Let s talk about de verpleegkundig specialist en seksualiteit
|
|
- Christina Veenstra
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Let s talk about de verpleegkundig specialist en seksualiteit Jaarcongres V&VN VS 2017 Esther van den Berg
2 Disclosure Belangen Spreker Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties: Sponsoring of onderzoeksgeld geen Honorarium of andere (financiële ) vergoedingen Bedrijfsnamen: geen Aandeelhouder geen Andere relatie, namelijk: geen
3 Introductie GZ-psycholoog Seksuoloog NVVS Basis-GGZ Omgeving Alkmaar
4 Dé verpleegkundig specialist? Bij somatische aandoeningen: Preventieve Zorg Acute Zorg Intensieve Zorg Chronische Zorg Geestelijke Gezondheidszorg
5 Inhoud Wie heeft er zin? Seksuele gezondheid Gezonde seksuele ontwikkeling Biopsychosociaal model Handvaten voor de praktijk
6 Inventarisatie Wie heeft er deze week over seks gepraat? Met een client / patient?
7 Seksuele gezondheid WHO (2002): Seksuele gezondheid is een staat van fysiek, emotioneel, mentaal en sociaal welbevinden met betrekking tot seksualiteit. Het is meer dan de afwezigheid van ziekte, disfunctie of gebrek. Seksuele gezondheid vereist een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit en seksuele relaties. Bovendien vereist seksuele gezondheid de mogelijkheid om plezierige en veilige seksuele ervaringen op te doen, vrij van dwang, discriminiatie en geweld. Om seksuele gezondheid te bereiken en te handhaven moeten de seksuele rechten van alle mensen worden gerespecteerd, beschermd en waargemaakt.
8 Seksuele gezondheid Rutgers.nl LAR-rapportage 2014
9 Rutgers.nl Belangrijkste conclusies seks onder je 25ste Seks onder je 25 ste 2017 (2017) Latere seksuele start Afname van seksuele grensoverschrijding Anticonceptiegebruik is hoog Toleranter tav homoseksualiteit Seksueel plezier (94% - 92%)
10 Bakker, et al. (2009) Seksueel geweld Meta-analyse van 65 artikelen uit 22 landen Mensen met verstandelijke beperking (IQ<85) zijn 4x vaker slachtoffer
11 De Graaf, et al. (2012), Kedde (2012), De Graaf (2012) Seksuele gezondheid in Nederland Aselecte steekproef onder 6000 Nederlanders (3135 mannen en 3056 vrouwen van jaar) Hoeveel hadden seks in het afgelopen half jaar? Masturbatie? Porno? Genieten van seks?
12 Seks in Nederland De Graaf, et al. (2012), Kedde (2012), De Graaf (2012)
13 Seksuele problemen in NL 9 op de 10 volwassen mannen en vrouwen gaf aan wel eens een probleem te hebben op seksueel gebied 19% van de mannen en 26.7% van de vrouwen regelmatig of vaker
14
15 Kedde (2012), De Graaf (2012) Mannen Problemen Disfunctie Totaal 41.4% 19.0% Erectie 9.6% 7.8% Vroegtijdige zaadlozing 18.2% 10.0% Opwinding 7.4% 5.0% Overmatig verlangen 15.7% 2.9% Vrouwen Problemen Disfunctie Totaal 48.4% 26.7% Orgasme 25.4% 11.2% Verminderd verlangen 18.0% 3.0% Lubricatie 15.1% 11.9% Opwinding 13.2% 9.5% Dyspareunie 4.9% 4.9% Vaginisme 5.2% 4.7%
16 DSM IV vs. DSM-5 DSM IV Seksuele en genderidentiteitsstoornissen Seksuele stoornis met verminderd verlangen Seksuele-aversiestoornis Seksuele opwindingsstoornis bij de vrouw Erectiestoornis bij de man Orgasmestoornis bij de vrouw Orgasmestoornis bij de man Voortijdige ejaculatie Dyspareunie (niet door som. aand.) Vaginisme (niet door som. aand.) Parafilieen Genderidentiteitsstoornissen DSM-5 Seksuele disfuncties Vertraagde ejaculatie Erectiestoornis Orgasmestoornis bij de vrouw Seksuele interesse-/opwindingsstoornis bij de vrouw Genitopelvienepijn-/penetratiestoornis Hypoactief-seksueelverlangenstoornis bij de man Voortijdige ejaculatie Hyperseksualiteit Genderdysforie Sekse is vervangen door gender Bij kinderen Bij adolescenten en volwassenen Parafiele stoornissen Parafilie (onconventioneel seksueel gedrag) vs. parafiele stoornis (pathologisch)
17 Intacte anatomie / endocrinologie / brein Positieve voorbeelden van relationeel gedrag Mogelijkheid tot leeftijdsspecifiek consensueel seksueel oefengedrag Voorwaarden voor een gezonde seksualiteitsontwikkeling Affectrijk pedagogisch klimaat (veilige hechting) Bijpassende genderidentiteit Positieve boodschappen over seksualiteit en het eigen lichaam
18 Rik van Lunsen
19 Concluderend: Er speelt meer onvrede op seksueel gebied dan we denken Seksueel misbruik komt vaker voor dan we denken Daarnaast: Seksuele gezondheid is een wezenlijk onderdeel van kwaliteit van leven, voor patienten èn partners Seksuele gezondheid is geassocieerd met geluk, levensduur en welzijn. Niet alleen voor gezonde jongvolwassenen, maar ook voor ouderen en personen met een chronische ziekte of een beperking. Vrijwel elke somatische aandoening, vrijwel elk psycho-sociaal probleem, vrijwel elke psychiatrische ziekte en vrijwel elk life-event heeft potentiele gevolgen voor seksueel functioneren. Medische interventies (medicatie, operaties, radiotherapie, chemotherapie) hebben vaak gevolgen voor seksueel functioneren.
