29/01/2011. Prostaatkanker. Steeds meer, steeds belangrijker! Onze gezondheidspiramides
|
|
- Anna Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Prostaatkanker Steeds meer, steeds belangrijker! Onze gezondheidspiramides
2 Demografie in Vlaanderen 2
3 3
4 Gelokaliseerd prostaatcarcinoom 4
5 Incidentie in de VS de meest voorkomende kwaadaardige aandoening bij de man in 2005 meer dan nieuwe gevallen in de VS en mannen zullen er sterven aan prostaatkanker binnen de EU heb je als man 1 kans op 8 om een symptomatische prostaattumor te ontwikkelen komt uiterst zelden voor bij mannen jonger dan 40 jaar en is zeldzaam bij mannen jonger dan 50 jaar Incidentie in de VS 2006 Estimated US Cancer Cases* Prostate 33% Lung & bronchus 13% Colon & rectum 10% Urinary bladder 6% Melanoma of skin 5% Non-Hodgkin 4% lymphoma Kidney 3% Oral cavity 3% Leukemia 3% Pancreas 2% All Other Sites 18% Men 720,280 Women 679,510 31% Breast 12% Lung & bronchus 11% Colon & rectum 6% Uterine corpus 4% Non-Hodgkin lymphoma 4% Melanoma of skin 3% Thyroid 3% Ovary 2% Urinary bladder 2% Pancreas 22% All Other Sites Borst *Excludes basal and squamous cell skin cancers and in situ carcinomas except urinary bladder. Source: American Cancer Society,
6 De incidentie stijgt incidentie stijgt: door de toenemende gemiddelde leeftijd (vergrijzing) doordat prostaatkanker steeds vroeger ontdekt wordt door de Westerse levensstijl tegen 2015 zal de incidentie verdubbeld zijn! incidentie mortaliteit 6
7 mortaliteit prostaatkanker EU H ig h-g ra d e P IN L o ca lise d p ro s tate L ocally can cer a d va n ce d M e ta sta tic dis e as e H o rm o n e in sen sitive T x N 0 M 0 T 3-4 D 1.5 D 2 D 2.5 D 3 T im e (yea rs ) T reatm en t o p tio n s: R a d ica l prosta tec to m y R ad io th erap y W a tch fu l w a itin g R a d ioth e ra p y H o rm o nal th era p y W a tc hfu l w a iting H o rm on a l thera p y C h em o th era p y 7
8 Risicofactoren leeftijd kans stijgt met het ouder worden ras zwarten zouden een hogere prevalentie hebben en meer agressieve kankers hebben dan blanken die op hun beurt een hogere prevalentie hebben dan Aziatische mannen seksuele activiteit once a day keeps the doctor away! erfelijkheid 50% meer kans indien vader prostaatkanker 50% meer kans indien broer prostaatkanker als > 2 eerstelijns familieleden prostaatkanker 5 tot 10 x meer kans!! omgevingsfactoren voeding (soja, selenium, Vitamine E, dierlijke vetten, ) zonlicht (vit D werkt beschermend) Diagnose anamnese rectaal toucher PSA TRE prostaat (transrectale echografie) prostaatpunctiebio psies 8
9 PSA deze marker is orgaanspecifiek maar niet kankerspecifiek eerste controle vanaf 40 jaar - afhankelijk van het resultaat na 1 jaar of na 5 jaar terug controle en zo verder tot aan leeftijd van 50 jaar - daarna jaarlijkse controle indien verhoogd risico: jaarlijkse controle vanaf 40 jaar (vroeger: waarde tot 3 ng/ml is normaal ) - NU: normale waarde in functie van de leeftijd en de grootte van de prostaat voor de diagnose van prostaatkanker is PSA alleen onvoldoende betrouwbaar verfijning van de PSA waarde: PSA ratio, velocity, density De PSA-test moet gecombineerd worden met andere diagnostische onderzoeken! PSA snelheid = Variatie van PSA per tijdseenheid Kritieke waarde = 0,75 ng/ml per jaar Kanker : PSA in de loop van de tijd Gebruikt door ongeveer 70% van de urologen Correlatie verdubbelingstijd en agressiviteit? Carter & al; 1992 Smith & al; 1994 Fang & al; 2002 D Amico & al;
10 Praktische aanbevelingen BAU De BAU beveelt aan om de patiënten, vanaf de leeftijd van 50 jaar, te informeren over het risico op prostaatkanker en de voor- en nadelen van de screening toe te lichten. De BAU beveelt aan om mannen vanaf 40 jaar te informeren als een broer, de vader of een oom langs vaderskant behandeld werd of behandeld wordt voor prostaatkanker, in geval van overlijden van één of twee voornoemde familieleden als gevolg van deze vorm van kanker, of als de patiënt andere risicofactoren heeft. Indien er geen urologische of algemene symptomen Eerste screening Als de PSA < 0.6 ng/ml is op 40 jaar, 0.6 ng/ml op 45 jaar en < 1 ng/ml op 50 jaar, is het niet nodig om de test te herhalen voor 3 à 5 jaar. In het tegenovergestelde geval is het wenselijk om jaarlijks een nieuwe test uit te voeren. Als het rectaal toucher abnormaal is (nodule of asymmetrie) of als de PSA 10
