Impact van chronische Q-koorts en QVS op Cognitief Functioneren

Vergelijkbare documenten
Is het depressie? Dr. M. Zuidersma, UMCG of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Maar is dit wel zo? Disclosure belangen spreker

Ouderen en Internet: Wat werkt op het web?

Screening van cognitieve stoornissen in de verslavingszorg

Relatie tussen specifieke depressieve symptomen en mortaliteit onder acuut opgenomen ouderen: de Hospital- ADL studie

Een zaak van de behandelaar?

Neuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB

Prospective cohortstudie, gericht op achterhalen: van acute Q-koortspatiënten, tot 24 maanden na 1 e zd.

Sociale steun. Disclosure. prof. dr. R.C. Oude Voshaar, UMCG Voorspellen ziektelast van Alzheimer dementie 1

Informatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan

De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M.

Dementiediagnostiek bij migranten. Mw. Dr. C.K. Jurgens, neuropsycholoog HMC Bronovo Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde

Taal in context. Autisme. Autisme. Overzicht Neurobiological insights into language comprehension in autism: Context matters

INVLOED VAN INZICHT OP HET BELOOP VAN DE OBSESSIEVE-COMPULSIEVE STOORNIS

Alexithymie, type D persoonlijkheid en cognitieve problematiek bij SSS. Mogelijkheden voor de behandeling! Lars de Vroege

Wetenschappelijk onderzoek naar Q- koorts

CENTRAAL AUDITIEVE EN COGNITIEVE VERWERKING IN OUDERE VOLWASSENEN: LEEFTIJD EN WERKGEHEUGEN

De MMSE bij geriatrische patiënten

Decisional conflict. Ageeth Rosman Kennispoort 7 feb 2014

Mogelijke nieuwe bio-markers De relatie tussen het gangpatroon en cognitie

Hersenletselcongres

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel

Disclosure belangen spreker

Oudere patiënt met chronisch nierfalen: wel of geen start dialyse? Wouter Verberne, arts-onderzoeker

Drs. I. Visser, psychiater/neuropsycholoog Psyon

Executief Functioneren en Agressie. bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag. Executive Functioning and Aggression

PERCEPTIE EN PERCEPTIEVRAGENLIJST COPD. Marian van Cuilenburg Kaderarts Astma/COPD Adembenemend 10, januari 2015

IST Standaard. Intelligentie Structuur Test. meneer 1

Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis

Cognitieve screeningsinstrumenten. Ellen De Roeck

Tinnitus kwaliteit van leven en kosten. Besluitvorming. Vergoeding in Nederland. Effecten: kwaliteit van leven. Economische Evaluatie

Executieve Functies en Werkgeheugen. Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog

Doel (2008) In kaart brengen van de gevolgen van alcoholgebruik in de adolescentie op het cognitief functioneren.

Chronische pijn rol van de mantelzorger. 7 oktober 2017 Toon van Helmond Marja Smit

Patiëntvoorkeuren in het MDO Resultaten

HTS Report IST-A. Intelligentie Structuur Test Assessmentversie. John Doe ID Datum Standaard. Hogrefe Uitgevers BV, Amsterdam

Samenvatting onderzoek Pijnbestrijding bij Q-koorts

Wat ga ik vertellen: Nefro-geriatrie in de praktijk. Waarom? Uitvoering nefro-geriatrisch zorgpad. Bloedprikken en urine inleveren en ontbijten.

E-health partnership. Margot Jager

inhoud: nieuwsbrief juli 2015

Samenvatting Werk, Pensioen en Gezondheid

Effect van Planetree op kwaliteit en tevredenheid, wetenschappelijk aangetoond?

Sikkelcelziekte. Hersenschade: 30-60% silent infarct op MRI

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst

Subjectieve Cognitieve Achteruitgang: Wat is het en hoe onderzoeken we het?

De ziektelast aan hepatitis in Nederland feiten gebaseerd op cohortmonitoring en registratie

Het kind of de jongere met hersenletsel en het gezin in de participatie / chronische fase

Primair progressieve afasie: meer dan taal? neuropsychologie en gedrag

Stressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie

Neuropsychologische zorg Voor volwassen met NAH Dr. A.A. Duits Klinisch neuropsycholoog

Leerbaarheid. Le ren. Overzicht. HersenletselCongres A5 Leerbaarheid: veel besproken, weinig onderzocht

HTS Report IST. Intelligentie Structuur Test. Jeroen de Vries ID Datum Standaard. Hogrefe Uitgevers BV, Amsterdam

Cognitieve problemen na acute toxisch blootstelling wat leren we van gevallen? 12 april 2017 NVvA-congres Woudenhoven Annet Lenderink

Gezamenlijke besluitvorming in de geboortezorg: De waarden van zwangere vrouwen en verloskundigen

