Collectieve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? drs. Frank Cordewener AAG en dr. Siert Vos Actuariaatcongres VSAE 27 februari 2013
|
|
- Guido Aerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Collectieve Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? drs. Frank Cordewener AAG en dr. Siert Vos Actuariaatcongres VSAE 27 februari 2013
2 Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? 2 Agenda 1. Verplichtstelling 2. Doorsneepremie 3. Solidariteit: risicodeling vs. herverdeling
3 1. Verplichtstelling 3 1. Verplichtstelling
4 1. Verplichtstelling 4 Meningen over verplichtstelling Bron: Fieke van der Lecq en Onno Steenbeek (Erasmus Universiteit Rotterdam)
5 1. Verplichtstelling 5 De Grote
6 1. Verplichtstelling 6 En de Kleine
7 1. Verplichtstelling 7 De witte vlekken
8 1. Verplichtstelling 8 Schaalvoordelen kosten
9 1. Verplichtstelling 9 Schaalvoordelen: verzekeraars tot 6x duurder Bron: Fieke van der Lecq en Onno Steenbeek (Erasmus Universiteit Rotterdam)
10 1. Verplichtstelling 10 Onderzoek PWC in opdracht van verzekeraars (2009) Opmerking: De 21 grootste pensioenfondsen (waar 2 / 3 van alle Nederlanders verzekerd is) zijn buiten onderzoek gelaten. Het onderzoek vergelijkt de grote verzekeraars met de kleine pensioenfondsen.
11 1. Verplichtstelling 11 Schaalvoordelen beleggingen
12 1. Verplichtstelling 12 Geen concurrentie op arbeidsvoorwaarde pensioen
13 1. Verplichtstelling 13 Solidariteit
14 1. Verplichtstelling 14 Lasten verplichtstelling Verplichtstelling Beperking vrijheid Geen met persoonlijke financiële Doorsneepremie Omslagelement Verstoring arbeidsmarkt
15 2. Doorsneepremie Doorsneepremie
16 2. Doorsneepremie 16 Effecten doorsneepremie 70% Percentage van jaarsalaris dat in doorsneesysteem vooruitbetaald wordt 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% - 10% Lee2ijd Doorsneepremie 22-62
17 2. Doorsneepremie 17 Effecten doorsneepremie (vergrijzing) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Percentage van jaarsalaris dat in doorsneesysteem vooruitbetaald wordt 0% - 10% Lee2ijd Doorsneepremie Vergrijzing 25-65
18 2. Doorsneepremie 18 Effecten doorsneepremie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Percentage van jaarsalaris dat in doorsneesysteem vooruitbetaald wordt 0% - 10% Lee2ijd Doorsneepremie Vergrijzing Lagere inkomens in vergrijsd bestand
19 3. Solidariteit in pensioencontracten Solidariteit in pensioencontracten
20 3. Solidariteit in pensioencontracten 20 Solidariteit Solidariteit in pensioenen: pensioen, inleg en uitbetaling niet per sé gekoppeld. Individueel pensioen: inleg en rendement daarop bepalen uitbetaling. Waarom überhaupt solidariteit? Verzekeringswaarde van het risicodeling
21 3. Solidariteit in pensioencontracten 21 Grenzen aan solidariteit? Vertrouwen in het systeem: zit er genoeg geld in de pot zodat ik later ook nog wat krijg? Zijn ook nog bereid voor mij te betalen als het in de toekomst mis gaat?
22 3. Solidariteit in pensioencontracten 22 Grenzen aan solidariteit? Zijn pensioenfondsen Ponzi Schemes?
23 3. Solidariteit in pensioencontracten 23 Risicodeling vs. herverdeling (1) Risicodeling: ex ante concept, afspraak vooraf om schokken gezamenlijk op te vangen Herverdeling: ex post, overheveling van de ene deelnemer naar de andere. Welk is het juiste voor pensioenen?
24 3. Solidariteit in pensioencontracten 24 Risicodeling vs. herverdeling (2) Risicodeling heec ex ante toegevoegde waarde voor álle deelnemers ( Rawlsian veil of ignorance ) Ná een schok: risicodeling verandert in herverdeling. Ex post zijn er winnaars en verliezers van risicodeling
25 3. Solidariteit in pensioencontracten 25 Grenzen aan solidariteit Vrijwillig deelnemen in fonds? Het is denkbaar dat een vrijwillig fonds leegloopt, terwijl doorgaan ex ante voor alle welvaartswinst oplevert. Verplichtstelling goed idee?
