Preventie van stemproblemen op de PABO
|
|
- Jurgen Maas
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 -Inleiding -Aanbevelingen voor het preventieve programma op PABO s -Aanbevelingen voor het werken met PABO-studenten (Ook voor logopedisten in de vrije vestiging) -Voorbeeld invulling logopedie op de PABO in Arnhem (Meulenbroek 2008) -Literatuurlijst
2 Inleiding Uit recent onderzoek blijkt dat de huidige invulling van de logopedie gericht op de preventie van stemklachten bij leerkrachten in opleiding van een groot aantal PABO s in Nederland niet in overeenstemming is met de aanbevelingen op dit gebied uit de recente literatuur van onder andere Kooijman en Meulenbroek (Musson & Van Breugel 2009). De discongruentie tussen huidige invullingen van de preventieve logopedie en aanbevelingen uit de literatuur zijn een reden om het beleid op dit gebied nogmaals onder de loep te nemen en te verbeteren. Daarbij is het een belangrijk gegeven dat 59,2% van de leerkrachten in het basisonderwijs in Nederland zelf het gebrek aan aandacht aan de stem tijdens de opleiding als risicofactor voor het ontwikkelen van stemproblemen aangeeft (Kooijman 2005f). Deze pagina s zijn bedoeld om aanbevelingen te doen aan logopedisten op PABO s en andere logopedisten die met PABO-studenten werken ter verbetering van de kwaliteit van de preventieve logopedie. Op deze pagina s treft u bovendien een schematische weergave van de invulling van logopedie op de PABO in Arnhem. Deze invulling is gebaseerd op aanbevelingen uit de literatuur van Kooijman (2005). Zie de literatuurlijst voor de geraadpleegde en andere relevante bronnen.
3 Aanbevelingen voor het preventieve programma op PABO s De volgende punten worden aanbevolen om op te nemen in het logopedische programma op PABO s: - Een screening aan het begin van opleiding voor stembelastende beroepen kan een sleutelrol spelen in het verminderen van het aantal stemklachten bij professionele stemgebruikers (Kooijman 2005a). Een screening omvat minimaal het beoordelen van roepstem, zangstem, spreekstem en voorleesstem, en wordt uitgevoerd door een logopedist met expertise op het gebied van stem. - Om te voorkomen dat leerkrachten stemproblemen ontwikkelen, is het noodzakelijk dat adequate stemtraining wordt gegeven op opleidingen voor leerkrachten (Kooijman 2005d). Adequate stemtraining omvat onder andere intensieve aandacht voor copingstrategieën en de invloed van fysieke en psychoemotionele factoren op stemproblemen (Kooijman 2005d) (Kooijman 2005f). -Het is nodig dat logopedist, student en studieloopbaanbegeleider samenwerken om de student voor te bereiden op de stembelasting met de benodigde coping-strategieën (Meulenbroek 2008). De logopedist informeert de studieloopbaanbegeleider over signalen die kunnen wijzen op een beginnend stemprobleem bij de student en geeft informatie over de mogelijkheden van logopedie. De studieloopbaanbegeleider ontvangt signalen van de student en verwijst de student indien nodig naar de logopedist. - Aandacht voor het stemgebruik van studenten houdt niet op na het eerste jaar. Ook in latere jaren is het belangrijk zicht te houden op het stemgedrag van studenten. De intensiteit van de stage neemt toe, en daarmee ook de stembelasting. Juist dan zou er aandacht moeten zijn voor copingstrategieën en de invloed van stembelasting en psycho-emotionele factoren op de stem.
4 -Het uitleggen van het verwijstraject aan studenten en beginnende leerkrachten voorkomt dat studenten onnodig blijven doorlopen met stemklachten. Houdt bij extern doorverwijzen zicht op het traject dat studenten doorlopen. Extern doorverwijzen betekent niet vrijblijvend adviseren. Verwijs door naar logopedisten die gespecialiseerd zijn in stem, en onderhoudt contact met student en logopedist over het verloop van de behandeling. Het gebruik van een evaluatieformulier dat ingevuld wordt door de vrijgevestigde logopedist over de stand van zaken aan het begin én het eind van de therapie kan daarin een hulpmiddel zijn. Het door de student opstellen van leerdoelen met betrekking tot de stem en het koppelen van deze doelen aan POP, PAP, competentieprofiel en portfolio neemt bovendien een stuk van de vrijblijvendheid weg. Op deze manier gaan studenten actief aan de slag met de adviezen die voort zijn gekomen uit de screening, ook als er intern geen stemtraining wordt aangeboden. -Vaardigheden als roepen en zingen, die studenten gedurende hun opleiding ontwikkelen, moeten begeleid worden door een logopedist, om foutief oefenen te voorkomen. Dit kan individueel, in groepstrainingen of in combinatie met muziek-, drama en gymles. - Materiaal en hulpmiddelen zijn noodzakelijk in de screening en training van studenten op het gebied van stem. Zonder aparte (geluidsdichte) ruimte is een goede screening of training niet uitvoerbaar. Ook het gebruik van tuner, decibelmeter, Voice Handicap Index en opnameapparatuur worden aanbevolen voor het zo inzichtelijk mogelijk maken van de capaciteiten en beperkingen van de student met betrekking tot zijn stemgebruik.
