Geïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Geïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma."

Transcriptie

1 Geïndividualiseerde aanpak van gelokaliseerd prostaatcarcinoma. Dr. Nico De Graeve Dr. Luc Merckx Dr. Yves Ringoir urologische oncologie dienst urologie

2 Situatie in België

3 Patient 68 jarige man, actieve bedrijfsleider geen belangrijke medische antecedenten PSA 9 ng/ml lichte mictieklachten (IPSS-score 5)

4 Diagnose: KO: soepele prostaat, vaster rechts Uroflowmetrie: 15 ml/sec, geen postmictioneel residu Transrectale echografie: prostaatvolume 40 cc

5 Diagnose: 2x6 prostaatpunctiebiopties: prostaatcarcinoom gleasonscore 3+3 (3/6 cilinders rechts en 1/6 links)

6 Diagnose: Mr prostaat: verdachte zone rechts, geen kapseldoorbraak, geen lymfadenopathiën

7 Diagnose: prostaatcarcinoom gleason 3+3 initiële PSA 9 ng/ml ct2a cn0 cmx

8 Behandelingsopties:

9 Behandelingsopties: actieve opvolging? Nee want: ct2a aantal cilinders aangetast in prostaatpunctiebiopten

10 Behandelingsopties: robotgeassisteerde radicale prostatectomie leeftijd recuperatie en mogelijke tijdelijke/blijvende bijwerkingen mictieklachten/prostaatvolume? bijkomend APO opvolging PSA keuze patiënt

11 Behandelingsopties: externe radiotherapie IMRT leeftijd implantatie goudmarkers behandelingsduur en mogelijke tijdelijke/blijvende nevenwerkingen mictieklachten?, eventueel TURP eerst geen bijkomend APO opvolging PSA (nadir) keuze patiënt

12 Behandelingsopties: Externe radiotherapie Implantatie goudmarkers

13 Behandelingsopties: Brachytherapie leeftijd mictieklachten en prostaatvolume behandelingsduur, recuperatie en mogelijke tijdelijke/blijvende nevenwerkingen geen bijkomend APO opvolging PSA (nadir) keuze patiënt

14 Brachytherapie:

15 Brachytherapie: Table 5: 5 year biochemical freedom from failure rate after brachytherapy Risk Blasko Wallner Grado St. Lucas Low 94% % 82% 85% Intermediate 82% 45% 75% 70% High 65% 39% 57% 70%

16 Brachytherapie: Table 6: RTOG late genito urinary and rectal toxicity (>3 months) Toxicity Grade 1 Grade 2 Grade 3 Grade 4 Rectal 5 (1.8%) 3 (1%) 0 0 Total genito-urinary 0 53 (19.1%) 2 (0.6%) 0 Frequency 0 18 (6.5%) 2 (0.6%) 0 Dysuria 0 31 (11.2%) 0 0 Hematuria 0 4 (1.4%) 0 0

17 Besluit: Identificatie tumor- en patiëntkarakteristieken Kiezen behandeling in functie hiervan

18 Vragen?

19

20 Realiteit van de PSA test Gezond / goedaardige vergroting Indolente prostaatkanker Cut off Mogelijks dodelijke prostaatkanker PSA, ng/ml

21 Eerste PSA-test (NCCN guidelines) een eerste PSA moet < 0.6 ng/ml aan 40 jarige leeftijd, 0.6 ng/ml aan 45-jarige leeftijd en < 1ng/ml aan 50-jarige leeftijd. In dit geval hoeft een herhaling van PSA en rectaal toucher slechts om de 3 tot 5 jaar herhaald worden.

22 PSA oordeelkundig gebruiken Als de snelheid waarmee het PSA per jaar stijgt > 0.75 ng/ml bedraagt Als de verhouding vrij PSA / totaal PSA >20% bedraagt Als de verhouding totaal PSA / prostaatvolume >0.15 bedraagt DAN IS ER REDEN OM BIOPSIES TE NEMEN

23 Vragen voor de spreker?

27/09/2019. Wat? Wie? Inleiding. Actieve monitoring Wachten tot het te laat is? Kunnen patiënten dit wel aan? Actieve opvolging.

27/09/2019. Wat? Wie? Inleiding. Actieve monitoring Wachten tot het te laat is? Kunnen patiënten dit wel aan? Actieve opvolging. 27 Sept 2019 Actieve monitoring Wachten tot het te laat is? Kunnen patiënten dit wel aan? Filip Poelaert Wat? Inleiding Behandelingsstrategie bij mannen met prostaatkanker dat vooralsnog geen behandeling

Nadere informatie

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog

PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog PSA-screening To do or not to do? Dr. Ludo Vanden Bussche uroloog CIJFERS VLAANDEREN 2010 - MANNEN AANTAL STERFTE OVERLEVING 5 JAAR STERFTE > 80 JAAR PROSTAAT 5651 916 93% 54% LONG 3348 2937 14% 25,6%

Nadere informatie

Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren?

Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren? Symposium State of the Art in Prostate Cancer 14-09-2016 Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren? Dr. Koen Slabbaert Dienst Urologie, RZ Tienen Active Surveillance : Programma Waarom

Nadere informatie

Het opsporen van prostaatkanker

Het opsporen van prostaatkanker Het opsporen van prostaatkanker Welke informatie moet men de patiënt verschaffen alvorens een PSA-bepaling of een rectaal toucher uit te voeren? Prostaatkanker : natuurlijke evolutie kanker. Enkel een

Nadere informatie

Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel. Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen.

Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel. Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen. Actieve opvolging bij prostaatkanker : Wat en voor wie? Dr. Christophe Ghysel Uroloog Urologisch Centrum Noord West-Vlaanderen www.urologischcentrum.be Actieve opvolging Voor elk type prostaatkanker? Voor

Nadere informatie

Prostaatkanker, wat nu?

Prostaatkanker, wat nu? Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen. Prostate Awareness Day Dinsdag

Nadere informatie

Urologie Hematurie en PSA

Urologie Hematurie en PSA Urologie Hematurie en PSA Marina Hovius en George van Andel, urologen Susanne van Laatum, huisarts 15 januari 2016 Casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties

Nadere informatie

Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom:

Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Resultaten na 3 jaar ervaring in AZ Damiaan Dienst Urologie P. Mattelaer D. Ponette J. Darras prostaatkanker

Nadere informatie

MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op

MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen

Nadere informatie

KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME

KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME 2 Gelokaliseerde prostaatkanker KCE Report 194 & 226 2. AANBEVELINGEN Het wetenschappelijk rapport met meer achtergrondinformatie en de

Nadere informatie

Komt een man bij de dokter

Komt een man bij de dokter Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking

Nadere informatie

Bijscholing Heelkunde. St-Jozefkliniek 16 oktober 2014

Bijscholing Heelkunde. St-Jozefkliniek 16 oktober 2014 Bijscholing Heelkunde St-Jozefkliniek 16 oktober 2014 Bijscholing Heelkunde Bornem 16 oktober 2014 Prostaatkanker Dr Van Tichelen Philippe-Uroloog Prostaatkanker! Dr.Philippe Van Tichelen Uroloog Okt 2014

Nadere informatie

Laarbeeklaan 101 1090 Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Prostaat

Laarbeeklaan 101 1090 Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Prostaat Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Prostaat V3.2014 Prostaat ICD-O C61 1 Inleiding Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij de man boven 50 jaar, maar niet

Nadere informatie

Kwaadaardige prostaatgezwellen

Kwaadaardige prostaatgezwellen Kwaadaardige prostaatgezwellen 1 Wanneer aan denken? Vanaf 50 jaar Vanaf 40 jaar als er familie is met prostaatkanker 2 Wat moet ik doen? Ga jaarlijks op raadpleging wij uw huisarts. Deze zal een prostaatonderzoek

Nadere informatie

dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog

dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog Bespreken van prostaatkanker en bijkomende klachten Verschillende stadia van ziekte Invalshoeken van huisarts, uroloog en

Nadere informatie

TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN Werkafspraken

TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN Werkafspraken TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN Werkafspraken Huisarts Inleiding Mictieklachten bij mannen komen frequent voor. Zeker met het toenemen van de gemiddelde levensverwachting zal het aantal

Nadere informatie

Radiotherapie voor niet-medici. dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele

Radiotherapie voor niet-medici. dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele Radiotherapie voor niet-medici dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele Urologische tumoren nier blaas/urinewegen prostaat penis testis Prostaat - anatomie: Prostaatkanker: meest frequente kanker bij mannen

Nadere informatie

Screening voor prostaatkanker. Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat

Screening voor prostaatkanker. Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat Screening voor prostaatkanker Dr.K.R. Hente Dienst Urologie AZ KLINA Brasschaat 17 november 2010 De cijfers voor Vlaanderen en Europa Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen ( lifetime

Nadere informatie

Prostaat on tour Curatieve behandeling van prostaatkanker Curatieve behandeling van prostaatkanker Waakzaam afwachten Chirurgie Radiotherapie (Cryotherapie) Behandelingsmodaliteiten De behandeling wordt

Nadere informatie

Prostaat. Urologische oncologie. 1 Algemeen. 1.1 Incidentie. 1.2 Etiologie en risicofactoren. 1.3 Diagnose

Prostaat. Urologische oncologie. 1 Algemeen. 1.1 Incidentie. 1.2 Etiologie en risicofactoren. 1.3 Diagnose 7.10.4. Prostaat 1 Algemeen 1.1 Incidentie Meest frequente kanker bij de man (life-time risico USA: 1/6, West Europa: 1/10) 95% van de PCa worden ontdekt tussen 45-89j Life-time mortaliteitsrisico t.g.v.

