Inhoud WOORD VOORAF 15 DE NORMALE STEM

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud WOORD VOORAF 15 DE NORMALE STEM"

Bram Aerts
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Inhoud WOORD VOORAF 15 HOOFDSTUK 1 19 DE NORMALE STEM 1. Anatomie en fysiologie 19 Macroscopische anatomie van de larynx 19 Het larynxskelet 19 De larynxmembranen 19 De larynxspieren 23 De innervatie van de larynxspieren 26 Laryngeale vascularisatie 31 Indeling van de stemplooien 31 Microscopische anatomie (histologie) van de stemplooien 32 Laryngeale functies 40 Fysiologie 43 Frequentieregulatie 47 Intensiteitsregulatie 51

19 De larynxspieren 23 De innervatie van de larynxspieren 26 Laryngeale vascularisatie 31 Indeling van de

2 6 INHOUD 2. De ontwikkeling van de stem door het leven heen 53 Inleiding 53 De ontwikkeling van de larynx en de stem 53 Eerste levensjaren 54 Kinderjaren 55 Adolescentie 59 Volwassenheid 60 De ouder wordende stem 60 De ontwikkeling van de lengte en de structuur van de stemplooien 65 De ontwikkeling van de fundamentele frequentie 65 De ontwikkeling van de vitale capaciteit 67 De ontwikkeling van de maximale fonatietijd Beschrijving en typering van de normale stem 69 Inleiding 69 Een normale stem 70 Spreekstem en zangstem 71 Stemclassificatie en registers Classificatie van stemgebruikers Stembelasting en belastbaarheid 75 Inleiding 75 Wat is stembelasting? 75 Wat bepaalt de stembelasting? 75 Persoonsgebonden factoren 75 Niet-persoonsgebonden factoren 76 Hoe potentiële belastbaarheid inschatten? 77 Kan stembelastbaarheid verbeterd worden? 78

stem 60 De ontwikkeling van de lengte en de structuur van de stemplooien 65 De ontwikkeling van de fundamentele frequentie 65 De ontwikkeling van de vitale capaciteit 67 De ontwikkeling van de

3 INHOUD 7 Besluit Referenties 80 HOOFDSTUK 2 DIAGNOSTIEK VAN STEMSTOORNISSEN Stemstoornissen, een multidisciplinair probleem Het medisch stemonderzoek 86 De anamnese 86 Aspecten van de anamnese 86 Anamneseformulier voor stemgebruikers 94 Klinisch NKO-onderzoek 97 Instrumenteel onderzoek 99 Keelspiegel 99 Rigide laryngostroboscopie 101 Transnasale flexibele laryngoscopie 106 Directe laryngoscopie 119 Kymografie en hoge snelheid videolaryngoscopie 120 Elektroglottografie 120 Bijkomend specialistisch onderzoek Het logopedisch stemonderzoek 123 De perceptuele beoordeling van de stem 123 De perceptie van de stem 123 Soorten schalen 125 Perceptuele beoordelingsschalen 126 Historische achtergronden 127 Methodes van perceptuele evaluatie 127

laryngostroboscopie 101 Transnasale flexibele laryngoscopie 106 Directe laryngoscopie 119 Kymografie en hoge snelheid videolaryngoscopie 120 Elektroglottografie 120 Bijkomend specialistisch

4 8 INHOUD Het Buffalo Voice Profile 127 Het Hammerbergprotocol 129 Het Vocal Profile Analysis Scheme 129 De GRBAS-schaal 129 De ontwikkeling van de GRBAS-schaal 131 De GRBAS-schaal: actuele vorm 132 Uitbreiding van de GRBAS-schaal tot GRBASI-schaal 133 Cape-V protocol ASHA 133 Specifieke schalen voor laryngeale dystonie 134 Vergelijking van schalen 134 Lichaamshouding en -spanning 135 Aërodynamische metingen: de ademhaling en de ademcontrole 136 Het ademvolume 136 Het ademtype 137 De adembeheersing 137 Maximale fonatietijd (MFT) 138 Fonatiequotiënt (FQ) 139 S/Z ratio 139 Andere 139 Fonetografie: stemomvang uitgedrukt in frequenties, intensiteiten en morfologie 140 Inleiding 140 Afname 141 Analyse van de resultaten 143 Voorstelling van normfonetogrammen 145 Akoestische metingen 145 Vrije software 150 Inleiding 150 Diagnostische software 151 Praat 151 SFSWin 159 Links 161 De Dysphonia Severity Index, een objectieve maat voor stemkwaliteit 163 De Voice Handicap Index of de bevindingen van de patiënt 164 De Voice Stress Inventory: meten van stressfactoren bij patiënten 165

Aërodynamische metingen: de ademhaling en de ademcontrole 136 Het ademvolume 136 Het ademtype 137 De adembeheersing 137 Maximale fonatietijd (MFT) 138 Fonatiequotiënt (FQ) 139 S/Z ratio 139 Andere

5 INHOUD 9 Bepaling van de outcome aan de hand van de Therapy Outcome Measures 169 Algemene core-scale 170 Specifieke core-scale voor stemstoornissen 172 Casuistiek Klinische classificatie van stemstoornissen Prevalentie van stemstoornissen Stemevaluatieprotocol Referenties 184 HOOFDSTUK 3 DE BEHANDELING VAN STEMSTOORNISSEN Inleiding 191 Stemtraining en stemtherapie 191 Multidisciplinair karakter 191 De therapeutische relatie 192 Duur en frequentie van therapie 192 Indirecte en directe therapie 193 Preventie Historische beschouwingen Preventie van stemstoornissen Medische benadering 199

Referenties 184 HOOFDSTUK 3 DE BEHANDELING VAN STEMSTOORNISSEN 191 1.

