Toetsvragen. 1. De erectiele functie wordt merendeels parasympatisch gestuurd. onjuist. onjuist
|
|
- Lien Smit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Toetsvragen 1. De erectiele functie wordt merendeels parasympatisch gestuurd juist onjuist 2. Voor het verkrijgen van een erectie is NO (stikstof monoxide) van groot belang. juist onjuist
2 Toetsvragen 3. Het voorkomen van erectiele disfunctie is leeftijdsgebonden. Leeftijdgroep jaar is de prevalentie ongeveer 20-30% 31-40% 41-50% 50-60% 60-70% 4. Bij mannen met diabetes en hypertensie is de prevalentie van erectiele disfunctie ten opzichte van de algemene bevolking Gelijk Verdubbeld Verdrievoudigd Verviervoudigd
3 Toetsvragen 5. Voor een somatische oorzaak van ED pleit de afwezigheid van ochtenderecties het plotseling ontstaan O het wisselende beloop 6. De ernst van de ED kan worden bepaald met behulp van het maximale erectiele vermogen. Dit heet: de erectiele restfunctie tabel de erectie score O de maximum erectietabel O de erectiepleinscore
4 Toetsvragen 7. Roken is een reversibele risicofactor voor ED. juist onjuist 8. Voorlichting over het verloop van het erectiele vermogen en aanpassing van realiteit en verwachtingen aan elkaar is de belangrijkste peiler van de behandeling van ED. juist onjuist
5 Toetsvragen 9. Bijwerkingen van pde-5 5 remmers zijn (meerdere antwoorden zijn mogelijk) Hoofdpijn Blozen Spierpijn Dyspepsie Neusverstopping Hartinfarct NAION (non arteriele anterior ischeamische optische neuropathie) 10. Het grootste verschil tussen sildenafil en tadalafil is de werkingsduur. juist onjuist
6 Toetsvragen 11. Bij de keuze van een pde5-remmer zullen de volgende onderwerpen bepalend zijn. Bijwerkingen Voorwaarden Seksuele patroon Ernst van de erectiele disfunctie Ervaringen van de huisarts met 1 van de middelen Co-morbiditeit 12. De optimale werking van een pde5-remmer zal pas na een aantal maal (4-6) gebruik definitief worden ingeschat. juist onjuist
7 Toetsvragen 13. De hoogste dosis van een pde5-remmer bij een man met diabetes is in het algemeen het meest effectief (bv sildenafil 100 mg., tadalafil en vardenafil 20 mg. per keer). juist onjuist
8 Seksuele disfuncties bij mannen Duodagen Noord-West Utrecht november 2010 Bert-Jan de Boer, huisarts
9 Hoe is het verloop van de seksualiteit?
10 Seksuele respons curve Masters & Johnson
11 Psychosomatische cirkel van Bancroft (1989) Attitude, angsten,
12 Welke seksuele disfuncties komen bij mannen voor?
13 Seksuele disfuncties bij mannen 1. Problemen met het verlangen: : te weinig, te veel. 2. Opwindingsproblemen: erectiele disfunctie 3. Orgasmeproblemen: anorgasmie, te traag of afwezig orgasme, te snel orgasme (premature ejaculatie), 4. Pijnklachten 5. Satisfactieproblemen: anhedonisch orgasme
14 Problemen met seksueel verlangen: libidoproblemen Ook bij mannen: te weinig/te veel seksverslaving. Prevalentie? Denk aan ziekten Denk aan partner. Wat zijn wensen/behoeftes Hinder en hulpbehoefte staan centraal Ook zonder expliciet seksueel contact aandacht houden voor lichamelijkheid (strelen, masseren, lepeltjes liggen, omhelzen) Soms teken van laag testosteron. Laag testosteron gaat gepaard met lusteloosheid, initiatiefverlies (lijkt op depressie)
15 Orgasmeproblemen (1) Anorgasme: weinig van bekend. vertraagd orgasme: Prevalentie is onbekend Behandeling onbekend Restless Genitaal Syndroom Persistent Arousal Syndrome
16 Orgasmeproblemen: Premature ejaculatie voortijdige zaadlozing. Prevalentie: 20%-30%! Geen risicogroep bekend Wordt soms als erectiele disfunctie aangeduid (goed uitvragen) Tijd: : IELT= intravaginale ejaculatie latentietijd Beheersing: point of no return
17 Casus 1 Terloops vertelt mevrouw Verhoef (29 jaar) dat de seks met haar man van het begin af aan niet goed verloopt. Hij komt zo snel klaar dokter. En daarna is het over. De laatste tijd komt het helemaal niet meer van seks tussen ons. Kunt u hem helpen? Wat doet u?
18 Casus 1(vervolg) De heer Verhoef (30 jaar) komt op verzoek van zijn vrouw op het spreekuur voor zijn orgasmeprobleem. Hele leven al heel snel orgasme, binnen een minuut bij masturbatie, maar in het seksueel contact met zijn vrouw enkele seconden na penetratie. Is dat snel? Heeft deze man last van premature ejaculatie? Wat is de gemiddelde ejaculatietijd bij coitus?
