van het einde van je loopbaan bezig geweest? Een keer of twee. Wat was de voornaamste reden om dit te doen? Mijn partner is er soms mee bezig gezien zijn leeftijd. Hierdoor ga je er toch zelf ook meer over nadenken. Pensioen is de laatste jaren (sinds de uitbraak van de crisis in 2008) steeds vaker in het nieuws. Volg je de ontwikkelingen op pensioengebied en zo ja wat is jouw verwachting? Het verandert regelmatig en ik ben voorlopig (gelukkig) nog niet aan mijn pensioen toe. Maar te zijner tijd ga ik me er absoluut meer in verdiepen. Heb je een idee als je te zijner tijd met pensioen gaat welke inkomsten en uitgaven je kan verwachten? Ja, de inkomsten uit pensioen en AOW weet ik wel ongeveer, maar de uitgaven zijn helemaal nog niet duidelijk. Wil je nog iets kwijt? Dat ik altijd heel tevreden ben over het Douwe Egberts Pensioenfonds en dat ik kan begrijpen dat aanpassingen van de pensioenregelingen in deze tijd helaas onvermijdelijk zijn. Rob Korevaar Hoe heet je? Rob Korevaar Wat is je leeftijd? Ik ben 64 jaar. Sinds wanneer ben je in dienst bij KDE? Sinds 1 maart 1981. Waar werk je precies? Ik ben momenteel gepensioneerd. Ik ontvang nu nog vroegpensioen, maar op 1 oktober van dit jaar gaat mijn ouderdomspensioen in. Hoe lang ben je al deelnemer in de C&T-regeling? Net zolang als ik hier werk: dus sinds 1 maart 1981. Hoe vaak ben je de afgelopen 12 maanden bewust met je pensioen of planning van het einde van je loopbaan bezig geweest? Drie keer of meer. Wat was de voornaamste reden om dit te doen? Ik was nieuwsgierig wat ik zou overhouden en wilde me ook graag verdiepen in de mogelijkheden die ik had. Eerst is het heel lang een ver-van-mijn-bed show, maar dit jaar word ik toch 65. Pensioen is de laatste jaren (sinds de uitbraak van de crisis in 2008) steeds vaker in het nieuws. Volg je de ontwikkelingen op pensioengebied en zo ja wat is jouw verwachting? Ja, ik volg het en ik zie wel iets in een individueel pensioenspaarsysteem. Je ziet steeds meer cafetaria-achtige systemen ontstaan. De huidige consument wil keuzes kunnen maken. Tevens verwacht ik dat de enorme bureaucratie die de politiek optuigt, zal leiden tot sterke vermindering van het aantal huidige pensioenfondsen. Er zal dus wel iets anders komen. Heb je een idee als je te zijner tijd met pensioen gaat welke inkomsten en uitgaven je kan verwachten? Ja, ik weet globaal hoe mijn inkomsten en uitgaven er uit zullen zien en verwacht dat ik op hetzelfde niveau kan blijven leven. Wil je nog iets kwijt? Nee hoor. - 3 -
Uitgebreide enquête naar de risicobereidheid: terugkoppeling onderzoeksresultaten Maar liefst 24% van onze actieven en pensioengerechtigden, ruim 1.300 betrokkenen, hebben de enquête ingevuld. We zijn erg blij met de hoge respons op ons risicobereidheidsonderzoek. Ook de verdeling van de respons over de leeftijden van de respondenten ten opzichte van ons bestand is evenwichtig (zie onderstaande grafiek). Er zijn enkele interessante conclusies uit het onderzoek gekomen. De uitkomsten zullen worden besproken met het Verantwoordingsorgaan, de Onderneming, de Ondernemingsraad, de VGDE en de CAO partijen. Zo kan het bestuur zich goed oriënteren op de nieuwe komende wetgeving en het beleid daarbij beter afstemmen op de doelgroep. De conclusies zijn gebaseerd op de uitkomsten van een onderzoek onder 1.304 actieven en gepensioneerden. De respons bedroeg dus 24% van de 5.342 aangeschreven personen. Dit is voldoende voor statistische representativiteit van de groep als geheel. De uitkomsten van onze respondenten zijn vergeleken met een door Towers Watson uitgevoerd onderzoek onder een representatief panel