Bushaltes in de provincie Groningen

Transcriptie

1 Bushaltes in de provincie Groningen Beleid en richtlijnen Datum: 1 mei 2017 Versie: 1.0 Opsteller: Francisca de Jong, provincie Groningen Status: definitief 1

2 2

3 Inhoudsopgave 1. Aanleiding Ambitie Kader Aanpak Kenmerken bushaltes Voorzieningen bushaltes Categorisering bushaltes Voorzieningenniveau bushaltes Streefbeeld en ambities bushaltes Bijlagen

4 1. Aanleiding In de provincie Groningen zijn de afgelopen jaren veel inspanningen gepleegd om de kwaliteit van het openbaar vervoer op een hoog niveau te brengen. Dit kwalitatief hoogwaardige OV-netwerk is in 2016 als Basisnetwerk OV opgenomen in de provinciale Omgevingsvisie (zie bijlage 1). Hiermee wordt dit Basisnetwerk OV dat bestaat uit alle spoorlijnen, de HOV-lijnen en de basis-buslijnen gegarandeerd voor 10 jaar. In dit netwerk passen bushaltes van een goed en passend kwaliteitsniveau. Binnen het Basisnetwerk OV zijn de zogenaamde Ketenknooppunten (nu Hubs genoemd) een bijzondere categorie halte waar het regulier openbaar vervoer en het door de gemeenten verzorgde Publiek Vervoer 1 samenkomt. Wij kennen een grote verscheidenheid in bushaltes, zowel bij de provinciale als de gemeentelijke bushaltes. Er zijn grote verschillen in voorzieningenniveau en kwaliteit. Sommige bushaltes hebben een hoge kwaliteit en worden goed onderhouden, maar er zijn ook vele waarvan het kwaliteits- en onderhoudsniveau verbeterd kan worden. De provincie Groningen en de Groninger gemeenten hebben in de afgelopen jaren verschillende inspanningen gedaan om bushaltes te verbeteren. Zo is er onder andere gewerkt aan het toegankelijk maken van bushaltes. Daarnaast zijn er bushaltes voorzien van DRIS (Dynamisch Reisinformatie Systeem) - panelen om de reiziger van de meest actuele informatie te voorzien en hebben busstations en transferia een kwaliteitsimpuls gekregen. Wat bij alle afzonderlijke en goede initiatieven mist, is echter een onderliggend (provinciebreed) eenduidig en samenhangend beleid op bushaltes wat de basis is voor een opwaardering van bushaltes. Hier ligt een uitdaging voor de komende jaren. Ook is er bij de uitvoering aan bushaltes behoefte aan beleid en richtlijnen. Dit kan handvaten bieden bij aanpassingen in het kader van nieuwe infrastructuur én bij beheer en onderhoud van haltes en abri's. Daarnaast is er behoefte aan samenwerking tussen gemeenten en provincie bij het contracteren van beheer en onderhoud van abri's en halteplaatsen, omdat dit financiële schaalvoordelen oplevert. 2. Ambitie Er is behoefte aan een samenhangend provinciebreed beleid dat ten grondslag ligt aan de aanleg, beheer en onderhoud van bushaltes in de provincie Groningen. Op dit moment heeft een deel van de bushaltes geen passend kwaliteitsniveau en bestaat er een divers en versnipperd beeld van de bushaltes in de provincie. Het maakt dat ons OV-systeem minder aantrekkelijk is. Het opwaarderen van haltes brengt het reiscomfort voor de reizigers omhoog. Ook biedt het beleid kansen voor de wegbeheerders om bushaltes efficiënt aan te leggen. Ambitie In de provincie Groningen willen wij een samenhangend basisnetwerk voor (openbaar) vervoer dat bestaat uit hoogwaardige, basis- en aanvullende lijnen die onderling verbonden zijn, zodat mensen zich snel, veilig en duurzaam van de ene plek naar de andere plek kunnen verplaatsen. Voor een zo optimaal mogelijke reis, moeten reizigers optimaal kunnen overstappen van trein naar bus, naar fiets, naar auto enzovoort. Hiervoor zijn goede knooppunten en haltes noodzakelijk. Wij hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in een goed kwalitatief en aantrekkelijk openbaar vervoer. Om de reis van begin tot eind aantrekkelijk te maken, moeten ook de haltes van goede kwaliteit en aantrekkelijk zijn. Een samenhangend bushaltebeleid draagt bij aan een samenhangend, aantrekkelijk en herkenbaar (openbaar) vervoer systeem. 