20 BIO Seksueel functioneren PSYCHO SOCIAAL
21
22 Biologische / somatische factoren Lichaam(-sbouw), uiterlijk, genitalia Zintuigelijke waarneming Gezondheid, handicap, ziekte Hormonaal Medicatie
23 Casus A. 21-jarige man Moeite met krijgen en behouden van de erectie Moeite met klaarkomen ( hard werken ) Anhedonisch orgasme
24 Erectiele dysfuncties Psychogeen Organisch Leeftijd < 40 jaar > 40 jaar Begin Meestal plotseling na een gebeurtenis (alcohol, relatiecrisis, enz.) Meestal geleidelijk (of plots bij trauma, medicatie, operatie) Beloop Meestal wisselend Meestal constant Omstandigheden Situatief Gegeneraliseerd Masturbatie Goede erectie Geen erectie Ochtenderecties Doorgaans aanwezig Doorgaans afwezig
25 Casus A. (vervolg) 21-jarige man Moeite met krijgen en behouden van de erectie Moeite met klaarkomen ( hard werken ) Anhedonisch orgasme Blijkt tevens in zorg ivm stemmingsklachten Afgelopen jaren antidepressiva gebruikt Laag zelfbeeld
26 Casus C. 29-jarige vrouw Pijn bij penetratie (oppervlakkige dyspareunie) Chronische irritatie bij de vagina-ingang Blaasontstekingen en obstipatie
27 Seksuele responsen...
28
29
30 Bron: Trouw
31
32 O'Connell & DeLancey (2005)
33 Casus C. 29-jarige vrouw Pijn bij penetratie (oppervlakkige dyspareunie) Chronische irritatie bij de vagina-ingang Blaasontstekingen en obstipatie Opwindingsprobleem Overactieve bekkenbodem Hoog streefniveau Beperkte seksuele ontwikkeling & autonomie
34
35 Libido
36 Seksuele opwinding is een product van... Context (gelegenheid) Zin om zin te krijgen (actiebereidheid) Adequate seksuele stimuli Een intact systeem (opwindbaar zijn)... en geeft het verlangen om verder te gaan...
37
38 Circulair model van seksueel reageren (bewerking naar Basson, 2001)
39 Psychologische factoren Belemmerende cognities en emoties Seksuele ervaringen (neg. en pos.) (Faal-)angst Wensen en verwachtingen Lichaamsbeleving, zelfbeeld Genderidentiteit Seksuele orientatie
40 Casus B. 67-jarige man Vorig jaar prostatectomie ivm prostaatcarcinoom Moeite met krijgen en behouden van erectie Viagra: geen effect, wel bijwerkingen Urine-incontinent
41 Casus B. (vervolg) 67-jarige man Vorig jaar prostatectomie ivm prostaatcarcinoom Moeite met krijgen en behouden van erectie Viagra: alleen last van bijwerkingen Urine-incontinent 2015: hartinfarct Afgelopen jaar aantal keer erectie gehad (70%) Geen seks met partner (v), wel met anderen (m) Prestatiedruk / faalangst Rouw Schaamte
42
43 Sociale factoren Kwaliteit van de partnerrelatie Culturele/religieuze waarden en ge- en verboden vanuit opvoeding Beschikbaarheid juiste informatie
44 Casus F. 25-jarige man Voortijdige zaadlozing
45 Casus F. (vervolg) 25-jarige man Voortijdige zaadlozing Uit streng gereformeerd gezin Taboe op masturbatie Snel nerveus en veel piekeren Ik moet het drie kwartier vol kunnen houden
46 Mythen Een echte man heeft altijd zin Iedere lichamelijke aanraking moet tot seks leiden Seks = coitus Seks moet spontaan Orale seks is geen echte seks Zonder erectie kun je geen seks hebben Een vrouw moet door coitus tot een orgasme komen Vrouwen kijken geen porno en masturberen niet Masturberen hoort niet in een relatie Oudere mensen hebben geen seks
47 Kennis en informatie Rutgers.nl Belangrijkste conclusies seks onder je 25ste 2017 Seks onder je 25 ste (2017) Kennis is afgenomen Inhoud voorlichting wordt lager gewaardeerd (5,8) Thema s: voortplanting, anticonceptie, SOA/HIV Geen of weinig informatie over: Grensoverschrijding Seksuele diversiteit Seksueel plezier Seks in de media
48 Belangrijkste voorspellers van seksuele gezondheid en seksueel plezier van jongeren Positief zelfbeeld Autonomie Empathisch vermogen Gender gelijkheid Seksuele interactiecompetentie Stapsgewijze seksuele interactie-carriere Orgasticiteit / masturbatie
49 Voermans, Van, Peen, Praten hulpverleners Hengeveld over (2012) seks? Psychiaters en aios (n=164) percentage Vindt seksualiteit een belangrijk onderwerp 90.3% Spreekt nooit of af en toe over seks 57% Schaamte Psychiaters 46.9% Aios 77.3% Bespreekt het in de supervisie Psychiaters 68.7% Aios 32.8% Competent om seksuele problemen te bespreken 82.9% Competent om seksuele problemen te behandelen 23.2% Geschatte prevalentie seksuele problemen bij psychiatrische patienten 51% (=70%)
50 Waarom niet? Hulpverlener Gêne Moeite met het stellen van directe vragen Moeite met juiste toon en woorden Te weinig kennis en vaardigheden Wat als er een seksueel probleem is? Te lastig onderwerp voor de client Te weinig tijd Extra moeilijk bij sterk verschillend referentiekader Client Schaamte of gêne Moeite met verwoorden van het probleem Vrees van een moreel oordeel Angst om niet normaal gevonden te worden De hulpverlener niet willen belasten