26 3. Solidariteit in pensioencontracten 26 Ex-post perspectief
27 3. Solidariteit in pensioencontracten 27 Ex-Ante perspectief
28 3. Solidariteit in pensioencontracten 28 Verzekeringswinst (2) 0,08 Welvaartsverschil collec=ef - individueel 0,06 0,04 0,02-0, ,04 Premie - 0,06 Ex Post Ex Ante
29 Vragen? 29
30 Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? 30 Nieuwe pensioencontracten Momenteel: nominaal incompleet contract Discussie over een andere discontovoet: verwacht rendement?
31 Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? 31 Huidig contract (1)
32 Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? 32 Huidig contract (2)
33 Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? 33 Discontovoet verwacht rendement (1)
34 Pensioenen: Aan de grenzen van Solidariteit? 34 Discontovoet verwacht rendement (2)
Solidariteit: sterkmaker of splijtzwam?
Solidariteit: sterkmaker of splijtzwam? VSAE Congres 27 februari 2013 Dick Boeijen 1 Het begrip solidariteit heeft vele gezichten Als we het containerbegrip solidariteit fileren Collectiviteit Risicodeling
Nadere informatieWat is er aan de hand moet onze pensioenen?
Wat is er aan de hand moet onze pensioenen? Casper van Ewijk, Netspar & University of Amsterdam KNAW Symposium, 9 januari 2014, Amsterdam Agenda Wat is een pensioen? Goed pensioen is een risicovol pensioen
Nadere informatieFieke van der Lecq Cordares-leerstoel Pensioenmarkten. Pensioenforum 2011 Rotterdam, 28 september 2011
Verplichtstelling van pensioenen Fieke van der Lecq Cordares-leerstoel Pensioenmarkten Pensioenforum 2011 Rotterdam, 28 september 2011 Verplichtstelling: wat / welke? Spraakverwarring Verplichte deelname:
Nadere informatieOudedagsvoorziening nu en straks. Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam
Oudedagsvoorziening nu en straks Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam SER, 24 juni 2014 Agenda Internationaal perspectief Probleemanalyse Houdbaarheid Maatschappelijke trends Keuzes voor
Nadere informatieESB-congres 2007 Duurzame marktwerking in de pensioensector
ESB-congres 2007 Duurzame marktwerking in de pensioensector Fieke van der Lecq EUR & NMa* * Disclaimer / persoonlijke titel etc. De pensioensector als markt Pensioenproductie: verschillende schakels in
Nadere informatieDE WAARDE VAN SOLIDARITEIT OVER HET DRAAGVLAK VOOR HERVERDELING IN HET COLLECTIEF PENSIOEN
DE WAARDE VAN SOLIDARITEIT OVER HET DRAAGVLAK VOOR HERVERDELING IN HET COLLECTIEF PENSIOEN Wim van Oorschot Centrum voor Sociologisch Onderzoek / EDAC KU Leuven Pensioenfederatie, 7 november, 2013 1 STELLING
Nadere informatieDe doorsneepremie ZO DENKEN WIJ ER OVER. De doorsneepremie. De doorsneepremie
Zo denken wij er over is een uitgave van ABP Corporate Communicatie. Voor meer informatie verwijzen wij u naar www.abp.nl. september 2007 ZO DENKEN WIJ ER OVER Collectief versus individueel Juridische
Nadere informatieNetspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1
Netspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1 Brug mogelijk tussen twee werelden? Collectieve risicodeling, je moet het niet willen! Bijna geen meerwaarde meer Complex Niet te waarderen Je doet aan herverdeling
Nadere informatieRegeerakkoord en nieuw pensioencontract. Theo Langejan 15 november 2017
Regeerakkoord en nieuw pensioencontract Theo Langejan 15 november 2017 2 Verwachtingen worden onvoldoende waargemaakt Er zijn spanningen tussen generaties Stelstel sluit niet meer aan op de veranderende
Nadere informatieNaar een nieuw pensioencontract
Naar een nieuw pensioencontract Kees Goudswaard Montae Pensioenbijeenkomst werkgevers, Utrecht, 31 mei 2018 Bij ons leer je de wereld kennen Overzicht Sterke en zwakke punten van het huidige stelsel SER
Nadere informatieSpoorboekje. Pensioenakkoord Waar ging dat ook al weer over? Hoofdlijnen no33e Welke type contracten zijn denkbaar? Lenteakkoord Wat betekent dat?
Spoorboekje 1 Pensioenakkoord Waar ging dat ook al weer over? 2 Hoofdlijnen no33e Welke type contracten zijn denkbaar? 3 Lenteakkoord Wat betekent dat? 4 Cao onderhandelingstafel Werk aan de winkel! 1
Nadere informatieDe dekkingsgraad van het Pensioenfonds is bijna elke maand anders. Dat komt vooral door de rentestand en onze beleggingsopbrengsten.