Vandaag. Achtergrond NAH - oorzaken. Cognitive revalidatie Definitie. Achtergrond NAH - gevolgen

Executief functioneren in relatie tot taal bij kinderen met ADHD en kinderen met SLI. Esther Parigger juni 2012

Het cognitieve functioneren. Amarins de Wagt Neuropsycholoog Isala Ziekenhuis Zwolle & Vogellanden Revalidatiecentrum

BRMO preventie: ervaringen van bewoners van verpleeg-en verzorgingshuizen Een RIVM regio project GGD Gelderland-Zuid

ehealth PROMIS Linda Mook Erasmus MC

Workshop Gegevens als goudmijn voor de praktijk. Big data voor kwaliteit en beleid. Praktijkvariatie als motor voor interne kwaliteitsverbetering

De ziektelastmeter COPD: de betrouwbaarheid en de ervaringen van huisartsen tot nu toe. Onno van Schayck. Cahag Conferentie

B6 ReAttach: een multimodale benadering met verrassende effecten bij mensen met NAH of dementie. Multimodale benadering van verwerking

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Disclosure belangen spreker. Alcohol, cognitieve stoornissen en ziekte-inzicht

PROMs in de Nefrologie

De relatie tussen presentatie modaliteit en verbaal leerprestatie in kinderen van 5 tot 16 jaar. Celeste Meijs Inge van der Wurff

Depressie bij ouderen Trends over de tijd

Heropsporing regio Arnhem: wat hebben we bereikt? Kirsten Wevers arts infectieziektenbestrijding i.o. GGD Gelderland-Midden

De functionele mogelijkheden van neuropsychologisch onderzoek

Repeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status (RBANS)


Sepsis Lotgenoten Dag

Bijwerkingen onderzoek binnen het RVP: van melding tot aanpassing. Jeanet Kemmeren Epidemiologie en Surveillance

SKML rondzending FISH MYC, BCL2 en BCL6 translocatie detectie (2016.2)

BG-dagen 2019 Disclosure belangen spreker Odile Smeets

Het neuropsychologisch onderzoek

Neurocognitief functioneren bij electroconvulsietherapie

AANDACHT (VOOR) WETENSCHAP EN PRAKTIJK

De pdin The pediatric digits-in-noise test. Cas Smits VU medisch centrum, Amsterdam

Jaarlijks TOPGGz-congres woensdag 26 juni 2019

De pdin The pediatric digits-in-noise tes. I. Saadane, S.T. Goverts, J.M. Festen, C. Smits VU medisch centrum, Amsterdam

22/11/2011. Inhoud LITERATUUR BRUSSEN. Gezonde kinderen

Dia 1. Dia 2 ISABELLE MUNSTERMAN. Dia 3. SPEEDPRESENTATIES Deel 2. Droge maand onderzoek: wat doet een maand geen alcohol met je gezondheid?

Voldoen aan ISO 15189:2012

INDICATIESTELLING HOORTOESTEL OF CI; HET BELANG VAN DE COGNITIEVE ONTWIKKELING

Toegankelijkheid van de huisartsenzorg voor mensen met psychische problemen. Peter Verhaak.

Disclosure belangen. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven.

On the Move! Cognitietour door Nederland

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen

Personalized medicine bij niertransplantatie. Dirk Jan Moes, Ziekenhuisapotheker Laboratorium TDM & Toxicologie Leids Universitair Medisch Centrum

Behandelplan! orthopedische schoentechniek chronische Charcotvoet!

Functioneren in werk na de diagnose kanker

Praktische vaardigheden in het objectiveren van psychische klachten. Sascha Russo, psychiater 1 juni 2018

HersenletselCongres B2 Ik ben dat moe zijn zo moe. Disclosure belangen sprekers. Ik ben dat moe zijn zo moe

Verstandelijk beperkte pa0ënten

Substantial Clinical Important Benefit van de CMS en SST!! Toepassing van schoudervragenlijsten bij patiënten van het Schoudernetwerk Twente

Neuropsychologisch onderzoek

SPEEDPRESENTATIES Deel 1

Nederlandse Montreal Cognitive Assessment (MoCA-D) in de verslavingszorg

WAT DOET EEN ONGEVAL MET DE PSYCHE VAN HET SLACHTOFFER?

Dandachi-FitzGerald, B. (2017). Symptom validity in clinical assessments.