51 Casus E. Het lukt niet Je weet wel Heb je de verwijsbrief niet gelezen?
52 Voorwaarden voor het gesprek Proactieve seksuele anamnese Veilig klimaat Open, empathische en niet-oordelende houding Loslaten eigen referentiekader Luister naar de hulpvraag Oog voor diversiteit Oog voor wat clienten niet uit zichzelf vertellen Professioneel voyeurisme: hoe concreter, hoe beter Niet- verhullend taalgebruik
53 Beffen Ketsen Vrijen Kut Seks Coitus Neuken Flap happen Snorkelen Pijpen Vulva Leuter
54 NHG standaard seksuele klachten Seksualiteit bespreekbaar maken Mag ik u iets vragen over seksualiteit/het vrijen/uw relatie? Bent u seksueel actief? Heeft uw aandoening/behandeling/situatie geleid tot verandering van seksualiteit/het vrijen/uw relatie? In hoeverre heeft u daar last van? Wilt u hier hulp voor?
55 In de spreekkamer Permission P: Toestemming om over seks te praten, er van te mogen genieten, dat het een onderdeel van het leven mag zijn Limited Information Specific Suggestions Intensive Therapy LI: Informatie geven, normaliseren, belang adequate stimulatie SS: Eenvoudige interventies zoals pijnverbod, aandacht voor opwinding, vicieuze cirkel bespreken, concrete aanwijzingen voor adequate stimuli IT: Seksuologische behandeling zoals sensate focus, systematische desensitisatie, masturbatieoefeningen, cognitieve belemmeringen verminderen
56 De seksuoloog NVVS Informatie en uitleg Seksuele responscyclus / biopsychosociaal kader Denkpatronen doorbreken Ervaringen en verwachtingen Stapsgewijs plezierig opbouwen met: plezier, intimiteit en lust ontspanning adequate stimulatie context communicatie
57 Take home message Vraag actief naar seksualiteit Zorg voor helder, niet-verhullend taalgebruik Wees bewust van eigen referentiekaders Kijk biopsychosociaal Praat over seksueel plezier
58 Leestips Seks. Een leven lang leren (2017) Van Lunsen & Laan (voor geregistreerde seksuologen NVVS en diverse brochures) (o.a. overzicht seksuele bijwerkingen medicatie) Handboek seksuele gezondheid (2014). Leusink & Ramakers (red.) Seksuologie (2009). Gijs, Gianotten, Vanwesenbeeck & Weijenborg (red.) Seksuele disfuncties (2010). Van Lankveld, Ter Kuile & Leusink (red.)
Jaarcongres KP & KNP. Parallelsessie 12 april 2019 SEKS. Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS
Jaarcongres KP & KNP Parallelsessie 12 april 2019 SEKS praten over seks, kennis over complexe comorbiditeit en timing van interventies Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS
Nadere informatieDoc 69 Liefde,seks, senior
Doc 69 Liefde,seks, senior Let s talk about seks Riët Daniel, Gezondheidszorgpsycholoog en seksuoloog, Marjolein Oerlemans huisarts, Minouche van Rumste, gynaecoloog Doelen Bewustwording Kennis hebben
Nadere informatieSeksualiteit, seksuologie en hiv. Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter
Seksualiteit, seksuologie en hiv Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter tplatteau@itg.be Overzicht van de presentatie Wat is seksualiteit? Hoe verloopt seksualiteit en waar kan het misgaan? Seksualiteit
Nadere informatieKom op CBT-er: en nu ook de seks!
Kom op CBT-er: en nu ook de seks! Ellen Laan, Gz-psycholoog, Seksuoloog NVVS, e.t.laan@amc.uva.nl Reinhilde Melles, Klinisch Psycholoog BiG, VGcT, Seksuoloog NVVS reinhilde.melles@mumc.nl Wat moet een
Nadere informatieWelmoed Visser-Korevaar orthopedagoog seksuoloog NVVS SH Daphne Kemner orthopedagoog- seksuoloog NVVS SH. D. Kemner - W. Visser-Korevaar
Welmoed Visser-Korevaar orthopedagoog seksuoloog NVVS SH Daphne Kemner orthopedagoog- seksuoloog NVVS SH D. Kemner - W. Visser-Korevaar - 2017 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatiekankeren seksualiteit: eenlastigduo?
kankeren seksualiteit: eenlastigduo? C.M. Bax arts-seksuoloog NVVS IJsselland Duodagen, 7-8 april 2016 Disclosure sheet Vereniging Medische Staf (Disclosureslide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten
Nadere informatieKanker en Seksualiteit?
Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog
Nadere informatieOverzicht. Het werkt hier beneden niet meer zo goed 16/04/2013. Kennis. Attitude. Gespreksvaardigheden. Inge Paesschierssens - Week van de
Het werkt hier beneden niet meer zo goed Omgaan met seksualiteit en intimiteit bij ouderen 1 Verpleegkundigen en Vroedvrouwen- 2 Overzicht Kennis Attitude Gespreksvaardigheden de 1 1. KENNIS 3 Verpleegkundigen
Nadere informatieVAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN...
VAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN... Paul Enzlin Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen (IFSW, KU Leuven) Centrum voor Klinische
Nadere informatieSymposium COZ: Seksualiteit bespreekbaar maken vrijdag 29/3/2019. Kristel Mulders Coördinator Oncopsychologen/onco-seksuologe Jessa Ziekenhuis
Symposium COZ: Seksualiteit bespreekbaar maken vrijdag 29/3/2019 Kristel Mulders Coördinator Oncopsychologen/onco-seksuologe Jessa Ziekenhuis Seksualiteit en ziekte Uitgangspunt: Seksualiteit is een complex
Nadere informatieDermatologiecongres (Chronische) Huidziekten en seksualiteit
Dermatologiecongres 2018 (Chronische) Huidziekten en seksualiteit Drs. Ilaniek Zantingh Gz-psycholoog / seksuoloog NVVS Disclosures Potential disclosures Ilaniek Zantingh Possible relevant relation with
Nadere informatie10-12-2013. Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten MSMS 2013. Knelpuntenanalyse. Seksualiteit en intimiteit. MS en seksualiteit.
Richtlijn: Diagnostiek, behandeling en functioneren bij multiple sclerose. MSMS 2013 Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten Niels Farenhorst Klinisch psycholoog Aanbevolen wordt om het informeren
Nadere informatieProblemen met het seksueel functioneren
Factsheet 2007-4 Problemen met het seksueel functioneren Seksuele gezondheid in Nederland De Rutgers Nisso Groep heeft in 2006 een grootschalige bevolkingsstudie uitgevoerd naar seksuele gezondheid in
Nadere informatieDOEN EN LATEN. Take home SOLK 10-03- 13. Aandoeningen vragen om adaptatie van seks
DOEN EN LATEN Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS Take home Aandoeningen vragen om adaptatie van seks Adaptatie voornamelijk beperkt door: mythe dat seks spontaan hoort te zijn dwang van coïtale seks
Nadere informatieNeovida: Intimiteit en seksualiteit na kanker. Kristel Mulders Coördinator onco-psychologen en onco-seksuologe Jessa ziekenhuis 16/09/2019
Neovida: Intimiteit en seksualiteit na kanker Kristel Mulders Coördinator onco-psychologen en onco-seksuologe Jessa ziekenhuis 16/09/2019 Wanneer kanker in je leven komt: De veranderingen in jouw leven
Nadere informatieSeksualiteit en COPD onbesproken maakt onbemind. Maar.waarom en hoe maak je het bespreekbaar? Disclosure belangen spreker
Seksualiteit en COPD onbesproken maakt onbemind. Maar.waarom en hoe maak je het bespreekbaar? Cynthia Hallensleben, PVK cahag-cursus 2017 1 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieSEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG SABINE HELLEMANS PROF. DR. ANN BUYSSE
SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG SABINE HELLEMANS PROF. DR. ANN BUYSSE Seksuele gezondheid (WHO, 2002) Een staat van fysiek, emotioneel en mentaal welbevinden met betrekking tot seksualiteit Het is
Nadere informatieVoorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13
Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Waar hebben seksuele problemen mee te maken?
Nadere informatieCommunicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening. Niervereniging zaterdag 16 januari 2016
Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening Niervereniging zaterdag 16 januari 2016 Even voorstellen Claudia van der Wel Consulent seksuele gezondheid in Deventer Inhoud
Nadere informatieIntimiteit en Parkinson
+ Intimiteit en Parkinson Anouk van Dillen Gezondheidszorgpsycholoog Seksuoloog NVVS + 14 februari, een mooie dag om over intimiteit te praten! + Nadruk op: - het positieve - wat wel kan - verbetering
Nadere informatieWat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender
SEKS ALS JE CHRONISCH ZIEK BENT Wat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender Een chronische ziekte heeft vaak invloed op het seksleven. Omdat de praktijkondersteuner
Nadere informatieIs seks een issue? U C L M
Is seks een issue? w. Drs. H.E de Groot w. Drs.. Tuijnman- Raasveld psycholoog/ seksuoloog Polikliniek Psychosomatische Gynaecologie & Seksuologie Is seks een probleem voor nierpatiënten? Wat weten we
Nadere informatieSEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG Bij holebi s in Vlaanderen. Alexis Dewaele, Sabine Hellemans & Ann Buysse - UGent
SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG Bij holebi s in Vlaanderen OVERZICHT De studie van SGG Sexpert-resultaten Prevalentie Meest ingrijpende gebeurtenis Komt het vaker voor bij holebi s? Wat verklaart SGG
Nadere informatieConsultatie en begeleiding bij seksuele problematiek. Centrumlocatie
Centrumlocatie In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt
Nadere informatieKayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019
Kayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019 MAAK JE HET BESPREEKBAAR? Doelen Waarom moet seksualiteit besproken worden Welke problemen
Nadere informatieKanker en seksualiteit
Kanker en seksualiteit AnneMarie Kuijs Manager Ontwikkeling & Begeleiding Stichting-OOK 31 januari 2019 AnneMarie Kuijs, maart 2018 2 AnneMarie Kuijs, maart 2018 3 https://www.youtube.com/watch?v=q64htnej
Nadere informatieI FEEL Y U. Alopecia & Intimiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO
Alopecia & Intimiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. NL-N-CZ-PSO-1900004 Disclosures Rieky Dikmans Geen potentiële belangenverstrengeling. Voor deze bijeenkomst: Honorarium UCB voor deze presentatie
Nadere informatieBio Humans do it with their brains. Het belangrijkste seksorgaan is. Hersenletsel: wat gebeurt er nu met de seks? Seksualiteit is?