Nieuwsbrief Ballast Nedam Pensioenfonds September 2013 Tijd voor een nieuwsbrief van uw Pensioenfonds. Er gebeurt veel in de Nederlandse pensioenwereld; dat kan u bijna niet zijn ontgaan. In onze vorige
Nadere informatiePensioencontract in transitie: juridische en fiscale aspecten. René Maatman & Bastiaan Starink
Pensioencontract in transitie: juridische en fiscale aspecten René Maatman & Bastiaan Starink Agenda Afschaffing doorsneesystematiek, en dan...? Gevolgen voor het pensioencontract Een nieuw pensioencontract,
Nadere informatieZelfstandigen Zonder Pensioen
Zelfstandigen Zonder Pensioen Netspar Anniversay Meeting 25 maart 2009 Fieke van der Lecq, Erasmus School of Economics Alwin Oerlemans, Cordares De uitdaging Probleem Zzp-ers hebben veelal geen pensioen!
Nadere informatiePENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE
PENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE PENSIOEN IS AANVULLING OP AOW Lijfrente Salaris 100% Pensioen Staatspensioen (AOW) 2 AOW, VOLKSVERZEKERING (1) Voorziet in MINIMUM
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieEen nominaal toetsingskader voor pensioenen met reële ambities: anomalie of poldervondst?
Een nominaal toetsingskader voor pensioenen met reële ambities: ALM Conferentie anomalie of poldervondst? Prof. dr Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Netspar Amsterdam, 2 april 2008 Nederlands
Nadere informatieBijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2. Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13
Bijlagen Pensioenen: solidariteit en keuzevrijheid Stella Hoff Inhoud Bijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2 Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13 Bijlagen SCP-publicatie Pensioenen:
Nadere informatieIs er iets mis met doorsneepremie??? Adri Jansen AAG mr. Tom Dimmendaal
Is er iets mis met doorsneepremie??? Adri Jansen AAG mr. Tom Dimmendaal februari 2014 Is er iets mis met doorsneepremie??? Pensioen staat de laatste jaren veel meer in de schijnwerpers dan in de daaraan
Nadere informatieDe opmars van (C)DC een onomkeerbare trend?
De opmars van (C) een onomkeerbare trend? Kennissessie Pensioenfederatie Jaarcongres 2017 René van de Kieft (MN) en Roel Beetsma (MN leerstoel UvA) Mei 2017 Agenda 1. Inleiding 2. DB vs. Kennissessie DB
Nadere informatiePensioenscenario s in het licht van de komende verkiezingen. Emile Soetendal 10 januari 2017
Pensioenscenario s in het licht van de komende verkiezingen Emile Soetendal 10 januari 2017 2 Tsunami van politieke partijen voor komende verkiezingen De kiesraad heeft voor de Tweede Kamer verkiezingen
Nadere informatieQuiz. Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee
Quiz Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee 2 de pijler SP PvdA GroenLinks CDA 50Plus ChristenUnie SGP D66 VVD PVV Verdere versobering Doorsneepremie Contract Max 40,4% aftrekbaar
Nadere informatieStabiele pensioenen - stabiele economie FTK macro-economisch bezien
10e ALM Conferentie Stabiele pensioenen - stabiele economie FTK macro-economisch bezien Prof. dr Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Amsterdam, 4 april 2007 FTK: bewezen succes Stille revolutie
Nadere informatieDe bus is goedkoper dan de taxi Over uitvoeringskosten van pensioenregelingen. Ewoud Stam
De bus is goedkoper dan de taxi Over uitvoeringskosten van pensioenregelingen Ewoud Stam Agenda Inleiding Onderzoek uitvoeringskosten Wat niet is onderzocht Schaal en eenvoud kostenbesparend 9 september
Nadere informatie- 1. afschaffing van doorsneepremiesystematiek
Aan de besturen van VNO-NCW, MKB, LTO, Bouwend Nederland, FNV, CNV, VCP, HZC Aan de leden van de commissie SZW en/of pensioenwoordvoerders politieke partijen 2 e Kamer 29 mei 2017 Mevrouw, Mijnheer, De
Nadere informatieHet 2020-plan van Klijnsma in vogelvlucht
Het 2020-plan van Klijnsma in vogelvlucht De perspectiefnota vanuit een praktisch perspectief Raimond Schikhof Waarom naar een nieuw perspectief? De arbeidsmarkt verandert Lage rente, financiële crisis
Nadere informatieBedrijfstakpensioenfondsen: wat doen ze, en wat niet? www.vb.nl
Bedrijfstakpensioenfondsen: wat doen ze, en wat niet? www.vb.nl inhoud 01 De voor- en nadelen van bedrijfstakpensioenfondsen op een rij 02 Wat zijn de voordelen? 05 Wat zijn de nadelen? 07 Aanvullende
Nadere informatieTijd om open kaart te spelen
Tijd om open kaart te spelen Casper van Ewijk Pensioen overzicht (UPO) U bent 40 en heeft inkomen 50.000 Als u blijft werken komt uw pensioen uit op 35.000 (incl AOW) Tijd om open kaart te spelen Pensioen
Nadere informatieIs er iets mis met de doorsneepremie???