Nadere informatie

PSA en het verschil met 10 jaar geleden. DUO dagen 2017.

PSA en het verschil met 10 jaar geleden. DUO dagen 2017. PSA en het verschil met 10 jaar geleden. DUO dagen 2017. Berend Rikken, uroloog Vragen? brikken@ysl.nl Hans de Ronde, huisarts Met dank ook aan Erasmus Mc Monique Roobol voor dia's over prostaatwijzer

Nadere informatie

PSA bepaling: Wanneer? En wat dan? Uitwerking van de behandelingsopties bij de patiënt

PSA bepaling: Wanneer? En wat dan? Uitwerking van de behandelingsopties bij de patiënt PSA bepaling: Wanneer? En wat dan? Uitwerking van de behandelingsopties bij de patiënt Wat dan? Beeldvorming 1. CT abdomen + Rx Thorax 2. Multiparametrische MRI (mpmri) 3. Botscan 4. Nieuwe beeldvorming

Nadere informatie

Symposium Zorg voor Uitkomst 17 april 2015

Symposium Zorg voor Uitkomst 17 april 2015 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

> Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker

> Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker www.azstlucas.be > Robot-gestuurde precisiechirurgie in de behandeling van prostaatkanker Dienst urologie, andrologie en steenkliniek 2007-A5 brochure.1 1 23/08/2007 14:55:43 Robot-gestuurde precisiechirurgie

Nadere informatie

TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN

TRANSMURAAL PROTOCOL MICTIEKLACHTEN BIJ MANNEN TRANSMURAAL PROTOCOL Inleiding Mictieklachten bij mannen komen frequent voor. Zeker met het toenemen van de gemiddelde levensverwachting zal het aantal mannen, dat zich presenteert met dergelijke klachten,

Nadere informatie

Werkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam.

Werkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam. Werkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam. Uitgangspunt. Vaststellen kernpunten van de richtlijn prostaatcarcinoom (april 2014) en toepasbaar maken voor

Nadere informatie

PROSTAATCARCINOOM SCREENING. Asymptomatische patiënten:

PROSTAATCARCINOOM SCREENING. Asymptomatische patiënten: PROSTAATCARCINOOM SCREENING Asymptomatische patiënten: familiaal belast (1ste graadsverwant 10 jaar: vanaf 50 jaar jaarlijks PSA en PPA

Nadere informatie

PSA bepaling wanneer? En wat dan? Navorming HABO 18 januari 2018

PSA bepaling wanneer? En wat dan? Navorming HABO 18 januari 2018 PSA bepaling wanneer? En wat dan? Navorming HABO 18 januari 2018 Kankerincidentie Stijgt al jaren Gevolg van vergrijzing, toename levensverwachting en screening Prostaatkanker - incidentie Prostaatkanker

Nadere informatie

De huisarts en brachytherapie voor vroegtijdig Prostaatcarcinoom

De huisarts en brachytherapie voor vroegtijdig Prostaatcarcinoom De huisarts en brachytherapie voor vroegtijdig Prostaatcarcinoom Dienst urologie AZ Sint Elisabeth Zottegem 1 volumestudie met transrectale echo 2 zaadjesdistributie en isodosislijnen 3 versnijden van

Nadere informatie

PCA3. www.urologischcentrum.be

PCA3. www.urologischcentrum.be PCA3 www.urologischcentrum.be De PCA3 test, een eenvoudige urinetest die kan helpen bij de diagnose van prostaatkanker en de keuze van therapie. Over prostaatkanker Prostaatkanker is één van de meest voorkomende

Nadere informatie

Goedaardige Prostaatvergroting

Goedaardige Prostaatvergroting Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen.

