Zotero Handleiding Editie

Transcriptie

1

2

3 Zotero Handleiding Editie

4 2 Zotero Handleiding Inhoud Inhoud Inleiding...3 Versies...4 Installatie en opstarten van Zotero...5 Installatie van Zotero...5 Zotero opstarten...6 Instellen van Zotero...8 Zotero account...8 Zotero synchronisatie...8 Zotero voorkeuren...9 Bibliografische stijl...10 Opbouw van de bibliotheek...12 Nieuwe verzameling maken...12 Bronnen toevoegen aan bibliotheek...12 Bronnen verwijderen...14 Prullenbak legen...14 Bronnen bewerken...15 Labels (Tags)...15 Opzoeken...17 Gebruik bronnen in documenten...18 Statisch gebruik bronnen...18 Google Documenten...18 Onafhankelijke bronnenlijst maken...19 Rapport maken...19 Integratie met tekstverwerker...20 Installatie van plug-in...20 Gebruik van plug-in in Word...21 Uitwisseling met EndNote...24 Importeren van EndNote gegevens...24 Exporteren naar EndNote...26 Oefeningen...28 Oefening 1: Referentie boek...28 Oefening 2: Referentie krantenartikel...28 Oefening 3: Referentie meerdere artikelen...28 Oefening 4: Referentie via uniek identificatienummer...28 Oefening 5: Referentie in MS Word plaatsen...28 Oefening 6: Referentie in Google Docs plaatsen...28 Bijlagen...29 Digitale Databanken...29 Tips...29 Zotero Backup en Restore...30 Woordenlijst...31 Colofon...32

5 Zotero Handleiding Inleiding 3 Inleiding Een beschrijving van wat Zotero is en waarom het gebruik ervan nuttig en handig is bij literatuuronderzoek. Waarom Zotero? Het aantal repositories dat online geraadpleegd kan worden is de laatste jaren flink gegroeid. Studenten en medewerkers in het hoger onderwijs raadplegen voor hun onderzoek dan ook veelvuldig digitale repositories als Google Scholar, SpringerLink,... Dat raadplegen wordt gedaan vanuit de browser. Het vastleggen van de bronverwijzingen van de gebruikte bronnen moet dan ook handig vanuit de browser gedaan kunnen worden. Zotero is een Firefox add-in en draait alleen binnen de browser Firefox (Windows, Mac en Linux), dus niet binnen Microsoft Internet Explorer. Een bronverwijzing van een online repository vastleggen kan met één klik. Wanneer een samenvatting beschikbaar is dan wordt deze ook gelijk opgeslagen. Bij toegang tot de volledige tekst van een PDF kan Zotero hiervan een lokale kopie opslaan. Ook kan Zotero een momentopname van een webpagina vastleggen. En alle vastgelegde informatie kan eenvoudig doorzocht worden. In de huidige onderwijsomgeving is de aandacht voor een zorgvuldige vermelding van bronnen wat naar de achtergrond verdwenen. Door de nadruk te leggen op een juiste vermelding van bronverwijzingen en het automatiseren van dit proces kan Zotero de studenten hiermee helpen in het leren en toepassen hiervan. Zotero kan bronnenlijsten in veel verschillende formats aanmaken, waaronder het in Nederland veel gebruikte APA (American Psychology Association). Deze bronnenlijst kan dan eenvoudig met MS Word of Open Office worden opgenomen in verslagen en rapporten. Wat is Zotero? Zotero is een hulpmiddel voor onderzoekers, waarmee je op eenvoudige wijze informatie over bronnen van artikelen kunt verzamelen, organiseren en delen met anderen. Erg handig is ook dat je geautomatiseerd bronnenlijsten kunt maken die dan opgenomen kunnen worden in verslagen, rapporten en publicaties. Voorbeelden van broninformatie zijn literatuurverwijzingen, maar ook complete teksten, webpagina's, afbeeldingen en andere objecten. De basismogelijkheden van Zotero zijn vergelijkbaar met een programma als EndNote: het opslaan en organiseren van broninformatie en het exporteren van deze informatie naar tekstverwerkingprogramma's zoals MS Word en Open Office. De bronnen worden opgeslagen in een zogenaamde bibliotheek die zich op de lokale computer bevindt. Je hebt daardoor altijd toegang tot alle door Zotero opgeslagen broninformatie, ook als je geen internetverbinding hebt. Door een account (gratis) aan te vragen bij Zotero kan deze bibliotheek ook op een server bij Zotero geplaatst worden en wordt de inhoud van de bibliotheken voortdurend gesynchroniseerd. Installeer je Zotero op meerdere computers dan heb je op al deze computers steeds dezelfde bibliotheek beschikbaar voor je researchprojecten. De bronnen kunnen ingedeeld worden in verzamelingen en bronnen kunnen in meerdere verzamelingen voorkomen. Hierdoor kun je handig de researchinformatie van meerdere projecten in één bibliotheek onderbrengen. Deze verzamelingen worden visueel weergegeven als mappen. Zotero is ook uitstekend geschikt om te gebruiken als een persoonlijk contentmanagementsysteem voor gedownloade pdf-bestanden. Zotero komt voort uit het Center for History and New Media van de George Mason University (VS) en wordt gesponsord door de United States Institute of Museum and Library Services en de Andrew W. Mellon Foundation.

6 4 Zotero Handleiding Versies Versies Een overzicht van de veranderingen in de verschillende versies. Versie Een overzicht van de belangrijkste wijzigingen. s Versiegeschiedenis toegevoegd. s Teksten en afbeeldingen aangepast voor installatie en gebruik van Zotero versie s Onderdeel Labels (tags) toegevoegd. s Onderdeel Opzoeken toegevoegd. s Woordenlijst uitgebreid. s Titels toegevoegd aan het grootste deel van de afbeeldingen. s Onderdeel qzotero synchronisatier aangepast. s Meer verwijzingen opgenomen naar APA richtlijnen s Onderdeel qbronnen bewerkenr aangepast. s Installatie en integratie met Word plug-in aangepast. s Meerdere kleine tekstuele wijzigingen. s Lettertypes gewijzigd. Versie De eerste gepubliceerde versie.