5 - Het is belangrijk om het vak logopedie op PABO s te profileren zodat het vak en de problematiek serieus genomen worden. Wees op de hoogte van recente literatuur op het gebied van stemproblematiek op PABO s en leg cijfers en aanbevelingen uit deze literatuur voor aan directie/management van de PABO. Onderstreep het belang van een gedegen screening en stemtraining ter voorkoming van stemprobemen. - Bij de beoordeling van de logopedische vaardigheden van studenten zou de stem en spraak van studenten beoordeeld moeten worden. Reflectie van de student op de eigen stem en spraak is niet voldoende voor het opleidings- of vakbekwaam verlaten van de opleiding. Toets de roepstem, spreekstem, zangstem en voorleesstem en beoordeel ook de mate waarin een student in staat is lange tijd te praten. Verbindt consequenties aan het niet behalen van de toets: extra stemtraining, doorverwijzing of het advies te stoppen met de opleiding. Ga hierover in gesprek met management en examencommissie.
6 Aanbevelingen voor het werken met PABO-studenten Aan de volgende risicofactoren zou specifieke aandacht moeten worden besteed: - Er moet aandacht worden besteed aan stemhygiëne en coping-strategieën voor de psycho-emotionele belasting van het lesgeven. Ook moet de omgeving waarin de leerkracht werkt, het klaslokaal, onderzocht worden op factoren die een negatieve invloed op de stem kunnen hebben (Kooijman 2005b). - Het is belangrijk dat leerkrachten en leerkrachten in opleiding worden gemotiveerd om vroeg aan te geven dat zij een stemprobleem hebben en hier behandeling voor zoeken, omdat slechts een minderheid hulp zoekt voor hun stem. (Kooijman 2005b) -Stembelastende factoren en omgevingsfactoren beïnvloeden leerkrachten in opleiding meer dan werkzame leerkrachten. Psycho-emotionele factoren beïnvloeden leerkrachten in de eerste jaren van hun carrière meer.(kooijman 2005b). - Voor het aanleren van adequaat stemgebruik is gedragsverandering bij studenten noodzakelijk. Het aanbieden van theorie en oefeningen is niet altijd voldoende om deze verandering tot stand te brengen. Besteedt aandacht aan motivatie en bewustwording. Het boek Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering (Brug 2007) geeft verdere suggesties om gedragsverandering tot stand te brengen.
7 Invulling logopedie op de PABO in Arnhem, door Leo Meulenbroek 2008 Fase in studie Logopedische inhoud/ vorm Doel Propedeuse fase 2 e week Informatiecollege: -eisen spreekberoep -anatomie/ fysiologie -stemhygiëne, risicofactoren 4-6 e week Logopedische screening: 1.individueel onderzoek 2.anamneselijsten 3.gestandaardiseerde vragenlijsten (VHI, DS16, SCL90, UCL) 6-10 e week - Aanvullend onderzoek - Collegiaal overleg (muziek, drama, SLB, decaan, stagementor) e week Definitief advies: voldaan of: 1.groepsworkshops 2.individuele logopedie 3.ind. Begeleiding stem: stage 4.psycho-emotionele begeleiding - Bewustwording - Voorlichting gezondheidsdeterminanten - Primaire preventie - Secundaire preventie - Informeren student + SLBdocent - Sterkte/zwakte-analyse: bewustwording - Stappenplan maken - Secundaire preventie - Tertiaire preventie - Tertiaire preventie - Copingstrategie bewust ontwikkelen - Inbouwen van logopedische (stem)doelen in POP Hoofdfase 3-10 e week Lessenserie logopedie Groepstrainingen, luistertraining -evaluatie individueel. Stappenplan in plenaire werkgroep: -uitwisselen copingideeën -stemhygiëne en riscofactoren 3-60 e week Individuele ontwikkeling afronden in overleg met: logopedist en/of externe deskundige - Primaire preventie - Bewustwording eigen sterkte/zwakte-situatie - Copingstrategie ontwikkelen - Tertiaire preventie/ curatie - Copingstrategie bewust uitproberen - Zelfsturing t.a.v. logopedische doelen in POP Afstudeerfase optioneel Bron: Meulenbroek, L Stemscreening: noodzaak en problemen. De lerarenopleiding als exponent. In: De vele gezichten van de beroepsstem, Symposiumboek Stem Expertisecentrum Leuven 2008, Leuven: Stem Expertisecentrum Leuven.
8 Literatuurlijst - Brug, J. & J. Van Assema & L. Lechner Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering: een planmatige aanpak. Assen: Van Gorcum - Kooijman, P.G.C. 2005a. Epidemiology of voice problems in Dutch teacher. In: The voice of the teacher, Nijmegen: Radboud University Nijmegen Medical Centre. - Kooijman, P.G.C. 2005b. A comparative study of the epidemiology of voice complaints of female students teachers and practicing teachers early in their career. In: The voice of the teacher, Nijmegen: Radboud University Nijmegen Medical Centre. - Kooijman, P.G.C. 2005c. Psychosocial Impact of Voice Problems throughout the Teaching Career. In: The voice of the teacher, Nijmegen: Radboud University Nijmegen Medical Centre. - Kooijman, P.G.C. 2005d. Risk factors for voice problems in teachers. In: The voice of the teacher, Nijmegen: Radboud University Nijmegen Medical Centre. - Kooijman, P.G.C. 2005e. Muscular Tension and Body Posture in relation to Voice Handicap and Voice Quality in Teachers with Persistent Voice Complaints. In: The voice of the teacher, Nijmegen: Radboud University Nijmegen Medical Centre. - Kooijman, P.G.C. 2005f. Risk Factors for Voice Complaints throughout the Teaching Career. In: The voice of the teacher, Nijmegen: Radboud University Nijmegen Medical Centre. -Meulenbroek, L Stemscreening: noodzaak en problemen. De lerarenopleiding als exponent. In: De vele gezichten van de beroepsstem, Symposiumboek Stem Expertisecentrum Leuven 2008, Leuven: Stem Expertisecentrum Leuven. - Musson, J.J.L. en L.P.M. van Breugel preventie van stemproblemen bij leerkrachten in spé; een onderzoek naar de aangeboden preventieve maatregelen op PABO s in Zuid-Holland en Noord-Brabant Rotterdam: Hogeschool Rotterdam. -Timmermans B. & M.S. De Bodt & F. L. Wuyts & P.H. van de Heyning Training outcome in future professional voice users after 18 months of voice training. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 2004:56(2):120-9.
Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89
Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op
Nadere informatieWorden leerkrachten in Nederland goed voorbereid op het spreekberoep?
1 1 Worden leerkrachten in Nederland goed voorbereid op het spreekberoep? De aanwezigheid van stemklachten is vooral bij vrouwelijke professionele leerkrachten een internationaal bekend beroepsprobleem.
Nadere informatieDeeltaak 9.2a en b Public Health groepsvoorlichting
Deeltaak 9.2a en b Public Health groepsvoorlichting Opdracht De opdracht wordt in het VHO 9.4 Groepsvoorlichting (module 9) geïntroduceerd en toegelicht. Doel van de opdracht Je kunt groepsvoorlichting
Nadere informatiePreface by Mara Behlau, PhD 11
Inhoud 5 Inhoud Preface by Mara Behlau, PhD 11 Situering 13 Louis Heylen, Hoofdstuk 1: Wat weten we over de stem? 15 Deel 1: Aspecten van de stem 15 Louis Heylen 1. De stem: geluid en spiegel 15 2. Zoveel
Nadere informatieInhoud WOORD VOORAF 15 DE NORMALE STEM
Inhoud WOORD VOORAF 15 HOOFDSTUK 1 19 DE NORMALE STEM 1. Anatomie en fysiologie 19 Macroscopische anatomie van de larynx 19 Het larynxskelet 19 De larynxmembranen 19 De larynxspieren 23 De innervatie van
Nadere informatieA. Persoonlijke gegevens
Windesheim, Gesprek op afstand Zelfevalutie/feedbackformulier Beste (aankomende) student, Hartelijk dank voor het invullen en versturen van het Intakeformulier Afstandsleren School of Education. Per e-mail
Nadere informatieStemproblemen bij Nederlandse en Vlaamse vrouwelijke leerkrachten in het basisonderwijs: een exploratieve en vergelijkende studie
Stem-, Spraak- en Taalpathologie 32.8310/03/1406-171 Vol. 14, 2006, No. 3-4, pp. 171-185 Nijmegen University Press Stemproblemen bij Nederlandse en Vlaamse vrouwelijke leerkrachten in het basisonderwijs:
Nadere informatie1 Studieloopbaanbegeleiding (slb) 15 1.1 Doel en taken slb 15 1.2 slb-instrumenten en methoden 18
Inhoud Inleiding 9 Deel 1 Theorie 13 1 Studieloopbaanbegeleiding (slb) 15 1.1 Doel en taken slb 15 1.2 slb-instrumenten en methoden 18 2 Gespreksvaardigheden 28 2.1 Communicatiewetmatigheden 28 2.2 Luisteren
Nadere informatieGeZo GE n ZON d DHEI H D eid Stembanden 16 mei 2013
GEZONDHEID 16 mei 2013 tekst Jessie van den Broek beeld Esther Dijkstra De van elke leraar: stembandenpech Keelpijn, schor klinken, s avonds na een dag voor de klas geen stem meer over hebben. Herkenbaar?
Nadere informatieweekendtraining voor jongeren met een autismespectrumstoornis verder met autisme dr. leo kannerhuis Informatie voor cliënten, ouders en verwijzers
weekendtraining voor jongeren met een autismespectrumstoornis (ASS) Informatie voor cliënten, ouders en verwijzers november 2014 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder met autisme Weekendtraining
Nadere informatieConnect logopedie. Logopedie? Heeft mijn kind niet nodig. Hij/zij praat heel goed.