19 Verdeling van intravaginale ejaculatie latentietijd (IELT) waarden in een willekeurig cohort van 491 mannen met een mediane IELT van 5.4 min
20 Mannen met lifelong PE
21 Mogelijke oorzaken van PE Psychogenic Anxiety (Psychosocial Problems Early sexual experience/ Frequency of sexual intercourse Ejaculatory control techniques Evolutionary Psychodynamic theories) Biological Genetic predisposition Penile hypersensitivity Hyper-excitable excitable ejaculatory reflex Arousability Erectile Dysfunction Hyperthyroidism Prostatitis Chronic Pelvic Pain Syndrome (CPPS)
22 Behandeling Seksuologische behandeling (bij psychogene oorzaak: acquired PE) Oefenen in controle van point of no return: gedragstherapie, beheersingsoefeningen Lidocaine creme op glans penis en voor penetratie afspoelen Clomipramine of SSRI (citalopram, sertraline, paroxetine, fluoxetine): dagelijkse dosis of on demand 2 uur voor geplande seks
23 Erectiele disfunctie
24 Casus (2) De heer van der Zande is 54 jaar, gehuwd sinds 30 jaar en is bekend met hypertensie en sinds 4 jaar diabetes mellitus, goed ingesteld met orale middelen. Na de jaarcontrole heeft hij een afspraak gemaakt vanwege klachten met de seksualiteit: Het lukt niet meer dokter! Welke vragen stelt u en doet u nog ander onderzoek? Bespreken met buurman/vrouw.
25 Hoe verloopt de erectie fysiologisch?
26 Fysiologie en anatomie van de penis en rust en in erectie: Rusttoestand (slap) Erectie Corpus cavernosum Corpus spongiosum
27 Fysiologie van de erectie: Corpus cavernosum NO Gladde spiercel GTP GMP Guanylate Cyclase cgmp Relaxatie Vergroting bloedtoevoer Fosfo-diësterase-5 Dichtdrukken afvoerende bloedvaten ERECTIE
28 Erectiele disfunctie Vicieuze cirkel van erectiele disfunctie Erectie lukt niet Seksuele activiteit Prestatiedrang Letten op erectie ipv. genieten van seks faalangst
29 Definitie van erectiele disfunctie - Erectiele Disfunctie (ED) is het voortdurend of terugkerend onvermogen een erectie te krijgen of te behouden voldoende voor een bevredigende seksuele activiteit. - Tijdscriterium wordt niet gegeven: niet eenmalig (bij iedere man wel eens een keer): 6wkn minimaal - Hinder en hulpbehoefte staan centraal
30 Prevalentie erectiele disfunctie: BOXMEER-STUDIE: precentage ED = 13% - algemene populatie (steekproef) - leeftijd: jr. (1998) KRIMPEN-STUDIE: percentage ED = 35% - algemene populatie (steekproef) - urologie studie - leeftijd: jaar (1995) ENIGMA-STUDIE: percentage ED = 17% - totale populatie (alle mannen) - 12 huisartspraktijken - leeftijd: >18 jaar (2000)
31 Erectiele disfunctie Leeftijdgerelateerde ED prevalentie % totaal mild matig compleet >80 Bron: ENIGMA-2000
32 Leeftijd gerelateerde ED prevalentie bij diabetes mellitus en/ of hypertensie % men with ED general population men with hypertension men with diabetes men with diabetes + hypertension >80 Age in years Bron: ENIGMA-2000
33 Risico factoren voor ED: Somatisch: Cardiovasculair: - Diabetes mellitus - Hypertensie - Cardio-vasculaire aand. Neurogeen: - Rugproblemen - Multiple Sclerosis - CZS-problemen LUTS Afw. penis Bekkenbeschadiging Operaties in bekken Bestraling in bekken Psychogeen: Depressie Relatieproblemen Werkproblemen Gebrek aan zelfvertrouwen Faalangst Stress Overspannenheid Algemeen: Leeftijd Beperkt coping mechanisme Beperkt seksueel repertoire Onvoldoende seksuele stimulatie
34 Risico factoren voor ED: Leefstijl: - Huidig roken - Alcohol >2xdaags - Gebrek aan beweging - Drugs - Medicatie Het metabool syndroom: - Adipositas - Meestal diabetes mellitus - Laag testosteron - Klachten
35 Het dodelijke kwartet Diabetes Obesitas Hypertensie Hoog Cholesterol Endotheel disfunctie Hart- en vaatziekten Erectiele disfunctie
36 Leeftijdgerelateerde hulpbehoefte >80 percentage Bron: ENIGMA 2000
37 Diagnose: Erectiele disfunctie ICPC: Y07 Voornamelijk somatisch/psychogeen/ beide Max erectie: Graad 1-4
38 Leeftijd Oorzaken ED: Onderscheid psychogene/somatogene ED Nachtelijke/ ochtend erecties Masturbatie Begin Beloop psychogeen somatogeen < 40 jr > 40 jr. doorgaans aanwezig meestal goede erectie plotseling wisselend Omstandigheden situatie afhankelijk doorgaans afwezig meestal geen goede erectie Geleidelijk Constant altijd erectiele disfunctie
39 Erectie score: erectie op z n z n best (Ernst van de ED) 1 Penis is wel vergroot, maar er is geen sprake van een echte erectie 2 Er is een matige erectie, penetratie niet mogelijk 3 Erectie is nog niet volledig hard Penetratie is wel mogelijk 4 Erectie is (weer) volledig hard. Er is geen sprake (meer) van ED Geen erectie Matige erectie Redelijk goede erectie Volledige erectie (geen ED)
40 NHG standaard ED Gepubliceerd in de zomer van Geeft richtlijn voor diagnostiek en behandeling van erectiele disfunctie Propageert voor de algemene huisarts een beperkt actieve houding, geen case- finding Doet aanbeveling voor meer geinteresseerde huisarts: bv begeleiding bij streel oefeningen (zie patientenbrief NHG)
41 Seksuele mini-anamnese
42 Seksuele mini-anamnese L = libido O = opwinding O = orgasme P = pijn S = satisfactie H = hinder H = hulpbehoefte
43 Klachtgerelateerde vragen Hoe lang bestaan de klachten, hoe is het beloop? Zijn de klachten altijd aanwezig (denk aan manuele/orale activiteit, tijdens vakantie, kijken naar erotisch materiaal, andere partner)?