11 PCA 3 transrectale echogeleide prostaat punctiebiopsies 11
12 In kaart brengen van de tumor lokale uitbreiding - uitzaaiingen - agressiviteit middelen: - Rectaal Toucher - Trans Rectale Echografie - PSA - CT scan abdomen - Botscan - Histologische kenmerken (gleason) - MRI prostaat - zaadblaasjes bepalend voor prognose en therapiekeuze! Behandeling watchful waiting uitwendige radiotherapie brachytherapie chirurgie (radicale prostatectomie) open retropubische prostatectomie laparoscopische prostatectomie da Vinci prostatectomie 12
13 Uitwendige radiotherapie Hogere dosis van 78 Gy en meer, homogeen verdeeld, door de stralingsbundels aan te passen aan het targetvolume (IMRT) Reductie van de acute en laattijdige morbiditeit van de bestraling Resultaten: indien goede prognose: 91% 5-jaars overleving indien intermediaire prognose: 62% Indien hoog risico: 43% Eerder indien chirurgie niet mogelijk is of indien de patiënt ervoor kiest. Wel als adjuvante behandeling waardoor verminderde kans op recidief en verbetering overleving M- of als combinatie met hormoontherapie bij slechte prognose. De brachytherapie 13
14 Indicaties T1c, T2a PSA < 10 Gleason < 7 graad < 4 Prostaatvolume < 50g Afwezigheid van ernstige dysurie!! Geen recent ATCD van prostaatchirurgie 14
15 De chirurgie radicale prostatectomie open retropubische prostatectomie laparoscopische prostatectomie da Vinci prostatectomie Doelstellingen van de chirurgie de patiënt genezen van zijn prostaatkanker de prostaat en de zaadblaasjes verwijderen de continentie bewaren de erectiele functie bewaren de prostaat, de zaadblaasjes en eventueel de lymfeklieren postoperatief laten onderzoeken door de anatomo-patholoog voor een exacte staging 15
16 De chirurgie Beperkingen van de laparoscopie 2-D beelden via scherm rigiede instrumenten instrumenten worden gecontroleerd van op afstand - fulcrum effect beperking van de dexteriteit en precisie vermoeiend complexe chirurgie is moeilijk 16
17 De da Vinci prostatectomie Wat is het da Vinci-systeem? = een state-of-the-art chirurgisch systeem dat de uroloog helpt om duidelijker vitale anatomische structuren te zien en zo preciezer de chirurgische procedure te verrichten master-slave systeem chirurg zit aan de console en assistentchirurg staat naast de patiënt 17
18 De camera de camera in het lichaam van de patiënt (endoscopische arm) brengt tijdens de ingreep de 3-D beelden over naar de monitor De EndoWrist instrumenten da Vinci instrumenten bewegen, net als een polsgewricht, in alle richtingen het zijn kleine instrumenten waarmee de chirurg in zeer kleine ruimtes complexe chirurgie kan verrichten 18
19 Meester - slaaf systeem gedetailleerd zicht van het operatieveld verbeterde dexteriteit beeldvergroting tot X 3-D beeld eliminatie van het fulcrum-effect Voordelen van de robotchirurgie voor de patiënt de patiënt ervaart minder pijn er is een verminderd risico voor infectie er is minder bloedverlies de littekens zijn veel kleiner de patiënt verblijft minder lang in het ziekenhuis de patiënt kan vlugger de activiteiten hervatten er is een lagere incidentie van incontinentie er is een lagere incidentie van impotentie er zijn minder positieve sectievlakken 19
20 Gemetastaseerd prostaatcarcinoom vroeger hadden zo n 80 % van de patiënten ten tijde van de initiële diagnose van prostaatkanker reeds metastasen louter palliatieve behandeling 20
21 PSA - revolutie Gelokaliseerd stadium 21
22 Gevorderde stadia Doel van de behandeling het verlengen van de overleving symptoomcontrole de levenskwaliteit behouden 22
23 Testosterone Pathway in Prostatic Cells (Free) 23
24 24
25 Rol van testosteron mannelijke geslachtsdifferentiëring spermiogenese vorming van de secundaire geslachtskenmerken genitaalgroei beharing lichaamsbouw beendergroei libido potentia generandi (voortplanting) potentia coeundi (erectie) bloedvorming gedragswijzen cognitie 25
26 Welke producten 26