Connect logopedie Hartelijk welkom bij Connect logopedie! Connect betekent verbinden. De verbinding tussen u en anderen bestaat in de basis door goede communicatie. Als u en/of uw naasten behoefte hebben
Nadere informatieDe meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in het onderwijs
De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in het onderwijs Congres Huiselijk geweld en kindermishandeling 18 november 2013, NBC Nieuwegein Chaja Deen en Marij Bosdriesz Programma Meldcode in de
Nadere informatiePESTPROTOCOL Splitting
PESTPROTOCOL Splitting Een pestprotocol vormt de verklaring van de vertegenwoordiging van de school en de ouders waarin is vastgelegd dat we pestgedrag op school niet accepteren en volgens een vooraf bepaalde
Nadere informatieEvalueren is Leren. Workshop Landelijke KKB-dag NVLF. Hanke Timmermans, senior adviseur CBO
Evalueren is Leren Workshop Landelijke KKB-dag NVLF Hanke Timmermans, senior adviseur CBO Evalueren is Leren Programma Evalueren: waarom? Wat evalueer je? Op welk moment evalueer je? Hoe evalueer je? Wat
Nadere informatieInstituut voor Gezondheidszorg
Instituut voor Gezondheidszorg Praktijkbeoordelingsformulier Opleiding Verpleegkunde Hogeschool Rotterdam Studiejaar 1 Naam Student: Studentnummer: Praktijkbeoordelingsformulier opleiding Verpleegkunde
Nadere informatieEindassessment HU pabo
Eindassessment HU pabo Presentatie t.b.v. assessoren 6 juni 2018 Team afstudeerfase 2017-2018 Ontwikkeling afstudeerfase Herontwerp: Onderzoekend werken integreren in programma afstudeerfase Verhogen studeerbaarheid,
Nadere informatieIntake - Assessment. Logopedie PORTFOLIOMAP
Hogeschool Zuyd Faculteit Logopedie Gezondheidszorg Opleiding Logopedie Intake - Assessment Logopedie PORTFOLIOMAP Datum indienen portfolio:.. Namen van de beoordelaars:. Dit portfolio is eigendom van:
Nadere informatieInformatie werkplekleren
Informatie werkplekleren Pabo Venlo 2014-2015 Inhoudsopgave Inleiding Blz. 3 Stagedagen Blz. 4 Stageweken Blz. 4 Jaaroverzicht 2014-2015 Blz. 5 Opleidingsprogramma Blz. 6 Propedeusefase Hoofdfase Afstudeerfase
Nadere informatieFunctionele omschrijving van de voedingsprofessional BeweegKuur
Functionele omschrijving van de voedingsprofessional BeweegKuur Inleiding Dat goede voeding een bijdrage levert aan de gezondheid van mensen, is algemeen bekend. Toch eet slechts een klein percentage van
Nadere informatieFunctieprofiel: Studentenconsultant Functiecode: 0402
Functieprofiel: Studentenconsultant Functiecode: 0402 Doel Voorlichten, adviseren, begeleiden, testen en trainen van studenten, alsmede waarborgen van de volledigheid, toegankelijkheid en actualiteit van
Nadere informatieMusic & Health. Bewust en Basisvaardig duurzaam musiceren. Body Mind Communication NCPA,
Music & Health Bewust en Basisvaardig duurzaam musiceren Body Mind Communication NCPA, 20-11-2017 Workshop partners: ArtEZ Music & Health Dispokinesis : Dianne Bolte Mensendieck : Charlotte van der Burgh
Nadere informatieHet Studiesuccescentrum Koersen op succes 2015-2016
Ik wil succesvol studeren! Het Studiesuccescentrum saxion.nl/succesvolstuderen saxion.nl/studysuccessfully Het Studiesuccescentrum (SSC) coacht, ondersteunt en verbindt zodat de student zo succesvol mogelijk
Nadere informatieDiëtetiek. Ergotherapie. Behandelingen
Behandelingen Behandelingen Fysiotherapie, logopedie, ergotherapie en diëtetiek. U kunt voor veel behandelingen terecht in onze behandelcentra in De Eschpoort, Ariënsstaete en Klaaskateplein. Dat kan ook
Nadere informatieDe relatie tussen coping en psychosociale impact van de stem bij vrouwelijke Vlaamse leerkrachten
186 Stem-, Spraak- en Taalpathologie EXELMANS, SCHAEKERS, THOMAS, DECOSTER & DE 32.8310/03/1406-186 JONG Vol. 14, 2006, No. 3-4, pp. 186-201 Nijmegen University Press De relatie tussen coping en psychosociale
Nadere informatieInhoud. Woord Vooraf 13. De normale stem 15
Inhoud Woord Vooraf 13 Hoofdstuk 1 De normale stem 15 1. Anatomie en fysiologie 15 Macroscopische anatomie van de larynx 15 Het larynxskelet 15 De larynxmembranen 15 De larynxspieren 19 De innervatie van
Nadere informatieEVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE. Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp
EVIDENCE-BASED ALLIED HEALTH CARE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut UMC St Radboud Hogeschool van Arnhem en Nijmegen NVLF 1 ORIËNTATIE op LOGOPEDIE NVLF Visie 2000-2005 NVLF
Nadere informatie1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:
Nadere informatieOnderwijsassistent. Kenmerken. Werkzaamheden. Na deze opleiding:
Onderwijsassistent Een leraar of lerares komt soms handen tekort in de klas. Als onderwijsassistent zorg je er samen met de leerkracht voor dat alle leerlingen de aandacht krijgen die ze verdienen. In
Nadere informatieRotterdam. De lerarenopleiding basisonderwijs Voltijd
Rotterdam De lerarenopleiding basisonderwijs Voltijd Ben jij de aankomende leerkracht waar het onderwijs naar op zoek is? Rollen van de leerkracht Pedagoog Didacticus Adviseur Collega Criticus Vakman/vrouw
Nadere informatieSWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding
SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding Inleiding Het LEOZ (Landelijk Expertisecentrum Onderwijs en Zorg) is een samenwerkingsproject van: Fontys Hogescholen, Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg,
Nadere informatieRichtlijn JGZ-richtlijn Pesten
Richtlijn JGZ-richtlijn Pesten Onderbouwing Taken JGZ-medewerkers bij preventie, signalering en aanpak van pesten Preventie pesten tijdens contactmomenten signalering risicofactoren Tijdens de contactmomenten
Nadere informatieVerstaanbaar spreken Bij Parkinson of atypisch parkinsonisme
Verstaanbaar spreken Bij Parkinson of atypisch parkinsonisme afdeling logopedie Deze folder is bedoeld voor mensen met de ziekte van Parkinson of een vorm van atypisch parkinsonisme. In deze folder vindt
Nadere informatieZW ARBO dienstverlening voor het UWV
ZW ARBO dienstverlening voor het UWV Even voorstellen DHC Wij zijn een expertise bedrijf gericht op het thema duurzame inzetbaarheid en vitaliteit. Goed en gemotiveerd je werk kunnen doen, nu en in de
Nadere informatieMINOR SOFTWARE KWALITEIT EN TESTEN. 15 mei 2019 Maurice van Haperen
MINOR SOFTWARE KWALITEIT EN TESTEN 15 mei 2019 Maurice van Haperen Agenda Introductie Aanleiding, ontwikkeltraject Programma en toetsing Ervaringen Hoe verder Discussie / vragen en (eventueel) een bijdrage
Nadere informatieNieuwe talentvolle leerkrachten via DIT IS WIJS voor de Rotterdamse Schoolbesturen
Nieuwe talentvolle leerkrachten via DIT IS WIJS voor de Rotterdamse Schoolbesturen Betreft : Informatie versneld naar nieuwe aanwas van groepsleerkrachten 1. Informatie DIT IS WIJS Talents Traject DIT
Nadere informatieFormat voor het plan van aanpak voor het aanvragen van een ster
Format voor het plan van aanpak voor het aanvragen van een ster Uitwerking Domein Gezondheidszorg Hogeschool Utrecht Honoursforum GZ Onderwerp / thema: Naam student: Studentnummer: Opleiding: Studiejaar
Nadere informatieMultidimensionele benadering van stemproblemen bij (aanstaande) leerkrachten.
