Naar een nieuw pensioencontract

Transcriptie

1 Naar een nieuw pensioencontract Kees Goudswaard Montae Educatiesessie pensioenen, Utrecht, 7 februari 2018 Bij ons leer je de wereld kennen

2 Overzicht Sterke en zwakke punten van het huidige stelsel SER advisering over toekomst pensioen / Regeerakkoord: mogelijke contouren van een nieuw contract Transitie naar een nieuw contract Welke vragen spelen er nog?

3 Sterke punten stelsel Risicodeling binnen collectief -> geeft bescherming tegen grote fluctuaties en levert een beter pensioen op Door collectiviteit relatief lage uitvoeringskosten Hoge dekking onder werknemers (meer dan 90%); maar zzp-ers? Nederland scoort internationaal gezien nog goed op hoogte pensioenen Maar: er zijn wel grote verschillen in pensioenopbouw (Knoef et al)

4 Zwakke punten stelsel Pensioentoezeggingen niet meer waargemaakt -> daling vertrouwen Nominale pensioentoezeggingen leveren geen koopkrachtbestendig pensioen op Grote rentegevoeligheid door sturing op dekkingsgraad Weinig transparantie Onvoldoende aansluiting bij ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Weinig ruimte voor maatwerk (veel welvaartswinst mogelijk) Ondoorzichtige en soms moeilijk te rechtvaardigen herverdeling (doorsneesystematiek)

5 Doorsneesystematiek Een 30-jarige heeft een nadeel van circa 5% van het loon; een 45-jarige heeft ongeveer 1/3 te weinig opgebouwd Dus forse overdracht van jonge naar oude deelnemers; maar ook van laagbetaalden naar hoogbetaalden Geen probleem als deelnemers in hetzelfde fonds blijven en de leeftijdssamenstelling van het fonds niet veel verandert; dat gaat steeds minder vaak op Afschaffing doorsnee vraagt compensatie (herverdeling, geen kosten) van 55 miljard (was 100 miljard) -> netto contante waarde; op jaarbasis gaat het om 1,5% premie gedurende de eerste tien jaar (CPB)

6 Traject in de SER Kwetsbaarheden vormden voor kabinet aanleiding om SER advies te vragen over toekomst pensioenstelsel In 2015 advies met 4 toekomstscenario s Variant 4c persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling : interessant maar onbekend -> Verkenning in 2016 Dialoog met maatschappelijke organisaties en samenwerking met Pensioenfederatie Brief van bevindingen / Advies

7 Mogelijke contouren nieuw contract (1) SER / Regeerakkoord: In opbouwfase: persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling via buffer; in principe life cycle beleggen; in beginsel stabiele premies Persoonlijk pensioenvermogen wordt aan eind arbeidscarrière geleidelijk omgezet in collectief vermogen In uitkeringsfase: variabele uitkeringen in collectief verband; bescherming door buffer en spreiding van schokken; Rga: hier gelden in principe spelregels wet verbeterde premieregeling Buffer in opbouw en uitkeringsfase voor demping rendementen; kan ook gebruikt worden voor deling risico onverwachte stijging levensverwachting

8 Mogelijke contouren nieuw contract (2) SER Verkenning: maximum buffer tussen 10 en 30%; niet negatief geen tekorten doorschuiven naar de toekomst Rga: wettelijke regels voor omvang en regels buffer; mag niet negatief zijn Rga: meer ruimte voor keuzevrijheid : onderzoeken beperkte opname bedrag ineens bij pensionering; nb: hier is een uitruil met risicodeling SER / Rga: zzp-ers kunnen beter aansluiten bij een stelsel met persoonlijk pensioen in opbouwfase

9 Randvoorwaarden Behoud van de verplichtstelling (SER + Rga); noodzakelijk voor risicodeling Wettelijke regeling voor overstap naar nieuw contract Passend fiscaal kader (gebaseerd op de premie) met behoud fiscale ruimte Compensatie deelnemers bij overstap; ondersteuning overheid bij afschaffing doorsnee; Rga: tijdelijke verruiming fiscale kaders

10 Transitie Dubbele transitie: omzetten aanspraken naar persoonlijk vermogen en overgang naar degressieve opbouw (met doorsnee premie) Generatie-effecten zijn grotendeels tegengesteld, dus dubbele transitie werkt goed (compensatielast neemt af) Twee mogelijke andere bronnen: premievrijval door afschaffing doorsnee en premievrijval door verhoging pensioenrichtleeftijd blijven in het systeem Hierdoor evenwichtige generatie-effecten; compensatielast en dus inzet bronnen verschilt per fonds NB: enkele transitie is lastiger en duurt langer

11 Wat moet er nog gebeuren? Rga: zowel de vormgeving van het contract als de transitie vraagt nadere uitwerking; dat gebeurt in nauwe samenspraak met sociale partners Rga: belangrijke aandachtspunten bij invulling contract zijn de gevolgen voor de hoogte, de volatiliteit en de stabiliteit van de uitkering; SER: geen pech en geluk generaties Diverse juridische vragen; leidt afschaffing doorsnee tot leeftijdsdiscriminatie? Komt de houdbaarheid van de verplichtstelling onder druk te staan?