Nadere informatie

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de

Nadere informatie

VIKC, definitieve versie juni 2008

VIKC, definitieve versie juni 2008 Evaluatie van het gebruik van de landelijke richtlijn voor diagnostiek en behandeling van prostaatkanker Rapportage Commissie Indicatorontwikkeling van de Werkgroep Richtlijn Prostaatkanker 1. Achtergrond

Nadere informatie

Wetenschappelijke nascholing UGent 19 maart 2018

Wetenschappelijke nascholing UGent 19 maart 2018 Wetenschappelijke nascholing UGent 19 maart 2018 Prof. Dr. Sylvie Rottey - Sylvie.Rottey@UGent.Be Medische Oncoloog Klinisch farmacoloog Staflid Medische Oncologie UZGent Diensthoofd Dienst voor Geneesmiddelenonderzoek

Nadere informatie

BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker

BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD Inleiding...4 Prostaatkanker...5 De prostaat...5 Doel van de behandeling...6 Het vaststellen

Nadere informatie

Dr. P.L. Batenburg Voorzitter Raad van Bestuur Catharina Ziekenhuis april 2014

Dr. P.L. Batenburg Voorzitter Raad van Bestuur Catharina Ziekenhuis april 2014 Dr. P.L. Batenburg Voorzitter Raad van Bestuur Catharina Ziekenhuis april 2014 Kwaliteitsindicatoren: de definitie Een meetbaar aspect van de zorg dat een aanwijzing geeft over bijvoorbeeld de kwaliteit,

Nadere informatie

Conceptrichtlijn. Prostaatcarcinoom: diagnostiek en behandeling

Conceptrichtlijn. Prostaatcarcinoom: diagnostiek en behandeling Conceptrichtlijn Prostaatcarcinoom: diagnostiek en behandeling maart 2007 Initiatief Nederlandse Vereniging voor Urologie Organisatie Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Vereniging van Integrale

Nadere informatie

Prostaatkanker U kreeg van uw uroloog de diagnose van prostaatkanker. De informatie die de arts u mondeling gegeven heeft, wordt in deze brochure herhaald en aangevuld. U vindt hier meer informatie over

Nadere informatie

Urologie Zorgpaden en Samenwerking. Joop Noordzij, uroloog

Urologie Zorgpaden en Samenwerking. Joop Noordzij, uroloog Urologie 2016 Zorgpaden en Samenwerking Joop Noordzij, uroloog Urologie 2016 Ik zweer bij Apollon de genezer, bij Asclepios, Hygieia en Panacea..... Het snijden van de steen zal ik nalaten, ook als de

Nadere informatie

Onderwerp: Wetenschappelijk onderzoek 4M " Met prostaat MRI Meer Mans " Geachte coiiega,

Onderwerp: Wetenschappelijk onderzoek 4M  Met prostaat MRI Meer Mans  Geachte coiiega, Onderwerp: Wetenschappelijk onderzoek 4M " Met prostaat MRI Meer Mans " Geachte coiiega, Door middel van deze brief willen wij u graag informeren over het onderzoek 4M "Met prostaat MRI Meer Mans", gesubsidieerd

Nadere informatie

Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013

Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013 Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013 Datum: 21 mei 2013 Verantwoording: Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) Versie: Concept 2.0 Evidence based/consensus based Type: Landelijke richtlijn 1 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Samenvatting. I-125 zaadimplantaten voor brachytherapie van de prostaat; Fysische eigenschappen en relaties met kwaliteit van leven na implantatie.

Samenvatting. I-125 zaadimplantaten voor brachytherapie van de prostaat; Fysische eigenschappen en relaties met kwaliteit van leven na implantatie. Samenvatting I-125 zaadimplantaten voor brachytherapie van de prostaat; Fysische eigenschappen en relaties met kwaliteit van leven na implantatie. 1 Hoofdstuk 1 (Algemene introductie) De incidentie van

Nadere informatie

Prostaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat

Prostaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat Prostaatkanker 07 september 2011 De Prostaat Prostaat Veranderingen aan de prostaat Prostaat wordt groter Soms plasklachten. Goedaardige of kwaadaardig veranderingen. Prostaatvergroting Prostaatkanker

Nadere informatie

Afwachten bij prostaatkanker

Afwachten bij prostaatkanker Afwachten bij prostaatkanker Inleiding De arts heeft met u besproken dat u prostaatkanker heeft. In dat gesprek is ook gesproken over de verschillende manieren waarop we prostaatkanker kunnen behandelen.

Nadere informatie

Handboek ProstaatPartners

Handboek ProstaatPartners Handboek ProstaatPartners Eindredactie: Prof. dr. G. Stoter Versie 1, 7 juli 2015 Colofon Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie,

Nadere informatie

Prostaatkanker: algemene info

Prostaatkanker: algemene info Prostaatkanker: algemene info Vernemen van de diagnose Op het moment dat u deze informatie in handen krijgt heeft je arts je de vermoedelijke diagnose van kanker of een kwaadaardig proces in de prostaat

Nadere informatie

Het PSA dilemma: wel of niet bepalen?