STEM-, SPRAAK- EN TAALPATHOLOGIE Vol. 18, No. 01, 2013, pp. 49-58 32.8310/01/1813-49 c Groningen University Press Multidimensionele benadering van stemproblemen bij (aanstaande) leerkrachten. L.F.P. Meulenbroek
Nadere informatieAan de slag met studiekeuzegesprekken. Maar waarom eigenlijk? Daan Andriessen Lector Hogeschool Inholland
Aan de slag met studiekeuzegesprekken Maar waarom eigenlijk? Daan Andriessen Lector Hogeschool Inholland Definitie studiekeuzegesprekken Studiekeuzegesprekken zijn individuele of groeps gesprekken (fysiek,
Nadere informatietop-behandeling training- en onderwijsprogramma voor jonge kinderen verder met autisme dr. leo kannerhuis
top-behandeling training- en onderwijsprogramma voor jonge kinderen een aanbod van de polikliniek in Doorwerth in samenwerking met scholengemeenschap De Brouwerij in Oosterbeek maart 2015 centrum voor
Nadere informatieValorisatieverslag. Master thesis Onderwijswetenschappen
Valorisatieverslag Master thesis Onderwijswetenschappen 2017-2018 Student: Marianne den Hertog Studentnummer: 4159616 Datum: 25-06-2018 Lesgeven aan (hoog)begaafde leerlingen in de reguliere klas Hoe kunnen
Nadere informatieASSESSMENTS VAN DE BACHELOR LGL en GPW
ASSESSMENTS VAN DE BACHELOR LGL en GPW FHTL, UTRECHT 2017-2018 Inhoudsopgave INLEIDING 3 PROPEDEUSE- ASSESSMENT 4 TOELATINGSEISEN VOOR HET ASSESSMENT: 4 INHOUD VAN HET PORTFOLIO 4 OPMERKINGEN 5 HOOFDFASE-
Nadere informatieDe meeste aandacht gaat traditioneel uit naar de
Stemergonomie: een vat vol dynamiek De aandacht voor de stem in de context van de beroepsuitoefening kent de laatste jaren een sterke uitbreiding, zowel naar aandachtsgebieden als naar doelgroepen. Om
Nadere informatieExpertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een
Expertisecentrum handicap + studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een functiebeperking. In deze folder leest u wat Expertisecentrum
Nadere informatieKlinische behandeling
Klinische behandeling voor kinderen met ASS informatie voor cliënten, ouders en verwijzers september 2013 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder met autisme Klinische behandeling voor kinderen
Nadere informatieKen je stem. Voor U. Docenten, telefonistes, verkopers, vertegenwoordigers, coaches, trainers, instructeurs, zangers...
Ken je stem In Nederland werken meer mensen met hun stem dan met hun handen. Er zijn tientallen beroepen waar de stem het belangrijkste instrument is. Een aantal beroepssectoren bestaat uitsluitend bij
Nadere informatieJAARVERSLAG STUDENTENDECANAAT STUDIEJAAR 2011 2012
JAARVERSLAG STUDENTENDECANAAT STUDIEJAAR 2011 2012 Opleiding Communication and Multimedia Design (Interactieve Media) Domein Media, Creatie en Informatie Datum: Februari 2013 Samengesteld door: Jarno Gerritsen
Nadere informatieWorkshop Profielwerkstuk-doorlopende leerlijn onderzoeksvaardigheden. Marieke Cornelisse, Marielle Nijsten, Marijke Strootman, Ellis Wertenbroek
Workshop Profielwerkstuk-doorlopende leerlijn onderzoeksvaardigheden Marieke Cornelisse, Marielle Nijsten, Marijke Strootman, Ellis Wertenbroek Programma Centrale introductie: Geschiedenis Leerlingen en
Nadere informatieThuiszorg. Mobiliteitspunt personeel. Verpleging / verzorging. Uitlenen / verkopen hulpmiddelen. Huishoudelijke hulp. Prosano Jobcenter.
