Winkelen in Amsterdam

Transcriptie

1 Projectnummer: Drs. T. Fedorova Drs. L. Bicknese Oudezijds Voorburgwal 300 Postbus GL Amsterdam 1000 AR Amsterdam Telefoon Fax Amsterdam, mei 2010

2 2

3 Inhoud Samenvatting 5 Het winkelaanbod in Amsterdam 5 Waar doet de Amsterdammer zijn boodschappen? 5 Waar komt het geld dat in een stadsdeel wordt besteed vandaan? 6 Stadsdelen in beeld 7 Inleiding 11 Leeswijzer 13 1 Winkelaanbod in Amsterdam Overzicht van het detailhandelaanbod Ontwikkelingen in het aanbod van detailhandel 17 2 Consumentengedrag Ontwikkelingen in koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel Koopstromen Bestedingen aan dagelijkse goederen Warenmarkten Internet winkelen Gebruik verruimde openingstijden winkels Winkelen als vrijetijdsbesteding Etnische winkels Buurtaanbod van winkels voor dagelijkse goederen 36 3 Herkomst bestedingen en functie van winkelgebieden Herkomst van bestedingen per stadsdeel Verzorgingsfunctie winkelgebieden niet-dagelijkse goederen ArenA Boulevard en grote winkelcentra met regionale functie Waardering winkelgebieden Vervoermiddel naar winkelgebied 48 Bijlage 1 Tabellen 51 Bijlage 2 Kaarten 59 Bijlage 3 Begrippenlijst 67 Bijlage 4 Onderzoeksopzet 69 Bijlage 5 Vragenlijst 72 3

4 4

5 Samenvatting In dit onderzoek is een overzicht gegeven van drie belangrijkste elementen van de Amsterdamse detailhandel: het aanbod van winkels in Amsterdam, het gedrag van consumenten die in Amsterdam en de regio wonen en in Amsterdam gaan winkelen, en de herkomst van de bestedingen in de Amsterdamse winkelgebieden. Dit onderzoek wordt tweejaarlijks gehouden. Het winkelaanbod in Amsterdam Schaalvergroting detailhandel zet overal door Amsterdam telt winkels met een totaal oppervlak van m 2. Dat betekent 1,29m 2 winkelruimte per inwoner. Sinds 2008 is het aantal winkels in Amsterdam met 6% afgenomen. Vooral verdwijnen de kleine winkels, want het totale winkelvloeroppervlak is relatief weinig veranderd (-1%). Amsterdamse detailhandel wordt steeds grootschaliger, maar gezien de snelle inwonersgroei neemt het aantal winkelmeters per inwoner af. Minder winkelmeters per inwoner behalve in Noord De meeste winkelconcentraties in Amsterdam bevinden zich binnen de ring. De afname van de winkelruimte per inwoner is te zien in het centrum van Amsterdam, Oost, Zuid, Nieuw-West en Zuidoost. Dit komt niet alleen door de afname van het aantal winkelmeters, maar ook door de bevolkingstoename. In Noord is de situatie andersom: het aantal winkelmeters neemt toe, terwijl het aantal bewoners afneemt. Waar doet de Amsterdammer zijn boodschappen? Meeste aankopen binnen eigen stadsdeel Een gemiddeld huishouden in Amsterdam koopt bijna alle dagelijkse (84%) en de helft van de niet-dagelijkse goederen (53%) in het eigen stadsdeel. De dagelijkse boodschappen worden soms ook in de naburige stadsdelen gedaan, maar meestal niet ver van huis. De niet-dagelijkse goederen worden behalve in het eigen stadsdeel ook vaak in de stadsdelen Centrum en Zuidoost gekocht. Het kernwinkelapparaat in Centrum voorziet in een uitgebreid aanbod aan non-food winkels ook huishoudens uit alle stadsdelen. In Zuidoost is vooral de woninginrichtingbranche (IKEA, Villa ArenA) een prominente trekker. Minder uitgaven aan levensmiddelen Amsterdammers besteden wekelijks gemiddeld 50 per persoon aan voeding, drank en tabakswaren. Dit komt neer op gemiddeld 91 per huishouden per week en is hetzelfde als in de periode Huishoudens in het stadsdeel Centrum geven per persoon het meest uit aan dagelijkse goederen, gevolgd door Zuid en West. 5

6 Meer aankopen op de markt Behalve in de supermarkt worden boodschappen aangeschaft bij speciaalzaken, zogenaamde etnische winkels (zie begrippenlijst) of op de markt. Twee derde van de Amsterdamse huishoudens doet wel eens aankopen bij etnische winkels. Het aandeel bezoekers is hiermee niet veranderd sinds Driekwart van de Amsterdammers koopt wel eens iets op de markt. Het aandeel marktbezoekers ligt hiermee iets hoger dan in voorgaande jaren toen het steeds om ongeveer 70% ging. De Albert Cuyp is al jaren de populairste markt in Amsterdam. Ontevredenheid met winkelaanbod toegenomen Het aandeel Amsterdamse huishoudens dat ontevreden is met het winkelaanbod in hun buurt is sinds het vorige onderzoek toegenomen tot 33%. Een goedkope supermarkt en een slager worden het meest gemist in de woonomgeving. De ontevredenheid met het winkelaanbod nam sterk toe in Zeeburg, Centrum en Westerpark. Groei online winkelen Het aandeel van online bestedingen is nog relatief klein, maar groeit gestaag. Dit is te danken aan ontwikkelingen van e-commerce en het groeiende aantal huishoudens met internetaansluiting thuis. Zes op de tien Amsterdamse huishoudens zegt in de periode wel eens online te hebben gewinkeld. Dit is de helft meer dan twee jaar daarvoor. Van alle bestedingen aan dagelijkse goederen wordt gemiddeld 0,3% en van de bestedingen aan niet-dagelijkse goederen 2,5% online gedaan. Bij sommige artikelgroepen ligt dit percentage echter hoger: bij de aanschaf van elektronica, cd s en dvd s gaat 9,4% van de bestedingen via het internet. Mannen, personen onder de 50 jaar, hoge inkomens, hoog opgeleiden en stellen met kinderen doen relatief meer aankopen online dan andere groepen. Meer Amsterdammers doen boodschappen buiten kantooruren Ruim drie kwart van de Amsterdamse huishoudens maakt gebruik van de verruimde winkeltijden. Dit is meer dan tussen 2001 en Toen ging het steeds om ongeveer tweederde van de huishoudens. De meerderheid van de mensen die buiten kantooruren boodschappen doen, doet dit vaak na zes uur. Twee op de drie Amsterdammers zijn funshoppers Bijna tweederde van de Amsterdammers gaat wel eens winkelen voor het plezier, zogenaamd funshoppen. In bijna alle stadsdelen wordt de Kalverstraat genoemd als het favoriete winkelgebied voor het funshoppen. Alleen in Noord en Zuidoost kiest men voor dichterbij gelegen winkelcentra. Soms wordt het funshoppen gecombineerd met een horecabezoek. Hoe hoger het inkomen, hoe vaker men winkelen combineert met een bezoek aan een horecagelegenheid. Waar komt het geld dat in een stadsdeel wordt besteed vandaan? Bestedingen van huishoudens uit de regio Elf procent van de bestedingen aan de niet-dagelijkse goederen in Amsterdam en vier procent van de bestedingen aan de dagelijkse goederen is afkomstig uit dichtbij gelegen 6

