Schaarste en verdeling. Henk de Jong, directie IZ Pieter Vaandrager, directie IZ

Transcriptie

1 Programma van Eisen DLO-programmering programmering: Schaarste en Verdeling (nieuw thema BO ) 009) A. Algemene informatie Domein: Thema: DK-contactpersoon: Probleemhebber/thematrekker van beleidsdirectie: Wijze van betrekken Minister bij dit thema Internationaal Schaarste en verdeling Patricia Wagenmakers Henk de Jong, directie IZ Pieter Vaandrager, directie IZ In een workshop tussen LNV beleidsdirecties en DLO (d.d ) is het concept PvE bediscussieerd. Dit heeft geleid tot voorlopige projecttitels op het multilaterale beleidsterrein. DLO voert vervolgens een zgn. Expression of Interest uit, waarbij onderzoeksteams in het kort aangeven welke benadering gekozen wordt voor een bepaalde kennisvraag. De meest passende voorstellen worden door de clusterleiding van DLO en LNV geselecteerd. In het vervolgtraject wordt de Minister uitgenodigd om in gesprek met WUR/DLO de accenten in het thema te leggen. Daarbij komen multilaterale en bilaterale onderwerpen aan de orde. Bij de toekenning van projecten in dit thema moet geselecteerd worden (september). De agenda van de Minister zal hierin leidend zijn.

2 B. Wat is de beleidsmatige achtergrond? Maatschappelijk probleem en/of doelstelling van het beleid Wat is de verwachte bijdrage van de gevraagde kennis aan het realisatie van de beleidsopgave? Op de langere termijn zullen de groei van de wereldbevolking, een veranderend consumptiepatroon en een stijgende welvaart leiden tot een toenemende druk op voedselzekerheid, ecosystemen en sociale stabiliteit. Verwacht wordt dat de huidige consumptiepatronen bij een verdere groei van de wereldbevolking niet toereikend zijn. Adequate beleidsontwikkeling is een probleem van internationale orde. Er is behoefte aan onderzoek naar de mogelijkheden hoe schaarse natuurlijke hulpbronnen eerlijk kunnen worden verdeeld en hoe om te gaan met de politieke, economische, ecologische en sociale spanningen die uit de oneerlijke verdeling voortvloeien. Bij schaarste krijgt het people aspect van duurzaamheid (people, planet, profit) een accent, bij verdeling gaat het meer om de planet-kant: ecosysteemdiensten als onderdeel van een duurzame sociaal-economische bestaansbasis. Belangrijke items zijn de toegang tot land, water, nutriënten, energie en de productie van biomassa voor food, feed, en non-food toepassingen (biobased economy). Onder dit thema wordt het beleidsondersteunend onderzoek opgenomen naar internationale biodiversiteit (ecologische netwerken, mariene biodiversiteit) en water voor voedsel en ecosystemen (economische dimensies, ondersteuning van multilaterale organisaties. Het onderzoek naar de relaties/spanningen tussen food, feed en nonfood, de zogenaamde competing claims op lokaal, regionaal en mondiaal niveau wordt geïntensifieerd. Het onderzoek naar de functionaliteit van ecosystemen wordt toegevoegd aan dit thema. In ontwikkelingslanden en opkomende economieën wordt gezocht naar een duurzame impuls voor economische ontwikkeling (armoedebestrijding). BOCI-activiteiten wordt vaak gezien als seed -money waarbij verwacht dat een multiplier effect tot stand komt door de betrokken van multilaterale en/of private fondsen. Voorbeeld hiervan is o.a. locale zaadveredeling. Die veredelingsprojecten zijn duur en kunnen niet door BOCI worden betaald.

3 Wel kan een eerste aanzet, nucleus, worden gegeven waarbij de aanloopkosten vanuit BOCI betaald worden. Geld is ook voor opstarten van projecten die later met behulp van fondsen uitgevoerd worden. BOCI geld is relatief gezien gering, vooral te gebruiken om grotere projecten binnen te halen. Daarom wordt aanbevolen om reeds bij de start te kijken naar interessante partners. Indicatief budget voor dit thema waarvan tenminste voor bilaterale projecten Welke deelthema s zijn te onderscheiden 1. Grondstoffen 2. Voedselzekerheid 3. Biodiversiteit 4. Water Deze thema s worden uitgewerkt in een multilateraal kader en op verzoek van de LNV-Raden in een specifiek land en/of regio. De nadruk ligt bij bilaterale projecten (80 90%). Hierbij zijn de locale mogelijkheden en het kunnen aansluiten bij andere donoren sterk richtinggevend (vraaggestuurd).

4 C. Invulling per deelthema C1. Grondstoffen Doelstelling van het beleid: Een duurzame productie en consumptie, het uitbannen van extreme armoede en honger wereldwijd (MDG 1), behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit (MDG 7). Wat is de verwachte bijdrage van de gevraagde kennis aan realisatie van de (deel)beleidsopgave? Indicatief budget voor dit subthema Fasering; looptijd en go/no-go momenten Uit strategisch oogpunt is er in Europa (EU witboek, beschikbaarheid van grondstoffen) en in Nederland behoefte meer inzicht te verwerven inzake de mondiale productie en verdeling van grondstoffen/natuurlijke hulpbronnen. Grondstoffen zijn zowel de productiefactoren (grond, water, meststoffen als fosfaat, zaaigoed etc) als verhandelbare (voedsel)producten (sojameel, suiker, etc.). De beleidsvragen hebben betrekking op zowel de kwantitatieve als kwalitatieve aspecten van de grondstofvoorziening. Het in 2009 gestarte onderzoek naar Competing Claims wordt opgenomen in dit deelthema. Nader vast te stellen afhankelijk van aanvragen in bilateraal kanaal 1 jaar, mogelijk doorloop tot max. 4 jaar met jaarlijkse besluitvorming over doorgang Wensen t.a.v. de onderzoeksdisciplines/ expertises: Voorkeur voor DLO instellingen/ samenwerkingsverbanden interdisciplinair Andere LNV-betrokkenen Betrokken externe partijen: Henk Massink IZ, landbouwraden, Mathieu Pinkers IZ, Frederik Heijink AKV