Thuiszorg Verpleging / verzorging Het kan gebeuren dat uw werknemer of een familielid voor korte tijd thuis, naast de geïndiceerde zorg, meer verpleging/verzorging nodig heeft. Of uw werknemer heeft een
Nadere informatieNooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen)
Workshop HGZO maart 2010 Nooit meer POPP (Nooit meer instrumenten als POP Pressen) Alex de Veld, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Eric Entken, Hogeschool Rotterdam Insteek dialoog HGZO 2010 Onderbouwing
Nadere informatiePakket Versneld Studeren voor aanvang studie. Instituut Archimedes. Samenstelling René Karman Portefeuillehouder onderwijs Instituut Archimedes FE
Samenstelling René Karman Portefeuillehouder onderwijs Instituut Archimedes FE Pakket Versneld Studeren voor aanvang studie Versie definitief Instituut Archimedes Datum 20 mei 2015 Hogeschool Utrecht Bronvermelding
Nadere informatieLEOZ Project 1D. Referentiekaders Taal en Rekenen voor cluster 3 en 4 leerlingen in relatie tot bevordering handelingsbekwaamheden
LEOZ Project 1D Referentiekaders Taal en Rekenen voor cluster 3 en 4 leerlingen in relatie tot bevordering handelingsbekwaamheden Doelen LEOZ 1D Onderzoeksdoelen: 1. Definiëren referentiekaders Taal en
Nadere informatieCongres Brede School 19 april 2016
Congres Brede School 19 april 2016 DEELSESSIE 10: OPLEIDEN VAN PEDAGOGISCH PROFESSIONALS VAN DE TOEKOMST. Even voorstellen.. Opleidingentafel Pedagogisch Pact Landelijke aanpak professionalisering pedagogische
Nadere informatieDit portfolio is eigendom van: Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoon: Naam studieloopbaanbegeleider: Telefoon:
Dit portfolio is eigendom van: Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoon: E-mail: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Naam studieloopbaanbegeleider:
Nadere informatieIn de praktijk (en later in projectgroepen) leer je op een andere manier dan op school.
Handleiding leerverslag. Inleiding In de praktijk (en later in projectgroepen) leer je op een andere manier dan op school. Binnen de HBO-V opleiding neemt bovengenoemde vorm van leren veel tijd in beslag
Nadere informatieSTANDPUNT LOGOPEDIE OP SCHOOL
STANDPUNT LOGOPEDIE OP SCHOOL Er is een ontwikkeling gaande dat steeds meer logopedisten door scholen worden gevraagd om de logopedische behandeling niet meer vanuit de praktijk, maar binnen de schoolmuren
Nadere informatieIedere student gelijk aan de start?
Iedere student gelijk aan de start? Datagestuurde studie-oriëntering Maarten Pinxten Project Coordinator readystemgo project Faculteit Industriële ingenieurswetenschappen, KU Leuven Logo s toevoegen L
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 4 Opleidingsdeel hbo-pedagogiek
Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 4 Opleidingsdeel hbo-pedagogiek 2018-2019 Opleidingsdeel voor de bachelor pedagogiek van Driestar hogeschool (onderdeel van Driestar educatief) Onderwijs- en examenregeling
Nadere informatieStudenten en leerkrachten leren praktijkgericht onderzoek doen. Anje Ros, Lector Leren & Innoveren Anja van Wanrooij, Basisschool Het Mozaïek
Studenten en leerkrachten leren praktijkgericht onderzoek doen Anje Ros, Lector Leren & Innoveren Anja van Wanrooij, Basisschool Het Mozaïek Tijdschema Inleiding Anje (15 minuten) Praktijk casus Anja (10
Nadere informatieStudiehandleiding eigen vaardigheid basistoets Nederlands (studiegidsnr: 70710P06MY)
Universitaire Pabo van Amsterdam Nieuwe Prinsengracht 130 1018 VZ Amsterdam E-mail: upva@uva.nl www.student.uva.nl/upva Studiehandleiding eigen vaardigheid basistoets Nederlands (studiegidsnr: 70710P06MY)
Nadere informatieProtocol Goed gedrag is onze zorg. Onderdeel: Anti pestbeleid.