7 Zotero Handleiding Installatie en opstarten van Zotero 5 Installatie en opstarten van Zotero Installatie van Zotero binnen Firefox. Installatie van Zotero Bevat gedetailleerde aanwijzingen over de installatie van Zotero in de browser Firefox op een Windows platform. Zotero is een uitbreiding, een Add-on, op de browser Firefox. Om Zotero te kunnen installeren moet je dus eerst Firefox versie 3.6 of hoger geïnstalleerd hebben. De installatie van Firefox wordt hier niet besproken. In de hierna volgende aanwijzingen komt alleen de installatie op het Windows platform aan de orde. Let op: Er is een stand-alone versie van Zotero in ontwikkeling. Deze heeft Firefox niet nodig. 1. Start Firefox op en ga naar de Zotero homepage 2. Klik op de knop Download.. Installeer de laatste versie van Zotero. Bovenaan het scherm verschijnt een waarschuwing van Firefox: Let op: Afhankelijk van de versie van Windows en Firefox kan dit waarschuwingsvenster een andere vorm hebben. Afbeelding 1: Waarschuwingsvenster van Firefox 3. Klik op Toestaan. Na het downloaden van de add-on verschijnt een dialoogvenster die om toestemming voor de installatie vraagt.

8 6 Zotero Handleiding Installatie en opstarten van Zotero Afbeelding 2: Dialoogvenster voor de installatie van Zotero 4. Klik op Nu installeren. 5. Klik na de installatie op de knop om Firefox te herstarten. Wanneer Zotero met succes geïnstalleerd is zie je rechtsonder in het programmavenster het logo. Zotero opstarten Geeft aan hoe Zotero opgestart kan worden vanuit Firefox. 1. Indien Firefox nog niet is opgestart, deze eerst opstarten. 2. Klik rechtsonder op het Zotero logo. In het onderste deel van het scherm verschijnt het Zotero venster: Afbeelding 3: Venster Zotero Tip: Het venster van Zotero kun je vergroten/verkleinen door de muiscursor op de bovenrand te plaatsen totdat deze in een dubbele pijl verandert. Dan de linker muisknop indrukken, ingedrukt houden en de rand in de gewenste richting slepen. Daarna muisknop loslaten. Het venster van Zotero bestaat uit drie kolommen:

9 Zotero Handleiding Installatie en opstarten van Zotero 7 s s s De linkerkolom is de bibliotheek met de onderverdeling in collecties en subcollecties. De middelste kolom toont de inhoud (de objecten) van de in de linkerkolom geselecteerde groep. De rechter kolom toont de informatie over het in de middelste kolom geselecteerde object, zoals de bibliografische informatie, aantekeningen en attachments. Deze rechterkolom heeft vier tabs. Boven de kolommen staan knoppen voor bepaalde acties. Wanneer je met de muis boven een knop beweegt wordt de naam van de knop getoond. Het Zotero-paneel kan weer gesloten worden door op de sluitknop (kruisje rechtsboven in het Zoterovenster) te klikken. Je kunt op elk moment het Zoteropaneel openen of sluiten. Het Zotero-paneel hoeft niet geopend te zijn om broninformatie van webpagina's op te slaan.

10 8 Zotero Handleiding Instellen van Zotero Instellen van Zotero Dit onderdeel bevat informatie over hoe de synchronisatie en andere voorkeuren van Zotero ingesteld worden. In principe kun je met de standaardinstallatie van Zotero al werken. Het is echter wel handig om een aantal instellingen van Zotero te wijzigen, waaronder het bewaren van de bibliotheek op een server van Zotero. Zotero account Aanwijzingen hoe een Zotero account aangevraagd kan worden. Het maken van een account bij Zotero is noodzakelijk om synchronisatie mogelijk te maken. Een account hoef je maar eenmalig aan te maken. 1. Start Firefox op en ga naar de Zotero registratiepagina 2. Vul het registratieformulier in, noteer je naam en wachtwoord en klik op Register. Zotero synchronisatie Bevat instructies over het instellen van de synchronisatie van Zotero. Zotero 2.0 ondersteunt online synchronisatie, waardoor je toegang tot de eigen Zotero bibliotheek hebt vanaf elke computer met internettoegang. De synchronisatie is gesplitst in twee gedeeltes: van data en van bestanden. Bij de synchronisatie van data wordt alle informatie, inclusief aantekeningen en labels maar zonder de attachments (pdf's, audiobestanden, afbeeldingen,...), gesynchroniseerd tussen de lokale computer en de Zotero servers. De synchronisatie van data is gratis en kent geen beperkingen m.b.t. de opslagruimte. Wanneer je ook de bestanden wilt synchroniseren, dan dient dit afzonderlijk te worden aangegeven. De hoeveelheid opslagruimte voor bestanden is bij gratis gebruik beperkt tot 100 MB Start Firefox op en open het Zotero venster. 2. Klik in de menubalk van Zotero op knop Acties Synchroniseren > Voorkeuren > tabblad 1 Er kan opslagruimte bijgekocht worden. Voor prijzen zie

11 Zotero Handleiding Instellen van Zotero 9 Afbeelding 4: Dialoogvenster Zotero voorkeuren - Synchroniseren 3. Vul naam en wachtwoord van het Zotero account in, vink de gewenste opties aan en kies voor synchronisatie van de bibliotheek met Zotero. Aanwijzing: Wanneer Automatisch synchroniseren is aangevinkt, dan worden de wijzigingen binnen een paar seconden doorgevoerd. Tip: Je kunt ook handmatig een opdracht tot synchronisatie geven door te klikken op de groene cirkelvormige pijl aan de rechtsboven in het Zotero venster. 4. Klik op OK. Zotero voorkeuren Aanwijzingen over het instellen van voorkeuren van Zotero bij een aantal standaardacties. 1. Start Firefox op en open het Zotero venster. 2. Klik in de menubalk van Zotero op Knop Acties. > Voorkeuren > tabblad Algemeen

12 10 Zotero Handleiding Instellen van Zotero Afbeelding 5: Dialoogvenster Zotero voorkeuren - Algemeen 3. Vink de gewenste keuzes aan. 4. Klik op OK. Bibliografische stijl Aanwijzingen hoe je de standaard bibliografische stijl kunt instellen. Er zijn verschillende manieren om bronnen te beschrijven. Zo zijn er voor catalogi van bibliotheken andere regels dan voor de beschrijvingen die je maakt voor een scriptie, artikel of boek. Erg bekend zijn de APA (American Psychology Association) richtlijnen. Zotero ondersteunt alle belangrijke stijlen (Chicago, Harvard, APA, Vancouver,...) alsmede stijlen die door bepaalde tijdschriften gebruikt worden. Aanwijzing: In Nederland wordt voornamelijk het APA formaat gebruikt. 1. Start Firefox op en open het Zotero venster. 2. Klik in de menubalk van Zotero op knop Acties. > Voorkeuren > tabblad Exporteren 3. Kies het gewenste standaard uitvoerformaat. Gebruikelijk is het formaat American Psychological Association 6th Edition.