27 Heelkundige castratie Patiënt informeren over de onomkeerbaarheid! Chemische castratie ACTH androgenen antiandrogenen LHRH bijnier hypothalamus LHRH analoog DHT X hypofyse LH Testis DHT circulerend testosteron Androgen receptor prostaatcel negatieve feedback control 27
28 LHRH analogen reversiebele chemische castratie initiële T- piek = Flare-up opladen met anti-androgenen zelfde bijwerkingen als chirurgische castratie maar psychisch beter aanvaard warmteopwellingen Androcur 50 mg 28
29 29
30 30
31 LHRH antagonisten Abarelix 1x/maand snellere castratie geen flare-up Reversiebel allergie bij < 5% spaart FSH: kan belangrijk zijn voor vermijden van hormoonresistentie 31
32 Anti - androgenen competitieve binding op cellulair nivo in combinatie: flare up MAB (AR-receptor) in monotherapie: voor M+ is castratie beter, behalve Casodex 150mg centraal / perifeer 32
33 Anti - androgenen perifere anti-androgenen houden testosterone op peil behoud spiermassa behoud libido behoud erectie geen osteoporose (?) Flutamide en Bicalutamide gynecomastiepijn Farmacologische verschillen tussen steroïdale en niet-steroïdale antiandrogenen steroïdale anti-androgenen niet-steroïdale anti-androgenen blokeert de binding van androgenen aan hun specifieke receptor hebben progestationele kenmerken onderdrukken gonadotropine daling van LH in het serum testiculaire testosteronsynthese verminderd geen verandering in oestrogeengehalte blokeert de binding van androgenen aan hun specifieke receptor hebben geen progestationele kenmerken onderdrukken niet het gonadotropine geen daling van LH in het serum testiculaire testosteronsynthese wordt niet verminderd milde stijging van oestrogeengehalte 33
34 5 alfa reductase inhibitoren hormonotherapie PSA daalt met 50 % tot heden geen effect in klinisch PCA preventie? PCPT in USA: meer high grade PCa? 34
35 Neveneffecten androgeendeprivatie 35
36 Castratie resistente prostaatkanker Climbing PSA First manifestation of resistance to androgen deprivation In the setting of anorchid levels of testosterone Therapy Discontinuation of antiandrogen therapy (flutamide, bicalutamide, nilutamide) while continuing with LHRH agonists Results in a PSA decline Can be associated with symptomatic improvement Can persist for 4 to 24 months or more Secondary hormonal manipulations Ketoconazole or Estrogens Chemotherapeutic regimens Mitoxantrone plus corticosteroids or Estramustine plus a taxane Monitoring Serial PSA levels (best) A decline of 50% or more is probably clinically significant Palliatieve zorg Bone pain Advanced prostate cancer Analgesics, Bisfosfonaten (Zometa) Glucocorticoids Anti-inflammatory agents Can alleviate bone pain Widespread bony metastases not easily controlled with analgesics or local radiation Strontium-89 and Samarium-153 Lokale radiotherapie Selectively concentrated in bone metastases Alleviate pain in 70% or more of treated patients. 36
37 Zometa Patiënten onder chronische hormonotherapie verliezen per jaar 7 10 % Bone Mineral Density 5-35 % osteoporotische fracturen Zesmaandelijks infuus 4 mg High Risk patients = maandelijks Pijnlijke botmetastasen = om de 3 weken Cave nierinsufficiëntie, hypercalcemie, osteonecrose Toekomstperspectieven Endotheline-A receptor antagonist: Atrasentan Epidermal Growth Factor inhibitoren Angiogenese-inhibitoren Apoptose-inductie Gentherapie Vaccinatie met Provenge Abiraterone Abiraterone- pre-surgery Abiraterone phase III- no prior chemotherapy Casodex and RAD001 Ketoconazole/Hydrocortisone/Avodart/ Lapatinib MDV3100 phase III post chemotherapy Radiation +/- ipilimumab 37
38 Abiraterone Oral medication targeting testosterone and other androgen production in the body Abiraterone is a potent inhibitor of testosterone synthesis proteins High response rate in CRPC Lowers serum testosterone to extremely low levels (<1ng/dl) Androstenedione and DHEA lowered effectively in CRPC afwegen voor- en nadelen snelle behandeling 38
Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom:
Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Resultaten na 3 jaar ervaring in AZ Damiaan Dienst Urologie P. Mattelaer D. Ponette J. Darras prostaatkanker
Nadere informatieProstaatkanker, wat nu?
Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen. Prostate Awareness Day Dinsdag
Nadere informatieBijscholing Heelkunde. St-Jozefkliniek 16 oktober 2014
Bijscholing Heelkunde St-Jozefkliniek 16 oktober 2014 Bijscholing Heelkunde Bornem 16 oktober 2014 Prostaatkanker Dr Van Tichelen Philippe-Uroloog Prostaatkanker! Dr.Philippe Van Tichelen Uroloog Okt 2014
Nadere informatieProstaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat
Prostaatkanker 07 september 2011 De Prostaat Prostaat Veranderingen aan de prostaat Prostaat wordt groter Soms plasklachten. Goedaardige of kwaadaardig veranderingen. Prostaatvergroting Prostaatkanker
Nadere informatieProstaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden. Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019
Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden - Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019 De prostaat Diagnose prostaatkanker PSA-dilemma Reduceert mortaliteit en kans op metastasen
Nadere informatieHet opsporen van prostaatkanker
Het opsporen van prostaatkanker Welke informatie moet men de patiënt verschaffen alvorens een PSA-bepaling of een rectaal toucher uit te voeren? Prostaatkanker : natuurlijke evolutie kanker. Enkel een
Nadere informatiePSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog
PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog CIJFERS VLAANDEREN 2010 - MANNEN AANTAL STERFTE OVERLEVING 5 JAAR STERFTE > 80 JAAR PROSTAAT 5651 916 93% 54% LONG 3348 2937 14% 25,6%
Nadere informatieEvolutie Oncologie voorbije 10 jaar - Prostaatkanker. Dirk Schrijvers, MD, PhD Dienst Medische Oncologie ZNA-Middelheim
Evolutie Oncologie voorbije 10 jaar - Prostaatkanker Dirk Schrijvers, MD, PhD Dienst Medische Oncologie ZNA-Middelheim Evolutie Behandeling Prostaatkanker 1563 1864 1920 1930 1940 1941 1950 1960 1960-80
Nadere informatiedr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog
dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog Bespreken van prostaatkanker en bijkomende klachten Verschillende stadia van ziekte Invalshoeken van huisarts, uroloog en
Nadere informatieWerkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam.
Werkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam. Uitgangspunt. Vaststellen kernpunten van de richtlijn prostaatcarcinoom (april 2014) en toepasbaar maken voor
Nadere informatieKomt een man bij de dokter
Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking
Nadere informatieNieuwe middelen bieden hoop bij prostaatkanker
Meeste carcinomen in pril stadium ontdekt Nieuwe middelen bieden hoop bij prostaatkanker Of er medicatie wordt ingezet bij prostaatcarcinoom, en zo ja welke, hangt af van het stadium van de aandoening.
Nadere informatieProstaat on tour Curatieve behandeling van prostaatkanker Curatieve behandeling van prostaatkanker Waakzaam afwachten Chirurgie Radiotherapie (Cryotherapie) Behandelingsmodaliteiten De behandeling wordt
Nadere informatieDe gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht
De gidsbijprostaatkanker -Uroloog 4-6-2019 Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht Inhoud Wat zijn de stappen die de patiënt doorloopt als mogelijk sprake is van prostaatkanker. 1. Incidentie
Nadere informatieoorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist
340 BC Herophilus : naam prostaat beschreven. Urologie: oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 1840 J. Civiale : catheteraanwending i.g.v. pisopstopping
Nadere informatieMRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op
MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen
Nadere informatieLaarbeeklaan 101 1090 Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Prostaat
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Prostaat V3.2014 Prostaat ICD-O C61 1 Inleiding Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij de man boven 50 jaar, maar niet
Nadere informatieProstaatkanker: Behandeling door oncoloog. Jarmo Hunting 11-04-2013
Prostaatkanker: Behandeling door oncoloog Jarmo Hunting 11-04-2013 Inhoud presentatie Inleiding Anti-hormonale therapie Chemotherapie Targeted therapy (TKI) Supportive care 1 Inleiding Gemetastaseerd prostaatcarcinoom
Nadere informatieGeïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma.
Geïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma. Dr. Nico De Graeve Dr. Luc Merckx Dr. Yves Ringoir urologische oncologie dienst urologie Situatie in België Patient 68 jarige man, actieve
Nadere informatieActieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel. Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen.
Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel Uroloog Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen www.urologischcentrum.be Actieve opvolging Voor elk type prostaatkanker? Voor
Nadere informatieBehandeling Prostaatkanker
Behandeling Prostaatkanker - Informatieavond 7 december 2011 VUmc Cancer Center Amsterdam André N. Vis, M.D., Ph.D., uroloog Minimaal Invasieve Urologie en Robot Urologie VUmc Amsterdam Behandeling Prostaatkanker
Nadere informatiePSA Vlaanderen vzw. psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be. Prostaatkanker. Omdat weten belangrijk is!
PSA Vlaanderen vzw psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be Prostaatkanker Omdat weten belangrijk is! Informatie over de prostaat Informatie over de prostaat Wat is de prostaat? De prostaat is
Nadere informatieHormonale behandeling van prostaatkanker
Hormonale behandeling van prostaatkanker Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u prostaatkanker
Nadere informatie> Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker
www.azstlucas.be > Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker Dienst urologie, andrologie en steenkliniek 2007-A5 brochure.1 1 23/08/2007 14:55:43 Robot-gestuurde precisiechirurgie
Nadere informatieKanker: klinisch beeld,
Kanker: klinisch beeld, epidemiologie, biologie en pathofysiologie Prof. Patrick Schöffski, M.D., M.P.H. Dienst Algemene Medische Oncologie Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg Leuvens Kanker Instituut
Nadere informatie2 e Post EAUN Meeting. Hot topics in Uro-oncologie Erik van MuilekomMANP Verpleegkundig specialist NKI-AVL
2 e Post EAUN Meeting Hot topics in Uro-oncologie Erik van MuilekomMANP Verpleegkundig specialist NKI-AVL Active Surveillance prostaatkanker Prognose kanker incidentie en dood in 40 Europese landen 2008
Nadere informatieTumorsprecifieke onderwerpen
Tumorsprecifieke onderwerpen Erik van Muilekom Verpleegkundig Specialist NKI/AvL 6 February 2007 Post ONS meeting Tumorsprecifieke onderwerpen Screening en zijn gevolgen bij het Prostaatcarcinoom De behandeling
Nadere informatieActieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren?