44 Vervolg seksuele mini anamnese Hebt u pijnklachten, vormveranderingen en/of een afwijkende stand van de penis tijdens de erectie? Is er voldoende seksuele stimulatie (zowel visueel en auditief als tactiel)? Vragen naar het onderscheid tussen psychogene ensomatogene ED Hebt u wel een erectie bij masturbatie? Bemerkt u wel eens nachtelijke of ochtenderecties?
45 Erectie score Vier vragen die de mate van stijfheid van de erectie aangeven: 1.is de penis wel vergroot, maar is er geen sprake van een echte erectie? 2.is er sprake van een matige erectie, maar is penetratie niet mogelijk? 3.is penetratie wel mogelijk, maar is de erectie nog niet volledig hard? 4.is de erectie (weer) volledig hard en is er geen sprake (meer) van ED?
46 Vragen over specifieke oorzaken Voorgeschiedenis en comorbiditeit. Medicatie. Cardiovasculaire risicofactoren (leefstijlfactoren) -- Familieanamnese
47 Differentiaal diagnostische vragen Hoe is de zin in seks, het seksueel verlangen? Hebt u problemen met het klaarkomen, te langzaam, moeilijk of niet of komt u te snel klaar?
48 Commmunicatievragen Hoe ervaart u het erectieprobleem? Heeft u zelf een verklaring voor de ED? -- Wat vindt uw partner ervan? Praat u met uw partner over de ED? Hoe geven u en uw partner vorm aan uw seksuele relatie en wat gaat er wel goed? Wat hebben u en uw partner zelf al gedaan om de erectie te doen verbeteren?
49 Hulpvraag Welke hulp zou u op dit moment aan mij willen vragen? -- Wat zou u willen bereiken?
50 IIEF-5 5 vragenlijst 5 vragen over erectiele functie Diagnostische vragen.
51 Behandeling van erectiele disfunctie
52 Voorlichting Uitleg (natuurlijk proces van de relatie tussen erectiele vermogen en leeftijd, ziekten en bv. medicatie) Uitleg van individuele verschillen daarin Partner betrekken (indien mogelijk) Wensen en verwachtingen van beide partners tav. seksualiteit bespreken Erectie dagboek Patientenbrief meegeven
53 Medicatie aanpassen Aanpassen van chronisch medicatiegebruik.
54 Leefstijl aanpassen Bewegen (bewezen als reversibele factor) Stoppen met roken (niet bewezen als reversibele factor) Gewichtreductie Reguleren overmatig alcoholgebruik Sress reductie
55 Orale medicatie Sildenafil Tadalafil Sildenafil
56 PDE 5 remmers: Sildenafil: mg on demand Tadalafil: mg on demand 5mg dagelijks Vardenafil: mg on demand (recent prijs verlaagd: 5 = halve prijs 10 = halve prijs 20
57
58 Werking van pde5-remmers: Sildenafil Vardenafil Tadalafil - Absorptie: snel zeer snel - Tmax: min min matig snel 120 min 120 min 120 min 3-55 uur 4-55 uur 17,5 uur 4-55 uur 4-55 uur tot 36 uur - T1/2: - Werkingsduur: - Effect na: 12-37min 10-30min 16-30min - Werking: 84% 80% 81% - Voeding/alcohol: effect minder snel geen effect
59 Review artikel: Indirect comparison of interventions using published randomised trials: systematic review of PDE-5 inhibitors for erectile dysfunction R Andrew Moore, Sheena Derry, Henry J McQuay. BMC Urology 2005, 5:18. Sildenafil N=7077 Tadalafil N=2036 Vardenafil N=3274
60 Efficacy Succesful Improved Withdrawals Sildenafil Tadalafil Vardenafil
61 Bijwerkingen gemiddeld Sildenafil (percentage) Tadalafil Vardenafil Hoofdpijn Dyspepsie Flushing Nasale congest Visusstoorniss Rugpijn Alg. spierpijn Griepklachten Pijn in de benen Vermoeidheid Praipisme Misselijkheid
62 Contra-indicaties + interacties Contra indicaties: - NITRATEN!!!!!!!!! - Instabiele cardiale functie - Binnen 3 maanden na cva (inclusief mi.) - Ernstige leverfunctie en nierfunctie stoornissen Interacties: - In combinatie met sommige andere medicatie: een versterkte werking (door competitie van afbraak via zelfde systeem in de lever)
63 Counterfeit medicatie Waarschuwing: - Veel pde-5 5 remmers direct via internet - Goedkoop en zonder tussenkomst van (huis)arts verkrijgbaar - Vooral jongeren zonder risicofactoren en met gelegenheidsed - Zijn vaak namaaktabletten - Alleen kwaliteitsgarantie via apotheek