van de Nederlandse beroepsbevolking. Dit brede onderzoek noemen we de benchmark. Bij de vaststelling van de risicobereidheid wordt onderscheid gemaakt tussen twee hoofdelementen: Risicohouding: hoe denken deelnemers zelf over risico? Risicodraagvlak: hoeveel risico kan een deelnemer lopen op basis van zijn objectieve karakteristieken? De combinatie van deze twee levert de risicobereidheid op. Beoordeling risicohouding Actieven kiezen voor een gemiddeld risiconiveau. Bij de afweging in termen van lager pensioen of langer doorwerken neigen actieven naar het nemen van iets meer risico bij langer doorwerken. De risicohouding geeft aan dat actieven het gemiddeld acceptabel vinden om circa twee jaar langer te moeten werken in geval van tegenvallend pensioen. De gepensioneerden kiezen voor een bovengemiddeld risiconiveau; blijkbaar ervaart men voldoende marge om meer risico te willen nemen. Beoordeling risicodraagvlak Het DEPF pensioen maakt doorgaans het belangrijkste deel uit van de totale pensioeninkomsten. Dit geeft op zichzelf een geringer risicodraagvlak. Gelet op het niveau van (verwachte) pensioeninkomens, is er wel redelijke ruimte om tegenvallers op te kunnen vangen. Een redelijk groot deel zegt een lager pensioen te accepteren. Een grote groep actieven zegt bij te kunnen sparen, langer door te kunnen werken of aan te kunnen vullen uit eigen beschikbare middelen. Een grote groep geeft aan de mogelijke maatregelen te combineren. Hiermee wordt het risicodraagvlak enigszins vergroot. Al met al is er draagvlak voor één tot twee jaar aan te compenseren pensioenjaren. Dit is ongeveer gelijk aan een daling van ca. 10% van het totale pensioen dat niet uit AOW bestaat. De actieven kennen al met al een gematigd tot gemiddeld risicodraagvlak. Dit wordt vooral veroorzaakt door de lagere score ten opzichte van de benchmark met betrekking tot de bereidheid om extra bij te sparen of langer door te werken. In onze enquête is een extra antwoordmogelijkheid toegevoegd, te weten aanvullen uit beschikbare eigen middelen. Aangezien deze niet in de benchmarkdata was opgenomen, kan de invloed hiervan niet worden aangegeven. Onder gepensioneerden is er een redelijk risicodraagvlak. 40% 30% 20% 10% 0% < 25 Leeftijdsverdeling respondenten versus pensioenfonds Survey Pensioenfonds 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70+ Hoofdconclusies van de enquête Het vertrouwen van de respondenten dat DEPF voor haar belangen opkomt, is erg hoog. De benchmark heeft een score van 68%, maar bij DEPF ligt dit op 90%. Zowel het risicodraagvlak als de risicohouding van respondenten wijst in de richting van een gematigd tot gemiddeld risiconiveau. Bij gepensioneerden ligt de risicobereidheid op hetzelfde niveau als bij de actieven. - 4 -
Er is een voorkeur voor collectieve vaststelling van het risicoprofiel; en men heeft een bovengemiddeld vertrouwen in het pensioenfonds om de goede beslissing te nemen. Actieven stellen het daarbij op prijs gehoord te worden, maar er is ook een groep van 25% die de voorkeur heeft voor individueel vaststellen van het risicoprofiel. Er is een grote voorkeur voor het evenredig delen van tekorten en overschotten. Het feitelijke risicoprofiel van DEPF lijkt op het risicoprofiel van het gemiddelde Nederlandse pensioenfonds. Het risicobereidheidsniveau van respondenten bij DEPF ligt echter gemiddeld iets onder het niveau van de benchmark. Voordat hier conclusies aan verbonden worden, zal deze uitkomst verder besproken en onderzocht worden. Aanbevelingen van TowersWatson Een nadere nauwkeuriger toetsing voor de aansluiting van het feitelijke risicoprofiel op de