13 Zotero Handleiding Instellen van Zotero 11 Afbeelding 6: Dialoogvenster Zotero voorkeuren - Exporteren 4. Klik op OK.

14 12 Zotero Handleiding Opbouw van de bibliotheek Opbouw van de bibliotheek In Zotero kunnen bronnen in verzamelingen worden ondergebracht. Hiermee kun je de bronnen organiseren per onderwerp, project of welke andere organisatievorm dan ook. En een bron mag in meerdere verzamelingen opgenomen worden. Nieuwe verzameling maken In dit onderdeel wordt aangegeven hoe een nieuwe verzameling aangemaakt kan worden Een verzameling is een folder waarin de bronnen worden opgeslagen. Door van verzamelingen gebruik te maken kun je de bibliotheek organiseren in (onderzoeks)projecten en onderwerpen (thema's). 1. Selecteer in het linker venster Mijn Bibliotheek. Er kan ook een bestaande verzameling geselecteerd worden. De nieuwe verzameling wordt dan een deelverzameling. 2. Klik met de rechtermuisknop en kies Nieuwe (deel)verzameling aanmaken. 3. Er verschijnt een pop-up venster, type hierin de naam van de nieuwe (deel)verzameling en klik dan op OK. In het linker venster is nu een folder met de naam van de (deel)verzameling verschenen. Bronnen toevoegen aan bibliotheek Dit onderdeel bevat uitleg over hoe bibliografische informatie automatisch gedownload kan worden. Zotero biedt verschillende manieren aan om objecten, zowel individueel als complete lijsten, aan de bibliotheek toe te voegen. De meest gebruikte worden hier besproken. Automatisch broninformatie downloaden Wanneer een webpagina in Firefox bekeken wordt, dan onderzoekt Zotero of de pagina metadata bevat in een vorm die Zotero kan herkennen. Wanneer Zotero metadata ontdekt dan verschijnt er een icoontje rechts in de adresbalk. Wanneer het om een boek gaat is het icon een blauw boek, is het een artikel in een tijdschrift, dan is het icon een vel papier. Beweeg de muis over het icon om zeker te weten dat het om een Zotero icon gaat. Met een klik op het icoon wordt de broninformatie gedownload en opgeslagen in de bibliotheek. Het Zotero panel hoeft hiervoor niet geopend te zijn. De metadata kan op verschillende manieren in de webpagina staan. Zotero gebruikt stukjes code, zogenaamde site translators, om deze metadata te interpreteren. Een lijst met ondersteunde formaten is te vinden op ( De meeste catalogi van bibliotheken en databanken voor artikelen zitten hierbij. Verder ook Amazon, Google Scholar, Google Books. En ook nog Flickr en YouTube. Afbeelding 7: Herkenning van een boek

15 Zotero Handleiding Opbouw van de bibliotheek 13 Wanneer het icon er uitziet als een folder, dan heeft Zotero meerdere objecten op de pagina gevonden, bijv. een lijst met zoekresultaten van Google Scholar. Bij klikken op dit icon wordt een lijst getoond en kunnen de items aangevinkt worden die opgenomen moeten worden. Afbeelding 8: Herkenning van een lijst Afbeelding 9: Dialoogvenster voor het selecteren van onderdelen in een lijst Bronnen toevoegen via identificatienummer Zotero kan automatisch items toevoegen aan de bibliotheek door het opgeven van unieke identificatienummers zoals een ISBN nummer, een Digital Object Identifier (DOI) of een PubMed ID (PMID). Klik hiertoe op de knop Object via identificatienummer toevoegen:. De kwaliteit van de geïmporteerde data hangt af van de kwaliteit van de bron. Zotero gebruikt WorldCat 2 voor ISBN nummers en CrossRef voor DOIps. Webpaginaps toevoegen Een webpagina kan vastgelegd worden door te klikken op de knop Nieuw object aanmaken van huidige pagina:. Hiermee wordt een object in de bibliotheek aangemaakt met wat basisinformatie van de webpagina. Wanneer in de Zotero Voorkeuren de optie Neem automatisch snapshots bij het maken van objecten van webpaginaps is aangevinkt, dat wordt een kopie van de webpagina als onderdeel aan het object toegevoegd. Handmatig bronnen toevoegen Niet altijd is alles wat je voor de research nodig hebt, online beschikbaar. In dat geval maakt Zotero het mogelijk om handmatig objecten toe te voegen. 2 's Werelds grootste bibliotheekcatalogus:

16 14 Zotero Handleiding Opbouw van de bibliotheek Klik hiertoe op de knop Nieuw object:. Er verschijnt een keuzelijst waaruit het soort object gekozen kan worden: Artikel, Artikel in tijdschrift, Boek, Boek-sectie, Document, Krantenartikel, Meer. Via de keuze Meer verschijnt een nieuwe keuzelijst: Blogbericht, Brief, Computerprogramma, Conferentiebijdrage, , Encyclopedie-artikel, Film, Forumbericht, Geluidsopname, Hoorzitting, Instant Message, Interview, Kaart, Kunstwerk, Lemma, Manuscript, Patent, Podcast, Presentatie, Radio-uitzending, Rapport, Rechtszaak, Statuut. Na de keuze van soort object kan in het rechtervenster de bibliografische informatie ingetypt worden. Aanwijzing: s s s s Gebruik de APA richtlijnen. Voor de auteur zijn aparte invulvelden voor de voornaam en achternaam. Voer dit ook apart in. Indien een auteur meerdere voorletters heeft, zet dan een spatie tussen de voorletters, dus A. B. C. in plaats van A.B.C. Wees consequent in het invoeren van auteurs. Dus niet A. Dam en A. C. D. Dam wanneer het om dezelfde auteur gaat. Na het toevoegen van de metadata kan desgewenst via de knop New Child attachment een of meerdere attachments als bijlage worden toegevoegd. Bronnen verwijderen In dit onderdeel wordt aangegeven hoe bronnen verwijderd kunnen worden. Een bron kan uit de bibliotheek verwijderd worden, maar ook uit alleen de verzameling. In het laatste geval blijft de bron in de bibliotheek, maar maakt geen onderdeel meer uit van de verzameling. 1. Selecteer in het linker venster de verzameling. 2. Selecteer in het middelste venster de te verwijderen bron. 3. Klik met de rechter muisknop en maak een keuze uit de volgende twee opties: s s Object verwijderen uit bibliotheek voor het verwijderen van de bron uit de bibliotheek. Geselecteerd object verwijderen voor het verwijderen van de bron uit alleen de verzameling, de bron blijft in de bibliotheek. Objecten die uit de bibliotheek verwijderd zijn komen in de Trash (prullenbak) terecht. Deze moet ook regelmatig geleegd worden. Prullenbak legen In dit onderdeel wordt aangegeven hoe de prullenbak geleegd kan worden. Wanneer objecten uit de bibliotheek verwijderd worden komen deze in de prullenbak (Trash) terecht. 1. Selecteer in het linker venster de Trash. 2. Klik met de rechter muisknop en kies Prullenbak legen.

17 Zotero Handleiding Opbouw van de bibliotheek 15 Bronnen bewerken Uitgelegd wordt hoe je opgeslagen bronnen kunt bewerken. In Zotero kunnen de reeds opgeslagen objecten achteraf bewerkt worden. Zo kun je de metadata bewerken, maar ook eigen aantekeningen toevoegen. Bewerken van de informatie In de rechterkolom van het Zotero venster kan de informatie van het geselecteerde object worden bekeken en bewerkt. Deze kolom heeft 4 tabs voor de verschillende onderdelen. Afbeelding 10: Onderdeel met informatie over het object Info Aantekeningen Labels Gerelateerd De bibliografische informatie. Eigen aantekeningen welke toegevoegd kunnen worden. Eigen labels om categorieën te kunnen maken Om relaties tussen bronnen te kunnen aanbrengen. Bibliografische metadata bewerken De bibliografische metadata zit onder de tab Info. Een veld kan bewerkt worden door erop te klikken. Een auteur toevoegen of verwijderen kan door op de plus (+) of min (-) knop te klikken. Aantekeningen toevoegen Bij het uitvoeren van een researchproject worden vaak aantekeningen gemaakt bij de bestudeerde bronnen. Zotero ondersteunt het maken van aantekeningen en ook het doorzoeken daarvan. Er bestaan binnen Zotero twee soorten aantekeningen: zelfstandige aantekeningen (Standalone Note) en aantekeningen die horen bij een bepaald object (Child Note). Klik op de knop Add New Note: moet worden.. Maak een keuze uit de soort aantekening die toegevoegd Een Child Note kan ook toegevoegd worden via de knop Toevoegen op het tabblad Aantekeningen in de rechterkolom. Opslaan van andere bestanden Naast het opslaan van broninformatie kan Zotero ook gebruikt worden om allerlei bestanden op te slaan die bij het researchproject horen. Dit kan eenvoudig door deze bestanden met de Windows verkeer naar de middelste kolom van Zotero te slepen. Labels (Tags) Uitleg over het gebruik van labels waardoor je kunt filteren op items. Aan de items in de bibliotheek kunnen zelfbedachte labels (trefwoorden, tags) worden toegekend. Je kunt meerdere labels aan een item toekennen. Hierdoor kun je op een eenvoudige manier de items categoriseren en filteren op de inhoud van de diverse verzamelingen. Label toevoegen Ga als volgt te werk:

18 16 Zotero Handleiding Opbouw van de bibliotheek 1. Selecteer het item in de middelste kolom van Zotero. 2. Klik in de rechterkolom op tab Labels > knop Toevoegen. 3. Typ de labeltekst in. Je hoeft niet af te sluiten door op Enter te drukken. 4. Een volgende label kun je toevoegen door op Enter te drukken of op de knop Toevoegen. Label verwijderen Ga als volgt te werk: 1. Selecteer het item in de middelste kolom van Zotero. 2. Klik in de rechterkolom op tab Labels 3. Klik op de knop achter het te verwijderen label. Tip: Een label kan ook verwijderd worden via het paneel Labels. Paneel Labels Het paneel Labels zit in de linkeronderhoek van het Zoterovenster en kan geopend worden door de cursor boven de stippellijn te positioneren en dan te slepen. Afbeelding 11: Paneel labels openen In het geopende paneel worden de labels getoond die bij de geselecteerde verzameling behoren. Normaal zie je alleen de labels die in gebruik zijn bij de geselecteerde verzameling. Wanneer aangevinkt wordt dat alle labels in de bibliotheek getoond moeten worden, dan worden de labels die niet in de geselecteerde verzameling voorkomen grijs afgebeeld. Afbeelding 12: Paneel labels Door op een label te klikken wordt de verzameling gefilterd en alleen die items getoond die met het desbetreffende label gemarkeerd zijn. Vanuit het labeloverzicht kan ook een label verwijderd of hernoemd worden. Rechtermuisklik op het label en dan de gewenste keuze maken in het snelmenu. Automatische labels Wanneer Zotero op de webpagina classificatiegegevens ontdekt dan wordt in een aantal gevallen deze gegevens als een label opgeslagen. Of Zotero deze gegevens automatisch toevoegt hangt af