Seksualiteit is? Hersenletsel: wat gebeurt er nu met de seks? Jim Bender Niels Farenhorst Seksualiteit + NAH is? Het belangrijkste seksorgaan is. 5 Bio Humans do it with their brains. 6 1 Dus: Hersenletsel
Nadere informatieWat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk?
Wat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk? Ines Sneppe 1. Invloed van diabetes op seksualiteit Vorm van neuropathie
Nadere informatieOmgaan met een seksueel probleem
Omgaan met een seksueel probleem Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieSeksuele disfuncties. Prevalentiecijfers bij holebi s en MTO. Drs. Lies Hendrickx Prof. dr. Paul Enzlin
Seksuele disfuncties Prevalentiecijfers bij holebi s en MTO Drs. Lies Hendrickx Prof. dr. Paul Enzlin Inhoud 1. Definities 2. Resultaten 3. Besluit Holebi 1. Steekproef 2. Prevalentie 3. Leeftijd 4. Duur
Nadere informatieIk wil weer lekker seksen
Hersentumor en seksualiteit. een vreemde combinatie?! Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik Priscilla Janssen Ambulant begeleidster SGL Ik wil weer lekker seksen Samen de schaamte voorbij LET
Nadere informatieI FEEL Y. De Huid & Seksualiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival
De Huid & Seksualiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival 29-09-18 Voorstellen Arts-seksuoloog i.o. NVVS OLVG Oost in Amsterdam Psychiatrie en Psychosomatiek LMC in Leiden
Nadere informatieSeksualiteit en intimiteit
Seksualiteit en intimiteit Het bespreekbaar maken van. Drs. Th. Van der Waart Huisarts-seksuoloog NVVS, FECSM 3 oktober 2014 programma Introductie Inventarisatie vragen Theorie Gespreksvoering bij seksuele
Nadere informatieDE SEKSUELE LEVENSLOOP
DE SEKSEE EVENSOOP Aart Beekman Polikliniek Psychosomatische gynaecologie en Seksuologie Keuzevak seksuologie 2008-2009 Psycho-seksuele anamnese Invloed van de persoonlijke geschiedenis op seksuele betekenisgeving
Nadere informatieConsultatie en begeleiding bij seksuele problematiek
In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt onder jonge,
Nadere informatieMedisch Centrum Wilhelmina. Informatie voor patiënten. Poli Seksuologie
Medisch Centrum Wilhelmina Informatie voor patiënten Poli Seksuologie 1 Poli Seksuologie Uw huisarts of specialist heeft u doorverwezen naar de poli Seksuologie van het Medisch Centrum Wilhelmina. (Het
Nadere informatieSeksuele gezondheid in Nederland 2017
Seksuele gezondheid in Nederland 2017 Samenvatting Seksuele gezondheid in Nederland 2017 is een grootschalig representatief onderzoek naar de seksuele gezondheid van volwassenen van 18 tot 80 jaar in Nederland.
Nadere informatieCollege voor zorgverzekeringen t.a.v. mevrouw mr. J.M. van Diggelen Postbus 320 1110 AH DIEMEN. Wormerveer, 3 juni 2013
NVVS Secretariaat - Status Plus Postbus 94 1520 AB Wormerveer Tel.: 075-6476374 Fax: 075-6476371 Mail: info@nvvs.info Web: www.nvvs.info College voor zorgverzekeringen t.a.v. mevrouw mr. J.M. van Diggelen
Nadere informatieRelatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese
Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese drs. Diana Wiegerink psycholoog / onderzoeker bij Erasmus MC / Rijndam revalidatiecentrum, Rotterdam Presentatie voor TransitieNet maart
Nadere informatieSPREKEN OVER SEKSUALITEIT IN DE CONTEXT VAN PIJN: WAT NA DE PIJNLIJKE STILTE...?!