Protocol Goed gedrag is onze zorg. Onderdeel: Anti pestbeleid. Een onderwijsprotocol tegen pesten houdt in dat door samenwerking het probleem van het pestgedrag bij kinderen wordt aangepakt. Hiermee willen
Nadere informatie2 e Fontys Onderzoekscongres Onderzoek & Onderwijs :
2 e Fontys Onderzoekscongres Onderzoek & Onderwijs : Onderzoek in de onderwijspraktijk van Fontys Wat doen we? Hoe gaat het? Wat levert het op? KEY NOTE: ANOUKE BAKX & JOS MONTULET Onderzoek binnen de
Nadere informatiede Rotterdamse aanpak
de Rotterdamse aanpak Caroline van Eijk - Albeda College Ellis Wertenbroek - Hogeschool Rotterdam Themabijeenkomst Doorstroom mbo-hbo en keuzedelen Woerden, 14 februari 2017 Inhoud regionaal servicedocument
Nadere informatieSCHEMA AFASIE. Stap Methodisch handelen nr. Uitgangsvraag nr. Aanbeveling
SCHEMA AFASIE Stap Methodisch handelen nr. Uitgangsvraag nr. Aanbeveling Verwijzing en aanmelding 3 Welke invloed hebben duur en intensiteit van afasietherapie op het herstel van de afasie? 4 Wat is voor
Nadere informatieUitgebreide toelichting van het meetinstrument
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Voice Handicap Index (VHI) 31 oktober 2011 Review 1: T. Dassen, K. van Nes, N. van Wersch Review 2: M. Jungen Invoer: E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het
Nadere informatiedeeltijdbehandeling voor jongeren met ASS van 12 jaar en ouder verder met autisme dr. leo kannerhuis locatie Nijmegen
deeltijdbehandeling voor jongeren met ASS van 12 jaar en ouder locatie Nijmegen informatie voor jongeren, ouders en verwijzers september 2013 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder met autisme
Nadere informatieKatholieke Pabo Zwolle. Studeren met een functiebeperking
Katholieke Pabo Zwolle Studeren met een functiebeperking Wil ik leraar basisonderwijs worden? 22-3-2016 2 Wat doet een leraar basisonderwijs? 1. Lessen voorbereiden 2. Lesgeven (groep 1 t/m 8) 3. Gemaakt
Nadere informatieZorgcoördinator, psycholoog, orthopedagoog
Functiefamilie : Onderwijs Begeleiding & Zorg, reeks II Kenmerk : 2014/000496/CvB-P&O Versie : 1 Vastgesteld CvB d.d. : 20-05-2014 Datum : 20 mei 2014 Instemming PGMR d.d. : 16-05-2014 Opgesteld door :
Nadere informatieHandreiking Toeleiding naar onderwijsarrangementen 27-5-2013
Handreiking Toeleiding naar onderwijsarrangementen 27-5-2013 Uitgangspunten: De toewijzing van het arrangement gebeurt op basis van de onderwijsbehoefte van de leerling. De onderwijsbehoefte van een cluster
Nadere informatieVoorlichting, advies en instructie Niveau 3
Antwoorden stellingen Voorlichting, advies en instructie Niveau 3 NU ZORG Editie 2014 Pagina 1 Hoofdstuk 1. Preventief werken 1. Preventie is: gezondheidsproblemen voorkomen en gezond gedrag stimuleren.
Nadere informatieesther dyslexiepraktijk
esther dyslexiepraktijk molema Dyslexiepraktijk Esther Molema Dyslexiepraktijk Esther Molema is een praktijk waar kinderen met dyslexie en hun ouders terecht kunnen voor behandeling, advisering en coaching.
Nadere informatieHandleiding Nivometing SVMNIVO Kandidaat SCVM
Handleiding Nivometing SVMNIVO Kandidaat SCVM Contactgegevens: Laatst bijgewerkt: 29 februari 2012 1 SVMNIVO Postbus 774 3430 AT Nieuwegein Tel. 030-60 230 60 Fax. 030-60 370 32 info@svmnivo.nl www.svmnivo.nl
Nadere informatieOntwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO
Ontwerponderzoek paper 2 Geografische informatievaardigheden in 5 VWO Student: Vincent van der Maaden, MSc Studentnummer: 5783070 Opleiding: Interfacultaire lerarenopleiding, UvA Vakgebied: Aardrijkskunde
Nadere informatieDe lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige.
4.2.12. Digitale opvoedondersteuning voor ouders van het jonge kind Ondersteuning in de vorm van een aantal online lessen voor ouders met kinderen tot 4 jaar, om ze voor te bereiden op de (toekomstige)
Nadere informatieHandleiding Studieloopbaanbegeleiding
Handleiding Studieloopbaanbegeleiding Trainingen slb voor de docent Marian Cornelissen 2 Studieloopbaanbegeiding Deze handleiding geeft algemene richtlijnen voor groepen die met het materiaal uit het boek
Nadere informatieVisie op taal en geïntegreerde zorg verankeren op beleidsniveau: Good practices en succesfactoren van implementatieprocessen in diverse VO-sectoren.
Nationale Dyslexie Conferentie 2013 Paralleltrack VO2 Visie op taal en geïntegreerde zorg verankeren op beleidsniveau: Good practices en succesfactoren van implementatieprocessen in diverse VO-sectoren.
Nadere informatieUitgangsvragen en aanbevelingen
Uitgangsvragen en aanbevelingen behorende bij de richtlijn Diagnostiek en Behandeling van afasie bij volwassenen. De aanbevelingen dienen te worden gelezen in relatie tot de tekst in de desbetreffende
Nadere informatieWat heeft dat te betekenen?!