Het PSA dilemma: wel of niet bepalen? Het PSA dilemma: wel of niet bepalen? Bin Kroon Uroloog Rijnstate 1 Achtergrond prostaatkanker Jaarlijks 9000 nieuwe gevallen Jaarlijks 3000 doden Gevorderde ziekte niet te cureren PSA: vroegdetectie Screenen

Nadere informatie

Zijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen?

Zijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen? Resultaten uit het Prokeusonderzoek Zijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen? Dr. Marie-Anne van Stam Gedragswetenschappelijk

Nadere informatie

T1c Tumor vastgesteld met naald-biopsie (vb. tgv. verhoogd PSA) T2 Tumor beperkt tot de prostaat

T1c Tumor vastgesteld met naald-biopsie (vb. tgv. verhoogd PSA) T2 Tumor beperkt tot de prostaat BELEIDSLIJNEN PROSTAATCARCINOOM 1 Incidentie Meest frequente kanker bij de man (life-time risico USA: 1/6, West Europa: 1/10) 95% Van de PCa worden ontdekt tussen 45-89j Life-time mortaliteitsrisico t.g.v.

Nadere informatie

Behandelingen bij prostaatkanker

Behandelingen bij prostaatkanker Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze folder dient als ondersteuning en aanvulling op mondelinge

Nadere informatie

Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013

Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013 Richtlijn Prostaatcarcinoom 2013 Datum: 15 oktober 2013 Verantwoording: Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) Versie: Concept 2.0 Evidence based/consensus based Type: Landelijke richtlijn 1 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist

oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 340 BC Herophilus : naam prostaat beschreven. Urologie: oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 1840 J. Civiale : catheteraanwending i.g.v. pisopstopping

Nadere informatie

Richtlijnen voor vroegdiagnostiek van prostaatkanker

Richtlijnen voor vroegdiagnostiek van prostaatkanker Klinische les Richtlijnen voor vroegdiagnostiek van prostaatkanker Arnout R. Alberts, Leonard P. Bokhorst en Monique J. Roobol Dames en Heren, Zowel bij de vroege diagnose van prostaatkanker als bij de

Nadere informatie

Laboratoria Nieuwsbrief November 2016 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium

Laboratoria Nieuwsbrief November 2016 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium Laboratoria Nieuwsbrief November 2016 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Inzage resultaten van SHO onderzoek door medisch specialisten

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld

Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker onderdeel ZIEKTEBEELD PROSTAATKANKER 2 Inhoud Prostaatkanker... 4 De prostaat... 4 Hoe werkt de prostaat?... 5 Wat is kanker?... 7 Onderzoeken... 7 Bloedonderzoek...

Nadere informatie

Radiotherapie Medische Oncologie Hematologie. Brachytherapie bij prostaatkanker. Informatiebrochure en toestemmingsformulier

Radiotherapie Medische Oncologie Hematologie. Brachytherapie bij prostaatkanker. Informatiebrochure en toestemmingsformulier Radiotherapie Medische Oncologie Hematologie Brachytherapie bij prostaatkanker Informatiebrochure en toestemmingsformulier Woord vooraf Voor het bij u vastgestelde prostaatcarcinoom, besprak u met uw arts

Nadere informatie

Prostaat Centrum Brugge. Prostaatbrachytherapie

Prostaat Centrum Brugge. Prostaatbrachytherapie Prostaat Centrum Brugge Prostaatbrachytherapie Geachte patiënt, In deze brochure vindt u informatie over de behandeling van prostaatbrachytherapie, over de procedure ervan en de eventuele bijwerkingen

Nadere informatie

PROSTAATKANKER PROSTAATKANKER WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U?

PROSTAATKANKER PROSTAATKANKER WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U? WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U? INHOUDSOPGAVE WAAROM DIT BOEKJE? Waarom dit boekje? 2 1. Wat is lokaal beperkte prostaatkanker? 4 2. Welke behandelopties zijn er? 5 3. Bijwerkingen en risico s 10

Nadere informatie

De Prostaatbiopsie 27/09/2019. Prostaatbiopsie. Prostaatbiopsie. Waarom een prostaatbiopsie? Waarom een prostaatbiopsie? Waarom een prostaatbiopsie?

De Prostaatbiopsie 27/09/2019. Prostaatbiopsie. Prostaatbiopsie. Waarom een prostaatbiopsie? Waarom een prostaatbiopsie? Waarom een prostaatbiopsie? De Prostaatbiopsie Ludwig Van Vooren Verpleegkundige Urologie UZ Gent Prostaatbiopsie Wat? Waarom? Geschiedenis Verschillende technieken Complicaties Rol van de verpleegkundige Toekomst? Alternatieven?