SPREKEN OVER SEKSUALITEIT IN DE CONTEXT VAN PIJN: WAT NA DE PIJNLIJKE STILTE...?! Paul Enzlin Instituut voor Familiale en seksuologische Wetenschappen (KU Leuven) Centrum voor klinische seksuologie en
Nadere informatieIntimiteit en seks bij borstkanker
Intimiteit en seks bij borstkanker Patientenvoorlichting 28 november 2013 Jurgen Knobel, GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch psycholoog/ seksuoloog NVVS Inhoud Draaglast en draagkracht Fasen in ziekteproces
Nadere informatieBespreekbaar maken van seksuele gezondheid
Bespreekbaar maken van seksuele gezondheid Met behulp van het Onder vier ogen stappenplan Dr Sarah Swannet en seksuoloog Ruth Borms 1 Overzicht DEEL 1 DEEL 2 DEEL 3 DEEL 4 Welkom en start Onder vier ogen
Nadere informatieSeksuele dienstverlening voor mensen met een bijzondere kwetsbaarheid
Seksuele dienstverlening voor mensen met een bijzondere kwetsbaarheid Vanuit het taboe naar volwaardige zorg Aditi vzw Miek Scheepers 21 februari 2019 Centrum voor advies, informatie en ondersteuning (sinds
Nadere informatieErectiestoornis. Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858
Erectiestoornis Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858 Inleiding Uw arts heeft met u gesproken over de problemen die u heeft bij een erectie. In deze folder informeren wij u over wat een
Nadere informatieOnder de tafel of op de (keuken) tafel?
Onder de tafel of op de (keuken) tafel? 3 e PHAMOUS symposium 30 mei 2017 Thalia Herder Psychiater in opleiding (UCP/UMCG) Arts/seksuoloog NVVS in opleiding (UMCG) Potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieSeksualiteit en seksuele ontwikkeling
Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Platform Smith Magenis syndroom 15 november 2014 - Leusden Yvonne Stoots Vanmiddag Seksualiteit Seksuele ontwikkeling Begeleiding bij seksuele ontwikkeling Seksualiteit
Nadere informatieNierfalen en Seksualiteit
Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk
Nadere informatieI Inleiding 7. 1 Uitgangspunten 7 2 Wat is seksualiteit? 10 3 Seksuele ontwikkeling 18. II Theoretische achtergrond van seksualiteit 24
Inhoud I Inleiding 7 1 Uitgangspunten 7 2 Wat is seksualiteit? 10 3 Seksuele ontwikkeling 18 II Theoretische achtergrond van seksualiteit 24 4 Factoren die seksualiteit beïnvloeden: een biopsychosociaal
Nadere informatiee-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele mensen
Nadere informatieGYNAECOLOGIE EN PSYCHOSOMATIEK
GYNAECOLOGIE EN PSYCHOSOMATIEK WAT IEDERE GYNAECOLOOG MOET WETEN P T M Weijenborg MD PhD Gynaecoloog - seksuoloog NVVS LUMC DISCLOSURE (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieSeksualiteit bij Reumatische Aandoeningen
Seksualiteit bij Reumatische Aandoeningen Katelijne Michielsen Klinisch Psychologe/Seksuologe Rene Westhovens Reumatoloog ReumaNet 3 Maart 2018 2 «Reuma» Reumatische aandoeningen zijn frequent en van alle
Nadere informatieDiabetes en seksuele problemen
Langerhanssymposium 2019 Diabetes en seksuele problemen De Boer Mannengezondheid en Zorg Berg en Bosch (gebouw 60) Prof. Bronkhorstlaan 10 3723MB Bilthoven Dr. Bert-Jan de Boer, Huisarts, huisartsgeneeskunde
Nadere informatiee-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele
Nadere informatiePijn bij het vrijen bij vrouwen
Pijn bij het vrijen bij vrouwen Drs. P. Dielissen 1 en dr. J.H. Dekker 2 1 Huisarts-onderzoeker, coördinator kaderopleiding urogynaecologie, UMC St Radboud Nijmegen 2 Huisarts/kaderarts urogynaecologie
Nadere informatiePsychosomatische fysiotherapie als hulp voor zin in seks?
Psychosomatische fysiotherapie als hulp voor zin in seks? Jolanda Kragten Bekkenfysiotherapeut, psychosomatisch fysiotherapeut,haptonomisch werkend fysiotherapeut Zorggroep Almere, NPI 22-03-2013 Verwijzingen
Nadere informatiePijn bij het vrijen 1
Pijn bij het vrijen 1 Wat is het? Pijn bij het vrijen is een klacht die voornamelijk bij vrouwen voorkomt. Meestal gaat het om pijn bij de geslachtsgemeenschap, maar ook andere manieren van vrijen kunnen
Nadere informatieSeksualiteit bij dementie Liefde, Lust of last? Dr. Susan van Hooren
Seksualiteit bij dementie Liefde, Lust of last? Dr. Susan van Hooren Definitie Persoonlijk Taboe Seksualiteit Seksualiteit bij ouderen Representatief onderzoek is schaars Bias in groep: lichamelijke aandoening
Nadere informatieWat is seksualiteit?
Seksuele problemen bespreken 09-11-2010 Ilse Penne Psychologe,seksuologe, systeemtherapeute Wat is seksualiteit? Psychologie Gedrag Biologie Cultuur 1 1980 Biologisch Psychologisch Seksueel Relationeel
Nadere informatieIntimiteit en seksualiteit
UMCG Centrum voor Revalidatie Intimiteit en seksualiteit bij chronische ziekte of lichamelijke beperking Tekst met dank aan Egbert Kruijver, revalidatieseksuoloog voor Sophia Revalidatie in Den Haag en
Nadere informatieAls u pijn heeft bij het vrijen
Als u pijn heeft bij het vrijen 2 Heeft u als vrouw last van pijn bij het vrijen? Veel vrouwen kennen deze klacht. Wat kan hiervan de oorzaak zijn? Hoe kan het CWZ uw klacht behandelen? Dat en meer kunt
Nadere informatieLust en plezier, ook bij een falende nier. Waarom WEL aankaarten? 4/12/19. Seksualiteit en intimiteit bij chronische nieraandoeningen
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of
Nadere informatiemaak mij hier zorgen over. Actie op dit gebied moet De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, drs. Clémence Ross-van Dorp
18-09-2008 Anticonceptie is maatwerk (ongewenste) (en andere rampen) Rik HW van Lunsen, arts-seksuoloog seksuoloog NVVS De laatste jaren stijgt het aantal ongewenste zwangerschappen, abortus en seksueel
Nadere informatieWorkshop Nierziekte en relatie Hoe intiem kun je nog zijn? Hoe kun je nog intiem zijn?