Is er iets mis met de doorsneepremie??? Adri Jansen AAG en mr. Tom Dimmendaal, beiden partner bij Sprenkels en Verschuren Rubriek: Stelsel Geplaatst op 27-02-2014 Pensioen staat de laatste jaren veel meer
Nadere informatieOntwikkelingen in de Nederlandse pensioensector
Ontwikkelingen in de Nederlandse pensioensector Fieke van der Lecq Olaf Sleijpen VVD Partijcommissie Werk & Inkomen Den Haag, 23 juni 2008 Agenda Overzicht Nederlandse pensioenstelsel Nederland vergrijst
Nadere informatieZorgverzekering een zorg?
Prof. C.N. Teulings 2007 Zorguitgaven in Nederland en VS % BBP 18 16 14 12 10 8 6 4 2 Ontwikkeling Zorguitgaven als % GDP (OECD-definities) VS (totaal) Nederland (totaal) VS (publiek) Nederland (publiek)
Nadere informatieNieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken?
Nieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken? UNETO-VNI 3 oktober 2017 Emile Soetendal 2 Reisschema voor vandaag 1. Voor welk probleem zoeken we een oplossing? 2. Randvoorwaarden Pensioenfederatie
Nadere informatieRESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL. Vraag 1
RESULTATEN ENQUÊTE CONSULTATIE NIEUW FTK ACTUARIEEL Vraag 1 Onder het huidige FTK krijgen pensioenfondsen te maken met de zogenaamde beleggings -spagaat: aan de ene kant kan er weinig risico worden genomen
Nadere informatie5 plussen van collectief pensioen
5 plussen van collectief pensioen Inhoudsopgave Waarom is uw pensioenregeling verplicht? 4 Invloed op uw pensioen 4 5 plussen van collectief pensioen 4 +1: Een goed pensioen voor ál uw werknemers 5 +2:
Nadere informatieFacts & Figures uitwerking Pensioenakkoord
Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting
Nadere informatieOp koers blijven voor een goed pensioen: een update van het bestuur
Op koers blijven voor een goed pensioen: een update van het bestuur Agenda Stand van zaken PPF APG: kerngegevens, beleggingsresultaten dekkingsgraadontwikkeling Deelnemerstevredenheidsonderzoek Effecten
Nadere informatieZorguitgaven een zorg?
Prof. C.N. Teulings Zorguitgaven in Nederland en VS % BBP 18 16 14 12 10 8 6 4 Ontwikkeling Zorguitgaven als % GDP (OECD-definities) VS (totaal) Nederland (totaal) VS (publiek) Nederland (publiek) 2 0
Nadere informatieVerlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatieIs een life-cycle pensioen te conservatief? Een vergelijking van de risicoallocatie in nftk en duaal systeem
Is een life-cycle pensioen te conservatief? Een vergelijking van de risicoallocatie in nftk en duaal systeem Kees Bouwman Cardano Risk Management Working paper Voorlopige versie: commentaar welkom, 16
Nadere informatieGaranties in een nieuw perspectief. PensioenEvent 2015
Garanties in een nieuw perspectief PensioenEvent 2015 Programma 1. Herverdeling risico s. 2. Uitkeringsfase: premie- en kapitaalovereenkomst. 3. Extra mogelijkheid: de pensioenknip. 4. Doorbeleggen na
Nadere informatieSolidariteit tussen generaties of generatiegevecht pensioen?
Faculteit der Rechtsgeleerdheid Solidariteit tussen generaties of generatiegevecht pensioen? Stichting Instituut GAK 12 december 2016 Prof. mr. drs. Mark Heemskerk, Hoogleraar pensioenrecht Radboud Universiteit
Nadere informatieKeuzevrijheid versus maatwerk. Seminar Eindspel naar een nieuw pensioenstelsel Erasmus Universiteit Rotterdam, 16 juni 2016 Niels Kortleve
Keuzevrijheid versus maatwerk Seminar Eindspel naar een nieuw pensioenstelsel Erasmus Universiteit Rotterdam, 16 juni 2016 Niels Kortleve Boodschappen Meer heterogeniteit, meer data, meer differentiatie
Nadere informatieAfschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk
20181120-XX Afschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk Casper van Ewijk (Universiteit van Amsterdam en Netspar) Kamerbrief: 10 stappen Het kabinet gaat de komende maanden aan de slag
Nadere informatieFacts & Figures uitwerking Pensioenakkoord
Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting
Nadere informatieOrganogram. Buitengewone leden BPMS. Leden BPMS. Vergadering van Afgevaardigden BPMS. BPMS-bestuur. toezicht inhoud regeling. Toezicht.