6 10 INHOUD Geneesmiddelen en hun effecten op de stem 199 Botulinum toxine injecties 212 Actiemechanisme 213 Laryngeale dystonieën en behandeling met behulp van BTX 215 Intralaryngeale BTX-injecties 218 Andere indicaties voor het gebruik van BTX in de laryngofarynx 223 Laryngopharyngeale reflux 225 Fonochirurgie 234 Fonochirurgie: algemene concepten, pre- en postoperatieve fase 234 Fonomicrochirurgie 240 Laryngeal framework surgery Logopedische behandeling 261 Holistische visie op stemtherapie 261 Classificatie stemtherapie Filosofische oriëntaties 262 Indirecte stemtherapie 263 Kennis en inzicht in eigen probleem 263 Stemrust 264 Persoonlijkheidsfactoren 264 Omgevingsfactoren 265 Stemhygiëne 265 Stemopvoeding 269 Directe stemtherapie 270 Houding 270 Relaxatie 271 Respiratie 273 Fonatie 276 Articulatie 279 Resonantie 280 Prosodie 282 Specifieke therapieën 284 Resonant Voice Therapy 284

Fonomicrochirurgie 240 Laryngeal framework surgery 252 5.

7 INHOUD 11 Vocal Function Exercices 286 Confidential VoiceTherapy 288 Accentmethode 289 Lee Silverman Voice Therapy 291 Laryngeale manipulatie 292 Facilitatietechnieken 294 Cognitieve gedragstherapie 295 Biofeedbacktraining 297 Nasaleren 299 Counseling 300 Specifieke populaties 302 Kinderdysfonie 302 Mutatiestoornissen 307 Presbyfonie 309 Laryngectomie 311 Stemtraining voor transsexuelen 313 Zangers 313 Acteurs 325 Stemversterkers 329 Therapeutische software 333 RTGram 333 RTSpect 335 RTPitch 335 Wavesurfer 336 Besluit 337 Links Referenties 340

populaties 302 Kinderdysfonie 302 Mutatiestoornissen 307 Presbyfonie 309 Laryngectomie 311 Stemtraining voor transsexuelen 313 Zangers 313

8 12 INHOUD HOOFDSTUK 4 KLINIEK VAN STEMSTOORNISSEN Organische stemstoornissen 357 Laryngitis 359 Stemplooinoduli 363 Stemplooipoliep 367 Stemplooicyste 371 Stemplooioedeem 375 Oedeem van Reinke 379 Contactulcus/granuloom 383 Hyperkeratose/leukoplakie 385 Stemplooiparalyse in abductie 389 Stemplooiparalyse in adductie 391 Dysfonie na radiotherapie 392 Laryngeaal papilloma 395 Littekenvorming op de stemplooien 397 Laryngeale dystonie 399 Laryngeaal web 403 Vasculaire letsels/stemplooibloeding 405 Sulcus glottidis 409 Tumor van de stemplooi 412 Laryngeaal trauma Niet organische stoornissen 417 Hypofunctionele dysfonie 417 Hyperfunctionele dysfonie (muscle tension dysphonia) 419 Beroepsdysfonie 421

Hyperkeratose/leukoplakie 385 Stemplooiparalyse in abductie 389 Stemplooiparalyse in adductie 391 Dysfonie na radiotherapie 392 Laryngeaal papilloma 395 Littekenvorming op de

9 INHOUD 13 Psychogene dysfonie 422 Genderdysfonie 424 Mutatiestoornissen 426 Bowing/presbyfonie 429 Minimal vocal pathology (MVP) Samenvatting van morfologische, video-stroboscopische en akoestische veranderingen bij dysfonie Referenties 433 HOOFDSTUK 5 EVIDENCE-BASED PRACTICE 435 Toenemende aandacht voor Evidence-Based Practice 435 Wat is Evidence-Based Practice? 436 Evidence-Based Practice in de logopedie 437 Evaluatie van de methodologische kwaliteit van de bewijsvoering 438 Niveaus van bewijsmateriaal 439 Evidence-Based Practice in stemtherapie: methodologie 441 Studies naar de doelmatigheid van stemtherapie op verschillende niveaus 447 Effectiveitsstudies van de Antwerpse studiegroep 447 Referenties 452

Referenties 433 HOOFDSTUK 5 EVIDENCE-BASED PRACTICE 435 Toenemende aandacht voor Evidence-Based Practice 435 Wat is Evidence-Based Practice?

10 14 INHOUD HOOFDSTUK 6 STEMRESEARCH Inventarisatie van de publicaties auteurs op stemgebied APPENDIX 461 GLOSSARIUM 469 AFKORTINGEN 483 STEM IN BEELD 489

Vergelijkbare documenten

Inhoud. Woord Vooraf 13. De normale stem 15

Inhoud. Woord Vooraf 13. De normale stem 15 Inhoud Woord Vooraf 13 Hoofdstuk 1 De normale stem 15 1. Anatomie en fysiologie 15 Macroscopische anatomie van de larynx 15 Het larynxskelet 15 De larynxmembranen 15 De larynxspieren 19 De innervatie van