19 Zotero Handleiding Opbouw van de bibliotheek 17 van de instelling hiervoor. Bij Voorkeuren Algemeen kan de instelling Objecten automatisch labelen met trefwoorden en onderwerpen in- en uitgeschakeld worden. Niet vergeten!: Wanneer je met eigen labels wilt werken is het raadzaam om het automatisch labelen uit te schakelen. Tip: Je kunt het tonen van de automatische labels ook uitzetten door te klikken op het meerkleurige knopje rechts van het zoekvak en dan uitschakelen Automatische labels tonen. Opzoeken Opzoeken in welke bibliotheek het boek of tijdschrift zich bevindt. In de linkerbovenhoek van de rechterkolom tref je een knop met een groene pijl aan:. Dit is de knop Opzoeken. Afhankelijk van de geselecteerde bron kun je hiermee verschillende acties uitvoeren. De meest interessante actie is wel dat wanneer de opgeslagen bron een boek of tijdschriftartikel is, je de bibliotheken kunt zoeken die over de bron beschikken. Zelfs de dichtstbijzijnde bibliotheek wanneer je de gegevens invult van de locatie waar je je bevindt. Werkwijze: 1. Selecteer een bron (boek) in Zotero. 2. Klik op knop Opzoeken > Library Lookup. Er wordt dan een lijst met bibliotheken getoond die over een exemplaar van de geselecteerde bron beschikken. Aanwijzing: Bij het opzoeken is de standaardinstelling dat hierbij de catalogus van Worldcat 3 geraadpleegd wordt. Deze instelling is desgewenst te wijzigen in Zotero Voorkeuren > Geavanceerd > Resolver. De knop Opzoeken geeft vaak ook de keuze CrosRef Lookup welke je kunt gebruiken voor bronnen met een DOI (Digital Object Identifier). 3 's Werelds grootste bibliotheekcatalogus, zie

20 18 Zotero Handleiding Gebruik bronnen in documenten Gebruik bronnen in documenten Een beschrijving van de mogelijkheden om in documenten gebruik te maken van de in Zotero verzamelde bronnen. Bij het maken van verslagen, rapporten en scripties kan een handig gebruik gemaakt worden van de in Zotero verzamelde bronnen. In deze documenten kunnen bronverwijzingen, bibliografische beschrijvingen en bronnenlijsten worden opgenomen. Voor de weergave hiervan is een grote hoeveelheid stijlen beschikbaar. Voor een beschrijving van de mogelijkheden dient een onderscheid gemaakt te worden tussen manieren waarbij geen koppeling met de bronnen in Zotero blijft bestaan en manieren waarbij er een koppeling aanwezig is. In het laatste geval is er een integratie van Zotero met de tekstverwerker en zijn de relaties dynamisch en ook dient er ook software (een plug-in) geïnstalleerd te worden. Statisch gebruik bronnen Een beschrijving van de mogelijkheden om de inhoud van de bronnen in een document te gebruiken zonder dat aanvullende software nodig is. Bronvermeldingen kunnen eenvoudig in tekstvelden, s, Word documenten, Google Documenten, enz. worden opgenomen door de bron vanuit de Zotero bibliotheek op de gewenste plek in het document te slepen. Ook kopieren en plakken is mogelijk. Hiervoor is geen aanvullende software nodig. Verder kan er vanuit Zotero zelf een bestand gemaakt worden van een verzameling bronnen. Dit bestand kan een eigen leven leiden, maar de inhoud kan ook in een rapport geplaatst worden. Google Documenten In dit onderdeel wordt beschreven hoe bronbeschrijvingen en bronverwijzingen in Google Documenten kunnen worden opgenomen. Bij het opnemen van bronbeschrijvingen en bronverwijzingen in een Google document vanuit Zotero wordt er geen koppeling tussen beide aangebracht. De opname is statisch. De weergavestijl van de bron kan gewijzigd worden via de voorkeuren van Zotero. Bronbeschrijving opnemen Bronbeschrijvingen kunnen eenvoudig in een Google document worden opgenomen door de bron (of meerdere bronnen) in Zotero te selecterenen deze op de gewenste plaats in het document te slepen.

21 Zotero Handleiding Gebruik bronnen in documenten 19 Afbeelding 13: Voorbeeld bronbeschrijving in Google Docs Bronverwijzing opnemen Een bronverwijzing kan in een Google document worden opgenomen door de bron in Zotero te selecteren en deze dan met ingedrukte SHIFT toets op de gewenste plaats in het document te slepen. Afbeelding 14: Voorbeeld bronbeschrijving in Google Docs Onafhankelijke bronnenlijst maken In dit onderdeel wordt beschreven hoe vanuit Zotero een bronnenlijst gemaakt kan worden welke niet verbonden is met bronverwijzingen. Vanuit Zotero kan een bronnenlijst gemaakt worden van een hele verzameling van een aantal geselecteerde bronnen. s s Selecteer in het linker venster de verzameling, geef een rechtermuisklik en kies Bibliografie aanmaken uit verzameling. Selecteer het middelste venster de bronnen, geef een rechtermuisklik en kies Bibliografie aanmaken van geselecteerde objecten. Kies daarna uit het vervolgmenu de gewenste stijl en uitvoerformaat (RTF, HTML). Selecteer daarna waar het bestand moet worden opgeslagen en onder welke naam. De inhoud van het bestand kan daarna desgewenst gekopieerd en vervolgens geplakt worden in andere documenten. Rapport maken In dit onderdeel wordt beschreven hoe van de bronnen in Zotero een document in HTML formaat kan worden gemaakt.

22 20 Zotero Handleiding Gebruik bronnen in documenten Een rapport is een automatisch gegenereerd HTML document met daarin de vooraf geselecteerde objecten uit de bibliotheek. Dit rapport kan je opslaan, printen, op het web publiceren, naar iemand en, c Om een rapport te genereren moeten eerst de bronnen in de middelste kolom, of een verzameling in de linkerkolom geselecteerd worden. Geef daarna een rechter muisklik en kies voor Rapport aanmaken uit verzameling of Rapport aanmaken van geselecteerde objecten. Integratie met tekstverwerker Een beschrijving van de integratie met de tekstverwerker Micosoft Word. Zotero biedt integratiemogelijkheden met de tekstverwerkers Microsoft Word en OpenOffice/NeoOffice. Hierdoor kunnen bronverwijzingen en bronnenlijsten automatisch gegenereerd worden. De relaties tussen de bron in Zotero en een verwijzing naar deze bron in het document is dynamisch. Om deze integratie mogelijk te maken moet er eerst een plug-in geïnstalleerd worden. Beschikbare plug-ins: s s Microsoft Word s Windows 2000 en hoger, Word 2000 en nieuwer s Mac OS X 10.4 en hoger, Word 2004, Word 2008 OpenOffice/NeoOffice In deze handleiding wordt alleen de integratie met Microsoft Word op het Windows platform beschreven. Voor een uitgebreide instructie met handleiding en video van de verschillende plug-ins zie de website van Zotero: Installatie van plug-in Bevat aanwijzingen voor de installatie van de tekstverwerkings plug-in voor Zotero. Om een integratie met de tekstverwerker Microsoft Word mogelijk te maken moet er eerst een plug-in geïnstalleerd worden. 1. Start Firefox op en ga naar de pagina 2. Klik op de link Zotero 2.1 word processor plug-ins 3. Klik op de link Word for Windows plug-in for Zotero 2.1. Bovenaan het scherm verschijnt een waarschuwing van Firefox: Let op: Afhankelijk van de versie van Windows en Firefox kan dit waarschuwingsvenster een andere vorm hebben. Afbeelding 15: Waarschuwingsvenster van Firefox 4. Klik op Toestaan. Er verschijnt een dialoogvenster die om toestemming voor de installatie vraagt. 5. Klik op Nu installeren.