Organogram Leden BPMS Buitengewone leden BPMS BPMS-bestuur Vergadering van Afgevaardigden BPMS Raad Raad van van Toezicht Toezicht toezicht inhoud regeling verantwoording SPMS-bestuur 1 Ortec ALM Organogram
Nadere informatieVerlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatieVerlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatieGeef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening. Position paper: Toekomst pensioenstelsel
Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening Position paper: Toekomst pensioenstelsel Publicatiedatum: juni 2016 Autoriteit Financiële Markten De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante
Nadere informatieDe toekomst van ons pensioen
De toekomst van ons pensioen Verdieping inbreng in De Nationale Pensioendialoog Peter Borgdorff PFZW 18 maart 2015 L e a d e r s h i p E n t r e p r e n e u r s h i p Ste wa r d s h i p info@nyenrode.nl
Nadere informatieIVP OPF seminar Jeroen Koopmans, 10 oktober 2017 Actuariële redenen voor een grondige stelselherziening
IVP OPF seminar 2017 Jeroen Koopmans, 10 oktober 2017 Actuariële redenen voor een grondige stelselherziening Wat was er ook alweer mis met het huidige stelsel? SER-advies Toekomst Pensioenstelsel (02-2015)
Nadere informatiePensioen vanaf.. Impact sociaal akkoord op pensioenregelingen. drs. Rajish Sagoenie, Actuaris AG. Aon Hewitt Consulting Retirement Actuarial Services
Pensioen vanaf.. Impact sociaal akkoord op pensioenregelingen drs. Rajish Sagoenie, Actuaris AG Agenda Waarom Pensioenakkoord? Inhoud Pensioenakkoord Wat doen we ermee? Oplossingsrichtingen Hoe nu verder?
Nadere informatieToekomst pensioenstelsel Dialoog over trends en prioriteiten. David van As directeur bestuursbureau bpfbouw 24 juni 2014
Toekomst pensioenstelsel Dialoog over trends en prioriteiten David van As directeur bestuursbureau bpfbouw 24 juni 2014 Kerngegevens bpfbouw eind 2013 806.000 (ex)werknemers 11.600 werkgevers 39 miljard
Nadere informatieHOUDBAARHEID PENSIOEN
Actuaris dag 2013 HOUDBAARHEID PENSIOEN Prof. Dr. Erik Lutjens HOUDBAARHEID VERPLICHTSTELLING Onderzoek Expertisecentrum Pensioenrecht Vrije Universiteit Amsterdam - www.rechten.vu.nl/ expertisecentrumpensioenrecht
Nadere informatieLanger werken voor het pensioen
Langer werken voor het pensioen Casper van Ewijk CPB Universiteit van Amsterdam Rotterdam, 20 mei 2005 Oudedag in discussie Nederland verwelkomt de 2,5 miljoenste AOW-er en het aantal zal stijgen tot 4,5
Nadere informatieSolidariteit en ons pensioen!
Solidariteit en ons pensioen! We hebben iets te verliezen, dus op de bres! De Dag van de Actuaris 1 oktober 2013 PGGM, Jan Tamerus Agenda De succesnummers De keuzes van toen nader toegelicht Sterkmaker
Nadere informatieDe waarde van intergenerationeel risico delen in pensioencontracten. 1 december Bas J.M. Werker
De waarde van intergenerationeel risico delen in pensioencontracten 1 december 2016 Bas J.M. Werker Gedachtenexperiment In juni 2017 schrijft de nieuwe coalitie: we herzien het pensioenstelsel grondig,
Nadere informatiePENSIOEN. Alex Ter Horst Ruud Derksen. 2 april Advocaten pensioenrecht
PENSIOEN Alex Ter Horst Ruud Derksen Advocaten pensioenrecht 2 2 april 2019 3 so li da ri teit (de; v) 1gevoel van een-zijn met anderen; = saamhorigheid 4 5 Oktober 2017 regeerakkoord: persoonlijke pensioenpotten
Nadere informatieBerekeningen geven inzicht in effecten risico s op variabele pensioenuitkering. Agnes Joseph & Miriam Loois
Berekeningen geven inzicht in effecten risico s op variabele pensioenuitkering Agnes Joseph & Miriam Loois Sociale partners en besturen staan nu voor keuzes De Wet Verbeterde Premieregelingen maakt doorbeleggen
Nadere informatieDe fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt. Workshop 9 mei 2012
De fiscale aspecten van het pensioenakkoord: het is lastiger dan het lijkt Workshop 9 mei 2012 Programma De aanleiding en het pensioenakkoord op hoofdlijnen Aanpassingsmechanismes Fiscale pensioenkader
Nadere informatieDebatmanifestatie Pensioenen WELKOM. Senioren
Debatmanifestatie Pensioenen WELKOM Senioren Toetsingscriteria Debatmanifestatie Volgens welke criteria toetsen seniorenorganisaties een nieuw pensioenstelsel? 1. Ambitie 2. Solidariteit en collectiviteit
Nadere informatiee. academische en onderwijs evenementen
e. academische en onderwijs evenementen Academische evenementen 28-01-2015 International Pension Workshop 124 65 59 64 10 6 41 3 01-10-2015 Pension Day 71 39 32 49 12 6 3 1 Totaal 195 104 91 113 22 12
Nadere informatieStand van zaken in het debat over de toekomst van de pensioenen
Stand van zaken in het debat over de toekomst van de pensioenen Kees Goudswaard Pensioenvraagstukken in de kabinetsformatie, Amsterdam, 27 januari 2017 Bij ons leer je de wereld kennen Sterke punten stelsel
Nadere informatieEen sterke tweede pijler Naar een toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensioenen
Een sterke tweede pijler Naar een toekomstbestendig stelsel van aanvullende pensioenen Commissie Toekomstbestendigheid Aanvullende Pensioenregelingen Prof. dr. K.P. Goudswaard (voorzitter) Prof. dr. R.M.W.J.
