november 2012 Voor u ligt de nieuwe nieuwsbrief voor beleggers. Zoals u van ons gewend bent gaan wij in de nieuwsbrief in op de huidige macro-economische ontwikkelingen en geven wij ook ons visie op de diverse beleggingscategorieën. Zoals u weet publiceert de Beheerder iedere maand maandbrieven per Finles Fonds. De maandbrieven dienen om de resultaten en positionering van de Finles beleggingsfondsen te bespreken. Wij denken hiermee ook beter in staat te zijn om in te spelen op de actualiteit. De maandbrieven zijn beschikbaar op onze website (www.finlescapitalmanagement.nl) We beginnen deze nieuwsbrief met de column van Rob van Kuijk, directeur van Finles Capital Management. Column Rob van Kuijk De rente op diverse leningen wordt verlaagd en de terugbetalingstermijnen verlengd. Dit geeft weer lucht en hoop voor de markten maar het is geen structurele oplossing. Zoals de bekende econoom de heer Van Wijnbergen stelt: er moet minimaal 50% tot 60% van de Griekse schuld worden afgestempeld. Alle politici weten dat ook, maar niemand heeft de moed om dit aan zijn of haar eigen achterban uit te leggen. Amerika staat aan de vooravond van noodzakelijke afspraken om een fiscaal ongeluk te voorkomen. Democraten en Republikeinen moeten concessies doen. Wij verwachten een goede afloop. Hoe vreemd het misschien ook lijkt, dit is wellicht de tijd om de aandelen beleggingen in Azië, Europa en Amerika te verhogen. Het Finles Lotus Fund en het Finles Fountain Fund zijn naar onze verwachting goede keuzes voor 2013. Tijd om te investeren? De crisis begon in het tweede kwartaal 2007. In vele nieuwsbrieven heb ik geschreven dat deze crisis niet zomaar kan worden opgelost. Dit gaat nog jaren duren. Op dit moment zien we positieve signalen uit China. De groeivertraging lijkt te zijn gestabiliseerd en zien een voorzichtig herstel. Wij verwachten op grond van onze informatie uit Azië dat de aandelenmarkten in Azië, en dan met name China, een goed 2013 tegemoet gaan. Europa blijft vooralsnog een zorgenkind. De landen komen maar langzaam en zeer stroperig stap voor stap verder in het oplossen van de problemen. Op zich hebben wij vertrouwen dat uiteindelijk de Europese politici de juiste beslissingen zullen nemen. Nu net op het moment van dit schrijven, zijn er nieuwe maatregelen voor Griekenland overeen gekomen.
FINANCIËLE MARKTEN Europa De macro-economische omstandigheden in met name Europa blijven verslechteren. Dit kan bijvoorbeeld worden gemeten door het verloop van de PMI Index. Deze index geeft de trend van productiecijfers van bedrijven in de Eurozone weer. Een score van boven de 50 betekent groei en een score beneden de 50 betekent een teruggang van de productie. In Europa bevinden we ons al enige tijd in een teruggang. Veel regio s in de wereld laten hetzelfde beeld zien, ook al is dit veelal minder drastisch. Het resultaat is in beginsel dat de schuldenproblematiek in Europa wordt vergroot. Immers de verhouding tussen BBP en schuld wordt groter omdat de economie (gemeten door BBP) wordt geremd door de bezuinigingsmaatregelen. Op politiek niveau zien we een aantal goede ontwikkelingen in Europa, ook al verlopen onderhandelingen vaak traag en stroperig. In het laatste half jaar zijn een aantal belangrijke stappen gezet die verdere Europese integratie op fiscaal en politiek niveau mogelijk moeten maken. Zodoende komt er meer centraal toezicht en dienen de individuele landen zich te houden aan de afspraken die zijn gemaakt. Doen zij dit niet dan volgen er sancties. Ook op monetair niveau zien wij sterke verbeteringen. De Europese Centrale Bank lijkt een steeds (pro)actievere houding aan te nemen waar het eerst reactief reageerde en veelal achter de feiten aan liep. Ze voeren een duidelijk verruimend monetair beleid en blijven dat naar verwachting de komende jaren doen zolang inflatie niet teveel oploopt. Bron: Bloomberg, werkloosheid Eurozone In Europa loopt de werkloosheid snel op. Op dit moment is de gemiddelde werkloosheid voor de Eurozone 11.5%. Zoals gezegd het betreft een gemiddelde. In Spanje ligt de werkloosheid zelfs op 25% van de beroepsbevolking. Dit alles is met name het gevolg van de vaak drastische bezuinigingen die door de meeste Europese landen worden uitgevoerd om zo de schuldenlast terug te dringen. Dit heeft een dempend effect op groei waardoor mensen minder uitgeven en veel bedrijven ontslagrondes aankondigen om zo hun winstmarges in stand te houden. Desalniettemin verwachten wij dat de Europese schuldencrisis de financiële markten blijft beheersen de komende tijd. Er zullen tijden zijn dat de crisis in de kiem lijkt gesmoord en dan ineens weer oplaait. De alternatieve mogelijkheden die er zijn om de crisis op te lossen zijn allemaal niet plezierig. Landen in Zuid-Europa dienen zeer grote offers te maken en zijn veelal in een depressie beland (zoals Spanje en Griekenland). Drastische hervormingen (op vooral sociaal economisch niveau) zijn nodig om deze landen weer competitief te maken en om hun huishoudboekje weer op orde te krijgen. Wij denken bij Finles Capital Management dat dit op de lange termijn de juiste manier is om de schuldencrisis op te lossen. Pijnlijke maatregelen zijn nodig om de excessen uit het verleden op te lossen. Een zeer moeilijk en pijnlijk proces.