1 Per 2018 gaan 35 gemeenten en 2 provincies samenwerken bij de uitvoering van doelgroepen vervoer (gemeenten) en kleinschalig openbaar vervoer (provincies; uitgevoerd in de gemeenschappelijke regeling OV-bureau Groningen-Drenthe) in een samenwerkingsverband Publiek Vervoer Groningen Drenthe. 4

5 3. Kader Met de in 2013 in Provinciale Staten vastgestelde HOV-visie hebben de OV-partners gezamenlijke uitgangspunten geformuleerd over hoe te bouwen aan comfortabel OV van deur tot deur in Noord- Nederland. Centraal staat het bereikbaar houden van de economische toplocaties door middel van een integraal netwerk van (regionaal) spoor en HOV (Hoogwaardig Openbaar Vervoer)-assen voor de bus, aangevuld met het stimuleren van ketenvervoer en het beter benutten van bestaande infrastructuur. De HOV assen (Rail en Bus) zijn de dragers van het OV-netwerk. Verder bestaat het openbaar vervoer netwerk (OV-netwerk) uit de basislijnen voor het busvervoer en het overige openbaar vervoer. Provinciale Staten van Groningen hebben in 2016 een Basisnetwerk OV vastgesteld als onderdeel van de Provinciale Omgevingsvisie. Het Basisnetwerk OV is dat deel van het OV-netwerk dat gegarandeerd is voor een periode van 10 jaar en dat onontbeerlijk is voor een goed functionerend OVsysteem. Het Basisnetwerk OV bestaat uit alle spoorlijnen, de HOV-lijnen en de basis-buslijnen. Binnen dit Basisnetwerk OV nemen de zogenaamde Ketenknooppunten een centrale positie in. Deze Ketenknooppunten vormen de schakel tussen het openbaar vervoer, publiek vervoer en andere vervoermodaliteiten. De knooppunten in Drenthe en Groningen zullen zich gaan onderscheiden door de nadruk op belevingskwaliteit. De knooppunten hebben daarom een naam gekregen die beter aansluit op de nieuwe functies op deze locaties: Hub. Daarnaast hebben eind 2016 de overheden en vervoerders van de noordelijke provincies en consumentenplatforms de Ontwikkelagenda Noord Nederland 2025 opgeleverd. De OV Ontwikkelagenda bevat de gezamenlijke ambities voor een modern en comfortabel vervoersysteem in Noord-Nederland. Hiermee spelen de betrokken partijen in op veranderingen in het mobiliteitsgedrag van inwoners van Noord-Nederland en maken overheden, reizigers en vervoerders afspraken om het OV in het Noorden verder te verbeteren. Provinciale Staten van Groningen hebben eind 2016 de Fietsstrategie vastgesteld waarmee onder meer wordt ingezet op zogenaamde 'Slimme ketens'. De combinatie tussen verschillende vervoerswijzen, oftewel een ketenverplaatsing, is een kans in zowel drukke stedelijke gebieden waar weinig ruimte is voor de auto als in landelijke gebieden waar het openbaar Vervoeraanbod krimpt en voorzieningen verder weg komen te liggen. In beide gevallen biedt een verplaatsing van auto, bus of trein gecombineerd met de fiets een toevoeging in het mobiliteitsaanbod voor de inwoners en zorgt het voor meer leefbaarheid. Hierbij leggen we koppelingen tussen ons fietsnetwerk aan het Openbaar Vervoer en de auto. Ook stimuleren we ketenverplaatsingen door noodzakelijke en gewenste verbeteringen aan fietsvoorzieningen op overstappunten in te vullen aan de hand van behoeften van (potentiele) reizigers. Dit voorliggend beleidsstuk is een nadere uitwerking van bovengenoemde vastgestelde kaders voor een belangrijke schakel in het vervoerssysteem: de bushaltes in de provincie Groningen. Met een doordacht en gezamenlijk bushaltebeleid stimuleren wij ketenmobiliteit en brengen wij de kwaliteit van de bushaltes omhoog passend bij de algehele kwaliteit van het OV-netwerk in de provincie Groningen. In dit bushaltebeleid beschrijven wij wat een wenselijk kwaliteits- en voorzieningenniveau is voor de bushaltes in de provincie Groningen. In het uitvoeringsplan bushaltes geven wij aan hoe dit niveau te kunnen bereiken. Het bushaltebeleid is toepasbaar op het overstappunt waar alleen de bus stopt en waar een klein aantal buslijnen halteren (de 'gewone bushalte'). Overstappunten als treinstations, busstations, transferia, P&R's zijn zo specifiek van aard dat deze maatwerk vragen in het bepalen van voorzieningen en de nadere uitwerking. Deze worden daarom in het bushaltebeleid buiten beschouwing gelaten. Overigens verwachten wij dat het beleid in de uitvoering wel toegepast kan worden op een aantal kleine busstations omdat deze qua voorzieningenniveau vergelijkbaar zijn met bushaltes. Wegbeheerders zijn verantwoordelijk voor de haltes aan hun wegen. In de praktijk komt dit neer op de gemeenten en de provincie 2. De voorzieningen bij, in en om de halte zijn over het algemeen ook 2 In de provincie Groningen vallen er enkele bushaltes onder de verantwoordelijkheid van het Rijk. 5

6 eigendom van wegbeheerder. Het is de bedoeling dat de gemeenten in de provincie Groningen dit bushaltebeleid onderschrijven. Het onderwerp bushaltes is afgestemd in het ambtelijk en bestuurlijk Verkeer- en Vervoerberaad Groningen (VVB) waarin alle gemeenten zitting hebben. In februari 2017 heeft de Stuurgroep VVB ingestemd met een gezamenlijke ambitie ketenmobiliteit om overstappunten en voorzieningen op een goed kwaliteitsniveau te krijgen en te houden. De provincies Groningen en Drenthe hebben de dagelijkse uitvoering van het busvervoer en de verantwoordelijkheid voor de busvervoerconcessie neergelegd bij een OV-autoriteit, het OV-Bureau Groningen-Drenthe. De huidige vervoerder van het busvervoer in de provincie Groningen en Drenthe is tot eind 2018 Qbuzz. Per 2019 is er sprake van een nieuwe concessie. Het OV-Bureau en de vervoerder zijn nauw betrokken bij het bushaltebeleid en de uitvoering hiervan. Het bushaltebeleid stemmen wij af met onze buurprovincies Fryslân en Drenthe. 4. Aanpak Het bushaltebeleid zet uiteen welke ambitie wij hebben ten aanzien van bushaltes in de provincie Groningen. In dit beleid hebben wij een categorisering van haltes en een bijpassend voorzieningenniveau bepaald. Dit vormt een streefbeeld voor bushaltes in de provincie Groningen. In een gezamenlijk programma van de provincies Groningen en Drenthe, het OV-bureau en gemeenten wordt het product Hub ontwikkeld. Het gaat hierbij om de naamgeving, het opstellen van de infrastructurele eisen/randvoorwaarden voor een Hub en integratie van reisinformatie van het openbaar en publiek vervoer. Daarnaast wordt in het programma een beeld geschetst van de ruimtelijke kwaliteit die noodzakelijk is om een Hub voor iedereen toegankelijk en sociaal veilig te maken. Het programma Hubs zorgt voor de uitrol van een dekkend netwerk van 55 aantrekkelijke, herkenbare en hoogwaardige multimodale overstappunten de provincies Groningen en Drenthe. Het streefbeeld dat wij in dit beleid neerzetten voor de bushaltes wordt in uitvoering