Nadere informatie

Evolutie Oncologie voorbije 10 jaar - Prostaatkanker. Dirk Schrijvers, MD, PhD Dienst Medische Oncologie ZNA-Middelheim

Evolutie Oncologie voorbije 10 jaar - Prostaatkanker. Dirk Schrijvers, MD, PhD Dienst Medische Oncologie ZNA-Middelheim Evolutie Oncologie voorbije 10 jaar - Prostaatkanker Dirk Schrijvers, MD, PhD Dienst Medische Oncologie ZNA-Middelheim Evolutie Behandeling Prostaatkanker 1563 1864 1920 1930 1940 1941 1950 1960 1960-80

Nadere informatie

Brachytherapie bij prostaatkanker. Urologie

Brachytherapie bij prostaatkanker. Urologie Brachytherapie bij prostaatkanker Urologie Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door de ongecontroleerde groei

Nadere informatie

Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker

Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker 2 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er

Nadere informatie

Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker

Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker In te vullen door de arts Mogelijke behandelingen die voor u geschikt zijn: Actief volgen Operatie Uitwendige bestraling Inwendige bestraling (=brachytherapie)

Nadere informatie

Zorg voor Uitkomst Prostaatkanker

Zorg voor Uitkomst Prostaatkanker Zorg voor Uitkomst Prostaatkanker Indicatordefinitie en -rapportage Sprekers Dr J.P.A. (Jean-Paul) van Basten Dr H.H.E. (Harm) van Melick (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

PROSTAATKANKER. Welke behandeling past het best bij u?

PROSTAATKANKER. Welke behandeling past het best bij u? PROSTAATKANKER Welke behandeling past het best bij u? Inhoud Waarom dit boekje?... 2 1. Wat is lokaal beperkte prostaatkanker?... 3 2. Welke behandelopties zijn er?... 4-8 3. Bijwerkingen en risico s...

Nadere informatie

(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling?

(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? Sint-Joris-Winge 14 september 2016 (Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? dr. Lodewijk Van Wynsberge Definitie D Amico: indeling PCA volgens risico op metastasering en

Nadere informatie

Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT. Presentatie. PET/CT voor detectie van metastasen

Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT. Presentatie. PET/CT voor detectie van metastasen Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT Mark Roef Nucleair geneeskundige Catharina Ziekenhuis Eindhoven Themadag 30 maart 2017 Presentatie Beeldvorming bij oligometastasen: PET/CT voor detectie

Nadere informatie

ACTIVE SURVEILLANCE PAGINA 34t/m40

ACTIVE SURVEILLANCE PAGINA 34t/m40 ACTIVE SURVEILLANCE PAGINA 34t/m40 Bij een prostaatkanker die alleen ín de prostaat groeit (een gelokaliseerde tumor noemt de dokter dat) duurt het doorgaans nog vijf tot tien jaar voordat de tumor door

Nadere informatie

Seksuele disfunctie en relatieproblematiek in de urologische praktijk

Seksuele disfunctie en relatieproblematiek in de urologische praktijk Seksuele disfunctie en relatieproblematiek in de urologische praktijk Symposium Seksuologisch Onderzoek Dr Henk Elzevier, Uroloog en Seksuoloog Afdeling Urologie LUMC LEIDEN Disclosure belangen spreker

Nadere informatie

Nieuwe middelen bieden hoop bij prostaatkanker

Nieuwe middelen bieden hoop bij prostaatkanker Meeste carcinomen in pril stadium ontdekt Nieuwe middelen bieden hoop bij prostaatkanker Of er medicatie wordt ingezet bij prostaatcarcinoom, en zo ja welke, hangt af van het stadium van de aandoening.

Nadere informatie

Prostaatkanker en Levenskwaliteit (QuOL) na Ablatherm-HIFU: High Intensity Focussed Ultrasound

Prostaatkanker en Levenskwaliteit (QuOL) na Ablatherm-HIFU: High Intensity Focussed Ultrasound Prostaatkanker en Levenskwaliteit (QuOL) na Ablatherm-HIFU: High Intensity Focussed Ultrasound Chris D Hont Stafspecialist Urologie-Oncologie, AZ Middelheim, ZNA, Antwerpen Diensthoofd Urologie, Centrum

Nadere informatie

29/01/2011. Prostaatkanker. Steeds meer, steeds belangrijker! Onze gezondheidspiramides

29/01/2011. Prostaatkanker. Steeds meer, steeds belangrijker! Onze gezondheidspiramides Prostaatkanker Steeds meer, steeds belangrijker! Onze gezondheidspiramides 1881 1921 1971 2004 1 Demografie in Vlaanderen 2 3 Gelokaliseerd prostaatcarcinoom 4 Incidentie in de VS de meest voorkomende