23 Zotero Handleiding Gebruik bronnen in documenten Klik na de installatie op de knop om Firefox te herstarten. 7. Sluit het overzichtsvenster via de sluitknop (kruisje rechtsboven). Na installatie is in MS Word een werkbalk Zotero Bibliographic Management verschenen. Deze werkbalk is in alle tekstverwerkers hetzelfde, maar kan wel op verschillende plaatsen verschijnen: s s In Word 2003 zichtbaar net als alle andere werkbalken. In Word 2007 en Word 2010 onder het menu Invoegtoepassingen. Gebruik van plug-in in Word Een korte beschrijving over het gebruik van de plug-in in Microsoft Word Om met de plug-in te kunnen werken moet s s de plug-in geïnstalleerd zijn. Firefox geopend zijn. Met behulp van de knoppen op de werkbalk kunnen bronverwijzingen en een bronnenlijst gegenereerd worden. Om een bronnenlijst aan te laten maken moeten er eerst één of meerdere bronverwijzingen in de tekst opgenomen zijn. Let op: In Word 2003 is dit een losse, altijd zichtbare werkbalk. In Word 2007 en Word 2010 is deze op het lint zichtbaar onder de tab Invoegtoepassingen. Afbeelding 16: Zotero werkbalk in MS Word Bronverwijzing opnemen Bronverwijzing opnemen in het document. Bronverwijzing bewerken. Bronnenlijst maken van alle bronverwijzingen in het document. Bronnenlijst bewerken. Werkt alle verwijzingen bij wanneer deze in Zotero gewijzigd zijn. Het bijwerken gaat dus niet automatisch! Het dialoogvenster Documentvoorkeuren wordt geopend, zodat een andere stijl gekozen en toegepast kan worden. Verwijdert alle codes. De tekst blijft aanwezig, maar Zotero kan dan niet meer de bronverwijzingen en bronnenlijst bijwerken. Plaats de cursor in het document op de plaatst waar de bronverwijzing moet komen. Klik dan in de werkbalk op de linkerknop insert citation. De eerste keer dat in een Word document een bronverwijzing wordt opgenomen verschijnt er een dialoogscherm met documentvoorkeuren. Hierin kan de te gebruiken citeerstijl gekozen worden. Afhankelijk van deze stijl zijn er opties om de verwijzing in een Wordveld dan wel in voetnoten of eindnoten op te nemen. Ook afhankelijk van de gekozen stijl is de weergave van de verwijzing in het document.

24 22 Zotero Handleiding Gebruik bronnen in documenten Afbeelding 17: Dialoogscherm Documentvoorkeuren Hierna verschijnt een dialoogscherm om de bron uit Zotero toe te voegen. Afbeelding 18: Dialoogscherm Citatie toevoegen/bijwerken Via dit scherm kan de bron geselecteerd worden. Daarnaast een verwijzing naar een bepaalde pagina worden meegegeven door het paginanummer in te typen in het tekstvak. Door op de knop Toon editor te klikken kan bekeken worden hoe de verwijzing in het document er uit gaat zien.

25 Zotero Handleiding Gebruik bronnen in documenten 23 Afbeelding 19: Voorbeeld bronverwijzing in een Word document Bronverwijzing bewerken Plaats de cursor in de bronverwijzing en klik in de werkbalk op de 2e knop van links Edit Citation. Daarna is de werkwijze hetzelfde als bij het opnemen van een bronverwijzing. Bronnenlijst genereren Van de bronverwijzingen in het Word document kan eenvoudig een bronnenlijst gegenereerd worden. Zet de cursor op de plaats waar de bronverwijzing moet komen (meestal aan het eind) en klik dan in de werkbalk op de 3e knop van links insert Bibliography. Zie het voorbeeld hierna. Afbeelding 20: Voorbeeld bronnenlijst (stijl APA) Bronnenlijst bewerken De gegenereerde bronnenlijst bevat de beschrijvingen van alle bronverwijzingen die in het document voorkomen. Via de knop Edit Bibliography kun je ook niet geciteerde bronnen in de lijst opnemen. In het dialoogscherm daarna kunnen bronnen verwijderd, toegevoegd en bewerkt worden. Stijl wijzigen Klik in de werkbalk op de een na laatste knop Set Doc Prefs. Het dialoogscherm Document voorkeuren verschijnt, waarna de gewenste stijl geselecteerd kan worden.

26 24 Zotero Handleiding Uitwisseling met EndNote Uitwisseling met EndNote Gegevens uit EndNote kunnen in Zotero worden opgenomen. Een bibliotheek in Zotero kan naar EndNote worden geëxporteerd. Importeren van EndNote gegevens Hier wordt stap voor stap aangegeven hoe gegevens vanuit EndNote geïmporteerd kunnen worden in Zotero. Zotero kan niet rechtstreeks een EndNote bibliotheekbestand (.enl) inlezen. Conversie is wel mogelijk door eerst vanuit EndNote een exportbestand in de Refman (RIS) stijl te maken en vervolgens dit bestand in Zotero te openen. De werkwijze wordt hierna beschreven voor EndNote X3 maar is voor de eerdere versies identiek. 1. Allereerst dient gecontroleerd te worden of de RefMan stijl in EndNote beschikbaar is. Zo niet dan dient dat eerst te gebeuren. Dat is een eenmalige actie. a) Start EndNote op en kies Edit > Output Style. Afbeelding 21: Dialoogscherm Endnote - Output Styles b) Wanneer RefMan niet in de lijst voorkomt, klik dan op Open Style Manager en selecteer RefMan in de lijst met stijlen.