gebracht aan de hand van ambitieniveaus. Zo hebben we helder gemaakt wat onze hoogste ambitie is, maar kunnen we hierin prioriteiten aanbrengen afhankelijk van beschikbare capaciteit en middelen. De verdere invulling van de ambities en hoe deze te bereiken nemen wij op in het uitvoeringsplan bushaltes Onderdeel van dit uitvoeringsplan is de voorbereiding van een gezamenlijke aanbesteding voor aanschaf en beheer en onderhoud van halteplaatsen en abri's. In een uitvoeringsagenda wordt vervolgens -afhankelijk van beschikbare financiële middelen- gedetailleerd opgenomen wanneer welke halte aangepast zal worden. De Hubs zijn knooppunten waar (ook) een bus halteert en waar minimaal voldaan moet worden aan het voorzieningenniveau zoals opgenomen in het bushaltebeleid. Maar Hubs onderscheiden zich door de multimodaliteit, door kwalitatief goede voorzieningen en een nadruk op belevingskwaliteit. Het concept Hub vraagt daarmee een andere benadering dan bushaltes. In het streefbeeld in het bushaltebeleid en de uitvoering aan bushaltes worden Hubs daarom niet meegenomen. De realisatie van de Hubs is ondergebracht in het programma Hubs. Hierbij kijken we goed hoe wij in de uitvoering (kosten) efficiënte combinaties kunnen leggen tussen uitvoering aan bushaltes en uitvoering aan Hubs. Het Bushaltebeleid en het Uitvoeringsplan Bushaltes is voor de periode opgesteld. Deze looptijd is gelijk aan die van het Meerjaren Uitvoeringsprogramma Verkeersveiligheid , het Meerjarenprogramma Beheer en Onderhoud en het nog op te stellen Uitvoeringsprogramma bij de Fietsstrategie. Dit biedt kansen om projecten te koppelen en werk-met-werk te maken. In 2020 willen wij het beleid herijken, evalueren in hoeverre de ambities behaald zijn en bepalen welke vervolgstappen nodig zijn. 5. Kenmerken bushaltes Om de bushaltes met een samenhangend plan aan te kunnen pakken, hanteren we een indeling in categorieën bushaltes passend bij het OV-netwerk. Vervolgens schetsen we welk voorzieningenniveau van toepassing is op de bushaltes. Bij het bepalen van de voorzieningen en de nadere uitwerking in het uitvoeringsprogramma gaan we uit van de richtlijnen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu voor haltetoegankelijkheid en de CROW richtlijnen voor de inrichting van halteplaatsen. 6

7 In het openbaar vervoer begeven zich verschillende types reizigers. Onderzoek wijst uit dat een set generieke wensen over haltes door elke onderzochte klantgroep wordt genoemd. Wij gaan uit van deze set van wensen, weergegeven in de klantwenspiramide (naar analogie van de piramide van Maslow) 3. De drie eerste kenmerken kunnen gezien worden als zogenaamde dissatisfiers. Dat betekent dat deze op orde moeten zijn; deze basis wordt 'gewoon' verwacht door de reiziger. Als dit niet op orde is, zijn reizigers ontevreden en kunnen zij weglopen. De laatste twee kenmerken zijn satisfiers, voorzieningen op dit gebied kunnen extra bijdragen aan de beleving en tevredenheid van de reiziger. Hiermee kunnen potentieel nieuwe reizigers getrokken worden. Veiligheid en betrouwbaarheid Voor de reiziger moet een halte veilig zijn en voelen; dit heeft te maken met objectieve en subjectieve verkeersveiligheid, maar ook met sociale veiligheid. Ook wil een reiziger graag weten wat hem te wachten staat en wil hij kunnen vertrouwen op het openbaar vervoer. Snelheid Hieronder vallen zijn de 'harde' reiskenmerken, zoals snelheid, stiptheid, frequentie en prijs met betrekking tot de OV-reis. Met betrekking tot haltes gaat dit om de mate van