Symposium State of the Art in Prostate Cancer 14-09-2016 Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren? Dr. Koen Slabbaert Dienst Urologie, RZ Tienen Active Surveillance : Programma Waarom
Nadere informatieProstaat. Urologische oncologie. 1 Algemeen. 1.1 Incidentie. 1.2 Etiologie en risicofactoren. 1.3 Diagnose
7.10.4. Prostaat 1 Algemeen 1.1 Incidentie Meest frequente kanker bij de man (life-time risico USA: 1/6, West Europa: 1/10) 95% van de PCa worden ontdekt tussen 45-89j Life-time mortaliteitsrisico t.g.v.
Nadere informatieHeeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker?
Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Wouter Everaerts Dienst urologie, Uzleuven @EveraertsW 16 september 2017 Natuurlijke evolutie van prostaatkanker PIN Gelokaliseerd
Nadere informatieBasisbegrippen Oncologie
Basisbegrippen Oncologie Tumor afmeting Diagnose periode Behandel periode Preventie/interventie periode Invasie interventie Tijd Detectie drempel Van normale naar kankercel Normale cel Van celkern naar
Nadere informatieHormonale behandeling van prostaatkanker
Hormonale behandeling van prostaatkanker 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u in
Nadere informatieBronchuscarcinoom Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie
Bronchuscarcinoom 2002 Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie Bronchuscarcinoom 2002 (n=112) Kleincellig versus Niet-kleincellig kleincellig 18% niet-kleincellig
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling van prostaatcarcinoom
Medicamenteuze behandeling van prostaatcarcinoom DOOR DRS. B. BRUINES, POLIKLINISCH APOTHEKER POLIKLINISCHE APOTHEEK MIDDEN HOLLAND TE GOUDA TER GELEGENHEID M/V SYMPOSIUM DD. 13 APRIL 2016 Inhoud Wat is
Nadere informatieProstaatkanker: algemene info
Prostaatkanker: algemene info Vernemen van de diagnose Op het moment dat u deze informatie in handen krijgt heeft je arts je de vermoedelijke diagnose van kanker of een kwaadaardig proces in de prostaat
Nadere informatieBehandeling van dikke
Behandeling van dikke Item 1 Item 2 Item 3 darmkanker Annelies Holvoet Donderdag 24/05/2018 > DD/MM/JJJJ Titel van d Dikke darmkanker Ontstaan Behandeling Preventie Dikkedarmkanker in Vlaanderen Jaarlijks
Nadere informatieUrologie Hematurie en PSA
Urologie Hematurie en PSA Marina Hovius en George van Andel, urologen Susanne van Laatum, huisarts 15 januari 2016 Casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties
Nadere informatieRadiotherapie voor niet-medici. dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele
Radiotherapie voor niet-medici dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele Urologische tumoren nier blaas/urinewegen prostaat penis testis Prostaat - anatomie: Prostaatkanker: meest frequente kanker bij mannen
Nadere informatiePersoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen
Persoonlijk Informatie Dossier Prostaatkanker: behandelingen 17358 (2 januari 2016 5. Uw behandeling Actief volgen bij prostaatkanker Operatief verwijderen van de prostaat met behulp van Da Vincirobot
Nadere informatieProstaatcarcinoom. Nieuwe behandelingen, nieuwe dilemma's. Jeroen Vincent Internist hematoloog-oncoloog
Prostaatcarcinoom Nieuwe behandelingen, nieuwe dilemma's Jeroen Vincent Internist hematoloog-oncoloog Inhoud Inleiding Castratie sensitief Castratie resistent Hormoontherapie Chemotherapie Radionucleotide
Nadere informatielyondellbasell.com PROSTAATKANKER
PROSTAATKANKER Prostaat Kanker Ongeveer 1 op de 7 mannen krijgt de diagnose Prostaatkanker te horen. Je kent misschien zelf wel iemand die het heeft of ervoor behandeld is. Ondanks dat dit schokkende cijfers
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel HORMONALE THERAPIE PROSTAATKANKER Hormonale therapie INHOUD Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 3 Wanneer hormonale behandeling?...