Verenigde Staten Als we de macro-economische situatie bekijken in de Verenigde Staten dan zien we de laatste maanden een aantal positieve ontwikkelingen. We zien de productie van bedrijven verbeteren en de werkloosheid dalen. Daarnaast lijkt ook de huizenmarkt voorzichtig aan te trekken. Er is een stijging van het aantal huizenverkopen en ook het aantal aanvragen voor bouwvergunningen neemt toe. Momenteel is er veel discussie over de fiscal cliff. Per 1 januari 2013 worden er automatisch bezuinigingsmaatregelen ingevoerd, een combina tie van belastingverhogingen en de reductie van overheidsuitgaven om zo de begrotingstekorten te verkleinen en tevens te werken aan het verkleinen van de staatschuld. In de huidige fragiele economische omgeving zou het invoeren hiervan direct een recessie betekenen in de Verenigde Staten. Nu president Obama is herkozen als president dienen de Democraten en Republikeinen samen met een oplossing te komen om deze problematiek het hoofd te bieden. De Republikeinen hebben hierbij een belangrijke troef in handen omdat zij een meerderheid hebben in het Huis van Afgevaardigden (dit is vergelijkbaar met de Eerste Kamer in Nederland). Hierbij valt te hopen dat beide partijen het landsbelang laten prefereren boven het partijbelang om zo een nieuwe recessie te voorkomen. Ook hier dienen concessies naar de wederpartij te worden gedaan. Bron: Bloomberg, Case-Shiller Huizenprijs index van de 20 grootste steden in de VS. De prijzen in de twintig grootste steden van de Verenigde Staten zijn gestabiliseerd en zelfs voorzichtig gestegen. Ook zien we dat de werkloosheid de laatste maanden afneemt (nu zo rond de 8%). Wel is het zo dat de werkgelegenheid statistieken in de VS vrij gecompliceerd zijn, waardoor bepaalde groepen werklozen niet worden meegenomen in de berekeningen. Zoals u ook al in eerdere nieuwsbrieven heeft kunnen lezen heeft ook de Verenigde Staten te maken met een zeer grote schuldenlast. Ook hier dienen maatregelen te worden genomen om een Japan scenario te voorkomen. Bron: IMF, Verhouding publieke schuld/bbp Verenigde Staten Op monetair niveau zien we dat de FED, de centrale bank in de Verenigde Staten, er alles aan doet om groei te stimuleren. In september nog kondigde FED voorzitter Bernanke aan om verdere monetaire verruiming toe te passen middels Quantitative Easing Part 3.