eenvoud om van en naar een halte te komen, maar ook de snelheid van in- en uitstappen bij een halte. Gemak Met gemak wordt bedoeld de mate waarin de reiziger inspanning moet leveren om gebruik te maken van voorzieningen. De reiziger wil weten waar wat te vinden is en wil begrijpelijke, goede en leesbare reisinformatie. Comfort Hierbij gaat het om comfort voor de reiziger. Bij halteplaatsen is wachten onvermijdelijk. Deze wachttijd moet voor de reiziger aangenaam zijn, door de mogelijkheid van beschut wachten of zitten. Ook kunnen functionaliteiten als kwalitatief goede fietsenstallingen en oplaadpunten voor de elektrische fiets aan het comfort en de aantrekkelijkheid bijdragen. Beleving Hieronder vallen allerlei zaken die de reisbeleving kunnen veraangenamen. Dit kan gaan om kenmerken als muziek, soort verlichting, architectuur, maar ook extra services als autoparkeervoorzieningen, deelfietssystemen en een kiosk. 3 Bron: CROW Handboek voor de OV halte 7

8 6. Voorzieningen bushaltes We hebben de verschillende mogelijke voorzieningen bij haltes ingedeeld in de kenmerken van de behoeftepiramide. Uit eigen onderzoek naar gebruikerswensen 4 is naar voren gekomen dat toegankelijke, overzichtelijke haltes met zitgelegenheid, voldoende beschutting, een kiosk, het opladen van de mobiele telefoon, gratis wifi en duurzame energie van belang zijn. Voor wat betreft het opladen van mobiele telefoons zetten wij in op het bieden van deze faciliteit in bussen. Het verblijf bij een bushalte is te kort om een telefoon op te laden; bovendien is de vandalismebestendigheid van laadfaciliteiten in een bus groter. Overigens is een faciliteit voor opladen van de OV chipkaart niet opgenomen in de voorzieningen omdat dit bemensing vraagt, vandalisme-gevoelig is en er door nieuwe technologieën (via apps) steeds minder behoefte aan is. Dan zijn er nog een aantal speciale functies die aan een halte toegevoegd kunnen worden. We hebben het dan bijvoorbeeld over een SOS- en Info-paal, een deelfietssysteem, een kiosk en (kiss and ride) parkeervoorzieningen voor de auto. Deze voorzieningen zijn bij uitstek geschikt om toegepast te worden op treinstations, P&R's, grote busstations en Hubs. Bij onze haltes staan een aantal basisvoorwaarden voorop, namelijk duurzaamheid, vandalismebestendigheid en goed beheer en onderhoud. Bij het bepalen van de voorzieningen en bij de verdere invulling in het uitvoeringsprogramma kijken we steeds naar de meest duurzame, vandalismebestendige en goed te beheren oplossingen. De drie waarden vormen basiseisen in de uitvoering van het bushaltebeleid. Basis uitvoering Duurzaamheid Vandalismebestendigheid Beheer en onderhoud Zoals is vastgelegd in het provinciale programma Energietransitie streven wij naar energieneutraliteit per Onze bushaltes zijn dan ook toekomstbestendige haltes van duurzame, gerecyclede materialen met een lange levensduur. Energieverbruik moet duurzaam zijn en zoveel mogelijk zelfvoorzienend. Door de materiaalkeuze en de frequentie van het onderhoud van bushalte en omgeving kan vandalisme zoveel mogelijk voorkomen worden. Ook willen we zoveel mogelijk onderdelen integreren in de abri (indien aanwezig op de halte). Een zeer belangrijke onderdeel van de beleving van de reiziger bij haltes is de mate waarin deze schoon, net en heel is. Een halteplaats die niet goed onderhouden is, trekt vandalisme aan. Bovendien geeft een slecht onderhouden halte een gevoel van onveiligheid aan de reiziger. Een eenmalige investering in goede voorzieningen volstaat niet. Beheer