64 Vragen?
65 GCM Mannenkliniek Voor alle problemen met betrekking tot plassen en seksualiteit. Afspraak kan zonder verwijzing of via de eigen huisarts. Direct op tel. nummer van Gezondheidscentrum Spechtenkamp te Maarssenbroek (werkdagen van uur en van 14-17uur). 17uur). Of via website Nauwe samenwerking met Jack Beck uroloog, Hofpoort Ziekenhuis Woerden
66 Pilot met ongeveer mannen Seksuele problemen en plasklachten 50/50 Evaluatie: hoge waardering: 9 op schaal van Vaak doorverwijzing door eigen huisarts (bekend met plas en seksuele problemen en al behandeld). Gemiddeld consulten voor diagnostiek en advies. Verdere behandeling door de huisarts.
67 Behoeftepeiling - Vragen? - Behoeftes? - Aanvullende functie? - Discussie
68 Dank voor de aandacht!
69 DANK U VOOR DE AANDACHT!
Wat zijn erectiestoornissen Hoe komt een erectie tot stand Oorzaken erectiestoornissen
Erectiestoornissen Wat zijn erectiestoornissen Een erectiestoornis of erectiele dysfunctie is een voortdurend of terugkerend onvermogen een erectie te krijgen of vol te houden tot de voltooiing van de
Nadere informatieSeksualiteit en diabetes mellitus. Polikliniek diabeteszorg
Seksualiteit en diabetes mellitus Polikliniek diabeteszorg mca.nl seksualiteit en diabetes mellitus Problemen met de seksualiteit is een onderwerp waar niet zo gemakkelijk over wordt gesproken. De beladenheid
Nadere informatieDiabetes en seksuele problemen
Langerhanssymposium 2019 Diabetes en seksuele problemen De Boer Mannengezondheid en Zorg Berg en Bosch (gebouw 60) Prof. Bronkhorstlaan 10 3723MB Bilthoven Dr. Bert-Jan de Boer, Huisarts, huisartsgeneeskunde
Nadere informatieErectiestoornis. Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858
Erectiestoornis Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858 Inleiding Uw arts heeft met u gesproken over de problemen die u heeft bij een erectie. In deze folder informeren wij u over wat een
Nadere informatieVoorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13
Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Waar hebben seksuele problemen mee te maken?
Nadere informatieInformatie voor patiënten. Diabetes en seksualiteit
Informatie voor patiënten Diabetes en seksualiteit z Seksualiteit en diabetes mellitus 1 Over problemen met seksualiteit wordt niet zo gemakkelijk gesproken. Doordat het een beladen onderwerp is, kunnen
Nadere informatieSeksualiteit, seksuologie en hiv. Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter
Seksualiteit, seksuologie en hiv Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter tplatteau@itg.be Overzicht van de presentatie Wat is seksualiteit? Hoe verloopt seksualiteit en waar kan het misgaan? Seksualiteit
Nadere informatieInleiding. Wat is een erectiestoornis?
Erectiestoornis Inleiding Uw arts heeft met u gesproken over de problemen die u heeft bij een erectie. In deze folder informeren wij u over wat een erectiestoornis is en wat eventuele behandelingen kunnen
Nadere informatieSeks kent geen pensioen
Seks kent geen pensioen Seks kent geen pensioen: filmpjes en cijfers Tips en trucs voor de praktijk Casuïstiek 1967 Timeless Love Marrie Bot Jong Mooi Wild Strak Geil Spontaan Etc. Een aflopende
Nadere informatieProblemen met het seksueel functioneren
Factsheet 2007-4 Problemen met het seksueel functioneren Seksuele gezondheid in Nederland De Rutgers Nisso Groep heeft in 2006 een grootschalige bevolkingsstudie uitgevoerd naar seksuele gezondheid in
Nadere informatieDoc 69 Liefde,seks, senior
Doc 69 Liefde,seks, senior Let s talk about seks Riët Daniel, Gezondheidszorgpsycholoog en seksuoloog, Marjolein Oerlemans huisarts, Minouche van Rumste, gynaecoloog Doelen Bewustwording Kennis hebben
Nadere informatieErectiestoornissen. Urologie
Erectiestoornissen Urologie Inhoudsopgave Erectiele disfunctie...4 Oorzaak erectiestoornissen...5 Medische factoren...6 Psychologische factoren...7 Levensstijl factoren...8 Psychologische behandeling...9
Nadere informatieI Inleiding 7. 1 Uitgangspunten 7 2 Wat is seksualiteit? 10 3 Seksuele ontwikkeling 18. II Theoretische achtergrond van seksualiteit 24
Inhoud I Inleiding 7 1 Uitgangspunten 7 2 Wat is seksualiteit? 10 3 Seksuele ontwikkeling 18 II Theoretische achtergrond van seksualiteit 24 4 Factoren die seksualiteit beïnvloeden: een biopsychosociaal
Nadere informatieWat is een erectiestoornis? Hoe ontstaat een erectie?