7 regiogemeenten. Deze percentages zijn redelijk stabiel door de jaren. Er zijn geen gegevens beschikbaar over de bestedingen van de rest van Nederland in Amsterdam. Ook vallen de toeristische bestedingen buiten het bestek van dit onderzoek. Regioverzorgende winkelgebieden In Amsterdam zijn 97 winkelgebieden onderscheiden. Zeventien daarvan hebben een duidelijke regionaal verzorgende functie. Dit is vergelijkbaar met het vorige onderzoek. Vier van deze gebieden bevinden zich in elk van de stadsdelen Zuidoost, Noord en Zuid, drie in Centrum en twee in Oost. ArenA gebied populairste grootschalige winkelgebied in Amsterdam Amsterdam telt een aantal grootschalige winkelcentra, waaronder het ArenA gebied. Dit is het populairste grootschalige winkelgebied in Amsterdam. Bijna de helft van de Amsterdamse huishoudens en ruim eenderde van de regio huishoudens bezoekt wel eens het ArenA gebied (onder andere ArenA Boulevard) in Zuidoost. Dit is meer dan in de periode Het ArenA gebied profileert zich voornamelijk in meubel- en woninginrichtingzaken en wordt relatief vaak bezocht door huishoudens met hogere inkomens. Gelderlandplein best gewaardeerd Welke winkelgebieden worden het meest gewaardeerd in Amsterdam? In de periode krijgt het Gelderlandplein, gevolgd door de Ten Katestraat, de Middenweg, het Reigersbos en de Amsterdamse Poort de hoogste waardering van de Amsterdammers. De waardering is gebaseerd op een gemiddeld rapportcijfer voor een aantal aspecten van een winkelgebied. Sfeer speelt een cruciale rol hierbij. Daarnaast zijn de keuzemogelijkheden van food- en non-foodwinkels, de inrichting van een winkelgebied en het prijsniveau van belang. Stadsdelen in beeld Hieronder worden de belangrijkste karakteristieken van stadsdelen besproken. Hierbij worden vooral de afwijkende zaken - in positieve of negatieve zin - ten opzichte van het Amsterdamse gemiddelde onder de aandacht gebracht. Centrum Stadsdeel Centrum heeft in absolute zin het ruimste winkelaanbod zowel aan dagelijkse als niet-dagelijkse goederen. Maar vergeleken met het vorige onderzoek neemt het winkelaanbod per inwoner hier af. De winkels in het stadsdeel Centrum worden vaak gebruikt door inwoners van de andere stadsdelen en de regio. Dit gaat vooral om het winkelaanbod aan niet-dagelijkse goederen. Voor de Centrum inwoners is kenmerkend dat ze het merendeel van hun aankopen van de niet-dagelijkse goederen ook in hun eigen stadsdeel doen. De Centrum inwoners geven relatief meer geld uit aan hun dagelijkse goederen dan een gemiddelde Amsterdammer. Circa 43% is (enigszins) ontevreden over het aanbod van levensmiddelen in de woonbuurt en mist met name een goedkope supermarkt. Kenmerkend voor dit stadsdeel is dat bovengemiddeld veel huishoudens aankopen doen op de markt en/of via internet. 7

8 De winkelstraten in het stadscentrum worden op verschillende criteria onderscheiden van de andere winkelgebieden in de stad. Hier liggen drie regioverzorgende winkelgebieden in Amsterdam, maar ook de meest populaire winkelgebieden voor het funshoppen : de Kalverstraat, de Jordaan en de 9 straatjes. West Het stadsdeel West is in 2010 ontstaan na de fusie van de stadsdelen Westerpark, Oud- West, De Baarsjes en Bos en Lommer. In het huidige onderzoek worden de resultaten gepresenteerd zowel op het niveau van het stadsdeel West als op het niveau van de vier deelgebieden voor de fusie. Dit maakt de vergelijking met de voorgaande jaren mogelijk. Het winkelaanbod in West is in absolute zin relatief groot, maar gecorrigeerd voor de inwonerstal ligt het onder het Amsterdamse gemiddelde. Vergeleken met 2008 is het winkelaanbod aan dagelijkse goederen in West toegenomen vooral in de deelgebieden Westerpark en Oud-West. De meeste huishoudens in West zijn tevreden met het winkelaanbod aan dagelijkse goederen in hun buurt, op huishoudens van Westerpark na. Daar mist men onder andere nog een viswinkel en HEMA. In West doet men bovengemiddeld vaak aankopen op de markt, bij etnische winkels en via internet. De Ten Katemarkt (in West) is een van de best gewaardeerde winkelgebieden in Amsterdam. Aan de niet-dagelijkse goederen wordt relatief veel uitgegeven buiten de stadsdeelgrens. Dit geldt vooral voor de deelgebieden De Baarsjes en Westerpark. Circa eenderde van de huishoudens in West wijkt uit naar het stadsdeel Centrum voor de niet-dagelijkse aankopen. Inwoners van West doen relatief vaak aankopen buiten kantooruren, net als inwoners van Centrum. Nieuw-West Ook het stadsdeel Nieuw-West is ontstaan na de fusie in De drie voormalige stadsdelen Geuzenveld-Slotermeer, Osdorp en Slotervaart vormen nu samen het stadsdeel Nieuw-West. In het huidige onderzoek worden de resultaten gepresenteerd zowel op het niveau van het stadsdeel Nieuw-West, als op het niveau van de drie gebieden voor de fusie. Dit maakt de vergelijking met de voorgaande jaren mogelijk. In de periode is het winkeloppervlak per inwoner in Nieuw-West iets afgenomen. Dit heeft geleid tot een (lichte) afname van de koopkrachtbinding aan het eigen stadsdeel. Vooral in Geuzenveld-Slotermeer en Slotervaart wijken inwoners iets vaker uit naar andere stadsdelen voor hun dagelijkse en niet-dagelijkse aankopen. Niettemin komen bijna alle bestedingen in Nieuw-West van eigen inwoners. Bijna alle winkelgebieden in Nieuw-West hebben een stadsdeelverzorgende functie. Inwoners van Nieuw-West gaan minder vaak naar de markt en doen minder aankopen via internet dan de overige Amsterdammers. Ook verruimde winkeltijden worden in Nieuw- West relatief weinig gebruikt vergeleken met de rest van de stad. De inwoners van Nieuw-West doen meer dan gemiddeld boodschappen met de auto. Noord Noord is (bijna) het enige stadsdeel in Amsterdam waar het aantal winkelmeters per inwoner is toegenomen in de periode Kenmerkend voor dit stadsdeel is dat de winkels hier vooral gericht zijn op de eigen bevolking en de regio. De bewoners van de andere stadsdelen doen relatief weinig aankopen in Noord. De winkelgebieden in Noord 8