Nadere informatieDoorsneesystematiek in pensioenen onder druk?
Doorsneesystematiek in pensioenen onder druk? Marcel Lever Rotterdam, 28 februari 2014 Agenda 1. Doorsneesystematiek leidt tot herverdeling 2. Omvang herverdeling 3. Alternatieven doorsneesystematiek 4.
Nadere informatiePensioenbijeenkomst Abvakabo FNV Het pensioen van nu en de toekomst in zicht November 2010. Welkom
Pensioenbijeenkomst Abvakabo FNV Het pensioen van nu en de toekomst in zicht November 2010 Welkom Waar willen wij het met elkaar over hebben? Pensioen anno 2010 Stand van Zaken AOW en Pensioenakkoord 4
Nadere informatieVerlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers?
Verlenging van uw pensioencontract: wat verandert er voor u en voor uw werknemers? De verlenging van uw contract U ontvangt voor de verlenging van de pensioenregeling voor uw werknemers een voorstel voor
Nadere informatieRISICOBEREIDHEIDSONDERZOEK
RISICOBEREIDHEIDSONDERZOEK PPF APG Pieter Kasse / Manja Rietjens 15/16/17 januari 2014 RISICOBEREIDHEIDSONDERZOEK ONDER DEELNEMERS AANLEIDING ONDERZOEK Inzicht in (risico)voorkeuren van deelnemers en gepensioneerden
Nadere informatiePitches Zomercongres 25 juni 2015
Pitches Zomercongres 25 juni 2015 Digitale informatie - Martijn Leppink Digitale Tool TKP - Koos Lieffijn Het Financieel Paspoort - Résalieke Vlieger Vernieuwd mijn pensioenoverzicht.nl - Ronald Gort Digitaal
Nadere informatieOp weg naar een reëel kader voor pensioenfondsen
Op weg naar een reëel kader voor pensioenfondsen ALM-seminar VBA 6 november 2008 Niels Kortleve 1Act_P08043 Mijn boodschappen voor vandaag We moeten stoppen met denken in nominale termen (en dus ook met
Nadere informatieZelfstandigen zonder pensioen(fonds)
Zelfstandigen zonder pensioen(fonds) Fieke van der Lecq, APG-leerstoel, EUR/ESE Alwin Oerlemans, APG PensioenNetwerkGroep Amsterdam, 16 september 2014 PROGRAMMA Terugblik op dit (politieke) dossier Wat
Nadere informatiePensioen van de toekomst?
Pensioen van de toekomst? De toekomstbestendigheid van het pensioencontract Een verkenning Marianne van Gelder 22 september 2009 2 Inhoud van de presentatie 1. Inleiding 2. Huidig pensioencontract 3. Wat
Nadere informatieDoorsneesystematiek in pensioenen onder druk?
Doorsneesystematiek in pensioenen onder druk? Marcel Lever Utecht, 2 april 2014 Agenda 1. Doorsneesystematiek leidt tot herverdeling 2. Omvang herverdeling 3. Alternatieven doorsneesystematiek 4. Overgangskosten
Nadere informatie12 VRAGEN over pensioen
12 VRAGEN over pensioen Q&A s voor dieren artsassistenten 12 vragen Inhoudsopgave 01 Waarom bouw ik bij Pensioenfonds Zorg en Welzijn pensioen op? 3 02 Kan ik ervoor kiezen om geen pensioen op te bouwen?