Workshop Nierziekte en relatie Hoe intiem kun je nog zijn? Hoe kun je nog intiem zijn? Hanneke Bolt Arts seksuoloog NVVS Positieve invloed van seks op het welzijn van mensen Lichamelijk: Stress vermindering
Nadere informatieSeks, dat spreekt vanzelf. Peter Leusink, huisarts, seksuoloog, Gouda
+ Seks, dat spreekt vanzelf Peter Leusink, huisarts, seksuoloog, Gouda + Was het maar zo makkelijk + Programma n 09.30 9.45 Tweetallen: ervaring uitwisselen n 09.45 11.00 Presentatie: Algemene inleiding
Nadere informatieSeksualiteit bij mensen met een dwarslaesie
Seksualiteit bij mensen met een dwarslaesie De voorlichting en begeleiding rondom seksualiteit bij mensen met een dwarslaesie Wat is het? Voor wie is deze folder? Deze folder is geschreven voor mensen
Nadere informatiePost-hbo opleiding seksuologie
Post-hbo opleiding seksuologie mensenkennis Plezierige overdracht, de docent spreekt uit ervaring en brengt veiligheid en openheid in de groep door haar respectvolle wijze van benaderen. Top! Post-hbo
Nadere informatieTestosteron en de ouder wordende man Hormonale aspecten van seksuele problematiek. Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS
+ Testosteron en de ouder wordende man Hormonale aspecten van seksuele problematiek Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS + Conflict of interest (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatie13. Seksuele problemen
13. Seksuele problemen Inhoud deeldraaiboek 13 13.1 Inleiding... 157 13.1.1 Definitie en afbakening... 157 13.1.2 Regionale multidisciplinaire aanpak... 158 13.1.3 Vergoeding van seksuologische hulp...
Nadere informatieSeksuele disfunctie en relatieproblematiek in de urologische praktijk
Seksuele disfunctie en relatieproblematiek in de urologische praktijk Symposium Seksuologisch Onderzoek Dr Henk Elzevier, Uroloog en Seksuoloog Afdeling Urologie LUMC LEIDEN Disclosure belangen spreker
Nadere informatieSamen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,
Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot
Nadere informatieEgbert Kruijver. Inhoud Lezing 19-06-15. Een veelzijdig vraagstuk. Intimiteit en Seksualiteit In de zorg. seksuoloog NVVS
Egbert Kruijver seksuoloog NVVS Intimiteit en Seksualiteit In de zorg Een veelzijdig vraagstuk Egbert Kruijver MW-VO / seksuoloog NVVS 18-06-2015 Het Nachtcongres Seksuoloog in de revalidatie Sophia Revalidatie
Nadere informatieHET SEKSUELE BREIN VERSTOORD. Inleiding op de invloed van NAH op de seksualiteit
HET SEKSUELE BREIN VERSTOORD Inleiding op de invloed van NAH op de seksualiteit Egbert Kruijver MW-VO / seksuoloog NVVS 28-11-2011 HAARLEM Egbert Kruijver NVVS seksuoloog Seksuoloog in de revalidatie Sophia
Nadere informatieSeks kent geen pensioen
Seks kent geen pensioen Seks kent geen pensioen: filmpjes en cijfers Tips en trucs voor de praktijk Casuïstiek 1967 Timeless Love Marrie Bot Jong Mooi Wild Strak Geil Spontaan Etc. Een aflopende
Nadere informatieVaginistisch reageren
Vaginistisch reageren 1 Wat is het? Vaginisme wil zeggen dat het niet lukt om een penis, vingers of tampon in je vagina in te brengen. Probeer je het, dan spannen je bekkenbodemspieren zich onbewust aan.
Nadere informatieInhoud. Seks is Eigen ervaring. Zegt u het maar! What s in a name. Wij gaan het hebben over?? Waar gaan wij het over hebben?
Seksualiteit en Autismespectrumstoornis een aandacht vragende combinatie in theorie en onze praktijk Themabijeenkomst Autismenetwerk Zuid-Holland Zuid 9 november 2016 Waar gaan wij het over hebben? Robert
Nadere informatieSeksuele gezondheid Uitdagingen voor migranten organisaties
Seksuele gezondheid Uitdagingen voor migranten organisaties Bijeenkomst bevordering seksuele gezondheid Noord Nederland en de rol van de zelforganisaties Drachten 15-3-2010 Bram Tuk Pharos, kennis en adviescentrum
Nadere informatie12. Seksuele problemen
12. Seksuele problemen 12.1 Inleiding Problemen rondom seksualiteit komen vaak voor. Uit onderzoek is gebleken dat 19% van de mannen en 27% van de vrouwen last hebben van een of meerdere seksuele disfuncties.