9 zijn of wijkverzorgend, of regioverzorgend. Het aantal gebieden met een regioverzorgende functie is in de periode toegenomen vergeleken met het vorige onderzoek. Een winkelgebied in Noord wordt wel door de andere Amsterdammers bezocht: het grootschalige winkelcentrum op het Buikslotermeerplein. Bijna een op de vijf Amsterdammers (19%) uit andere stadsdelen winkelt daar wel eens. De bewoners van Noord wijken zelden uit naar de andere stadsdelen. Alleen voor de nietdagelijkse goederen gaat een op de tien Noord huishoudens naar het stadsdeel Centrum. Relatief veel huishoudens in Noord doen aankopen op de markt (80%). Dit aandeel is bovendien toegenomen vergeleken met de vorige onderzoeken. De populairste markten hier zijn het Buikslotermeerplein en Mosveld. Huishoudens in Noord doen relatief minder aankopen via internet dan een gemiddeld Amsterdams huishouden. In Noord winkelt 48% van de huishoudens wel eens online (tegen gemiddeld 60%). Ook maken de bewoners van dit stadsdeel relatief minder gebruik van de verruimde openingstijden dan andere Amsterdammers. De Noord bewoners doen van alle Amsterdammers het meest met de auto boodschappen. Zuid Het stadsdeel Zuid is ontstaan in 2010 na de fusie van Oud-Zuid en Zuideramstel. In het huidige onderzoek worden de resultaten gepresenteerd zowel op het niveau van het stadsdeel Zuid als op het niveau van de twee deelgebieden die voor de fusie bestonden. Dit maakt de vergelijking met de voorgaande jaren mogelijk. Inwoners van Zuid hebben de sterkste binding aan eigen stadsdeel wat betreft dagelijkse goederen. Het winkelaanbod van levensmiddelen per inwoner is hier ook op een na het grootste in Amsterdam. De inwoners van Zuid geven een bovengemiddeld bedrag uit aan de dagelijkse goederen. In dit stadsdeel bevindt zich de grootste en de meest bezochte markt in Amsterdam, de Albert Cuypmarkt. Deze markt wordt bezocht door bijna alle bewoners van Zuid, maar ook door relatief veel andere Amsterdammers, regio bewoners en toeristen. De Albert Cuyp wordt zeer gewaardeerd om het aanbod in het dagelijkse assortiment, het prijsniveau en de sfeer en heeft een regioverzorgende functie. De drie andere bekende winkelgebieden in Zuid, de P.C. Hooftstraat, de Amstelveense weg en het Gelderlandplein hebben ook een duidelijk regioverzorgende functie. Het Gelderlandplein is het hoogstgewaardeerde winkelgebied in Amsterdam, onder andere vanwege de goede parkeervoorzieningen. Oost Het vierde stadsdeel, dat in 2010 na de fusie is ontstaan, is Oost. De twee voormalige stadsdelen Zeeburg en Oost-Watergraafsmeer vormen nu samen het stadsdeel Oost. In het huidige onderzoek worden de resultaten gepresenteerd zowel op het niveau van het stadsdeel Oost als op het niveau van de twee deelgebieden. Dit maakt de vergelijking met de voorgaande jaren mogelijk. Het winkelaanbod in Oost is beperkter dan in de meeste andere stadsdelen. Vooral wat betreft het winkelaanbod aan de niet-dagelijkse goederen telt Oost minder winkelvloeroppervlak per inwoner dan gemiddeld in Amsterdam. Dit leidt tot een relatief zwakke koopkrachtbinding met het eigen stadsdeel. Vooral in Zeeburg is de binding zwak. In de periode is het aantal winkelmeters per inwoner in Oost afgenomen, evenals de koopkrachtbinding aan het eigen stadsdeel. Voor de niet-dagelijkse aankopen wijken de Oost bewoners uit naar Centrum en Zuidoost. Van de winkels aan 9

10 levensmiddelen missen de Oost bewoners het meest een goedkope supermarkt en diversiteit aan speciaalzaken. Huishoudens in Oost doen bovengemiddeld veel aankopen via internet. Zuidoost Het stadsdeel Zuidoost is na Centrum de tweede grootste leverancier van de nietdagelijkse goederen in Amsterdam. Zuidoost wordt gekenmerkt door relatief veel winkelgebieden met een aanbod aan niet-dagelijkse goederen met een zwaartepunt op woninginrichting en witgoed/electronica. Net als in Centrum neemt het aantal winkelmeters aan de niet-dagelijkse goederen per inwoner af in Zuidoost. Ook neemt de koopkrachtbinding aan het eigen stadsdeel af wat betreft de niet-dagelijkse goederen. Er vloeit ook veel koopkracht naar Zuidoost toe vanuit andere stadsdelen en de regio. Vooral het ArenA Gebied is populair zowel bij Amsterdamse huishoudens als in de regio op afstand gevolgd door Amsterdamse Poort. De andere twee regioverzorgende winkels in Zuidoost zijn IKEA en Praxis. Het winkelgebied Reigersbos is het best gewaardeerde gebied in Zuidoost. Huishoudens in Zuidoost doen relatief vaak aankopen met de auto en de parkeervoorzieningen in dit gebied scoren hoog in Amsterdam. 10

11 Inleiding De rapportage beschrijft het consumentengedrag van de Amsterdammers. Bijna Amsterdammers hebben aangegeven waar zij boodschappen doen, hoeveel geld zij hieraan uitgeven en hoe zij de Amsterdamse winkelgebieden waarderen. Het onderzoek dient onder andere als input voor de herijking van het detailhandelsbeleid in Amsterdam. Het onderzoek wordt sinds 1996 eens in de twee jaar uitgevoerd door de Dienst Onderzoek en Statistiek (O+S) van de gemeente Amsterdam. De basisvragenlijst is in deze periode gelijk gehouden, zodat vergelijkingen met het verleden mogelijk zijn. Voor het onderzoek worden inwoners van Amsterdam en een aantal regiogemeenten 1 telefonisch en online geïnterviewd. Vernieuwde steekproefmethode in Tot 2009 werd de steekproef voor het consumentenonderzoek getrokken uit het telefoonbestand van KPN. In 2009 is een nieuwe steekproefmethode toegepast gebaseerd op het adressenbestand van de Gemeentelijke Basis Administratie (zie bijlage 4). Ook hebben de respondenten de mogelijkheid om de vragenlijst online in te vullen. Voorheen werden de deelnemende huishoudens alleen telefonisch benaderd. Nieuwe stadsdeelindeling in 2010 De steekproeven voor Amsterdam zijn op niveau van de stadsdeelindeling 2009 getrokken (zie bijlage 4). In 2010 zijn sommige stadsdelen in Amsterdam gefuseerd, waardoor het aantal stadsdelen in 2010 kleiner is dan in Om de resultaten voor de periode te vergelijken met de resultaten uit de vorige onderzoeken wordt naast de nieuwe indeling anno 2010, ook de indeling uit 2009 gebruikt. Op basis van het consumentenonderzoek wordt gerapporteerd over het koopgedrag van de Amsterdammers en de regiobevolking. Het gaat daarbij om de vraag wie waar zijn boodschappen doet. Tevens wordt ingegaan op de herkomst van de bestedingen die in de stadsdelen worden gedaan. Duidelijk wordt daardoor in hoeverre de detailhandel in een stadsdeel een functie heeft voor de eigen inwoners en of de detailhandel die functie ook voor inwoners uit andere stadsdelen of de regio heeft. Daarnaast zijn gegevens over de omvang van de winkelbestedingen, de waardering van winkelgebieden en het bezoek aan markten in dit rapport opgenomen. Behalve van het koopgedrag van de consumenten wordt ook aandacht besteed aan het aanbod aan de detailhandel in Amsterdam. Hoe dit rapport is opgebouwd staat in de leeswijzer op de volgende bladzijde. 1 Er is geënquêteerd in de gemeenten: Edam-Volendam, Landsmeer, Beemster, Purmerend, Waterland, Wormerland, Zeevang, Oostzaan, Zaanstad, Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Haarlemmermeer, Ouder-Amstel, Uithoorn en Almere. 11