Nadere informatieMeer zelf doen voor een goed pensioen? Maarssen, 28 september 2012 Paul Schnabel Sociaal en Cultureel Planbureau Universiteit Utrecht Een goed idee? Ik ga sparen. Je moet zelf voor je pensioen zorgen Sywert
Nadere informatieDe overstap naar een nieuw pensioencontract Een juridisch forse uitdaging?
De overstap naar een nieuw pensioencontract Een juridisch forse uitdaging? Vereniging van Pensioenrecht - 7 September 2016 Emile Soetendal 2 Perspectiefnota De Perspectiefnota focust op 2 interessante
Nadere informatieIn gesprek over ons pensioen. 25 juni 2014. RGF Twente en IJsselzoom. Agenda. Doreth van den Heuvel Mary Hofmans. Pensioen in Nederland
In gesprek over ons pensioen Doreth van den Heuvel Mary Hofmans 25 juni 2014 RGF Twente en IJsselzoom Agenda Pensioen in Nederland Over het pensioenfonds Wat biedt SPF? Pensioenpremie Actuele ontwikkelingen
Nadere informatieHerverdelingsapecten van het pensioenakkoord
Herverdelingsapecten van het pensioenakkoord Harrie Verbon Universiteit van Tilburg Vereniging van pensioenrecht, 8 maart 2011 1 Stelling: De aanvullende pensioenen leiden tot herverdeling van arm naar
Nadere informatieVeranderende rol van de Actuaris in veranderende Pensioensector Debat met Prof. Dr. Theo Kocken & Prof. Dr. Jan vd Poel 28 feb 2014
Veranderende rol van de Actuaris in veranderende Pensioensector Debat met Prof. Dr. Theo Kocken & Prof. Dr. Jan vd Poel 28 feb 2014 Een paar ervaringen met actuarissen 2 Actuarissen UK, Het grote falen
Nadere informatieUitwerkingsmemorandum Pensioenakkoord Een quickscan van de belangrijkste elementen
Uitwerkingsmemorandum Pensioenakkoord Een quickscan van de belangrijkste elementen 12 juni 2011 PGGM, Bestuurlijke Advisering 1 Inleiding De Stichting van de Arbeid heeft het Pensioenakkoord 2010 uitgewerkt
Nadere informatiePosition Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015
Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015 Het Wetsvoorstel variabele pensioenuitkering (kortweg wetsvoorstel ) maakt voor deelnemers aan een premieovereenkomst
Nadere informatieVerkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling
Reactie SER-rapport Verkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling In mei van dit jaar is het rapport Verkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling verschenen.
Nadere informatieWat is het probleem? 2
Wat is het probleem? 2 Wat is het probleem? 3 Wat is het probleem? 4 Pension Fund 'PFZW' Pension Fund 'ABP' Backward Moving Average Backward Moving Average (Compound Interest) (Compound Interest) Year
Nadere informatieProf.dr. Lans Bovenberg
Lezersavond o.l.v.anita de Haas WAAR GAAT HET HEEN MET ONS PENSIOEN? OPENBAAR COLLEGE door Prof.dr. Lans Bovenberg 1 Het Nederlandse pensioensysteem in internationaal perspectief Nederland Duitsland Frankrijk
Nadere informatieDe toekomst van ons pensioen de visie van FNV KIEM en NVJ
De toekomst van ons pensioen de visie van FNV KIEM en NVJ De pensioencommissie van FNV KIEM en de NVJ heeft besloten een beknopte visie te formuleren over de toekomst van ons pensioenstelsel. Deze is bedoeld
Nadere informatieDoorsneesystematiek. in pensioenen onder druk? CPB Policy Brief 2014/01. Marcel Lever Jan Bonenkamp Ryanne Cox. Dit is een uitgave van:
Dit is een uitgave van: Herverdeling Aanpassing tussen jong kost tot en oud fors 100 miljard Centraal Planbureau Postbus 80510 2508 GM Den Haag t (070) 3383 380 Januari 2014 ISBN 978-90-5833-626-2 CPB
Nadere informatieActualiteiten pensioenen. Marcel van de Grift Senior pensioenadviseur
Actualiteiten pensioenen Marcel van de Grift Senior pensioenadviseur 1. Algemeen 2. Rol OR 3. Pensioenregelingen Agenda 4. Fiscale wijzigingen 2015 (rol OR bij compensatiemaatregelen) 5. Pensioenuitvoerders
Nadere informatieDe doorsneepremie, solidariteit en gelijke behandeling. Emilie Schols 17 april 2003
De doorsneepremie, solidariteit en gelijke behandeling Emilie Schols 17 april 2003 2006 36 32 28 24 20 16 Pensioenpremie In % pensioengrondslag 12 8 4 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59
Nadere informatieSER magazine. Mariëtte Hamer, nieuwe SER-voorzitter: Samen een stap verder komen. Hans de Boer (VNO-NCW) Sterk pensioenstelsel.