Nadere informatie

Goedaardige prostaatvergroting

Goedaardige prostaatvergroting Goedaardige prostaatvergroting 1 Inleiding Een goedaardige vergroting van de prostaat of BPH (= benigne prostaathypertrofie) komt voor bij ongeveer 85% van de mannen op hogere leeftijd. Bij de helft van

Nadere informatie

Behandeling Prostaatkanker

Behandeling Prostaatkanker Behandeling Prostaatkanker - Informatieavond 7 december 2011 VUmc Cancer Center Amsterdam André N. Vis, M.D., Ph.D., uroloog Minimaal Invasieve Urologie en Robot Urologie VUmc Amsterdam Behandeling Prostaatkanker

Nadere informatie

Richtlijn Prostaatcarcinoom: diagnostiek en behandeling

Richtlijn Prostaatcarcinoom: diagnostiek en behandeling voor de praktijk Richtlijn Prostaatcarcinoom: diagnostiek en behandeling Th.M.de Reijke, J.J.Battermann, R.J.A.van Moorselaar, I.J.de Jong, A.P.Visser en J.S.Burgers Er is een landelijke, multidisciplinaire

Nadere informatie

De gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht

De gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht De gidsbijprostaatkanker -Uroloog 4-6-2019 Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht Inhoud Wat zijn de stappen die de patiënt doorloopt als mogelijk sprake is van prostaatkanker. 1. Incidentie

Nadere informatie

De keuze maken. Beslissingshulp voor mannen met vragen over vroegtijdige opsporing van prostaatkanker

De keuze maken. Beslissingshulp voor mannen met vragen over vroegtijdige opsporing van prostaatkanker De keuze maken Beslissingshulp voor mannen met vragen over vroegtijdige opsporing van prostaatkanker Annelies Engelen dr. Joke Vanderhaegen prof. dr. Chantal Van Audenhove Voor wie? Deze beslissingshulp

Nadere informatie

OBA rapportage Nummer 1 - Oktober 2012

OBA rapportage Nummer 1 - Oktober 2012 OBA rapportage Nummer 1 - Oktober 2012 1 Inleiding: Een paar maanden na de oprichting van de De Prostaatkliniek (DPK) in 2009 kreeg oud wereldkampioen schaatsen Harm Kuipers een agressieve vorm van prostaatkanker.

Nadere informatie

Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012

Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Meest voorkomende ziektebeelden bij mannen > 50jr Prostaatcarcinoom Slijmbeursontsteking Zuurbranden Staar Ritmestoornissen 7,8 8,0 8,4

Nadere informatie

Brachytherapie. voor prostaatcarcinoom

Brachytherapie. voor prostaatcarcinoom Brachytherapie voor prostaatcarcinoom Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale

Nadere informatie

Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen

Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen Persoonlijk Informatie Dossier Prostaatkanker: behandelingen 17358 (2 januari 2016 5. Uw behandeling Actief volgen bij prostaatkanker Operatief verwijderen van de prostaat met behulp van Da Vincirobot

Nadere informatie

Brachytherapie bij prostaatkanker

Brachytherapie bij prostaatkanker Brachytherapie bij prostaatkanker Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale

Nadere informatie

Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst. Karin Haustermans

Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst. Karin Haustermans Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst Karin Haustermans Radiotherapie Maakt gebruik van ioniserende straling om kankercellen te doden Ongeveer de helft van alle kankerpatiënten krijgt

Nadere informatie

7 e POST-EAUN meeting, , Amersfoort. Daniël Osses, arts-onderzoeker Urologie / Radiologie, Erasmus MC Rotterdam

7 e POST-EAUN meeting, , Amersfoort. Daniël Osses, arts-onderzoeker Urologie / Radiologie, Erasmus MC Rotterdam DETECTEREN VAN PROSTAATKANKER MET RISICOSTRATIFICATIE, SYSTEMATISCHE BIOPTEN, MRI EN GERICHTE BIOPTEN OF EEN COMBINATIE VAN DIT ALLES? Wat is de toekomst? 7 e POST-EAUN meeting, 24-09-2018, Amersfoort

Nadere informatie

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback

Nadere informatie

Brachytherapie. voor prostaatcarcinoom

Brachytherapie. voor prostaatcarcinoom Brachytherapie voor prostaatcarcinoom Inleiding Prostaatkanker is, net als andere vormen van kanker, een ziekte van de lichaamscellen. Kanker wordt gekarakteriseerd door ongecontroleerde groei van abnormale

Nadere informatie

Behandelingen bij prostaatkanker

Behandelingen bij prostaatkanker Behandelingen bij prostaatkanker Deze folder geeft u informatie over mogelijke behandelingen bij prostaatkanker in het Antoni van Leeuwenhoek. Deze informatie dient als ondersteuning en aanvulling op de