gemiddelde individuele risicobereidheid is nuttig. Mocht blijken dat er onvoldoende aansluiting is, dan zijn er twee mogelijke oplossingsrichtingen: - Een intensieve communicatie met als doel het inzicht van de deelnemers in hun eigen risicodraagvlak en in de consequenties van het strategisch risicoprofiel op hun pensioen te verbeteren. - Aanpassing van het feitelijke risicoprofiel van het fonds. Vervolg De rapportage is bedoeld om het bestuur van DEPF te ondersteunen bij de gedachtevorming over het beleggingsbeleid en de financiële opzet van het pensioenfonds. Ook voor toekomstige communicatie geeft het ons informatie om alle deelnemers beter te informeren over de risicoaspecten van het pensioen. De uitkomsten zullen worden besproken met het Verantwoordingsorgaan, de Onderneming, de Ondernemingsraad, de VGDE en de CAO partijen. Indien nodig zal nader onderzoek worden gedaan. We houden je op de hoogte hoe wij hier, ook in het kader van de nieuwe wetgeving, verder mee om zullen gaan. Jaarverslag 2013 en highlights 2013 digitaal beschikbaar Onlangs heeft het bestuur het jaarverslag 2013 vastgesteld. Hiervan is ook een verkorte versie met highlights afgeleid. In dit verkorte jaarverslag zijn bij ieder onderwerp verwijzingen naar pagina s in het volledige jaarverslag opgenomen, wanneer je van een bepaald onderwerp meer wilt weten. Wil je de verkorte versie digitaal lezen of downloaden? Ga dan naar www.depensioenfonds.nl (klik op de teaser op de homepage) Of wil je direct het volledige jaarverslag digitaal lezen of downloaden? Ga ook dan naar www.depensioenfonds.nl (klik op het betreffende nieuwsbericht) Om het milieu te sparen sturen we geen verslagen meer per post. Als je toch graag een exemplaar via de post wilt ontvangen, is dat nog wel mogelijk. Je kunt dan contact opnemen met het bestuursbureau (030 297 8232 of pensioenfonds@demb.com) - 5 -
Uw pensioen Pensioenoverzichten, inzicht via de pensioenplanner en inschrijven voor individueel pensioenspreekuur Zoals bekend is onze pensioenregeling per 1 januari 2014 op een aantal punten gewijzigd. De pensioenrichtleeftijd is voor de reguliere actieve deelnemers verhoogd naar 67 jaar en het opbouwpercentage is verlaagd van 2,25% naar 2,15%. De onder de oude reglementen opgebouwde pensioenrechten zijn per 1 januari 2014 omgezet (geconverteerd) naar 67 jaar. Meer informatie is te vinden in het nieuwsbericht van 25 november 2013 op de homepage van onze website. De regelingswijziging en conversie zijn inmiddels verwerkt in onze pensioenadministratie. De deelnemers van wie de pensioenrechten zijn omgezet naar de 67-regeling hebben in april een conversieoverzicht ontvangen. Medio juni worden de jaarlijkse pensioenoverzichten (UPO s) verzonden. Deze zijn gebaseerd op de geconverteerde pensioenrechten en de 67-regeling zoals die voor 2014 van toepassing is. Ook is de Pensioenplanner aangepast aan deze regeling (zie kader). Om je meer inzicht te verschaffen in jouw persoonlijke pensioensituatie en de gevolgen bij het eventueel gebruik maken van flexibele keuzemogelijkheden, bieden we regelmatig de gelegenheid tot het voeren van een individueel pensioengesprek. Tot nu toe was het gebruikelijk dat tijdens het gesprek een (vooraf uitgevoerde) doorrekening van met name het 62-65 pakket werd besproken. Dit is in de nieuwe regeling niet meer aan de orde. Vanuit de pensioenrechten op leeftijd 67 jaar en de flexibiliseringsmogelijkheden wordt nu gekeken wat de mogelijkheden zijn en welke gevolgen dit heeft. Op de website van DEPF is daarom een nieuwe Pensioenplanner opgenomen, waarmee je zelf op eenvoudige wijze de gewenste doorrekening