Wat heeft dat te betekenen?! De relatie tussen de ervaren betekenisvolheid van het rekenonderwijsaanbod en de resultaten op rekentoetsen op de pabo Puck Lamers, WO-student Radboud Universiteit Nijmegen,
Nadere informatieInformatie voor professionals
Informatie voor professionals De GGD Noord- en Oost-Gelderland (GGD NOG) heeft, met ingang van het schooljaar 2014-2015, de werkwijze van de afdeling jeugdgezondheidszorg (deels) aangepast. In deze brief
Nadere informatieThema 5: Implementeren
Thema 5: Implementeren Passende implementatiemethodieken voor ICT-hulpmiddelen Suzan Ramakers Orthopedagoog, projectleider en docent bij Lexima Bovenschoolse Implementatietrajecten Bovenschoolse overeenkomst
Nadere informatieDe praktijk: Het Dr. Leokannerhuis en middelenmisbruik. Evelien Hoevenaars Kannercyclus opponent 19 september 2011
De praktijk: Het Dr. Leokannerhuis en middelenmisbruik Evelien Hoevenaars Kannercyclus opponent 19 september 2011 Programma Ontwikkeling binnen LKH Voorlichtingsmodule Koppeling proefschrift B. Sizoo Discussie
Nadere informatieTRAINING NIVEAU 4: GROEP TRIPLE P Tieners
TRAINING NIVEAU 4: GROEP TRIPLE P Tieners Algemene beschrijving De training Triple P Niveau 4 Groep Tieners biedt deelnemers een goede basis voor het kunnen organiseren en begeleiden van een vaardigheidstraining
Nadere informatieStudiegids 2018/2019 Basis opleiding niveau 1 Materiaal: Toetsing: theorietoets Stage: Na de opleiding: Na de basisopleiding De kosten
Studiegids 2018/2019 Basis opleiding voor yogadocenten, niveau 1. De basisopleiding voor yogadocent leidt op tot het beroep van yogadocent voor beginners en invaldocent en is bedoeld voor mensen die verdieping
Nadere informatieBijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs
Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs Studentnummer: Naam aanmelder: Stap 1. Welkom heten en uitleggen wat het onderzoek inhoudt (Tijd: 5 minuten) Landelijk en bij de FEM is er sprake van een hoge
Nadere informatieSamen beoordelen van deeltijdstudenten Bijlage 9
Samen beoordelen van deeltijdstudenten Bijlage 9 Kenniscentrum Talentontwikkeling Handleiding Stage Deeltijdopleiding Jaar 1 1 Pabo Hogeschool Rotterdam September 2017 Inleiding In het eerste jaar van
Nadere informatieBasistraining Huiselijk Geweld en Kindermishandeling / Meldcode
Basistraining Huiselijk Geweld en Kindermishandeling / Meldcode Inleiding Dit document beschrijft de basistraining Huiselijk Geweld en Kindermishandeling / Meldcode van trainingsbureau Moetd. Doelgroep
Nadere informatieSeksuologie. mensenkennis. post-hbo opleiding. Begeleiden bij seksuele problemen
post-hbo opleiding Seksuologie Begeleiden bij seksuele problemen mensenkennis Post-hbo opleiding seksuologie Begeleiden bij seksuele problemen Goede begeleiding bij seksuele problemen vraagt specifieke
Nadere informatieEVALUATIEFORMULIER ACADEMIE VOOR BEELDENDE VORMING Voltijd/Deeltijd/Duaal
EVALUATIEFORMULIER ACADEMIE VOOR BEELDENDE VORMING Voltijd/Deeltijd/Duaal Gegevens Student: Naam student: Leon Stoffelen Studentnummer: 245675 E-mailadres: leonstoffel@live.nl Studiejaar+ Klas: 4 e jaar
Nadere informatieHallo Leuk om kennis te maken. Wij zijn LeekerweideGroep!
Hallo Leuk om kennis te maken. Wij zijn LeekerweideGroep! Hart voor mensen, daar word je beter van Samen zijn wij LeekerweideGroep. Wij bieden onze diensten aan mensen die voor korte of langere tijd ondersteuning,
Nadere informatieBIJLAGE B NADERE UITWERKING VAN DE ONDERWIJSEENHEDEN VAN HET CURRICULUM VAN DE OPLEIDING VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE*
BIJLAGE B NADERE UITWERKING VAN DE ONDERWIJSEENHEDEN VAN HET CURRICULUM VAN DE OPLEIDING VOOR DE PROPEDEUTISCHE FASE* *Voor de speciale trajecten Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs (AOLB) en International
Nadere informatieBijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen
Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2016-2017 Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Doel
Nadere informatieRICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE
RICHTLIJN DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN AFASIE Samenvatting versie voor mensen met afasie en naasten Afasie is een taalstoornis, geen intelligentiestoornis Juli 2017 1 van 23 Inhoud Inleiding... 3 H1:
Nadere informatiePDA s gericht op praktijkonderzoek in de lerarenopleiding Themagroep Professionele Georgia, Ontwikkeling 36, bold van Leraren Opleiders voor en door
PDA s gericht op praktijkonderzoek in de lerarenopleiding Themagroep Professionele Georgia, Ontwikkeling 36, bold van Leraren Opleiders voor en door onderzoek Context Belang van praktijkonderzoek (en het
Nadere informatieBegrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie
Begrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie Kariene Mittendorff, lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs Studieloopbaanbegeleiding Binnen scholen wordt op verschillende manieren gewerkt aan
Nadere informatieBegeleiding van een Zorgleerling
Begeleiding van een Zorgleerling Schooljaar 2013-2014 1. Inleiding Als mentor ben je het eerste aanspreekpunt voor de leerlingen in je klas en voor de ouders van deze leerlingen. Soms heb je één of meer
Nadere informatieOp pagina 3 staat het overzicht en alleen de 5 jarige kleuters zijn gescreend.
Aan de gemeente Krimpen a/d IJssel Tav Dhr W. Fassaert, Raadhuisplein 2 2922 AD Krimpen aan den IJssel 12 februari 2014 Geachte heer Fassaert, Hierbij de gegevens van de schoollogopedische screening 5
Nadere informatievoor het hoger beroepsonderwijs
voor het hoger beroepsonderwijs Peer Support betekent systematische en structurele begeleiding van een jongerejaars student door een ouderejaars. Peer Support is een internationaal erkend programma dat
Nadere informatieSociale netwerken in F-ACT. Wat werkt? Raymond Brandt, Pro Persona Ilse Menheere, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
Sociale netwerken in F-ACT. Wat werkt? Raymond Brandt, Pro Persona Ilse Menheere, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Inhoud workshop Waarom samenwerken aan sociaal netwerk Social Network Map Een app om
Nadere informatie