12 12

13 Leeswijzer In dit rapport komen drie belangrijke onderwerpen aan bod: het winkelaanbod in Amsterdam (hoofdstuk 1), het consumentengedrag (hoofdstuk 2) en de herkomst van de bestedingen in de Amsterdamse winkelgebieden (hoofdstuk 3). Hoofdstuk 1: Winkelaanbod in Amsterdam Dit rapport is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 1 bevat een overzicht van het winkelaanbod in Amsterdam. Er komen onderwerpen aan bod als het aantal winkels en winkelvloeroppervlak per stadsdeel en per inwoner. Hoofdstuk 2: Consumentengedrag De kooporiëntatie en het consumentengedrag van de Amsterdammers wordt uitgebreid beschreven in hoofdstuk 2. In dit hoofdstuk wordt tevens ingegaan op de ontwikkelingen die de koopkrachtbinding de laatste jaren heeft doorgemaakt (paragraaf 2.1). Verder zijn de grootste koopstromen tussen de stadsdelen in beeld gebracht (paragraaf 2.2). Hoeveel Amsterdammers wekelijks besteden aan verschillende typen goederen is in paragraaf 2.3 beschreven. Ook is hier aandacht besteed aan de rol van de warenmarkten, etnische winkels en internet bij het aankopen doen, evenals het gebruik van verruimde winkeltijden en het funshoppen (zie paragraaf ). Daarnaast wordt gekeken naar de winkels die consumenten missen in de buurt (paragraaf 2.9). Hoofdstuk 3: Herkomst bestedingen en functie van winkelgebieden In hoofdstuk 3 staan winkelgebieden centraal. Als eerste wordt ingegaan op de herkomst van bestedingen op stadsdeelniveau (paragraaf 3.1). De herkomst van bestedingen op niveau van winkelgebieden is in paragraaf 3.2 beschreven. Daarbij worden winkelgebieden onderscheiden met een wijkverzorgende functie, een stadsdeel verzorgende functie, een stadsdeel overschrijdende of een regionaal verzorgende functie. In hoeverre grootschalige winkelcentra met een regionale functie in Amsterdam en Amstelveen populair zijn wordt nader beschreven in paragraaf 3.3. Verder in hoofdstuk 3 komen de rapportcijfers aan de orde die de respondenten geven aan verschillende aspecten van een winkelgebied. Op basis van deze rapportcijfers is er een top twintig samengesteld van de door Amsterdammers meest gewaardeerde winkelgebieden (paragraaf 3.4). Welke vervoermiddelen naar een winkelgebied het meest gangbaar zijn staat in paragraaf 3.5. Samenvatting en Conclusies De algemene conclusies zijn gedaan op het niveau van de hele stad. Ze kunnen ook worden gezien als een bondige samenvatting van dit rapport. Verder is per stadsdeel 13

14 bekeken welke opvallende karakteristieken of afwijkingen van het Amsterdamse gemiddelde er zijn. Bijlage Meer cijfermatige informatie dan in de tekst van dit rapport is verwerkt is te vinden in bijlage 1. Verder is dit rapport voorzien van een aantal kaarten waarop duidelijk is te zien hoe de administratieve grenzen van de gemeenten en stadsdelen lopen (bijlage 2). Verder zijn hier ook meerdere plattegronden te vinden waarop alle winkelgebieden in Amsterdam met de bijbehorende naam en omvang zijn afgebeeld. Begrippen die wellicht een nadere toelichting nodig hebben zijn in de begrippenlijst opgenomen (bijlage 3). Informatie over hoe dit onderzoek is opgezet is te vinden in bijlage 4. Daarbij is ook aandacht besteed aan de respons op de consumentenenquête. De vragenlijst is aan het einde van dit rapport te vinden (bijlage 5). 14

15 1 Winkelaanbod in Amsterdam In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van het winkelaanbod in Amsterdam. Er komen onderwerpen aan bod als het aantal winkels en winkelvloeroppervlak (wvo) per stadsdeel en per inwoner. Deze statistieken zijn gebaseerd op de gegevens van de Kamer van Koophandel (KvK), geactualiseerd en aangevuld met de resultaten van de doorlopende enquête die O+S uitvoert en gekoppeld aan de gegevens van de Dienst Belastingen. Daarmee worden alle mutaties, zoals veranderingen van naam, activiteiten of adres en het opheffen van winkels op tijd opgespoord. Definitie winkel Volgens de wet is winkel een voor het publiek toegankelijke besloten ruimte waarin goederen aan particulieren plegen te worden verkocht. Vóór 2008 gebruikte O+S een definitie gebaseerd op de sbi-codes voor de detailhandel die ook de KvK hanteert. Voor deze rapportage zijn ook gegevens van de Dienst Belastingen geraadpleegd om er achter te komen of een vestiging in de praktijk als detailhandel functioneert. Op deze manier konden winkels, die niet als detailhandel staan ingeschreven, maar in feite goederen aan particulieren verkopen worden opgespoord. Vaak zijn dat zaken, die handelen in buitenlandse eetwaren, maar ook edelsmeden en galerieën. Er worden twee groepen winkels onderscheiden: die met dagelijkse goederen (oftewel levensmiddelen) en die met niet-dagelijkse goederen (oftewel duurzame artikelen, zie begrippenlijst) Overzicht van het detailhandelaanbod 2010 Amsterdam telt bijna winkels, waarvan een kwart in levensmiddelen oftewel dagelijkse goederen. Het totale winkelvloeroppervlak is bijna één miljoen. Per inwoner telt Amsterdam 0,3m 2 aan winkels in dagelijkse goederen en 1m 2 aan winkels in nietdagelijkse goederen. Stadsdeel Centrum heeft in absolute zin het ruimste aanbod zowel aan dagelijkse als nietdagelijkse goederen. Maar ook los van de administratieve indeling naar stadsdelen zijn winkels in Amsterdam het meest geconcentreerd in het stadscentrum. In tabel 1.1 en op kaart 1.2 (dagelijkse goederen) en in tabel 1.3 en op kaart 1.4 (nietdagelijkse goederen) is te zien dat het winkelaanbod sterk verschilt per stadsdeel (zie ook bijlage 1). 15

16 Tabel 1.1 Winkelaanbod in dagelijkse goederen en bevolking naar stadsdeel, 2010 inwoners huishoudens winkels wvo (m2) gemiddelde wvo (m2) wvo (m2 per inwoners) Centrum Westpoort West Nieuw-West Zuid Oost Noord Zuidoost Amsterdam bron: DBA/O+S Kaart 1.2 Winkels in dagelijkse goederen, Amsterdam 2010 No active Legend. bron: O+S 16