kan laten maken en met de keuzemogelijkheden kunt spelen. Het is dan ook niet meer nodig voorafgaande aan het gesprek een berekening vast te stellen; we zullen tijdens het gesprek gebruik maken van de nieuwe Pensioenplanner. In de loop van het gesprek zullen we je door de keuzemogelijkheden leiden en de doorrekening van de gevolgen van die keuzes laten zien. Een groot voordeel van deze nieuwe methode is dat je na het gesprek in het vervolg ook zelfstandig gebruik kunt maken van de Pensioenplanner. Op ieder gewenst moment kun je zelf een andere flexibiliseringsmogelijkheid laten doorrekenen en daar even rustig over nadenken. Belangrijke informatie voor het gebruik van de pensioenplanner De Pensioenplanner kan je vinden op www.depensioenfonds.nl. Klik op het navigatieblok werknemers en er verschijnt rechtsboven een inlogveld. Inloggen kan alleen met een persoonlijke inlogcode en een wachtwoord. Deze gegevens zijn aan deelnemers die voor 1 januari 2013 bij DEPF deelnemer waren, verstrekt bij het eerste UPO dat je hebt ontvangen. Als je op of na 1 januari 2013 deelnemer bent geworden, dan ontvang je voor het eerst een UPO van DEPF en krijg je de inloggegevens binnenkort toegestuurd. Als je op pensioengesprek wilt komen, willen we je vragen ruim van te voren te controleren of de inloggegevens werken. Mocht dat niet het geval zijn en heb je in het verleden wel gebruik gemaakt van de inloggegevens, dan kan je meestal via de website inloggegevens opvragen. Is dat niet het geval dan kan je nieuwe inloggevens opvragen via e-mail depensioenfonds@tkppensioen.nl of door te bellen naar 050-5827950. Je ontvangt je inloggegevens binnen 5 werkdagen per post thuis, dus wacht daar niet mee tot vlak voor het pensioengesprek. Omdat het maken van een pensioenberekening op maat met de pensioenplanner alleen mogelijk is als je zelf kunt inloggen op het persoonlijke deel van de website, is het noodzakelijk dat je je inloggegevens naar het pensioenspreekuur meeneemt. - 6 -
In juni, juli, september en oktober bieden we vanuit het bestuursbureau gedurende 7 dagen de gelegenheid tot het voeren van een pensioengesprek. Hieronder een schema met de zeven geplande dagen op de diverse locaties: Dag Datum Plaats Maandag 30 juni Utrecht Dinsdag 1 juli Utrecht Donderdag 3 juli Joure Vrijdag 4 juli Joure Maandag 29 september Utrecht Dinsdag 30 september Joure Donderdag 2 oktober Amsterdam Op elk van deze dagen zijn negen afspraken van ongeveer 30 a 40 minuten in te plannen, met als aanvangstijdstippen: 9.00 uur, 9.45 uur, 10.30 uur, 11.15 uur, 12.30 uur, 13.15 uur, 14.00 uur, 14.45 uur en 15.30 uur. Mocht er meer belangstelling zijn, dan zullen we in oktober en november extra capaciteit beschikbaar stellen. Als je interesse hebt, geef je dan op via de digitale intekenlijst, die je kan vinden via het mededelingenbord op het HR Plein. Mocht dat niet lukken, stuur dan een e-mail naar pensioenfonds@demb.com of bel naar het algemene nummer van het bestuursbureau 030 297 2270. De recent toegetreden groepen Diensten en ex-laurentis ontvangen eveneens een UPO 2014 en toegang tot de Pensioenplanner. De gegevens per 31 december 2013, die op de exitbrief van de verzekeraar staan, kunnen in de planner worden ingevoerd zodat een totaalplaatje beschikbaar is. Aanpassing statuten per 1 juli 2014 De statuten van DEPF worden per 1 juli aanstaande aangepast. Directe aanleiding hiervoor is de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen (WVBP). Zie ook de Nieuwsbrief Pensioen nummer 24 (oktober 2013). De meest in het oog springende aanpassingen zijn: Bestuursleden die zitting hebben namens de deelnemers of