De nadruk bij dit stimuleringsprogramma ligt op de woningmarkt. Anders gezegd het laag houden van de rentelasten voor woningbezitters. Door de lage financieringslasten moeten kopers worden aangetrokken. Hierdoor zou de woningmarkt verder kunnen aantrekken. Feit blijft dat de effecten van deze interventies een steeds kortere positieve werking hebben op de financiële markten. Het grote gevaar is dat financiële markten verslaafd raken aan deze interventies. Daarnaast is ook een gevaar dat inflatie wordt aangewakkerd. Wij zien dit laatste niet als een reëel gevaar de komende twee jaar. Azië Azië en met name China heeft ook last van de wereldwijde groeivertraging. China is sterk afhankelijk van export. Hierbij is Europa een belangrijke afnemer. Productiecijfers zijn dit jaar sterk gedaald, maar lijken de laatste maanden te zijn gestabiliseerd. Dit is een voorwaarde voor een herstel van de exportmarkt. Daarnaast vindt er momenteel een machtswisseling plaats in China. Geheel naar verwachting is Xi Jinping gekozen als nieuwe president en Li Keqiang is benoemd als de nieuwe premier. De nieuwe partijtop bestaat uit zeven mensen en zal in ieder geval vijf jaar, tot het volgende partijcongres, aanblijven. Een nog verdere vertraging van de Chinese economie dient te worden voorkomen. Een belangrijk speerpunt van de nieuwe regering is om de export afhankelijkheid van China te verkleinen en binnenlandse bestedingen te laten groeien. Wij verwachten dat de economische groei de komende jaren tussen 6% en 8% per jaar zal zijn. Een hard landing scenario achten wij niet waarschijnlijk. Ook in andere Aziatische landen zien we de economische groei afnemen. Het goede is wel dat de meeste Aziatische landen hun huishoudboekje op orde hebben en met relatief weinig overheidsschulden te maken hebben. Japan blijft een vreemde eend in de bijt in Azië. Het land heeft al decennia lang te maken met lage of negatieve economische groei, frequente recessies, deflatie, te veel schulden en een sterk vergrijzende bevolking. De schuldpositie in Japan lijkt niet houdbaar. In de loop der jaren is deze schuld in het geheel binnenlands gefinancierd tegen zeer lage rentevergoedingen. Met de toenemende vergrijzing is het een kwestie van tijd voordat Japan de internationale kapitaalmarkt op moet. Internationale investeerders zullen hierbij substantiële hogere rentevergoedingen eisen. Geen goed vooruitzicht. Dit neemt niet weg dat op de korte termijn Japan dit alles nog kan uitstellen, maar de datum komt dichterbij dat dit niet meer mogelijk is. Desalniettemin is het zo dat aandelen in Japan aantrekkelijk geprijsd zijn. De beurswaarde van veel Japanse bedrijven noteert onder de boekwaarde. In zijn algemeenheid blijven wij wereldwijd het meest positief over de Aziatische regio. Wij zien dit als de groeimotor van de wereld. Visie beleggingscategorieën Aandelen Zoals wij al meldden in onze vorige nieuwsbrief verwachtten wij hogere aandelenprijzen wereldwijd in 2012. Tot nu toe hebben wij gelijk gekregen. Belangrijke stappen zijn gezet om problemen op te lossen, wat niet weg neemt dat er nog ontzettend veel moet gebeuren de komende tijd. Aandelen zijn nog steeds aantrekkelijk geprijsd, ook al worden de marges bij veel bedrijven minder waardoor de winsten dalen. Echter wij verwachten dat deze daling gelimiteerd zal zijn. Er zijn vele maatstaven om te meten of een beurs duur is of niet. Een gemakkelijke en relatief goede graadmeter is de Koers/Winst verhouding, een maatstaf voor hoeveel keer men de winst moet betalen.
om een aandeel te kunnen kopen. In de Verenigde Staten ligt de Koers/Winst verhouding op 13 keer de winst (het langjarig gemiddelde is 15,7) en in Europa is dit 10,8 keer de winst (het langjarig gemiddelde is 14,7). Ook op basis van de gemiddelde dividend uitbetalingen (gemeten door de zogenaamde dividend yield ) zijn aandelen aantrekkelijk geprijsd. Vastrentende waarden Deze zogenaamde Dividend Yield ligt bijvoorbeeld op dit moment op 2,2% in de Verenigde Staten terwijl de kapitaalmarktrente voor 10 jaar op 1,66% ligt. Staatobligaties zien wij niet als interessante beleggingspropositie. Integendeel zelfs. In bovenstaande grafiek worden de rentevergoedingen op staatsobligaties met een looptijd van 10 jaar in de Verenigde Staten, Duitsland en Japan weergegeven. Bron: JP Morgan Asset Management In bovenstaand overzicht wordt de Dividend Yield in diverse landen vergeleken met de kapitaalmarktrente voor 10 jaar in dat betreffende land. Gebaseerd op deze vergelijking kunnen aandelen relatief goedkoop genoemd worden. Veel bedrijven hebben ook een relatief lage schuldenlast en de schulden die zij hebben kunnen tegen een lage rente worden gefinancierd. Daarnaast hebben veel bedrijven ook een hoge kaspositie omdat zij terughoudend zijn met het doen van nieuwe investeringen. Wij verwachten dat indien de juiste politieke maatregelen worden genomen een verdere stijging van de aandelenmarkten het gevolg zal zijn In ons allocatiebeleid gaat onze voorkeur uit naar de Europese en de Aziatische aandelenmarkten. Wij verwachten wel dat dit met perioden van hoge volatiliteit gepaard zal gaan. In onze opinie is het effectieve rendement onvoldoende in vergelijking met de risico s in de huidige economische omgeving (lees de schuldenlast van veel Westerse landen en Japan). Wel zien wij kansen in bedrijfsobligaties in met name Europa. De focus ligt hierbij in zogenaamde High Yield Bonds ofwel obligaties van bedrijven met een lagere kredietwaardigheid. Onroerend goed Binnen onroerend goed is het soort onroerend goed en de locatie belangrijk. Wij zijn negatief op de Europese onroerend goed markt in zijn algemeenheid (commercieel onroerend goed alsook woningbouw) door de zeer fragiele economische situatie. De werkloosheid blijft oplopen in Europa en mensen zijn duidelijk zeer terughoudend in het doen van grote uitgaven.