SEPTEMBER 2014 54 e JAARGANG - NR.9 Hans de Boer (VNO-NCW) Werken aan meer economische groei en meer banen SER magazine Sterk pensioenstelsel SER betrekt veel partijen bij opstelling advies Zorginnovatie
Nadere informatieDE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK
DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK FIEKE VAN DER LECQ HOOGLERAAR PENSIOENMARKTEN & KROONLID SER ACTUARISDAG - ZEIST, 26 SEPTEMBER 2017 nr. Het begint met een idee WAAROM STELSELHERZIENING?
Nadere informatieDE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK
DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK FIEKE VAN DER LECQ HOOGLERAAR PENSIOENMARKTEN & KROONLID SER ACTUARISDAG - ZEIST, 26 SEPTEMBER 2017 nr. Het begint met een idee WAAROM STELSELHERZIENING?
Nadere informatieWaarom een APF? mr. Marianne M. Zweers Juridische zaken a.s.r.
Waarom een APF? mr. Marianne M. Zweers Juridische zaken a.s.r. Het APF wordt dé toekomst voor het onderbrengen van pensioen Ja / Nee? 2 APF verruimt pensioenmogelijkheden binnen het arbeidsvoorwaardenoverleg
Nadere informatiePensjoen Jos Berkemeijer. ALV NVOG 22 november 2017
Pensjoen Jos Berkemeijer ALV NVOG 22 november 2017 Pensioenagenda 1. Regeerakkoord 2. Pensioen in cijfers 3. Dreigende Kortingen? 4. Nieuw pensioenstelsel 5. Discussie Dillema s Vragen? http://duwtje.com/otherweyes-in-nrc-6-denkfouten-over-pensioen/
Nadere informatieVragen en antwoorden pensioenakkoord
Vragen en antwoorden pensioenakkoord 1. Waarover gaat dit pensioenakkoord? Het pensioenakkoord gaat over drie onderwerpen: de AOW, de aanvullende pensioenen, en de kansen van ouderen op de arbeidsmarkt.
Nadere informatieWAT U ALS WERKNEMER WILT WETEN OVER DE ABP-PENSIOENREGELING
WAT U ALS WERKNEMER WILT WETEN OVER DE ABP-PENSIOENREGELING 1- Waarom heeft het ABP een herstelplan opgesteld? ABP is, evenals vele andere pensioenfondsen, zwaar geraakt door de crisis op de financiële
Nadere informatieEuropean Commission Att. mr. Michel Barnier mr. László Andor BERL 10/034 B-1049 BELGIUM. Geachte heer Barnier en heer Andor,
European Commission Att. mr. Michel Barnier mr. László Andor BERL 10/034 B-1049 BELGIUM Den Haag : 6 september 2012 Ons kenmerk Uw kenmerk : Betreft : S.A. 12.066.10 K/JS : reactie van sociale partners
Nadere informatieInternet appendix bij : Gedeelde uitgangspunten en dilemma s bij het ontwerp van nieuwe pensioencontracten en het bijbehorende FTK
Internet appendix bij : Gedeelde uitgangspunten en dilemma s bij het ontwerp van nieuwe pensioencontracten en het bijbehorende FTK Inleiding In de publiciteit is het beeld ontstaan dat pensioenexperts
Nadere informatiePraktijkcase netto-pensioen. Kennismaken met het pensioenstelsel van de toekomst
Praktijkcase netto-pensioen Kennismaken met het pensioenstelsel van de toekomst Pensioenstelsel van de toekomst Pensioenstelsel van de toekomst 1. Inperking fiscale ruimte 2. Individualisme 3. Keuzevrijheid
Nadere informatieKorte toespraak Joanne Kellermann uitreiking Benchmark VBDO 2014
Korte toespraak Joanne Kellermann uitreiking Benchmark VBDO 2014 1. Opening Hartelijk dank voor de presentatie en deze benchmark. Als we bedenken dat duurzaamheid in het beleggingsbeleid nog niet eens
Nadere informatiePublieke presentatie onderzoeksresultaten Expertisecentrum Pensioenrecht VU d.d. 17 mei 2013:
Publieke presentatie onderzoeksresultaten Expertisecentrum Pensioenrecht VU d.d. 17 mei 2013: De houdbaarheid van verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfondsen en beroepspensioenregelingen Getoetst aan
Nadere informatie1 werkplan voor het vervolg (najaar 2015) 5 rode draden uit de Nationale Pensioendialoog. 5 maatschappelijke trends die vragen om verandering
pggm.nl Hoofdlijnen toekomstbestendig pensioenstelsel PGGM Bestuurlijke advisering 9 juli 2015 Quick scan: Hoofdlijnen van een toekomstbestendig pensioenstelsel Op 6 juli 2015 heeft Staatssecretaris Klijnsma
Nadere informatie