Erectiestoornissen Deze folder is voor mannen die problemen hebben met het krijgen van een erectie. Hierin vindt u alle informatie over erecties, erectiestoornissen, mogelijke oorzaken, onderzoeken en
Nadere informatieIs seks een issue? U C L M
Is seks een issue? w. Drs. H.E de Groot w. Drs.. Tuijnman- Raasveld psycholoog/ seksuoloog Polikliniek Psychosomatische Gynaecologie & Seksuologie Is seks een probleem voor nierpatiënten? Wat weten we
Nadere informatieErvaringen met de poli seksuele disfunctie na kanker bij de urologische patiënt. Det Jetten, verpleegkundige Wim Meinhardt, uroloog
Ervaringen met de poli seksuele disfunctie na kanker bij de urologische patiënt Det Jetten, verpleegkundige Wim Meinhardt, uroloog Inhoud presentatie Algemeen: Bio-psycho-sociale visie Responscyclus Invloed
Nadere informatieRichtlijn Vroegtijdige zaadlozing
Richtlijnen Richtlijn Vroegtijdige zaadlozing Peter Leusink, Marcel Waldinger, Ellen Laan, Jacques van Lankveld, Eric Meuleman, Cobi Reisman en Luca Incrocci In 2010 publiceerde de International Society
Nadere informatieChronische bekkenpijn oorzaken en aanpak. Sanne Nooteboom, huisarts Doreth Teunissen, kaderhuisarts uro-gynaecologie
Chronische bekkenpijn oorzaken en aanpak Sanne Nooteboom, huisarts Doreth Teunissen, kaderhuisarts uro-gynaecologie Doel Deelnemers zijn in staat om: te exploreren o.a. door de belangrijkste alarmsymptomen
Nadere informatiee-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele mensen
Nadere informatieACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE Seksuologie Concept dd 1 april 2010 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkgroep Seksuologie bestaat uit: Gynaecoloog: Jeroen Dijkstra Huisarts
Nadere informatieErectiestoornis. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Erectiestoornis Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw arts heeft met u gesproken over de problemen die u heeft bij een erectie. In deze folder informeren wij u
Nadere informatiekankeren seksualiteit: eenlastigduo?
kankeren seksualiteit: eenlastigduo? C.M. Bax arts-seksuoloog NVVS IJsselland Duodagen, 7-8 april 2016 Disclosure sheet Vereniging Medische Staf (Disclosureslide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten
Nadere informatieTestosteron en de ouder wordende man Hormonale aspecten van seksuele problematiek. Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS
+ Testosteron en de ouder wordende man Hormonale aspecten van seksuele problematiek Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS + Conflict of interest (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieCommunicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening. Niervereniging zaterdag 16 januari 2016
Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening Niervereniging zaterdag 16 januari 2016 Even voorstellen Claudia van der Wel Consulent seksuele gezondheid in Deventer Inhoud
Nadere informatieNHG-Standaard Erectiele disfunctie
NHG-Standaard Erectiele disfunctie Leusink P, De Boer LJ, Vliet Vlieland CW, Rambharose VR, Sprengers AM, Mogendorff SW, Van Rijn-Van Kortenhof NMM. Huisarts Wet 2008:51(8):381-94. Inleiding De NHG-Standaard
Nadere informatieInhoud. Deel I Urologie. Jakko Nieuwenhuijzen. Garry Pigot. 1 Benigne prostaathyperplasie (BPH), plasklachten en overactieve blaas (OAB)...
VI Inhoud Deel I Urologie 1 Benigne prostaathyperplasie (BPH), plasklachten en overactieve blaas (OAB)... 3 Jakko Nieuwenhuijzen 1.1 Inleiding.... 5 1.2 Fysiologie en terminologie.... 5 1.3 LUTS, BPH,
Nadere informatiePlasklachten bij mannen
Plasklachten bij mannen Plasklachten komen frequent voor. Ze worden ook wel aangeduid met de verzamelnaam mictieklachten. Dit complex van klachten omvat de volgende symptomen: klachten bij het urineren,
Nadere informatieOverzicht. Het werkt hier beneden niet meer zo goed 16/04/2013. Kennis. Attitude. Gespreksvaardigheden. Inge Paesschierssens - Week van de
Het werkt hier beneden niet meer zo goed Omgaan met seksualiteit en intimiteit bij ouderen 1 Verpleegkundigen en Vroedvrouwen- 2 Overzicht Kennis Attitude Gespreksvaardigheden de 1 1. KENNIS 3 Verpleegkundigen
Nadere informatieNierfalen en Seksualiteit
Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk
Nadere informatieDiabetes en seksualiteit
Diabetes en seksualiteit Diabetes en seksualiteit Diabetes kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door de medicijnen of de manier waarop u ermee om gaat. In deze
Nadere informatieWat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender
SEKS ALS JE CHRONISCH ZIEK BENT Wat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender Een chronische ziekte heeft vaak invloed op het seksleven. Omdat de praktijkondersteuner
Nadere informatieWat is een erectiestoornis?
Erectiestoornis 1 Wat is een erectiestoornis? Er is sprake van een erectiestoornis als een man moeite heeft met het krijgen of houden van een erectie die voldoende is voor een bevredigende seksuele activiteit.