Nadere informatieVerschil in verlangen
Verschil in verlangen 1 Wat is normaal? Hoe vaak denk je dat mensen samen vrijen in een goede relatie? Twee keer per week, eens in de maand of alleen in de vakantie? Het antwoord op deze vraag zegt iets
Nadere informatieSeksualiteit en diabetes mellitus. Polikliniek diabeteszorg
Seksualiteit en diabetes mellitus Polikliniek diabeteszorg mca.nl seksualiteit en diabetes mellitus Problemen met de seksualiteit is een onderwerp waar niet zo gemakkelijk over wordt gesproken. De beladenheid
Nadere informatieAls Amor de draad kwijtraakt
Als Amor de draad kwijtraakt NVKVV Christian Verelst Op welke manier is seksualiteit en intimiteit al aan bod gekomen? Seks of sex, what s in a name? WIJ Ouderen Personen met dementie Seks of sex, what
Nadere informatieDe normale seksuele ontwikkeling en zijn grenzen. Dr. Hanneke de Graaf
De normale seksuele ontwikkeling en zijn grenzen Dr. Hanneke de Graaf Inhoud Seksueel gedrag van jongeren anno 2012 Trends Risicogroepen Wanneer over de grens? Bron: Seks onder je 25 e (2012) Online vragenlijst
Nadere informatieDiabetes en seksualiteit
Diabetes en seksualiteit Diabetes en seksualiteit Diabetes kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door de medicijnen of de manier waarop u ermee om gaat. In deze
Nadere informatieWat is een erectiestoornis?
Erectiestoornis 1 Wat is een erectiestoornis? Er is sprake van een erectiestoornis als een man moeite heeft met het krijgen of houden van een erectie die voldoende is voor een bevredigende seksuele activiteit.
Nadere informatieHarteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening
Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening Een hartaandoening is een ingrijpende gebeurtenis. Veel zaken die vanzelfsprekend waren, staan nu op zijn kop. Naast
Nadere informatieSeks, het moet wel leuk blijven!
Seks, het moet wel leuk blijven! Seksualiteit Het seksuele gevoel, de seksuele gedachte en lichaamsreacties zijn privé en persoonlijk. Het is dan ook niet zo gemakkelijk om over seksuele problemen te praten.
Nadere informatieSeks, dat spreekt vanzelf?
+ Seks, dat spreekt vanzelf? Seksuele klachten in de huisartspraktijk Peter Leusink, huisarts, seksuoloog NVVS + Disclosure belangen spreker (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen + Programma n 19:30-20.45
Nadere informatiePlezierig voor hem en haar?
Plezierig voor hem en haar? Prof. dr. Ellen Laan, gz-psycholoog, seksuoloog NVVS Hoofd Afdeling Seksuologie en Psychosomatische Gynaecologie e.t.laan@amc.uva.nl Wat moet een KP/KNP-er met seks? PREVALENTIE
Nadere informatieHeeft de NAH zorg een neglect voor seksualiteit en intimiteit bij NAH getroffenen?
Heeft de NAH zorg een neglect voor seksualiteit en intimiteit bij NAH getroffenen? Neglect voor seksualiteit in de zorg? Hoe zo? Aandacht in opleidingen? Aandacht in uw teams? Aandacht in behandelprogramma
Nadere informatieO N D E R Z O E K S R E S U L T A T E N U I T H E T B U I T E N L A N D. Consortium UGent en KULeuven in opdracht van het IWT
S E K S U E L E D I S F U N C T I E S I N V L A A N D E R E N : W A T K U N N E N W E V E R W A C H T E N A A N P R E V A L E N T I E C I J F E R S V O O R V L A A N D E R E N? O N D E R Z O E K S R E
Nadere informatieHoe gaat het met eh, eh, de seks? Seksualiteit bij de ziekte van Parkinson
Nurse Academy O&T nummer 1 2015 Ziektebeeld Hoe gaat het met eh, eh, de seks? Seksualiteit bij de ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson(ZvP) is een neurodegeneratieve aandoening, waarbij door het
Nadere informatieHarteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte
Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte INTIMITEIT & SEKSUALITEIT NA HARTAANDOENING OF BEROERTE Inleiding Een hartaandoening of een beroerte is een ingrijpende
Nadere informatieIntimiteit, seksuele ontwikkeling en beleving bij kinderen (0-18 jr) met een (chronische) aandoening
Intimiteit, seksuele ontwikkeling en beleving bij kinderen (0-18 jr) met een (chronische) aandoening De seksuele ontwikkeling van een kind begint al vroeg in het prille leven en loopt eigenlijk door de
Nadere informatieInhoudsopgave. Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Mathieu Heemelaar 5e druk VOORWOORD INLEIDING 1 BELEVING VAN SEKSUALITEIT EN INTIMITEIT
Inhoudsopgave Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Mathieu Heemelaar 5e druk VOORWOORD INLEIDING Plaatsbepaling ten opzichte van andere vakliteratuur Visie op hulpverlening Doelgroep Themataken Gebruik
Nadere informatiePERMANENTE VORMING Seksuologie Academiejaren
FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN FACULTEIT PSYCHOLOGIE EN PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN PERMANENTE VORMING Seksuologie Academiejaren 2016-2018 A. INRICHTERS De Permanente vorming Seksuologie
Nadere informatie