Daarnaast is het ook zo dat de kredietverlening door banken nog steeds erg moeilijk verloopt. In ons eigen Nederland hebben we ook nog eens te maken met hervormingen van de woningmarkt. Veel positiever zijn wij over de Amerikaanse woningmarkt. Prijzen hebben een stevige daling achter de rug. Daarnaast is het aanbod van nieuwe woningen zeer laag doordat er de laatste 6 jaar nauwelijks nieuwe woningen zijn gebouwd. Dit alles geeft reden tot optimisme. Grondstoffen Voor de lange termijn zijn we positief over grondstoffen in zijn algemeenheid. Echter we zien dat de grondstoffenmarkt zich meer en meer beweegt in lijn met andere, risicovollere, beleggingscategorieën zoals aandelen. Dit wordt nadrukkelijk meegenomen in ons allocatiebeleid. Binnen de grondstofcategorieën gaat onze voorkeur uit naar edelmetalen (goud), de zogenaamde soft commodities (tarwe) en energie (olie). Wij hebben de voorkeur om de beleggingscategorie grondstoffen voornamelijk via hedge fondsen te bespelen. Hedge fondsen De omvang van de wereldwijde hedge fondsenmarkt blijft toenemen. Per eind september 2012 bedraagt de totale hedge fondsenmarkt 2,2 biljoen USD. De instroom is volgens Finles Capital Management een logisch gevolg van de wereldwijde bewegingen van beleggingscategorieën in de laatste jaren. Zo zijn de rentevergoedingen op obligaties sterk gedaald en de bewegingen van aandelenmarkten zijn zeer onvoorspelbaar. Voor veel (institutionele) investeerders zijn hedge fondsen daarom een aanvulling op hun totale beleggingsportefeuille. De voornaamste redenen waarom beleggers investeren in hedge fondsen zijn: 1: Betere risico/rendementsverhouding dan traditionele beleggingscategorieën op de langere termijn onder andere door beter risico rendement; 2: Absolute rendementsdoelstelling in plaats van relatief ten opzichte van een benchmark; 3: Betere diversificatie dan traditionele beleggingscategorieën (aandelen en obligaties); 4:Bovendien hebben hedge fondsen meer vrijheid om hun positionering aan te passen dan traditionele beleggingsfondsen. Door het innemen van short posities kan bijvoorbeeld van een koersdaling worden geprofiteerd. Bovendien kunnen beheerders proactief posities in nemen waarbij geanticipeerd wordt op bepaalde marktomstandigheden. Deze fondsen zijn dus flexibeler in hun allocatiebeleid. Wij verwachten dat de instroom in de hedge fondsenmarkt blijft toenemen.
Uitgelicht: Het Finles Fountain Fund Het Finles Fountain is opgericht in april 2010. Het fonds is wereldwijd actief en diversificatie is het uitgangspunt bij de selectie van beleggingen. De focus van het fonds ligt op absolute returns en een substantieel betere sharpe ratio dan traditionele long-only beleggingscategorieën. De filosofie van het fonds past dus zeer goed bij een breed gespreide beleggingsportefeuille. In onderstaand overzicht ziet u de prestaties van het Finles Fountain Fund (blauw) gedurende de maanden dat de MSCI World daalde (geel). Mededelingen SEC registratie Finles Capital Management is sinds eind oktober 2012 ook geregistreerd bij de Amerikaanse toezichthouder voor financiële markten, de Securities and Exchange Commission (SEC). Zoals u weet is Finles ook geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Nieuwe administrateur Per 1 oktober 2012 hebben de beleggingsfondsen van Finles Capital Management een nieuwe administrateur TMF Fund Administrators B.V. Rotterdam. TMF is een internationaal opererende administrateur met een grote bekendheid. Dit sluit aan bij de internationale ambities van Finles Capital Management. Dit heeft geen nadelige gevolgen voor participanten. Voor het Finles Fountain Fund wijzigt er overigens niets. Bron: Finles Capital Management Wij denken juist in dit type markten het verschil te kunnen maken en voor risicoreductie te kunnen zorgen in een beleggingsportefeuille. Zie voor verdere informatie van het fonds: www.finlescapitalmanagement.nl