De opmars van (C)DC een onomkeerbare trend?

Transcriptie

1 De opmars van (C) een onomkeerbare trend? Kennissessie Pensioenfederatie Jaarcongres 2017 René van de Kieft (MN) en Roel Beetsma (MN leerstoel UvA) Mei 2017

2 Agenda 1. Inleiding 2. DB vs. Kennissessie DB vs. 3. Pensioenoplossingen in perspectief 2

3 Agenda 1. Inleiding 2. DB vs. Kennissessie DB vs. 3. Pensioenoplossingen in perspectief 3

4 De DB versus (C) discussie loopt al jaren maar schuift op Individualisering versterkt draagvlak NFtk en DB zijn niet te handhaven Grootste pensioenfondsen staan onder water Niet waargemaakte beloftes ondermijnen vertrouwen deelnemer in huidige stelsel Liever mijn eigen pot dan een onverwachte korting op mijn aanspraak Het draagvlak voor solidariteit brokkelt af 4

5 Ons pensioenstelsel is een koninklijk stelsel Drie pijlers met omslag en kapitaaldekking Lage ouderdomsarmoede Nederlandse ouderen lopen in de EU het minste risico op armoede of sociale uitsluiting. Verplichtstelling Hoge gemiddelde vervangingsratio De bruto vervangingsratio is met 90,5% de hoogste van de EU. Bron: Eurostat 2015 ( Risk of povery or social exclusion ), OECD (Gross Pension Replacement rates) 5

6 Ons pensioenstelsel onder druk, waarom? Systeem Botsing nominaal en reëel Ondoorzichtig herverdelingsmechanisme Sluit niet aan bij ontwikkelingen arbeidsmarkt Onvoldoende keuzevrijheid Perceptie Korten van uitkeringen Al jaren geen indexatie ondanks grote pensioenpotten 6

7 Agenda 1. Inleiding 2. DB vs. Kennissessie DB vs. 3. Pensioenoplossingen in perspectief 7

8 De opmars van De opmars van Internationaal: UK en publiek VS alle systemen (C) - In UK DB verwordt tot (C) door vast premieafspraken en onzekere uitkering (C) regelingen worden steeds populairder vanwege eenvoud en transparantie Bron: The Actuary 8

9 Feiten en cijfers DB in vergelijking met -regelingen bedragen ~10% van het totaal Aantallen regelingen 2016 en 7% van het totaal aantal actieve deelnemers Aantallen actieve deelnemers ,3% 7,0% 1,9% 10,5% DB DB 77,2% Overig 91,1% Overig regelingen zorgen voor ~2% van de premies Premies in miljoenen euro s 2016 en voor slechts ~1% van de uitkeringen Uitkeringen in miljoenen euro s ,6% 4,2% DB 0,8% 5,2% DB Overig Overig 94,2% 94,0% Bron: DNB Statistics

10 Feiten en cijfers trends -regelingen hebben een stabiel aandeel in het totaal % in het totaal aantal regelingen maar het aantal deelnemers is stijgende % van het totaal aantal deelnemers Het aandeel van in de totale premies stijgt licht % van totale premie in miljoenen euro s...terwijl het aandeel in de uitkeringen dalende is % van totale uitkeringen in miljoenen euro s Bron: DNB Statistics

11 Er is nog weinig onderzoek naar de uitkomst van MN en de UvA hielden een onderzoek onder ruim 500 recent gepensioneerden met een DBregeling en een groep met een -regeling (18). Aan hen is gevraagd of het pensioenresultaat voldoet aan de verwachting en hoe tevreden zij zijn met het uiteindelijke pensioenresultaat. Aanleiding Dagelijks in het nieuws Experts twijfelen over houdbaarheid van het huidige stelsel: het stelsel moet worden vernieuwd en een individueler pensioen is de oplossing. Deze mening wordt gedeeld door jongeren en enkele politieke partijen. Vertrouwen van deelnemers en pensioengerechtigden in hun pensioen is dramatisch laag: ik betaal voor een ander, ik wil zelf bepalen wat er met mijn geld gebeurt, ik krijg minder terug dan ik inleg, Ik krijg minder dan verwacht... Kernvragen van het onderzoek Is herhaaldelijke korting van aanspraken en pensioen nog uitlegbaar aan de deelnemer? Is pensioen in de SER-variant (opbouw in ; uitkering in DB) dan wel te begrijpen door de deelnemer? Is de pensioenambitie nog wel zichtbaar in een -regeling? En is er wel nut voor een persoonlijk pensioenpotje tijdens de opbouwfase, als op pensioendatum een reëel pensioen wordt ingekocht? Sluiten persoonlijke pensioenpotjes met collectieve buffer beleggingsvrijheid voor de individuele deelnemer uit? 11