27 Zotero Handleiding Uitwisseling met EndNote 25 Afbeelding 22: Dialoogscherm EndNote Styles c) Sluit het venster met de stijlen via de sluitknop (kruisje rechtsboven). 2. Kies opnieuw Edit > Output Style en selecteer RefMan (RIS) Export. Afbeelding 23: Endnote Output Styles met RIS export 3. Nu kan de eigenlijke export worden uitgevoerd. a) Selecteer in EndNote alle referenties (All References). Kies File > Export. Afbeelding 24: Dialoogscherm File Export Aanwijzing: Je kunt ook een gedeelte van de referenties selecteren om te exporteren. In dat geval moet je Export Selected References aanvinken. b) Klik op Save. EndNote kan nu gesloten worden.

28 26 Zotero Handleiding Uitwisseling met EndNote 4. De laatste stap is het importeren in Zotero. a) Start Firefox en open Zotero. b) Klik op de knop Acties en kies Importeren. Selecteer het door EndNote gemaakte exportbestand en klik op Openen. In de Zotero bibliotheek is een nieuwe map gemaakt met daarin de referenties. Aanwijzing: De naam van de map met de geïmporteerde referenties wordt door Zotero gegenereerd. Uiteraard kan deze naam gewijzigd worden en ook kunnen de referenties hierin naar andere mappen verplaatst worden. Exporteren naar EndNote Stap voor stap wordt hier uitgelegd hoe je Zotero gegevens kunt exporteren naar EndNote. Allereerst wordt vanuit Zotero een exportbestand in de Refman (RIS) formaat aangemaakt en dit bestand wordt vervolgens in EndNote X3 mgeïmporteerd. 1. Het maken van een exportbestand vanuit Zotero. a) Start Firefox en open Zotero. b) Selecteer de bibliotheek (of een collecti). Geef een rechtermuisklik en kies Bibliotheek exporteren. Het dialoogvenster Exporteren verschijnt. Afbeelding 25: Dialoogscherm Zotero Exporteren c) Selecteer het formaat RIS en klik op OK. d) Geef in het dan volgende dialoogvenster de lokatie en de naam van het exportbestand op. Klik op Opslaan. 2. Importeren van het RIS bestand in EndNote. a) Start EndNote op en kies File > Import. Het dialoogvenster Import verschijnt.

29 Zotero Handleiding Uitwisseling met EndNote 27 Afbeelding 26: Dialoogscherm EndNote import b) Selecteer het te importeren bestand. Kies als import optie Reference Manager (RIS). Klik op Import.

30 28 Zotero Handleiding Oefeningen Oefeningen Dit gedeelte bevat een aantal oefeningen in het downloaden van bibliografische informatie en het opnemen hiervan in documenten. Oefening 1: Referentie boek Ga naar de site van Amazon Selecteer een boek. Sla dit boek op in Zotero via het icon in de adresbalk. Oefening 2: Referentie krantenartikel Ga naar de New York Times site Selecteer een artikel. Sla dit artikel op in Zotero via het icon in de adresbalk. Oefening 3: Referentie meerdere artikelen Ga naar Google Scholar Voer een zoekactie uit op het woord euro. Klik in de ardesbalk op het icoon om op te slaan in Zotero. Vink enkele keuzes aan in het dialoogverster dat daarna verschijnt en sla deze in Zotero op. Oefening 4: Referentie via uniek identificatienummer Klik in het Zoterovenster op de knop om een object via een uniek identificatienummer toe te voegen. Voeg via deze weg de volgende objecten toe: s Boek met ISBN nummer: s Wetenschappelijk artikel met DOI: /jmbi s Wetenschappelijk artikel met PubMed ID: Oefening 5: Referentie in MS Word plaatsen Start MS Word op en sleep een van de bronnen vanuit de Zotero bibliotheek naar Word. Oefening 6: Referentie in Google Docs plaatsen Begin een nieuw document in GoogleDocs (hiervoor is wel een account vereist). Sleep een paar bronnen vanuit Zotero naar dit document.

31 Zotero Handleiding Bijlagen 29 Bijlagen Digitale Databanken Een overzicht van een aantal bekende digitale databanken. Databanken Veel grote bekende databanken hebben een integratie met Zotero. In dat geval is voor het toevoegen van een referentie aan de Zotero Bibliotheek maar één klik nodig. Tabel 1: Digitale databanken Naam Google Scholar HBO Kennisbank JSTOR ProQuest SpringerLink Cambridge Scientific Abstracts (CSA) Zotero integratie Toegang via heeft voor een aantal veel geraadpleegde databanken een contract afgesloten. Hier kun je betrouwbare en kwalitatief hoogwaardige informatie vinden die aansluit bij de studies van Saxion. Met je Saxion-account kun je overal inloggen op deze databanken, ook thuis. De toegang dient te verlopen via de Digitale Bibliotheek Saxion ( Tips Een aantal tips voor het gebruik van Zotero. Tip 1: serie bronnen aanmaken via kopieren Wanneer handmatig een aantal bronnen moeten worden toegevoegd die veel overeenkomsten vertonen is het handig om eerst een bron aan te maken en daarvan de velden in te vullen die steeds dezelfde waarde hebben. Vervolgens kan een kopie hiervan gemaakt worden door de bron te selecteren, rechter muisklik en dan uit het context menu kiezen Kopie maken van geselecteerd object. Daarna de afwijkende velden invullen. Tip 2 : bronverwijzing per versturen Een bronverwijzing naar iemand per sturen? Maak een nieuw bericht aan en sleep de bron in het venster. Werkt in ieder geval met Lotus inotes en Microsoft Outlook (Express). Tip 3 : indexeren van pdf bestanden Zotero kan pdf documenten indexeren en doorzoekbaar maken. Deze optie staat default uit en kan ingeschakeld worden via de Zotero Voorkeuren > tabblad Zoeken. Het installeren van het