en onderhoud moet goed en voldoende frequent plaatsvinden om de kwaliteit van de halte op peil te houden. Er wordt ook kritisch gekeken naar de hoeveelheid voorzieningen op een halte. Hoe meer we op een halteplaats neerzetten, hoe meer we moeten onderhouden. Vervolgens zijn de gewenste voorzieningen ingevuld op basis van de klantwenspiramide. Veiligheid en betrouwbaarheid Haltepaal De haltepaal vormt het herkenningspunt van de halte. De haltepaal is voorzien van een haltebord 5 en haltevertrekstaat. Verlichting In de Beleidsnota verlichting langs provinciale wegen hebben wij vastgelegd dat onze provincie zo duister mogelijk moet zijn. Daarbij is echter ook aangegeven dat bij bushaltes (het gevoel van) veiligheid prevaleert. Daarom zorgen wij voor verlichting bij onze bushaltes. De verlichting wordt bij voorkeur geïntegreerd in de abri. We gaan uit van 4 Via het digitale klantenpanel van het OV Bureau en het Consumentenplatform Openbaar Vervoer Groningen zijn gewenste voorzieningen bij bushaltes besproken. Leerlingen van het Praedinius gymnasium hebben meegedacht over de bushalte van de toekomst. 5 De minimale eis aan een haltebord is de weergave van het blauwe vlak met daarin een wit vlak met een zwart pictogram van een bus, het zogenaamde bord L03. 8

9 Oversteekbaarheid Halteren Snelheid Toegankelijk perron Toegankelijke halte/ looproute Gemak Statische reisinformatie Dynamische reisinformatie Fietsenstalling Comfort Verharding Abri Zitgelegenheid led verlichting in verband met duurzaamheid en energiezuinigheid. We onderzoeken de mogelijkheden voor zelfvoorzienende verlichting. Dit geldt ook voor verlichting in de fietsenstalling. We streven naar een goede en veilige oversteekbaarheid van en naar de haltes en voorzieningen. De bus moet veilig kunnen halteren passend bij het type weg. Dit betekent in principe dat er binnen de bebouwde kom direct aan de weg gehalteerd kan worden. Op een 60 km/u weg moet minimaal een aanrijdstrook aanwezig zijn. Op een 80km/u weg dient een haltekom van voldoende afmeting aanwezig te zijn. Hiermee realiseren we een veilige situatie voor de reizigers, buschauffeurs en weggebruikers. Reizen met openbaar vervoer moet voor iedereen mogelijk zijn, ook voor mensen met een functiebeperking. Halteplaatsen voldoen aan de basiscriteria voor een toegankelijke bushalte qua maatvoering, obstakelvrije ruimte en markeringen op het perron 6. Dit geldt voor alle nieuw aan te leggen of aan te passen haltes. Hierbij kijken we enerzijds breder dan alleen de halte zelf; ook de toegang tot de halteplaats is van belang. Anderzijds kijken we pragmatisch naar de noodzaak tot aanpassing van bestaande perrons; de mate van gebruik en het type gebruikers spelen hierbij een rol. Wij streven naar obstakelvrije, verharde routes van en naar de halteplaats en andere voorzieningen (indien van toepassing), zoals de fietsenstalling. De haltepaal is voorzien van een haltebord en een haltevertrekstaat met informatie over de halte, zoals de haltenaam, de lijnnummers, de vertrektijden en de bestemming. Naast de statische reisinformatie op de haltepaal wordt er met een dynamisch reizigersinformatiesysteem informatie verstrekt over de actuele aankomst- en vertrektijden, inclusief eventuele vertraging, van de buslijnen. Er is de mogelijkheid van een audioknop. Door aanwezigheid van goede fietsparkeervoorzieningen wordt de ketenmobiliteit gestimuleerd en het bedieningsgebied van de bushalte vergroot. We gaan uit van een streefbeeld van allemaal dezelfde soort fietsenstallingen. Een