Voorspellende factoren voor terugkeer naar werk en arbeidsongeschiktheid na behandeling voor colorectaal carcinoom

Transcriptie:

Impact van chronische Q-koorts en QVS op Cognitief Functioneren Daphne Reukers, Ellen van Jaarsveld, Joris van Loenhout, Jeannine Hautvast, Koos van der Velden

Disclosure belangen spreker Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Bedrijfsnamen: Gefinancierd door Q-support

Introductie

Introductie Q-koorts Infectie 1-5% Chronische Q-koorts 60% A-symptomatisch 40% Symptomatisch 20% Q-koortsvermoeidheidssyndroom (QVS)

Introductie Chronische Q-koorts en QVS patiënten rapporteren concentratie- en geheugenklachten Zelf-gerapporteerde klachten versus testen van cognitief functioneren Eerdere studie laat verminderd cognitief functioneren zien in acute fase (Cvejic et al. 2014)

Onderzoeksvraag Wat is het cognitief functioneren van patiënten met chronische Q-koorts of QFS in vergelijking met gematchte controles? Wat is de relatie tussen subjectieve cognitieve klachten en objectief cognitief functioneren?

Onderzoekspopulatie Alle deelnemers komen uit de ImpaQt studie Twee aparte controlegroepen Gematcht op leeftijd, geslacht en opleidingsniveau Sample size: QVS Algemene Bevolking Chronische Q-koorts Algemene Bevolking 31 23 31 23

Methode Neuropsychologische testen Rey Auditory Verbal Learning Test, Digit Span Test, Trail Making Test, Stroop Color-Word test, Letter-Digit Substitution Test, Category Fluency Test Cognitieve domeinen Episodic Memory Working Memory Processing Speed Executive Functions

Voorbeeld STROOP KLEUR-WOORD TEST BENOEM DE KLEUR ZO SNEL ALS U KUNT 1. ROOD GROEN GEEL BLAUW BLAUW GEEL ROOD GROEN 2. ROOD GROEN BLAUW GEEL GEEL BLAUW ROOD GROEN

Voorbeeld STROOP KLEUR-WOORD TEST BENOEM DE KLEUR ZO SNEL ALS U KUNT 1. ROOD GROEN GEEL BLAUW BLAUW GEEL ROOD GROEN 2. ROOD GROEN BLAUW GEEL GEEL BLAUW ROOD GROEN

Methode Betrouwbaarheid van de testen Invloed op mentale inspanning (bewust of onbewust) Amsterdamse Korte Termijn Geheugen Test (AKTG) Andere factoren leeftijd, opleidingsniveau, IQ score cognitieve klachten Analyses MANCOVA Spearman s Rho Correlatie

Resultaten chronische Q-koorts controle groep p-value QVS controle groep p-value (n=30) (n=23) (n=32) (n=21) Leeftijd (in jaren) mean (SD) 71 (8.2) 67 (7.4) 0.042 49 (12.6) 57 (10.5) 0.011 Geslacht (man) n(%) 24 (80.0%) 17 (73.9%) 0.600 16 (50.0%) 11 (52.4%) 0.865 IQ score mean (SD) 93.5 (16.6) 102.9 (14.4) 0.034 90.4 (11.8) 97.8 (14.5) 0.050 Mentale inspanning (laag) n (%) 11 (37.9%) 3 (14.3%) 0.066 5 (16.1%) 4 (21.1%) 0.660 Cognitieve klachten mean (SD) 25.3 (10.0) 27.8 (11.6) 0.394 41.2 (17.7) 30.4 (14.2) 0.023

Resultaten chronische Q-koorts controle groep p-value QVS controle groep p-value (n=30) (n=23) (n=32) (n=21) Leeftijd (in jaren) mean (SD) 71 (8.2) 67 (7.4) 0.042 49 (12.6) 57 (10.5) 0.011 Geslacht (man) n(%) 24 (80.0%) 17 (73.9%) 0.600 16 (50.0%) 11 (52.4%) 0.865 IQ score mean (SD) 93.5 (16.6) 102.9 (14.4) 0.034 90.4 (11.8) 97.8 (14.5) 0.050 Mentale inspanning (laag) n (%) 11 (37.9%) 3 (14.3%) 0.066 5 (16.1%) 4 (21.1%) 0.660 Cognitieve klachten mean (SD) 25.3 (10.0) 27.8 (11.6) 0.394 41.2 (17.7) 30.4 (14.2) 0.023

Resultaten chronische Q-koorts controle groep p-value QVS controle groep p-value (n=30) (n=23) (n=32) (n=21) Leeftijd (in jaren) mean (SD) 71 (8.2) 67 (7.4) 0.042 49 (12.6) 57 (10.5) 0.011 Geslacht (man) n(%) 24 (80.0%) 17 (73.9%) 0.600 16 (50.0%) 11 (52.4%) 0.865 IQ score mean (SD) 93.5 (16.6) 102.9 (14.4) 0.034 90.4 (11.8) 97.8 (14.5) 0.050 Mentale inspanning (laag) n (%) 11 (37.9%) 3 (14.3%) 0.066 5 (16.1%) 4 (21.1%) 0.660 Cognitieve klachten mean (SD) 25.3 (10.0) 27.8 (11.6) 0.394 41.2 (17.7) 30.4 (14.2) 0.023