Nadere informatieSeksuele disfuncties. Prevalentiecijfers bij holebi s en MTO. Drs. Lies Hendrickx Prof. dr. Paul Enzlin
Seksuele disfuncties Prevalentiecijfers bij holebi s en MTO Drs. Lies Hendrickx Prof. dr. Paul Enzlin Inhoud 1. Definities 2. Resultaten 3. Besluit Holebi 1. Steekproef 2. Prevalentie 3. Leeftijd 4. Duur
Nadere informatieErectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten.
Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten. Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten. Inleiding Erectiestoornissen zijn min of meer bespreekbaar geworden, hoewel het onderwerp toch nog een beetje
Nadere informatieman, vrouw en kind info voor patiënten Erectiele dysfunctie
man, vrouw en kind info voor patiënten Erectiele dysfunctie Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Erectie... 04 03 Seksualiteit... 04 04 Libido... 05 05 Orgasme... 05 06 Ejaculatie... 05 07 Erectiestoornissen...
Nadere informatieErectiestoornissen: een frequent voorkomende en behandelbare aandoening.
Erectiestoornissen: een frequent voorkomende en behandelbare aandoening. Erectiestoornissen: een frequent voorkomende en behandelbare aandoening. Inleiding Deze brochure wil mannen informatie verschaffen
Nadere informatieMomenteel wordt de relatie tussen geneesmiddelengebruik
Seksuele stoornissen door geneesmiddelen 6 Momenteel wordt de relatie tussen geneesmiddelengebruik en seksuele stoornissen ernstig genomen. Vroeger vormden voornamelijk case reports de bron van informatie.
Nadere informatieAls het niet meer lukt: seksuologische problemen bij diabetes(dm) Bio-Psycho-Socio model. Seksueel respons 24-06-12. Man en Vrouw Seksuee Respons
Als het niet meer lukt: seksuologische problemen bij diabetes(dm) Dr Y. Reisman, Uroloog, seksuoloog Seksueel respons Bio-Psycho-Socio model Man en Vrouw Seksuee Respons 1 Mechanisme van opwinding Erectie/Zwelling
Nadere informatieDeel 8. Bijwerkingen van de bestraling van prostaatkanker
. Bijwerkingen van de bestraling van prostaatkanker In dit deel kunt u meer lezen over de mogelijke bijwerkingen van de bestraling. Mogelijke bijwerkingen tijdens of enkele weken na de bestraling Mogelijke
Nadere informatieWat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk?
Wat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk? Ines Sneppe 1. Invloed van diabetes op seksualiteit Vorm van neuropathie
Nadere informatieErectiele disfunctie. H.W. Elzevier Afdeling Urologie, LUMC, Leiden
Erectiele disfunctie H.W. Elzevier Afdeling Urologie, LUMC, Leiden Casus Een 62 jarige vrachtwagenchauffeur, is gehuwd en heeft 3 volwassen kinderen. Hiervan wonen nog twee thuis. Allen zijn patiënt in
Nadere informatieOmgaan met een seksueel probleem
Omgaan met een seksueel probleem Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieI FEEL Y. De Huid & Seksualiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival
De Huid & Seksualiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival 29-09-18 Voorstellen Arts-seksuoloog i.o. NVVS OLVG Oost in Amsterdam Psychiatrie en Psychosomatiek LMC in Leiden
Nadere informatieConsultatie en begeleiding bij seksuele problematiek. Centrumlocatie
Centrumlocatie In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt
Nadere informatieDisclosure belangenverstrengeling. Seksualiteit en intimiteit bij chronische nieraandoeningen. Seksualiteit en ziekte. Waarom WEL aankaarten?
4/15/18 Disclosure belangenverstrengeling Geen belangenverstrengeling Lust en plezier, ook bij een falende nier Seksualiteit en intimiteit bij chronische nieraandoeningen 2 Seksualiteit en ziekte Seksualiteit
Nadere informatieKort & Krachtig behandelprotocollen. Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch]
Kort & Krachtig behandelprotocollen Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch] FARMACOTHERAPIE BIJ ANGST- en/of STEMMINGSSTOORNISSEN MODULE SSRI Inhoud Algemene introductie 4 Bijeenkomst
Nadere informatieVersie 2003 Academisch Ziekenhuis Groningen Afdeling Psychiatrie Rikus Knegtering & Stynke Castelein
Antipsychotics and Sexual Functioning Questionnaire A.S.F.Q. Versie 2003 Academisch Ziekenhuis Groningen Afdeling Psychiatrie Rikus Knegtering & Stynke Castelein Inleiding In het kader van wetenschappelijk
Nadere informatieLust en plezier, ook bij een falende nier. Waarom WEL aankaarten? 4/12/19. Seksualiteit en intimiteit bij chronische nieraandoeningen
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of
Nadere informatieBeter op alles voorbereid. Prostaatkanker en seksualiteit
BEWUSTCHECKLIST Beter op alles voorbereid Prostaatkanker en seksualiteit Nadat U te horen heeft gekregen dat U prostaatkanker hebt, hebt u allereerst het slechte nieuws van de diagnose moeten verwerken.