32 30 Zotero Handleiding Bijlagen externe programma pdfotext kan hier volledig automatisch. Voor meer informatie hierover zie Tip 4 : Laatst toegevoegde bronnen zoeken het komt vaak voor dat nieuwe bronnen worden toegevoegd zonder deze in een verzameling te stoppen of van een label te voorzien. Ga om deze terug te vinden als volgt te werk. Kies Uitgebreid zoeken, Voeg als zoekcriterium toe Datum van toevoegen > is na > datum invullen. Of kies voor Datum van toevoegen > is in de laatste > weken / maanden. Deze zoekopdracht kun je ook bewaren voor hergebruik later. Zotero Backup en Restore Een beschrijving van de datalocatie en backup/restore mogelijkheden. Zotero datalocatie De Zotero bibliotheek bestaat uit diverse bestanden en mappen. Deze verzameling wordt standaard opgeslagen in de map Zotero binnen het Firefox profiel. In deze map Zotero zitten twee onderdelen die voor de gegevensopslag zeer belangrijk zijn, het bestand zotero.sqlite en de map storage. Het bestand zotero.sqlite bevat het grootste deel van de data: broninformatie, aantekeningen, labels, enz. De map storage bevat alle attachments: pdf's, snapshots van webpagina's, audio bestanden en andere geïmporteerde betanden. De snelste en meest betrouwbare manier om de Zotero data map te vinden is via Zotero zelf. Open Zotero, ga naar Voorkeuren en dan het tabblad Geavanceerd. Klik op de knop Opslagmap tonen. De Zotero map wordt dan in de Windows verkenner geopend. Backup maken Zotero maakt automatisch een backup van de database zotero.sqlite. Deze backup met de naam zotero.sqlite.bak wordt gemaakt wanneer de laatste backup meer dan 12 uur oud is. Wanneer je een fout maakt, bijvoorbeeld door onbedoeld een onderdeel te verwijderen, dan kun je deze weer terughalen uit de laatste backup. Wanneer de bibliotheek ook op de server van Zotero wordt opgeslagen en gesynchroniseerd, dan staat daar natuurlijk ook een goede kopie welke in geval van nood gebruikt kan worden. Daarnaast is het verstandig om regelmatig een afzonderlijke backup van de gehele datamap te maken en deze elders te bewaren. Hiervoor moet je eerst de locatie van de Zotero map bepalen. Sluit daarna Firefox af. Kopieer daarna de gehele Zotero map op een ander opslagmedium. Restore Wanneer er iets ernstigs met de computer, harddisk of de Zoteromap gebeurt dan zijn de herstelmogelijkheden afhankelijk van de wijze waarop Zotero is ingericht. Wanneer je van een Zotero account gebruik maakt staat de bibliotheek ook op de server van Zotero. In dat geval kun je Zotero opnieuw installeren, de accountgegevens instellen en de synchronisatie starten. Na enige tijd staat de bibliotheek weer op de lokale computer. Moet je gebruik maken van de externe backup dan kun je eenvoudig de inhoud van de backupmap terug kopieren naar de actieve Zotero datamap. Zorg er wel voor dat Firefox is afgesloten voordat je de kopieeractie start.

33 Zotero Handleiding Woordenlijst 31 Woordenlijst APA Een standaard van de American Psychology Association voor bronverwijzingen en bronnenlijsten. Bron Een bron is een hoeveelheid informatie die als één geheel wordt aangeboden. Voorbeelden van bronnen zijn: boek, tijdschriftartikel, websitepagina, blogartikel,... Bronbeschrijving Een bronbeschrijving is samenvatting van de bron, meestal bestaande uit titel, auteur(s), datum uitgave,... Bronnenlijst Een bronnenlijst is een overzicht van alle bronnen die geraadpleegd zijn of waaruit geciteerd wordt. De bronnenlijst wordt meestal aan het eind van een document geplaatst. In rapporten en verslagen dient er in de tekst naar deze bronnen verwezen te worden. wanneer de bronnen uitsluitend uit literatuur bestaat wordt deze ook wel literatuurlijst of bibliografie genoemd. Bronverwijzing Een bronverwijzing is verwijzing in de tekst naar een bepaalde bron (boek, tijdschriftartikel, webpagina, blog,...). In sommige gevallen bevat de verwijzing ook de plaats binnen de bron in de vorm van bijvoorbeeld het paginanummer wanneer de bron een boek is. DOI Digital Object Identifier. Een uniek blijvend link voor een bestand op het internet. Zelfs als het internetadres wijzigt, zal het bestand teruggevonden kunnen worden dankzij een systeem waar dit nummer centraal in een databank opgeslagen wordt, en waarbij de gebruiker doorverwezen wordt naar de huidige locatie van het bestand. ISBN Internationaal Standard Book Number. Een uniek nummer voor een boek. ISSN International Standard Serial Number. Een uniek identificatienummer voor publicaties in tijdschriften. Plug-in Een aanvulling, uitbreiding op een ander computerprogramma. PubMed Een zoekmachine voor medische artikelen en boeken. Stijl Een stijl is de wijze waarop een bronverwijzing, bronbeschrijving en bronnenlijst wordt weergegeven. Worldcat Catalogus van bibliotheekcollecties. Geeft toegang tot de collecties en diensten van meer dan bibliotheken over de hele wereld.

34 32 Zotero Handleiding Colofon Colofon Zotero - referentiemanager Enschede, M.H. Tromplaan 28, 7513 AB Enschede Website: Auteur: Ben Welman info@softwijs.nl Editie Editie Totstandkomingsproces Deze gids is gemaakt conform het DITA 1.2 model ( De bron van elk onderdeel in deze gids is een afzonderlijk XML bestand. Voor de gids zijn deze onderdelen tot een geheel geassembleerd. De XML editor was Oxygen 12.2 ( en de verwerking is gedaan met de DITA Open Toolkit Hierbij is gebruik gemaakt van XEP 4.3 van RenderX ( voor het maken van het pdf bestand en van de Toolkit plug-in van Dita4publishers ( voor het maken van het epub bestand. De boekomslag is gemaakt met Adobe Photoshop CS5 ( Via dit verwerkingsproces is deze gids vanuit dezelfde bronbestanden leverbaar in de volgende formaten: epub, mobi, pdf, chm (Windows help), xhtml, scorm. Copyright Deze gids van is in licentie gegeven volgens een Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.