17 Tabel 1.3 Winkelaanbod in niet-dagelijkse goederen en bevolking naar stadsdelen, 2010 inwoners huishoudens winkels wvo (m2) gemiddelde wvo (m2) wvo (m2 per inwoners) Centrum Westpoort West Nieuw West Zuid Oost Noord Zuidoost Amsterdam bron: DBA/O+S Kaart 1.4 Winkels in niet-dagelijkse goederen, Amsterdam 2010 No active Legend. bron: O+S 1.2 Ontwikkelingen in het aanbod van detailhandel In Amsterdam neemt het aantal winkels af en telt de stad in winkels minder dan in 2008 (-6%). De afname betreft kleine vestigingen, want het totale winkelvloeroppervlak is relatief weinig veranderd (-1%). Detailhandel wordt grootschaliger: het oppervlak van een gemiddelde winkel in Amsterdam is in de periode met 5% toegenomen van 164 m 2 naar 171 m 2. Ook is het aantal banen in de detailhandel licht 17

18 toegenomen (+ 2%). Maar gecorrigeerd voor de toename van de inwonerstal is er een afname van 53m 2 van winkelruimte per inwoners te zien. Figuur 1.5 Groei van het aantal winkels, winkelmeters en aantal banen in detailhandel, 2010 t.o.v % winkels wvo* totaal banen** *) winkelvloeroppervlak (m 2 ). **) zowel banen voor 12 uur of meer per week als voor minder dan 12 uur per week. bron: DBA/O+S De ontwikkelingen van het aantal winkels en winkelmeters per inwoner in de stadsdelen zijn in figuur 1.6 en 1.6a te zien. Vooral in Oost, maar ook in Zuid, Centrum en Nieuw- West is de winkelruimte per inwoner afgenomen wat betreft winkelaanbod in dagelijkse goederen. Dit komt niet alleen door de afname van het aantal winkelmeters, maar ook door de bevolkingstoename. In Noord is de situatie andersom: het aantal winkelmeters neemt toe, terwijl het aantal bewoners afneemt. 18

19 Figuur 1.6 Absolute verandering winkelmeters per inwoners in dagelijkse goederen in 2010 t.o.v Noord West Zuidoost Nieuw-West Centrum Zuid Oost Amsterdam bron: DBA/O+S Het winkelaanbod in niet-dagelijkse goederen is bijna in alle stadsdelen afgenomen, behalve in Noord. Vooral in Centrum en Zuidoost is de relatieve afname per inwoners bovengemiddeld groot. Figuur 1.6a Absolute verandering winkelmeters per inwoners in niet-dagelijkse goederen, 2010 t.o.v Noord Oost West Zuid Nieuw-West Zuidoost Centrum Amsterdam bron: DBA/O+S 19

20 20

21 2 Consumentengedrag In dit hoofdstuk wordt gekeken in hoeverre de stadsdeelbewoners in hun eigen stadsdeel dagelijkse en niet-dagelijkse goederen kopen (zie begrippenlijst: dagelijkse goederen, niet-dagelijkse goederen, koopkrachtbinding) en naar welke andere stadsdelen ze uitwijken voor hun inkopen. Dit wordt uitgedrukt in het percentage van bestedingen aan dagelijkse en niet-dagelijkse goederen gedaan in het eigen stadsdeel en andere stadsdelen. Verder is er een tijdreeks gemaakt van de ontwikkeling van de koopkrachtbinding en is er een beeld geschetst van de grootste koopstromen tussen de stadsdelen in Amsterdam. Ook wordt hier aandacht besteed aan de bestedingen van consumenten in absolute zin en of deze bestedingen in een supermarkt of op een warenmarkt plaats vinden of via internet worden gedaan. Nieuw in dit rapport zijn de gegevens op niveau van de stadsdeelindeling anno 2010, oftewel voor de gefuseerde stadsdelen West, Zuid, Nieuw-West en Oost. De nieuwe indeling laat de gegevens op een meer geaggregeerd niveau zien. Om de ontwikkelingen in de deelgebieden van de gefuseerde stadsdelen in beeld te brengen zijn er ook gegevens voor de stadsdeelindeling anno 2009 gepresenteerd. 2.1 Ontwikkelingen in koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel De koopkrachtbinding van Amsterdammers aan de eigen stad is al jaren onveranderd sterk: 96% van de dagelijkse en 87% van de niet-dagelijkse goederen wordt binnen de gemeente gekocht (zie tabel 2.1). Omdat de dagelijkse goederen veelal in de buurt van het woonadres worden aangeschaft is die binding hoger dan bij de niet-dagelijkse goederen. Wanneer gekeken wordt naar de stadsdelen wordt gemiddeld 84% van de dagelijkse goederen en 53% van de niet-dagelijkse goederen in het eigen stadsdeel gekocht. Tabel 2.1 Koopkrachtbinding aan het eigen stadsdeel en stad, , en (procenten) stadsdeelindeling 2010 dagelijkse goederen niet-dagelijkse goederen Centrum West Nieuw-West Zuid Oost Noord Zuidoost stadsdelen gemiddeld Amsterdam totaal bron: O+S 21

22 Wat opvalt aan de koopkrachtbinding voor de nieuwe stadsdeelindeling is dat op dit meer geaggregeerde niveau er minder verschillen tussen de stadsdelen en minder ontwikkelingen in de tijd te zien zijn. Voor dagelijkse goederen ligt de koopkrachtbinding aan het eigen stadsdeel bijna in alle stadsdelen rond het gemiddelde van 84%. Alleen in Centrum is deze iets lager (79%) en in Zuid iets hoger (90%). Gekeken naar de ontwikkelingen van de veertien stadsdelen (indeling voor de fusie in 2010) is er meer variatie in koopkrachtbinding aan het eigen stadsdeel te zien: van rond de 85% in Amsterdam-Noord, Zuideramstel en Oud-West tot 69% in Geuzenveld- Slotermeer (zie figuur 2.2). Over de periode gekeken heeft het stadsdeel Westerpark de meest opmerkelijke ontwikkeling meegemaakt: een toename van de koopkrachtbinding van 60% naar 71%. Figuur 2.2 Ontwikkeling koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel* (dagelijkse goederen), (aflopend gesorteerd op koopkrachtbinding in periode ) % Amsterdam-Noord Zuideramstel Oud-West Osdorp Oud-Zuid Zuidoost Oost-Watergraafsmeer Centrum Zeeburg Westerpark Bos en Lommer Slotervaart De Baarsjes Geuzenveld-Slotermeer Amsterdam totaal *) stadsdeelindeling 2009 bron: O+S Bij de niet-dagelijkse goederen varieert de koopkrachtbinding meer dan bij de dagelijkse goederen en zijn drie gebieden te noemen waar bewoners sterk op eigen stadsdeel georiënteerd zijn (rond tweederde): Centrum, Noord en Zuidoost. In Zuid en Nieuw-West is de koopkrachtbinding rond het gemiddelde en in West en Oost worden relatief veel uitgaven aan de niet-dagelijkse goederen buiten de stadsdeelgrens gedaan. Binnen de gefuseerde stadsdelen gekeken valt op dat vooral in De Baarsjes en in Westerpark de koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel zwak is en in De Baarsjes is deze bovendien afgenomen. Ook daalt de binding aan eigen stadsdeel in Osdorp en Geuzenveld-Slotermeer (zie figuur 2.3). In Osdorp is het winkelaanbod in niet-dagelijkse goederen in sterke mate afgenomen. 22