12 De meerderheid van -gepensioneerden heeft een lager pensioen dan verwacht Is de hoogte van het pensioen zoals u verwacht?* 100% 66% 71% 50% 0% 33% 24% 5% 0% Minder dan verwacht als verwacht Meer dan verwacht DB Hoogte pensioen Bij gepensioneerden geeft de minderheid (33%) aan pensioen conform verwachting te ontvangen, terwijl dit bij DB de meerderheid (71%) is. Bij DB geeft 24% aan minder pensioen te ontvangen dan verwacht, bij is dit 66% Bij DB geeft 5% aan meer pensioen te ontvangen dan verwacht, bij is dit 0%. Bron: MN onderzoek *Door afronding telt het totaal van niet op tot 100% (maar 99%) 12

13 -gepensioneerden zijn minder tevreden over hun pensioen dan DB-gepensioneerden 100% Hoe tevreden bent u met uw pensioen?* 50% 0% 44% 28% 31% 33% 28% 13% 2% 6% 10% 6% Zeer ontevreden Ontevreden Neutraal Tevreden Zeer tevreden DB Tevredenheid pensioen Bij DB is een ruime meerderheid (ca. 54%) is (zeer) tevreden met het pensioen, bij is dit slechts ruim een derde (34%). Bij DB is 15% (zeer) ontevreden over het pensioen, bij is dit ruim twee keer hoger (34%). Bij zowel DB als is een derde deel (respectievelijk 31% en 33%) neutraal. Bron: MN onderzoek *Door afronding telt het totaal van niet op tot 100% (maar 101%) 13

14 Agenda 1. Inleiding 2. DB vs. Kennissessie DB vs. 3. Pensioenoplossingen in perspectief 14

15 Wat willen de Nederlanders met pensioen? Inzichten uit het SCP onderzoek kwesties voor het kiezen 70% lager- en middelbaar opgeleiden tegen verlagen uitkering, tegenover 55% van hoogopgeleiden 90% van de mensen wil liever lagere uitkering en meer zekerheid 66% wil liever hogere premie dan pensioen verlagen 15

16 Wat lost de huidige SER tussenvariant op? Meer zekerheid voor gepensioneerden SER tussenvariant Meer inzicht in pensioenpot voor jongeren en actieven 16

17 De belangrijkste pensioenoplossingen op een rijtje DB Regeling DB-regeling onder het nftk Regeling individuele -regeling Variant 4C de door de SER in 2015 gepresenteerde variant 4C, het persoonlijke pensioenvermogen met collectieve risicodeling (waarbij de schokken in het beleggingsrendement worden opgevangen met een buffer) SER-variant de door de SER nu ontwikkelde variant. Voor de opbouwfase geldt Variant 4C, voor de uitkeringsfase geldt reëel DB, met een pensioeningangs-overgangsfase van 10 jaar 17

18 Vergelijking pensioenregelingen op basis van kenmerken (1/3) Geen collectiviteit Collectiviteit 4C SER DB Grote mate van collectiviteit Risico s voor rekening van de deelnemer 4C Risico s SER DB Risico s voor rekening van gehele populatie Geen buffers voor het opvangen van negatieve schokken 4C SER Buffers DB Buffers voor het opvangen negatieve schokken Pensioenvermogen van deelnemer is onderdeel groter geheel Pensioenvermogen DB SER 4C Pensioenvermogen is van de deelnemer 18

19 Stellingen: Kenmerken pensioenregeling (1/3) 1 2 Een tweede pijler als robuust fundament voor het Nederlands pensioenstelsel biedt geen ruimte voor Alleen bij een -regeling weet de deelnemer precies wat hij/zij voor pensioenvermogensopbouw heeft. 19

20 Vergelijking pensioenregelingen op basis van duidelijkheid (2/3) Moeilijk uitlegbaar aan de deelnemer Uitlegbaarheid 4C SER DB Eenvoudig uitlegbaar aan de deelnemer Pensioenambitie duidelijk DB SER Pensioenambitie 4C Pensioenambitie onduidelijk 20

21 Stellingen: Duidelijkheid ten aanzien van regeling (2/3) Life cycle beleggen voor individuele deelnemers leidt tot een lager resultaat dan collectief beleggen voor actieven en gepensioneerden. De SER-variant is beter uitlegbaar dan variant IVc aan de deelnemer. De verdeelregels voor de buffer binnen de SER-variant zijn niet uitlegbaar aan de deelnemer. 21

22 Vergelijking pensioenregelingen op basis van de rol van de deelnemer (3/3) Verantwoordelijkheid bij deelnemer Verantwoordelijkheid 4C SER DB Verantwoordelijkheid bij werkgever/sociale partners Geen actieve houding van deelnemer nodig Actieve houding DB SER 4C Grote actieve houding van deelnemer nodig Geen keuzevrijheid voor deelnemer DB Keuzevrijheid 4C SER Grote mate van keuzevrijheid voor deelnemer 22

23 Stellingen: Rol deelnemer (3/3) Deelnemers hebben alleen behoefte aan individuele keuzes op de pensioendatum. -regelingen leiden tot een veel groter verantwoordelijkheidsgevoel bij de deelnemer. Alleen jongeren en hoogopgeleiden hebben behoefte aan. 23

24