Nadere informatieJaarcongres KP & KNP. Parallelsessie 12 april 2019 SEKS. Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS
Jaarcongres KP & KNP Parallelsessie 12 april 2019 SEKS praten over seks, kennis over complexe comorbiditeit en timing van interventies Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS
Nadere informatieDoor dwang gegijzeld. (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen. Roos C. van der Mast
Door dwang gegijzeld (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen Roos C. van der Mast OCS bij ouderen De obsessieve-compulsieve stoornis is een persisterende en stabiele diagnose die zelden
Nadere informatieConsortium UGent en KULeuven in opdracht van het IWT
ASEKSUALITEIT: EEN ONBEKEND THEMA IN ONDERZOEK EN KLINIEK Consortium UGent en KULeuven in opdracht van het IWT Inhoud 1. Definitie: Wat is aseksualiteit 2. Prevalentie 3. Profiel van aseksuelen 4. Factoren
Nadere informatieKom op CBT-er: en nu ook de seks!
Kom op CBT-er: en nu ook de seks! Ellen Laan, Gz-psycholoog, Seksuoloog NVVS, e.t.laan@amc.uva.nl Reinhilde Melles, Klinisch Psycholoog BiG, VGcT, Seksuoloog NVVS reinhilde.melles@mumc.nl Wat moet een
Nadere informatieUrologie. Impotentie. www.catharinaziekenhuis.nl
Urologie Impotentie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is impotentie?... 3 Hoe komt een erectie tot stand?... 3 Wat zijn de mogelijke oorzaken van potentiestoornissen?... 4 Hoe wordt een lichamelijke
Nadere informatieAntipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk
Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: van farmacologische mechanismen tot de klinische praktijk Dr. Marrit K. de Boer Psychiater / onderzoeker Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosure Twee
Nadere informatieDe penis als meetlat voor gezondheid. Rob Schipper uroloog
De penis als meetlat voor gezondheid Rob Schipper uroloog Doelstelling Men s Health Week Mannen bewust maken van de mogelijkheden om gezondheidsproblemen te voorkomen. Aanmoedigen van het vroeg herkennen
Nadere informatie10-12-2013. Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten MSMS 2013. Knelpuntenanalyse. Seksualiteit en intimiteit. MS en seksualiteit.
Richtlijn: Diagnostiek, behandeling en functioneren bij multiple sclerose. MSMS 2013 Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten Niels Farenhorst Klinisch psycholoog Aanbevolen wordt om het informeren
Nadere informatieErectiestoornissen Radboud universitair medisch centrum
Erectiestoornissen Deze brochure is voor mannen met een erectiestoornis. Hierin vindt u informatie over erecties en erectiestoornissen, mogelijke oorzaken, onderzoeken en behandelingsmogelijkheden. Wat
Nadere informatieSeks, dat spreekt vanzelf?
+ Seks, dat spreekt vanzelf? Seksuele klachten in de huisartspraktijk Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS + Disclosure belangen spreker (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen + Programma n 19:30-20.45
Nadere informatieNHG-Standaard Seksuele klachten (eerste herziening)
Seksuele klachten (eerste herziening) NHG-Werkgroep Seksuele klachten NHG-Standaard M87 Belangrijkste wijzigingen Deze standaard vervangt de NHG- Standaard Erectiele disfunctie. Kernboodschappen De NHG-Standaard
Nadere informatieKayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019
Kayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019 MAAK JE HET BESPREEKBAAR? Doelen Waarom moet seksualiteit besproken worden Welke problemen
Nadere informatieConsultatie en begeleiding bij seksuele problematiek
In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt onder jonge,
Nadere informatieLet s talk about de verpleegkundig specialist en seksualiteit
Let s talk about de verpleegkundig specialist en seksualiteit Jaarcongres V&VN VS 2017 Esther van den Berg Disclosure Belangen Spreker Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties: Sponsoring of onderzoeksgeld
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie
PATIËNTEN INFORMATIE Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over (de
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Dokter, ik ben zo moe. Vermoeidheid Hoofdpijn Buikklachten
Nadere informatieHEB IK EEN ERECTIEPROBLEEM? alles over erectieproblemen.
HEB IK EEN ERECTIEPROBLEEM? alles over erectieproblemen www.erectieplein.nl Inleiding 1 op de 7 Nederlandse mannen heeft erectieproblemen. In deze brochure vind je informatie over de mogelijke oorzaken,
Nadere informatieSeksuologie bij prostaatkanker
Seksuologie bij prostaatkanker Wat kan relevante informatie zijn voor de fysiotherapeut? Dr. Jack Beck Uroloog Fellow of the European Board of Urology Medisch Seksuoloog Fellow of the European Committee
Nadere informatieKanker en Seksualiteit?
Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog
Nadere informatiee-book SEKSHULP Niet kunnen klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Niet kunnen klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er
Nadere informatieOrale anti-diabetica, Wat hiermee te doen als Dvk en Poh. Bela Pagrach Diabetesverpleegkundige eerste en tweede lijn
Orale anti-diabetica, Wat hiermee te doen als Dvk en Poh Bela Pagrach Diabetesverpleegkundige eerste en tweede lijn Agenda Orale anti-diabetica medicatie Voorschrijf gedrag huisartsen Nederland NHG standaard
Nadere informatiePraten helpt. Mieke Winants verpleegkundig counseler seksuologie NVVS
Praten helpt Dialysepatiënten Afhankelijk. PD 4x in 24 uur HD 3x per week Seksuele problemen Libidoverlies, niet opgewonden Orgasmeproblemen Pijn bij het vrijen Erectie problemen/ Seksuele ontevredenheid:
Nadere informatieAngst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL
Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen Peter F M Verhaak NIVEL 12-maands prevalentie stemmings-, angst- en middelenstoornis 250 200 N/1000 patiënten 150 100 50 Depressie
Nadere informatieAntipsychotica en seksuele bijwerkingen: het afwegen van behandelingsstrategieën
Antipsychotica en seksuele bijwerkingen: het afwegen van behandelingsstrategieën Dr. Marrit K. de Boer Psychiater / onderzoeker Universitair Medisch Centrum Groningen Disclosure Twee studies die mede gefinancierd
Nadere informatieAstma of COPD en seksualiteit
Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door medicijnen of de manier waarop u met uw ziekte omgaat. Deze folder gaat
Nadere informatieSt. Antonius Ziekenhuis
UROLOGIE Behandeling met PDE-5 remmer BEHANDELING Behandeling met PDE-5 remmer Uw uroloog heeft een recept met een PDE5-remmer voorgeschreven voor u. In deze folder leest u meer informatie over de werking
Nadere informatieCVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN
CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,
Nadere informatieSymposium Cheek to Cheek Seksualiteit: een menselijke behoefte. Kristel Mulders Seksuologe UZ-Leuven 7 mei 2015
Symposium Cheek to Cheek Seksualiteit: een menselijke behoefte Kristel Mulders Seksuologe UZ-Leuven 7 mei 2015 Wat is seksualiteit? Definities: Van Dale: Handelingen en gevoelens die te maken hebben met
Nadere informatieDe bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug
De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug folder voor verwijzers Bekkenfysiotherapie Als huisarts of specialist ziet
Nadere informatiePDE-5-remmer, vacuümpomp en prothese helpen man aan erectie
Medicamenteuze en niet-medicamenteuze behandeling van erectiele disfunctie PDE-5-remmer, vacuümpomp en prothese helpen man aan erectie Erectiele disfunctie ontstaat door diverse lichamelijke en psychische
Nadere informatieDE SEKSUELE LEVENSLOOP
DE SEKSEE EVENSOOP Aart Beekman Polikliniek Psychosomatische gynaecologie en Seksuologie Keuzevak seksuologie 2008-2009 Psycho-seksuele anamnese Invloed van de persoonlijke geschiedenis op seksuele betekenisgeving
Nadere informatie24 september 2015. Van harte welkom!
24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,
Nadere informatieVAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN...
VAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN... Paul Enzlin Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen (IFSW, KU Leuven) Centrum voor Klinische
Nadere informatieSeks, het moet wel leuk blijven!
Seks, het moet wel leuk blijven! Seksualiteit Het seksuele gevoel, de seksuele gedachte en lichaamsreacties zijn privé en persoonlijk. Het is dan ook niet zo gemakkelijk om over seksuele problemen te praten.
Nadere informatieAstma of COPD en seksualiteit
Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door medicijnen of door de manier waarop u ermee
Nadere informatie12. Seksuele problemen
12. Seksuele problemen 12.1 Inleiding Problemen rondom seksualiteit komen vaak voor. Uit onderzoek is gebleken dat 19% van de mannen en 27% van de vrouwen last hebben van een of meerdere seksuele disfuncties.
Nadere informatieIntimiteit en Parkinson
+ Intimiteit en Parkinson Anouk van Dillen Gezondheidszorgpsycholoog Seksuoloog NVVS + 14 februari, een mooie dag om over intimiteit te praten! + Nadruk op: - het positieve - wat wel kan - verbetering
Nadere informatieI FEEL Y U. Alopecia & Intimiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO
Alopecia & Intimiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO-1900004 Disclosures Rieky Dikmans Geen potentiële belangenverstrengeling. Voor deze bijeenkomst: Honorarium UCB voor deze presentatie
Nadere informatiee-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele
Nadere informatieSeksualiteit en Prostaatkanker
Seksualiteit en Prostaatkanker Voorlichtingsdag Prostaatkanker, Maandag 7 September 2009 Dr. André Vis, Uroloog VUmc Oncologische Urologie Minimaal Invasieve Urologie Seksualiteit en Prostaatkanker De
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen
Polyfarmacie bij ouderen FTO maart 2016 WAGRO Polyfarmacie en Medicatiebeoordeling IGZ HARM NTVG Optimale zorg voor ouderen Ephor Start en Stopp criteria Strip methode 1 Opzet FTO Casussen (veel) Interactie
Nadere informatieOverloopincontinentie Overloopincontinentie. Ongewild druppelsgewijs urineverlies dat veroorzaakt wordt door een overvolle blaas.
Urologie Algemeen: In grote lijnen onderscheiden we drie soorten incontinentie: Stressincontinentie Bij stressincontinentie of inspanningsincontinentie treedt er ongewenst urineverlies op bij bepaalde
Nadere informatieALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE
ALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE In deze folder geeft het Ruwaard van Putten ziekenhuis u enkele algemene leefregels na de beroerte (= CVA (Cerebro Vasculair Accident) die u heeft gehad. Dit kan zijn
Nadere informatieRelatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese
Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese drs. Diana Wiegerink psycholoog / onderzoeker bij Erasmus MC / Rijndam revalidatiecentrum, Rotterdam Presentatie voor TransitieNet maart
Nadere informatieDe bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug
De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug folder voor verwijzers Bekkenfysiotherapie Als huisarts of specialist ziet
Nadere informatie