23 Figuur 2.3 Ontwikkeling koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel* (niet-dagelijkse goederen), (aflopend gesorteerd op koopkrachtbinding in periode ) 100 % Centrum Amsterdam-Noord Zuidoost Osdorp Oud-West Oud-Zuid Zuideramstel Oost-Watergraafsmeer Geuzenveld-Slotermeer Bos en Lommer Zeeburg Slotervaart Westerpark De Baarsjes Amsterdam totaal *) stadsdeelindeling 2009 bron: O+S 2.2 Koopstromen De mate waarin Amsterdammers hun bestedingen in het eigen stadsdeel doen en waar ze hun boodschappen verder halen is op kaart 2.4 en 2.5 afgebeeld. Er is een duidelijk verschil tussen de koopstromen voor dagelijkse en niet-dagelijkse goederen. Over het algemeen hangt de mate van koopkrachtbinding direct samen met het aanbod van winkelvoorzieningen. De koopkrachtafvloeiing (zie begrippenlijst) van de dagelijkse goederen vindt meestal plaats tussen buurstadsdelen (zie kaart 2.4). Dit heeft te maken met de fijnmazige winkelstructuur in deze sector en met het feit dat men minder bereid is om een lange afstand af te leggen voor dagelijkse boodschappen. In de niet-dagelijkse sector heeft Amsterdam een grote stroom naar het Centrum. Dit stadsdeel heef ook het grootste aanbod van winkelvoorzieningen in de niet-dagelijkse sector (zie kaart 2.5) Koopstromen van dagelijkse goederen De meeste koopstromen in dagelijkse goederen vinden plaats tussen de naburige stadsdelen. De stromen zijn echter relatief klein (zie kaart 2.4a). Binnen de gefuseerde stadsdelen vindt relatief veel koopstromendynamiek plaats in het stadsdeel West, tussen de deelgebieden De Baarsjes, Westerpark, Bos en Lommer en Oud-West (zie kaart 2.4b). 23

24 Kaart 2.4a Kooporiëntatie dagelijkse goederen, (stadsdeelindeling 2010) 6% 6% 6% 7% 5% 6% Koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel buiten beschouwing onder stedelijk gemiddelde rond stedelijk gemiddelde boven stedelijk gemiddelde Koopstromen dagelijkse goederen 5% - 9% bron: O+S Kaart 2.4b Kooporiëntatie dagelijkse goederen, (stadsdeelindeling 2009) 13% 9% 12% 7% 6% 5% 14% 5% 6% 6% 10% 6% 6% 11% 6% Koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel buiten beschouwing onder stedelijk gemiddelde rond stedelijk gemiddelde boven stedelijk gemiddelde Koopstromen dagelijkse goederen 5% - 9% 10% en meer bron: O+S 24

25 2.2.2 Koopstromen van niet-dagelijkse goederen Het kernwinkelapparaat in stadsdeel Centrum voorziet ook andere stadsdelen in een zeer uitgebreid en gevarieerd aanbod van non-food goederen en trekt veel koopkracht uit de rest van Amsterdam en de regio. Ruim 70% van de bestedingen in het stadsdeel Centrum komt door niet eigen bewoners. Op kaart 2.5a zijn de koopstromen vanuit verschillende stadsdelen die naar het stadscentrum leiden duidelijk zichtbaar. Kaart 2.5a Kooporiëntatie niet-dagelijkse goederen, (stadsdeelindeling 2010) 13% 31% 14% 10% 29% 21% Koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel buiten beschouwing onder stedelijk gemiddelde rond stedelijk gemiddelde boven stedelijk gemiddelde Koopstromen niet-dagelijkse goederen 20% en meer 10% - 19% 11% bron: O+S 25

26 Kaart 2.5b Kooporiëntatie niet-dagelijkse goederen, (stadsdeelindeling 2009) 20% 13% 19% 28% 17% 10% 13% 16% 14% 25% 21% 25% 25% 13% 27% 10% 31% 11% 11% 17% Koopkrachtbinding aan eigen stadsdeel buiten beschouwing onder stedelijk gemiddelde rond stedelijk gemiddelde boven stedelijk gemiddelde Koopstromen niet-dagelijkse goederen 20% en meer 10% - 19% 11% bron: O+S Behalve op Centrum zijn veel Amsterdammers en regiobewoners, georiënteerd op Zuidoost. In Zuidoost is vooral de woninginrichtingbranche (IKEA, Villa ArenA) een prominente trekker. De koopstromen hiernaartoe zijn echter kleiner dan die naar het stadsdeel Centrum en niet allemaal te zien op kaart 2.5b. In totaal wordt in Zuidoost tweederde van de bestedingen gedaan door niet eigen bewoners, waarvan een relatief groot deel door huishoudens uit de regio (21%). 2.3 Bestedingen aan dagelijkse goederen Per jaar wordt in Amsterdam ruim twee miljard euro uitgegeven aan dagelijkse boodschappen door zowel Amsterdammers als regiobewoners. De uitgaven aan nietdagelijkse boodschappen zijn iets hoger: ruim twee en een half miljard euro per jaar. 2 In het consumentenonderzoek wordt gevraagd hoeveel geld huishoudens wekelijks uitgeven aan dagelijkse boodschappen. In tabel 2.5 is een overzicht van de wekelijkse bestedingen aan dagelijkse goederen te zien, waarbij onderscheid naar stadsdeel is gemaakt. Een Amsterdammer geeft wekelijks gemiddeld 50 uit aan voeding en tabakswaren, oftewel dagelijkse goederen. Dit komt neer op gemiddeld 91 per huishouden per week. Huishoudens in de regio, die vaak wat groter zijn dan de Amsterdamse huishoudens, 2 Deze bedragen hebben alleen betrekking op de artikelgroepen die in het onderzoek zijn meegenomen. Uitgaven aan auto s, uitgaan en dergelijke blijven daarom buiten beschouwing. 26