Nadere informatiePATIENTENBROCHURE Hormonale therapie bij gevorderd prostaatcarcinoom
PATIENTENBROCHURE Hormonale therapie bij gevorderd prostaatcarcinoom J.B. Stessensstraat 2, 2440 Geel www.ziekenhuisgeel.be - 1 - Inhoudstafel Werking van de prostaat 4 Prostaatkanker 4 Onderzoeken 5 Waarom
Nadere informatieNieuwe Ontwikkelingen in de Behandeling van Kanker. prostaatkanker
Nieuwe Ontwikkelingen in de Behandeling van Kanker prostaatkanker Testosteron Testosteron geeft zakenvrouwen boost AMSTERDAM - Wil je als zakenvrouw slagen in de financiële wereld dan heb je geluk als
Nadere informatieKwaadaardige prostaatgezwellen
Kwaadaardige prostaatgezwellen 1 Wanneer aan denken? Vanaf 50 jaar Vanaf 40 jaar als er familie is met prostaatkanker 2 Wat moet ik doen? Ga jaarlijks op raadpleging wij uw huisarts. Deze zal een prostaatonderzoek
Nadere informatieHormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie
Hormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie Inleiding Bij u is een kwaadaardig gezwel in de prostaat aangetroffen (prostaatkanker). De uroloog heeft er samen met u voor gekozen om de prostaatkanker
Nadere informatieKCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME
KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME 2 Gelokaliseerde prostaatkanker KCE Report 194 & 226 2. AANBEVELINGEN Het wetenschappelijk rapport met meer achtergrondinformatie en de
Nadere informatie(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling?
Sint-Joris-Winge 14 september 2016 (Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? dr. Lodewijk Van Wynsberge Definitie D Amico: indeling PCA volgens risico op metastasering en
Nadere informatiePSA bepaling wanneer? En wat dan? Navorming HABO 18 januari 2018
PSA bepaling wanneer? En wat dan? Navorming HABO 18 januari 2018 Kankerincidentie Stijgt al jaren Gevolg van vergrijzing, toename levensverwachting en screening Prostaatkanker - incidentie Prostaatkanker
Nadere informatie3.3 Borstkanker bij de man
3.3 Borstkanker bij de man Bij u is zojuist de diagnose borstkanker vastgesteld. Alle patiënten die voor borstkanker worden behandeld in het Catharina-ziekenhuis ontvangen een Persoonlijke Informatie Map.
Nadere informatieUrologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht
Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de
Nadere informatieT1c Tumor vastgesteld met naald-biopsie (vb. tgv. verhoogd PSA) T2 Tumor beperkt tot de prostaat
BELEIDSLIJNEN PROSTAATCARCINOOM 1 Incidentie Meest frequente kanker bij de man (life-time risico USA: 1/6, West Europa: 1/10) 95% Van de PCa worden ontdekt tussen 45-89j Life-time mortaliteitsrisico t.g.v.
Nadere informatieMedische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap
Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap Sara van Marle-Jeurissen, Huisarts Barbara van der Berg, Verpleegkundig specialist Danny Houtsma, Internist-Oncoloog Birgit Hollmann, Radiotherapeut-Oncoloog
Nadere informatieBehandelingen bij prostaatkanker
Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze informatie dient als ondersteuning en aanvulling op de
Nadere informatieAfwachten bij prostaatkanker
Afwachten bij prostaatkanker Inleiding De arts heeft met u besproken dat u prostaatkanker heeft. In dat gesprek is ook gesproken over de verschillende manieren waarop we prostaatkanker kunnen behandelen.
Nadere informatieinfo voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep
info voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie Beste mijnheer, Uw arts heeft u een behandeling met hormonen voorgeschreven
Nadere informatieHet PSA dilemma: wel of niet bepalen?
Het PSA dilemma: wel of niet bepalen? Bin Kroon Uroloog Rijnstate 1 Achtergrond prostaatkanker Jaarlijks 9000 nieuwe gevallen Jaarlijks 3000 doden Gevorderde ziekte niet te cureren PSA: vroegdetectie Screenen
Nadere informatieRadium 223 therapie bij botmetastasen
Radium 223 therapie bij botmetastasen PKS nov 2017 Dr. J. Lavalaye Nucleaire Geneeskunde Disclosure belangen spreker: lavalaye Bijeenkomst titel en datum: PKS (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieDarmcarcinoom. visie van de radiotherapeut. Dr Sarah Roels
Darmcarcinoom visie van de radiotherapeut Dr Sarah Roels Overzicht Inleiding Radiotherapie bij rectumcarcinoom rectaal carcinoom bestralingstechniek effect op tumor neveneffecten Radiotherapie bij darmcarcinoom
Nadere informatiePSA en het verschil met 10 jaar geleden. DUO dagen 2017.