Resultaten chronische Q-koorts controle groep p-value QVS controle groep p-value (n=30) (n=23) (n=32) (n=21) Leeftijd (in jaren) mean (SD) 71 (8.2) 67 (7.4) 0.042 49 (12.6) 57 (10.5) 0.011 Geslacht (man) n(%) 24 (80.0%) 17 (73.9%) 0.600 16 (50.0%) 11 (52.4%) 0.865 IQ score mean (SD) 93.5 (16.6) 102.9 (14.4) 0.034 90.4 (11.8) 97.8 (14.5) 0.050 Mentale inspanning (laag) n (%) 11 (37.9%) 3 (14.3%) 0.066 5 (16.1%) 4 (21.1%) 0.660 Cognitieve klachten mean (SD) 25.3 (10.0) 27.8 (11.6) 0.394 41.2 (17.7) 30.4 (14.2) 0.023

Resultaten chronische Q-koorts controle groep p-value QVS controle groep p-value (n=30) (n=23) (n=32) (n=21) Leeftijd (in jaren) mean (SD) 71 (8.2) 67 (7.4) 0.042 49 (12.6) 57 (10.5) 0.011 Geslacht (man) n(%) 24 (80.0%) 17 (73.9%) 0.600 16 (50.0%) 11 (52.4%) 0.865 IQ score mean (SD) 93.5 (16.6) 102.9 (14.4) 0.034 90.4 (11.8) 97.8 (14.5) 0.050 Mentale inspanning (laag) n (%) 11 (37.9%) 3 (14.3%) 0.066 5 (16.1%) 4 (21.1%) 0.660 Cognitieve klachten mean (SD) 25.3 (10.0) 27.8 (11.6) 0.394 41.2 (17.7) 30.4 (14.2) 0.023

Resultaten MANCOVA gecorrigeerd voor leeftijd en IQ score - zonder deelnemers met lage mentale inspanning Chronische Q-koorts controle groep QVS controle groep Mean (SE) Mean (SE) p-value Mean (SE) Mean (SE) p-value n=18 n=18 n=25 n=15 Episodic Memory -0.117 (0.184) 0.193 (0.184) 0.283 0.589 (0.151) 0.319 (0.199) 0.305 Working Memory -0.134 (0.214) 0.260 (0.214) 0.241 0.188 (0.148) 0.496 (0.195) 0.234 Processing Speed 0.111 (0.093) -0.139 (0.093) 0.091 0.080 (0.084) 0.186 (0.111) 0.467 Executive Functions -0.016 (0.133) 0.222 (0.133) 0.253 0.192 (0.095) 0.319 (0.125) 0.440

Resultaten MANCOVA gecorrigeerd voor leeftijd en IQ score - zonder deelnemers met lage mentale inspanning Chronische Q-koorts controle groep QVS controle groep Mean (SE) Mean (SE) p-value Mean (SE) Mean (SE) p-value n=18 n=18 n=25 n=15 Episodic Memory -0.117 (0.184) 0.193 (0.184) 0.283 0.589 (0.151) 0.319 (0.199) 0.305 Working Memory -0.134 (0.214) 0.260 (0.214) 0.241 0.188 (0.148) 0.496 (0.195) 0.234 Processing Speed 0.111 (0.093) -0.139 (0.093) 0.091 0.080 (0.084) 0.186 (0.111) 0.467 Executive Functions -0.016 (0.133) 0.222 (0.133) 0.253 0.192 (0.095) 0.319 (0.125) 0.440

Resultaten MANCOVA gecorrigeerd voor leeftijd en IQ score - zonder deelnemers met lage mentale inspanning Chronische Q-koorts controle groep QVS controle groep Mean (SE) Mean (SE) p-value Mean (SE) Mean (SE) p-value n=18 n=18 n=25 n=15 Episodic Memory -0.117 (0.184) 0.193 (0.184) 0.283 0.589 (0.151) 0.319 (0.199) 0.305 Working Memory -0.134 (0.214) 0.260 (0.214) 0.241 0.188 (0.148) 0.496 (0.195) 0.234 Processing Speed 0.111 (0.093) -0.139 (0.093) 0.091 0.080 (0.084) 0.186 (0.111) 0.467 Executive Functions -0.016 (0.133) 0.222 (0.133) 0.253 0.192 (0.095) 0.319 (0.125) 0.440

Resultaten QVS patiënten rapporteren veel klachten. Vergelijkbaar functioneren met de algemene bevolking Geen correlatie Chronische Q-koorts patiënten rapporteren minder klachten. Meer dan 1/3 testresultaten niet te interpreteren

Conclusie Belangrijk om cognitief functioneren te testen en niet af te gaan op klachten Meer onderzoek bij chronische Q-koorts patiënten