de gepensioneerden hoeven niet meer zelf deel uit te maken van de doelgroep; het is toegestaan externe bestuursleden op te nemen (bij de werkgever was dit overigens al mogelijk). Het bestuur streeft er bij voorkeur naar dat bestuursleden intern worden geworven. Het bestuur benoemt (na het doorlopen van een uitgebreid proces) een nieuw bestuurslid. Dit geldt in alle gevallen. Werkgever en Ondernemingsraad dragen kandidaten voor, pensioengerechtigden kiezen hun kandidaten. Het is bij nieuwe leden van het Verantwoordingsorgaan niet meer toegestaan om de vertegenwoordigers van de deelnemers direct te laten benoemen door de ondernemingsraad. Hiervoor moet een verkiezingsproces worden doorlopen. Tegen de tijd dat dit speelt, zullen we uitleggen hoe dit in z n werk gaat. De vertegenwoordigers van de werkgever resp. pensioen- gerechtigden mogen wel worden benoemd door de onderneming resp. de VGDE. De gewijzigde statuten van DEPF zijn vanaf begin juli op de website www.depensioenfonds.nl te vinden onder Douwe Egberts Pensioenfonds/ Bestuur&Controle. - 7 -
Hoe staat het met de wijzigingen in de pensioenregeling voor 2015? De politiek heeft duidelijkheid gegeven over de verdere aanscherping van de fiscale regels voor pensioenopbouw vanaf 1 januari 2015. Het wetsvoorstel is eind mei door de Eerste Kamer geloodst en dus definitief. In de situatie van Douwe Egberts gelden bij de 67-regeling de volgende aandachtspunten: Het huidige opbouwpercentage van 2,15% is niet langer toegestaan en zal vanaf 2015 niet hoger dan 1,875% mogen zijn; Het pensioengevend salaris moet worden afgetopt op 100.000. Dit heeft uiteraard vooral impact op de BPR, omdat de middelloonregeling een maximum salaris van 70.000 kent. Dit betekent dat de opgave van de te bereiken pensioenrechten in het UPO2014 - die uiteraard gebaseerd worden op de pensioenregeling van 2014 - niet gehaald zullen wordt en er vanaf 2015 ook impact op het verzekerd partnerpensioen zal optreden. Vermoedelijk zullen ook in de 65-regeling aanpassingen moeten worden doorgevoerd. De aanpassing van de pensioenregelingen en de pensioenpremie per 2015 wordt via het CAO-overleg voorbereid. Daarnaast loopt nog steeds een andere politieke discussie, waarbij het gaat om de spelregels voor pensioenfondsen (Financieel Toetsingskader, FTK). De kans is inmidddels groot dat dit politieke traject niet tijdig afgerond zal worden. Volledige invoering per 2015 is niet waarschijnlijk, maar wellicht zullen dan wel enkele kleinere aanpassingen worden doorgevoerd. Als dit duidelijk is, zal ook deze wetgeving in het overleg tussen CAOpartijen en pensioenfonds worden afgestemd. Het heeft er inmiddels alle schijn van dat - na wettelijke aanpassingen per 2014 en 2015 - ook per 2016 verdere aanpassingen via wetgeving zullen moeten worden doorgevoerd. Nadat de CAO-partijen en het pensioenfonds de aanpassingen voor 2015 hebben afgestemd, zullen we zoals gebruikelijk een Informatiebulletin uitbrengen en indien nodig presentaties organiseren. We streven ernaar dat deze informatie in de periode oktober/november beschikbaar zal komen. colofon Stichting Douwe Egberts Pensioenfonds Postbus 2 3500 CA UTRECHT www.depensioenfonds.nl De Nieuwsbrief Pensioen is een kwartaaluitgave van Stichting Douwe Egberts Pensioenfonds. Auteurs: Elvin van den Hoek, Bart van der Kwast en Michiel Kok (TKP). Redactie: Emmeke Spoorenberg, Elvin van den Hoek, Bart van der Kwast en Annemieke Nijland. Oplage: 7.000 Reageren? Graag per e-mail naar pensioenfonds@demb.com of 030 297 2270. Vragen van administratieve aard? Graag per e-mail naar depensioenfonds@tkppensioen.nl of 050-582 7950. - 8 -