PSA en het verschil met 10 jaar geleden. DUO dagen 2017. Berend Rikken, uroloog Vragen? brikken@ysl.nl Hans de Ronde, huisarts Met dank ook aan Erasmus Mc Monique Roobol voor dia's over prostaatwijzer
Nadere informatieKIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER
KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet
Nadere informatieBeleidsdag ZOL 2 december 2005. Dr. Paul Bulens
Beleidsdag ZOL 2 december 2005 Dr. Paul Bulens Hasselt Genk vzw LOC Zorggroep oncologie St.-Trudo St.-Franciskus Zorgprogramma oncologie CAZ/VJZ Vesalius Diest Vzw LOC ZMK Zorgprogramma oncologie ZOL MZNL
Nadere informatieHormoontherapie bij prostaatkanker
Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Hormoontherapie bij prostaatkanker Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Campus
Nadere informatieProstaatkanker U kreeg van uw uroloog de diagnose van prostaatkanker. De informatie die de arts u mondeling gegeven heeft, wordt in deze brochure herhaald en aangevuld. U vindt hier meer informatie over
Nadere informatieInschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker
Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker 2 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er
Nadere informatieRobot geassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie (RALP) VUmc
Robot geassisteerde laparoscopische radicale prostatectomie (RALP) VUmc 2010-2012 Prostaatkanker, in welk stadium is de ziekte? T1-2 Lokaal beperkt T3 T4 Groei buiten orgaan Ingroei andere structuur Prostaatkanker,
Nadere informatieScreening op prostaatkanker
Screening op prostaatkanker Informatie voor mannen die een PSA-test overwegen of aanvragen. Wat we weten en wat we niet weten: zaken om over na te denken alvorens te besluiten een PSA-test te laten uitvoeren.
Nadere informatieTherapie & Prognose. Dr. A. Janssen
Therapie & Prognose Dr. A. Janssen Therapie & Prognose Heelkunde Radiotherapie Chemotherapie Hormonaal Herceptine Follow up Heelkunde van de borst Heelkunde van de borst Invloed leeftijd op de heelkunde
Nadere informatiePROSTAATCARCINOOM SCREENING. Asymptomatische patiënten:
PROSTAATCARCINOOM SCREENING Asymptomatische patiënten: familiaal belast (1ste graadsverwant 10 jaar: vanaf 50 jaar jaarlijks PSA en PPA
Nadere informatieKIEZEN BIJ PROSTAATKANKER
KIEZEN BIJ PROSTAATKANKER Resultaten van een wetenschappelijk onderzoek naar lokaal beperkte prostaatkanker. Ervaringen van mannen vanaf diagnose tot een jaar na de behandeling. Inhoud Inleiding...2 1.
Nadere informatieStandaard prijslijst DBC-zorgproducten t/m Scheper-Bethesda-Refaja Ziekenhuis Index op Achmea ,05
010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 15B903 20140601 20141231 1.465,39 1.265,07 200,32 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met seksuele overdracht 15B904
Nadere informatieHormonale therapie en HRPC Werking, effecten en wat als de therapie niet meer werkt? Het woord hormoon komt van het Grieks woord HORMAEIN dit betekent AANZETTEN, IN BEWEGING ZETTEN Hormonale therapie bij
Nadere informatieStandaard prijslijst DBC-zorgproducten Zaans Medisch Centrum per 1 januari 2012
Standaard prijslijst DBC-zorgproducten Zaans Medisch Centrum per 1 januari 2012 Zorgproduct Declaratiecode Declaratiecode onverzekerde kosten honorarium medisch code verzekerde zorg zorg Zorgproduct omschrijving
Nadere informatieEr zijn chromosomale veranderingen aangetoond in de cellen van de teelbaltumor. Er bestaat ook een familiale voorgeschiktheid.
Teelbalkanker Auteur: Dr. Guy Boeckx Testistumor of teelbalkanker is een kwaadaardig letsel van de teelbal. Deze tumor komt frequent voor (3-6 nieuwe gevallen per 100.000 mannen per jaar). In minder dan
Nadere informatieAandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling
Status bepaling: 99,4% Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Vóór het starten van de behandeling
Nadere informatieScreening voor prostaatkanker. Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat
Screening voor prostaatkanker Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat 17 november 2010 De cijfers voor Vlaanderen en Europa Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen ( lifetime
Nadere informatiePancreascarcinoom en kansen voor de toekomst
18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten
Nadere informatieStandaard prijslijst DBC-zorgproducten 01-01-2014 t/m 31-05-2014 Scheper-Bethesda-Refaja Ziekenhuis Index op Achmea 2014 1,05
010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 15B903 20140101 20140531 1.465,39 1.265,07 200,32 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met seksuele overdracht 15B904
Nadere informatie010501008 Behandeling of onderzoek op de polikliniek of dagbehandeling bij Een infectie met seksuele overdracht 17B909 412,89 320,80 92,09
010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 15B903 1.777,03 1.506,66 270,37 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met seksuele overdracht 15B904 360,35 263,45 96,90
Nadere informatieSeksualiteit en Prostaatkanker
Seksualiteit en Prostaatkanker Voorlichtingsdag Prostaatkanker, Maandag 7 September 2009 Dr. André Vis, Uroloog VUmc Oncologische Urologie Minimaal Invasieve Urologie Seksualiteit en Prostaatkanker De