27 geven gemiddeld 103 per week uit aan deze boodschappen, maar per persoon gaat het om 43. In Nederland als geheel liggen de gemiddelde bedragen lager. Een gemiddeld huishouden in Nederland (bestaand uit 2,3 personen) is circa 100 per week kwijt aan voeding en roken ( 43 per persoon). 3 Tabel 2.6 Bestedingen aan dagelijkse goederen per week naar stadsdelen, bestedingen aan dagelijkse goederen van huishouden bestedingen aan dagelijkse goederen per persoon stadsdeel gemiddelde huishoudgrootte (x 1) (x 1) Centrum 1, West 1, Nieuw-West 2, Zuid 1, Oost 1, Noord 2, Zuidoost 2, Amsterdam totaal 1, regio 2, bron: O+S De gemiddelde bestedingen van Amsterdammers aan voeding en tabakswaren zijn ten opzichte van de periode vrijwel gelijk gebleven. Toen gaf een gemiddeld huishouden ook 91 per week aan de dagelijkse goederen uit. 4 Maar ten opzichte van de periode zijn de bestedingen van de Amsterdamse huishoudens ( 94) iets gedaald. Huishoudens in het stadsdeel Centrum geven per persoon het meest uit aan dagelijkse goederen, gevolgd door Zuid en West (met name Oud-West). Dit patroon komt ook uit de vorige onderzoeken naar voren. 2.4 Warenmarkten Een warenmarkt is een markt waar (ook) dagelijkse goederen worden verkocht. 5 De belangrijkste markten in Amsterdam zijn op kaart 2.7b afgebeeld. Elke markt is aangegeven met een nummer. In de legenda in tabel 2.7a staat om wat voor type markt het gaat. 3 Bestedingen in 2009 in lopende prijzen. Bron: StatLine CBS. 4 In lopende prijzen, oftewel zonder correctie voor inflatie. 5 Niet-dagelijkse goederenmarkten zoals de boekenmarkt bij de Oude Manhuispoort (6) zijn in dit onderzoek niet meegenomen. 27

28 Tabel 2.7a Markten in Amsterdam per stadsdeel, 2010 stadsdeel oude stadsdeelindeling markt type markt Centrum Centrum 1 Nieuwmarkt algemene waren/ antiek/ bio. 2 Waterloopleinmarkt curiosa 3 Bloemenmarkt (Singel) bloemen 4 Spui boeken/ kunst 5 N.Z. Voorburgwal postzegels, munten 6 Oudemanshuispoort boeken 7 Lindengracht algemene waren 8 Noordermarkt bio.boerenmarkt/ alg. waren 9 Westermarkt lapjesmarkt 10 Haarlemmerplein boerenmarkt 11 Amstelveld antiek- en curiosa/ bloemen West Oud-West 12 Ten Katemarkt algemene waren Bos en Lommer 14 Bos en Lommermarkt algemene waren De Baarsjes 15 Vespuccimarkt algemene waren Oost Zeeburg 13 Sumatrastraat algemene waren Oost-Watergraafsmeer 26 Dappermarkt algemene waren Noord Amsterdam-Noord 16 Mosveld algemene waren 17 Buikslotermeerplein algemene waren Nieuw-West Geuzenveld-Slotermeer 18 Markt Lambertus Zijlplein algemene waren 19 Plein '40-'45 algemene waren Osdorp 20 Tussen Meer algemene waren Zuidoost Zuidoost 21 Fazantenhof / Amsterdamse poort algemene waren 22 Markt Anton de Komplein algemene waren 23 Ganzenhoef algemene waren 24 Kraaiennest algemene waren 25 Reigersbos algemene waren Zuid Oud-Zuid 27 Albert Cuypmarkt algemene waren 28 Stadionplein algemene waren bron: 28

29 Gemeente Amsterdam Kaart 2.7b Markten in Amsterdam, 2010 Driekwart van de Amsterdammers (75%) koopt wel eens iets op de markt (zie figuur 2.8). Het aandeel marktbezoekers ligt hiermee iets hoger dan in voorgaande jaren toen het steeds om ongeveer 70% ging. Bewoners van Nieuw-West gaan minder vaak naar de markt dan de overige Amsterdammers. In de deelgebieden Osdorp en Slotervaart loopt het marktbezoek de laatste jaren op, maar is met respectievelijk 61% en 54% nog steeds het laagst van de stad. In Centrum, Oud-Zuid en Noord kopen ruim acht van de tien bewoners wel eens iets op de markt. 29

30 Figuur 2.8 Huishoudens die wel eens aankopen doen op de markt (procenten) % Centrum Oud-Zuid Amsterdam-Noord Oud-West De Baarsjes Westerpark Oost-Watergraafsmeer Bos en Lommer Zuidoost Zeeburg Geuzenveld-Slotermeer Zuideramstel Osdorp Slotervaart Amsterdam Amsterdam bron: O+S De meeste markten in Amsterdam hebben een lokaal verzorgende functie en trekken vooral publiek uit het eigen stadsdeel en de buurstadsdelen. De Albert Cuyp trekt echter relatief veel bezoekers uit andere stadsdelen en zelfs uit de regio. Vijf procent van de regiohuishoudens dat wel eens iets op de markt koopt doet dat het meest vaak op de Albert Cuyp. In totaal bezoekt 60% van de regiohuishoudens wel eens een markt, maar meestal in Almere, Amstelveen of Purmerend. Van de Amsterdamse markten wordt naast de Albert Cuyp ook de Dappermarkt (3%) soms genoemd. Sinds de fusie van de stadsdelen heeft elk stadsdeel een warenmarkt. Wanneer de oude stadsdeelindeling wordt aangehouden blijkt dat, net als in voorgaande jaren, alleen Westerpark, Slotervaart en Zuideramstel geen warenmarkt hebben. De bewoners wijken echter makkelijk uit naar markten in andere stadsdelen. Bewoners van Westerpark gaan vooral naar markten in de Jordaan, in Slotervaart kiest men voor de Albert Cuyp en de Ten Katemarkt en bewoners van Zuideramstel gaan bijna uitsluitend naar de Albert Cuypmarkt. De Albert Cuyp is al jaren de populairste markt in Amsterdam. Net als in voorgaande jaren koopt ruim een kwart van de marktbezoekers (26%) het meest op deze markt (zie tabel 2.9). De Dappermarkt en Ten Kate markt staan met respectievelijk 15% en 12% op de tweede en derde plaats. De markten uit de top drie zijn relatief groot (tussen de 130 en 270 kramen) en zijn bovendien zes dagen per week open. De populariteit van de verschillende markten is redelijk stabiel. Wel wordt Plein in niet langer tot de populairste markten gerekend omdat het aandeel bezoekers daalde tot onder de 5% (4%). Nieuwkomer in de lijst is het Buikslotermeerplein met 5% van de marktbezoekers. 30

31 Tabel 2.9 Markt waar men het meest koopt naar stadsdeel en de best bezochte markten van Amsterdam, (procenten) best bezochte markten Ten Kate markt woonstadsdeel Albert Cuyp Dapper markt Noordermarkt Lindengracht, Westerstraat Centrum Centrum West Westerpark Oud-West Bos en Lommer De Baarsjes Noord Amsterdam-Noord Nieuw-West Geuzenveld-Slotermeer Osdorp Slotervaart Zuidoost Zuidoost Oost Zeeburg Oost-Watergraafsmeer Zuid Oud-Zuid Zuideramstel Buikslotermeerplein Amsterdam Amsterdam Amsterdam Ruim acht van de tien marktbezoekers (82%) zeggen minstens één keer per maand naar de markt te gaan. Mensen die wel eens wat op de markt kopen geven gemiddeld ruim 20 per keer uit op de markt (zie tabel 2.10). Het maakt uit naar welke markt men gaat. Mensen die het meest naar de Nieuwmarkt, Ganzenhoef of de Lindengracht/ Westerstraat gaan geven ongeveer 27 per keer uit. Op de Noordermarkt is het gemiddelde bedrag met 31,50 het hoogst. Bij de markten op het Gulden Winckelplantsoen, Lambertus Zijlplein, de Vespuccistraat en het Osdorpplein ligt het gemiddelde bedrag net onder de 17. Tabel 2.10 Hoeveel besteedt u gemiddeld per keer op de markt? , , , , ,7 De markt is het populairst bij huishoudens met een inkomen tot 2.050, Amsterdammers tussen 35 en 65 jaar, eenoudergezinnen en vrouwen. 31