5 C2. Voedselzekerheid Doelstelling van het beleid: Wat is de verwachte bijdrage van de gevraagde kennis aan realisatie van de (deel)beleidsopgave? De LNV-OS notitie `Landbouw, rurale bedrijvigheid en voedselzekerheid is in mei 2008 naar de Tweede Kamer gezonden. Een van de vijf sporen in deze notitie betreft voedselzekerheid en overdrachtmechanismen. Uitgangspunt bij de uitvoering is dat deze zal gezamenlijk zal geschieden door de beide verantwoordelijke ministeries, in nauwe samenwerking met de betrokken ontwikkelingslanden (vraaggestuurd), multilaterale organisaties, Nederlands bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Doel is het realiseren van de Millennium Doelstellingen, m.n. uitbannen van extreme honger. Voedselzekerheid is gerelateerd aan armoedebestrijding en de toegang tot voedsel, het verhogen van productie en van kwaliteit. Dit deelthema heeft met name betrekking op het verdelingsvraagstuk: wat moet er gebeuren voor een eerlijke verdeling? De vraag naar biomassa zal de komende decennia toenemen (zie publicaties FAO, OESO, IFPRI e.a.). De druk op productiesystemen en prijzen zal daardoor navenant worden verhoogd. De kans is groot dat de beschikbaarheid van betaalbaar voedsel voor de armen daardoor zal verminderen en de millenniumdoelstellingen (met name MDG 1) niet behaald worden. Het is belangrijk om te voorkomen dat grote groepen in ontwikkelingslanden en opkomende markten, die nu nog net het hoofd boven water kunnen houden, daardoor afglijden tot het niveau van de allerarmsten. Een mogelijkheid is bijv. het toekennen van landrechten aan kleine boeren (China) om de ontwikkeling op het platteland te stimuleren en op een duurzame wijze de productie te verhogen. In het kader van de implementatie van de LNV-OS-notitie wordt o.a. aandacht besteed aan kwetsbare groepen die structureel buiten de boot kunnen te vallen. Projecten in dit deelthema gaan in op sociale

6 en productieve vangnetten, cash for workprogrammma s, schoolvoedingsprogramma s e.d.. Onder EG-voorzitterschap van Spanje wil de EU voedselzekerheid op de agenda zetten. Vraag is hoe we als Nederland hierbij kunnen helpen. Gaat o.a. over relatie voedselzekerheid en prijsvolatiliteit. Concrete vraag is een samenvattende analyse en beleidsaanbeveling om deze voedselzekerheid en stabiliteit in prijzen te bevorderen. (Hangt samen met Risico analyse onder thema Robuuste systemen) Indicatief budget voor dit subthema Fasering; looptijd en go/no-go momenten Wensen t.a.v. de onderzoeksdisciplines/ expertises: Voorkeur voor DLO instellingen/ samenwerkingsverbanden Nader vast te stellen afhankelijk van aanvragen in bilateraal kanaal 1 jaar, mogelijk doorloop tot max. 4 jaar met jaarlijkse bsluitvorming over doorgang interdisciplinair Andere LNV-betrokkenen in aanvulling op die van A.: Betrokken externe partijen: Agnes van Ardenne PV Rome, Landbouwraden w.o. Geert Westenbrink, Hans vd Zijden, Hans vd Beek, Desiree Hagenaars, Nicolette Koopman IZ OS/DGIS.

7 C3 Biodiversiteit Doelstelling van het beleid: De voortgaande aantasting van biodiversiteit wereldwijd, de daarmee gepaard gaande bedreiging van de functionaliteit en productiviteit van ecosystemen en de complexiteit van deze problematiek vereisen een andere manier van consumeren en produceren, een andere en sterkere inzet in internationale onderhandelingen en meer coherentie en samenwerking. Wat is de verwachte bijdrage van de gevraagde kennis aan realisatie van de (deel)beleidsopgave? Bescherming van de intrinsieke waarde van ecosystemen en biodiversiteit, maar vooral ook het behoud van de functie van biodiversiteit bij het mondiale streven naar welvaart, duurzame ontwikkeling en veiligheid. In het Uitvoeringsprogramma Biodiversiteit zijn activiteiten voorzien die nauw aansluiten bij de onderzoek dat in BOCI-kader wordt ontwikkeld. Er is dan ook afstemming tussen beide programma s noodzakelijk om overlap tegen te gaan en de noodzakelijke synergie te bewerkstelligen. Indicatief budget voor dit subthema Fasering; looptijd en go/no-go momenten Wensen t.a.v. de onderzoeksdisciplines/ expertises: Voorkeur voor DLO instellingen/ samenwerkingsverbanden Nader vast te stellen afhankelijk van aanvragen in bilateraal kanaal 1 jaar, mogelijk doorloop tot max. 4 jaar met jaarlijkse bsluitvorming over doorgang Interdisciplinair Andere LNV-betrokkenen in aanvulling op die Jieles van Baalen, Landbouwraden.

8 van A.: Betrokken externe partijen: C4 Water voor voedsel en ecosystemen Dit subthema is een vervolg op 2009 en staat in het kader van verbetering waterefficiëntie, uitvoering Ramsar, GAWI en Wereldwaterforum (vervolg Istanbul 2009). Contactpersoon Mathieu Pinkers. Budget nader vast te stellen afhankelijk van aanvragen in bilateraal kanaal.