Nadere informatieLaarbeeklaan Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Testis
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Testis V3.2014 Testis ICD-O C62 1 Inleiding De richtlijnen hebben betrekking tot kiemceltumoren van de testis, die meer dan 90% van
Nadere informatieBehandelingen bij prostaatkanker
Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze folder dient als ondersteuning en aanvulling op mondelinge
Nadere informatieDe indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieProstaatkanker Inleiding
1 Prostaatkanker Inleiding Is de diagnose Prostaatkanker?? Hoe moeilijk het ook lijkt, raak niet in paniek. Zie je angst kwijt te raken. Dat kan door kennis te vergaren. Door het vergaren van kennis zul
Nadere informatieDr E.B. Cornel, uroloog. PSA: To Screen or Not to Screen
, uroloog PSA: To Screen or Not to Screen Belangen verstrengelingen 1. wetenschappelijk onderzoek met: UMC Radboud & Erasmus Telomerix Spectrum pharmaceuticals AMS 2. www.deprostaatkliniek.nl PSA: To Screen
Nadere informatiePrijslijst DBC-zorgproducten Ziekenhuis Gelderse Vallei
Prijslijst DBC-zorgproducten Ziekenhuis Gelderse Vi 010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 15B903 787,06 593,97 193,09 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met
Nadere informatieBRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker
BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD Inleiding...4 Prostaatkanker...5 De prostaat...5 Doel van de behandeling...6 Het vaststellen
Nadere informatieHet radicaal verwijderen van de prostaat
Afdeling Urologie, locatie AZU Het radicaal verwijderen van de prostaat Robot Geassisteerde Laparoscopische Radicale Prostatectomie Onlangs werd bij u de diagnose gesteld van een kwaadaardig gezwel van
Nadere informatieBorstkanker bij de man: state of the art
CC orstkanker bij de man: state of the art r. Chris oor Z iddelheim - ntwerpen K J niet veel voorkomend (0,5 1%) incidentie neemt stilletjes toe? hogere incidentie in sommige frikaanse landen (eganda 5%
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld
Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker onderdeel ZIEKTEBEELD PROSTAATKANKER 2 Inhoud Prostaatkanker... 4 De prostaat... 4 Hoe werkt de prostaat?... 5 Wat is kanker?... 7 Onderzoeken... 7 Bloedonderzoek...
Nadere informatiePassentenprijslijst 2012 St. Antoniusziekenhuis
Passentenprijslijst 2012 St. Antonius Declaratiecode 15B903 10501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 1.421,19 277,04 1.698,23 15B904 10501003 Lasertherapie bij Een
Nadere informatie107,30 145,24 252,54 overdracht 17B909 010501008 Behandeling of onderzoek op de polikliniek of dagbehandeling bij Een infectie met seksuele
Blad 1 van 191. 15B903 010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 205,57 1.388,93 1.594,50 15B904 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met seksuele overdracht 91,79
Nadere informatieProcare : kwaliteitsbewaking van de behandeling van het rectumcarcinoom in België
Definitie rectumtumor Procare : kwaliteitsbewaking van de behandeling van het rectumcarcinoom in België Dr L. Deruyter Digestieve Oncologische Heelkunde AZ Sint-Jan Brugge-Oostende Campus Henri Serruys
Nadere informatieStandaard prijslijst DBC-zorgproducten Zaans Medisch Centrum per 1 januari 2013
010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 15B903 1560,67 1367,58 193,09 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met seksuele overdracht 15B904 324,7 239,13 85,57 010501003
Nadere informatiePrijslijst 2013 Diaconessenhuis Leiden in Periode 1 april t/m 30 juni 2013 Wijzigingen voorbehouden
010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 15B903 1.951,67 193,09 2.144,76 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met seksuele overdracht 15B904 339,16 90,98 430,14
Nadere informatie106,06 166,80 272,86 overdracht 17B Behandeling of onderzoek op de polikliniek of dagbehandeling bij Een infectie met seksuele
Blad 1 van 187. 15B903 010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 213,04 1.582,70 1.795,74 15B904 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met seksuele overdracht 93,55
Nadere informatieVroegdetec)e of risico reducerende chirurgie bij BRCA muta)e dragerschap
Vroegdetec)e of risico reducerende chirurgie bij BRCA muta)e dragerschap Prof Dr Peter van Dam Mul)disciplinair borstcentrum Universitair Ziekenhuis Antwerpen Ik ben drager van een BRCA muta)e: wat nu?
Nadere informatieStandaard prijslijst DBC-zorgproducten Zaans Medisch Centrum per 1 mei 2012
Standaard prijslijst DBC-zorgproducten Zaans Medisch Centrum per 1 mei 2012 Zorgproduct Declaratiecode Declaratiecode onverzekerde kosten honorarium medisch code Type verzekerde zorg zorg Zorgproduct omschrijving
Nadere informatieTarieven Zuwe Hofpoort Ziekenhuis (passantantarieven) m.i.v. 1-1-2013
Tarieven Zuwe Hofpoort Ziekenhuis (passantantarieven) m.i.v. 1-1-2013 Declaratiecode Zorgproduct Omschrijving 15B903 10501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 843,47
Nadere informatieStandaard prijslijst DBC-zorgproducten 2014
010501002 Maximaal 5 verpleegligdagen bij Een infectie met seksuele overdracht 15B903 1477,65 010501003 Lasertherapie bij Een infectie met seksuele overdracht 15B904 281,91 010501003 Lasertherapie bij
Nadere informatie