32 2.5 Internet winkelen Nederland staat in de top vijf van Europese landen waar relatief veel aankopen via internet worden gedaan. 6 In 2010 hebben meer dan negen miljoen Nederlanders een online aankoop gedaan, 7% meer dan in De omzet van de online thuiswinkel markt is in 2010 gegroeid naar 8,2 miljard, een toename van 11% ten opzichte van De lagere prijs, het gemak en de snelheid van thuis bestellen zijn volgens de online consumenten de belangrijkste voordelen van online shopping. Van alle bestedingen aan dagelijkse goederen wordt gemiddeld 0,3% en van de bestedingen aan niet-dagelijkse goederen 2,5% online gedaan. Het aantal online kopers groeit gestaag in Amsterdam. 8 In de periode winkelt 60% van de huishoudens (wel eens) online. In de periode was dat nog 40% en circa zes jaar geleden een kwart (zie figuur 2.11). De snelle ontwikkeling van e-commerce in Nederland en het groeiende aantal Amsterdamse huishoudens dat over internetaansluiting thuis beschikt liggen hieraan ten grondslag. In 2010 beschikt 88% van de Amsterdammers over internetaansluiting thuis, een toename van tien procentpunten vergeleken met vijf jaar daarvoor. 9 Mannen, personen onder de 50 jaar, hoge inkomens, hoog opgeleiden en stellen met kinderen bestellen vaker via internet dan andere Amsterdammers. Figuur 2.11 Huishoudens die wel eens internetaankopen doen op het totaal aantal huishoudens, (procenten) Zeeburg % Centrum De Baarsjes Oost-Watergraafsmeer Westerpark Oud-West Oud-Zuid Bos en Lommer Slotervaart Zuideramstel Osdorp Geuzenveld-Slotermeer Zuidoost Amsterdam-Noord Amsterdam bron: O+S Muziek, films, games en boeken worden het meest gekocht via internet. Ongeveer de helft van alle internetkopers bestelt wel eens een van deze producten. Voor reizen en 6 Eurostat Online thuis winkelen. Bron: Blauw Research, Thuiswinkel.org. 8 Het aantal kopers in Amsterdam wordt uitgedrukt in huishoudens. 9 bron: O+S/ABM 32

33 kaartjes voor voorstellingen geldt dit voor respectievelijk 44% en 33% van de internetkopers. Amsterdammers bestellen steeds vaker artikelen waarbij het belangrijk kan zijn hoe het product er in het echt uitziet: elektronische artikelen, kleding of woningaccessoires worden door respectievelijk 41%, 27% en 12% van de thuiswinkelaars online gekocht. Op internet worden vooral niet-dagelijkse producten aangeschaft. Het aandeel internetkopers dat wel eens dagelijkse boodschappen online bestelt is 6%. Mensen die artikelen uit de categorie anders bestellen (9%) noemen met name tweedehands artikelen (marktplaats). Voor alle productgroepen geldt dat het marktaandeel onder internetkopers is toegenomen (zie figuur 2.12). De toename is het sterkst bij schoenen en lederwaren: het aandeel internetkopers verdriedubbelde tot 9%. Ook computeronderdelen en drogisterijartikelen lieten een zeer sterke groei zien (beide 280%). Andere sectoren met meer dan een verdubbeling van het marktaandeel via internet zijn vliegtickets, woninginrichting en tijdschriften. Figuur 2.12 Artikelen die Amsterdammers via internet aanschaffen, (procenten) % CD's/ DVD's/ games boeken vliegtickets/ reizen elektronische artikelen tickets /kaartjes kleding/ mode/ textiel computeronderdelen/ software woninginrichting vrijetijdsartikelen schoenen of lederwaren huishoudelijke artikelen dagelijkse boodschappen drogisterijartikelen rijwielen en bromfietsen tijdschriften goud, uurwerken, optiek, foto's anders bron: O+S 2.6 Gebruik verruimde openingstijden winkels Sinds 1996 kunnen winkels van maandag tot en met zaterdag open zijn tussen 6.00 en uur en in bepaalde gebieden is het toegestaan om zondag open te zijn. 10 Bijna 10 De Winkeltijdenwet van 1996 heeft de winkeltijden verruimd van 6.00 tot uur op werkdagen (inclusief zaterdag). Voor 1996 mochten winkels open zijn van 5.00 tot uur en op zaterdag tot uur. Volgens de nieuwe wet kunnen stadsdelen ook maximaal 12 koopzondagen per jaar aanwijzen. De winkels in stadsdeel Centrum en Het Museumkwartier hebben ook toestemming om op elke zondag tussen 7.00 en uur te openen. 33

34 driekwart van de Amsterdamse huishoudens (73%) maakt gebruik van de mogelijkheid om voor negenen, na zessen of op zondag te winkelen. Tussen 2001 en 2008 ging het steeds om ongeveer tweederde van de huishoudens (2008: 64%). Van de regiobewoners winkelt circa 60% tijdens de verruimde winkeltijden. Bewoners van Nieuw-West en Noord maken met respectievelijk 57% en 59% minder gebruik van de verruimde openingstijden dan de overige Amsterdammers (zie tabel 2.13). In Centrum maken bijna negen van de tien huishoudens (88%) gebruik van de winkeltijden buiten kantooruren. Tabel 2.13 Aandeel huishoudens dat verruimde winkeltijden gebruikt naar stadsdeel, door de week na zessen op zondag door de week voor 9 uur maandag morgen nee, alleen op tijdstippen als 'vroeger' Centrum West Nieuw-West Zuid Oost Noord Zuidoost Amsterdam Amsterdam regio regio bron: O+S De meerderheid van de mensen die buiten kantooruren boodschappen doen, doet dit vaak na zes uur. Van de overige verruimde winkeluren maken de meeste Amsterdammers soms gebruik. In totaal zeggen vier van de tien Amsterdamse huishoudens (37%) vaak na uur te winkelen, twee van de tien (22%) gaan vaak op zondag, 2% gaat vaak voor 9.00 uur naar de winkel en eveneens 2% op maandagochtend (zie tabel 2.14). Tabel 2.14 Hoe vaak doet u op de volgende momenten boodschappen? totaal waarvan: vaak soms nooit door de week na uur op zondag door de week voor 9.00 uur maandagmorgen Winkelen als vrijetijdsbesteding Bijna tweederde van de Amsterdammers (63%) gaat wel eens winkelen voor het plezier zonder dat het nodig is (zie tabel 2.15). Ongeveer vier van de tien huishoudens (39%) doen dit minstens één keer per maand en een kwart (24%) enkele keren per jaar. Hoogopgeleide mensen en mensen met hogere inkomens gaan minder vaak funshoppen. Mogelijk hebben deze mensen minder het gevoel naar de stad te gaan zonder iets te 34