Nadere informatie

Met prostaat vmri Meer Mans

Met prostaat vmri Meer Mans Met prostaat vmri Meer Mans i 4M Deelnemersinformatie Waarde van multiparametrische MRl en MRI-geleide prostaatbiopten voor de detectie van significant prostaatkanker bij mannen met een verhoogd PSA Value

Nadere informatie

PSA-screening anno 2016

PSA-screening anno 2016 Symposium urologie 14/9/2016 PSA-screening anno 2016 Is er iets nieuws? Dr. Van Wynsberge urologie Dokter, u test toch Ook mijn prostaat? WIE GELOOFT DAT PROSTAATKANKER SCREENING NUTTIG / ZINVOL IS? 2012

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting Dit programma is gebaseerd op de bijlage prostaatcarcinoom van de NHG- Standaard Mictieklachten bij mannen van oktober 2014. De huisarts krijgt met enige regelmaat een verzoek van gezonde

Nadere informatie

EFFECT studie. Formulier primaire registratie

EFFECT studie. Formulier primaire registratie EFFECT studie Formulier primaire registratie De variabelen met REQ in superscript zijn verplicht in te vullen variabelen. De variabelen met een zijn single-select variabelen; er kan slechts één antwoord

Nadere informatie

Prostaatkanker - afwachtend beleid

Prostaatkanker - afwachtend beleid Patiënteninformatie Prostaatkanker - afwachtend beleid rkz.nl Inleiding Bij oudere Nederlandse mannen is prostaatkanker de meest voorkomende vorm van kanker. Echter niet elke man bij wie prostaatkanker

Nadere informatie

Informatiebrochure. Prostaatbiopt. Transrectale biopsie van de prostaat.

Informatiebrochure. Prostaatbiopt. Transrectale biopsie van de prostaat. Informatiebrochure Prostaatbiopt Transrectale biopsie van de prostaat. Geachte patiënt, Deze informatiebrochure werd geschreven door de Belgische Associatie van Urologie (BAU) en dankzij het Verbond der

Nadere informatie

opsporing In één keer duidelijkheid bij prostaatkanker lokalisatie typering behandeling Nieuwe MRI-technieken: snel, nauwkeurig en minder belastend

opsporing In één keer duidelijkheid bij prostaatkanker lokalisatie typering behandeling Nieuwe MRI-technieken: snel, nauwkeurig en minder belastend Afdeling Radiologie In één keer duidelijkheid bij prostaatkanker Nieuwe MRI-technieken: snel, nauwkeurig en minder belastend opsporing lokalisatie typering behandeling Prostate MR Center of excellence

Nadere informatie

Regionale Transmurale Afspraken Anderhalvelijnszorg prostaatonderzoek RTA t.b.v. een risico-inschatting op prostaatkanker

Regionale Transmurale Afspraken Anderhalvelijnszorg prostaatonderzoek RTA t.b.v. een risico-inschatting op prostaatkanker Regionale Transmurale Afspraken Anderhalvelijnszorg prostaatonderzoek Versie Beheer 1.0 Bernhoven, Synchroon Voor het laatst bijgewerkt op 14 maart 2016 Distributielijst Huisartsen en specialisten van

Nadere informatie

Polikliniek voor brachytherapie bij prostaatkanker

Polikliniek voor brachytherapie bij prostaatkanker Urologie Polikliniek voor brachytherapie bij prostaatkanker www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl URO025 / Polikliniek voor brachytherapie bij

Nadere informatie

Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker

Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker Keuzehulp voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker In te vullen door de arts Mogelijke behandelingen die voor u geschikt zijn: Uw dokter heeft u verteld dat u gelokaliseerde (niet-uitgezaaide) prostaatkanker

Nadere informatie

Vlaams bevolkingsonderzoek: + ifobt - St. Andriesziekenhuis Tielt

Vlaams bevolkingsonderzoek: + ifobt - St. Andriesziekenhuis Tielt Vlaams bevolkingsonderzoek: + ifobt - St. Andriesziekenhuis Tielt Dr. S. De Coninck Mede namens: Dr. J. Beyls Dr. C. Baertsoen E. Rysman Dienst interne gastro-entero 24/11/2015 Darmkanker = gezondheidsprobleem!

Nadere informatie

WAARDE VAN DE PSA-BEPALING EN HET RECTAAL TOUCHER

WAARDE VAN DE PSA-BEPALING EN HET RECTAAL TOUCHER 1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van november 2004. De huisarts krijgt het verzoek om een test op prostaatkanker of wil zelf, bij een vermoeden van prostaatkanker of bij twijfel

Nadere informatie