halteplaats heeft altijd een soort verharding. De belangrijkste taak van een abri is het bieden van een schuilplaats tegen regen, wind en zon. De abri moet daarom zoveel mogelijk gesloten zijn. Voor voldoende sociale controle en een veilige gevoel moeten de wanden transparant zijn. Het heeft de voorkeur om energieopwekkende voorzieningen als zonnepanelen in de abri te integreren. Een zitgelegenheid biedt comfort voor de reiziger tijdens het wachten op de bus. De zitgelegenheid wordt bij voorkeur geïntegreerd in de abri. 6 De Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ) biedt mensen rechtsbescherming tegen ongelijke behandeling in het openbaar vervoer. In het besluit toegankelijkheid van het openbaar vervoer is opgenomen dat voorzieningen op stations en haltes zonder obstakels door iedereen moeten kunnen worden bereikt, dus ook door personen met een hulpmiddel of een visuele functiebeperking. Ook moet hierbij een tactiele of andere richtinggevende routegeleiding aanwezig zijn. Conform landelijke afspraken en wetgeving is 46% van de bestaande haltes toegankelijkheid gemaakt en worden alle nieuwe bushaltes toegankelijk aangelegd. 9

10 Prullenbak Fietskluizen/ oplaadpunten Beleving Wifi De aanwezigheid van een prullenbak op een halteplaats houdt de halteplaats netter omdat reizigers de mogelijkheid hebben hun afval weg te gooien. De prullenbak moet goed herkenbaar, schoon en onbeschadigd zijn. Ten aanzien van beheer en onderhoud maken we gebruik van eenvoudige te vervangen onderdelen en zorgen we dat de prullenbakken regelmatig geleegd worden. Vooral op locaties waar verwacht wordt dat er fietsers van grotere afstand naar toe komen, willen we werken met fietskluizen. Met fietskluizen is het veilig en comfortabel stallen van (elektrische) fietsen mogelijk. De fietskluizen moeten makkelijk en laagdrempelig in gebruik te nemen zijn. We onderzoeken of er in de fietskluizen oplaadpunten voor de elektrische fiets gerealiseerd kunnen worden. Bij de halteplaats is een gratis draadloos netwerk beschikbaar. Hierbij leggen we slimme combinaties met bestaande voorzieningen zoals een DRIS paneel. 7. Categorisering bushaltes Binnen het OV-netwerk in de provincie Groningen onderscheiden we de volgende types buslijnen (in bijlage 2 is een kaart van het OV-netwerk opgenomen met hierin ook de Hubs): HOV-buslijnen (Q-liner en Qlink) De Q-liner en Q-links vormen samen het Hoogwaardig Openbaar Vervoer per bus 7. De Q-liners completeren het spoornetwerk voor de langere afstand en zorgen daar voor snel, frequent en comfortabel vervoer met goede haltevoorzieningen. Daarnaast hebben we een systeem van regionale Q-linkbussen die de regio met maximaal 1 overstap aan de belangrijke economische kerngebieden in de stad Groningen verbindt. De bediening met het HOV gebeurt veelal tussen 6.00 uur en uur en heeft overdag een frequentie van minimaal 2 maal per uur. Basislijnen Met de basislijnen bieden wij busverbindingen vanuit het landelijk gebied naar de regionale centra, de regionale spoorlijnen en HOV-buslijnen. Deze kennen over het algemeen een lagere frequentie en korte bedieningsperiode dan het HOV. - Zware basislijnen Om de hele provincie Drenthe en Groningen ontsloten te houden is er een netwerk van basislijnen tussen de grotere plaatsen en ook stadslijnen in Emmen, Assen en Groningen. De bediening gebeurt veelal tussen 7.00 uur en uur en heeft overdag een frequentie van 2 maal per uur. - Reguliere basislijnen Naast de zware basislijnen onderscheiden we reguliere basislijnen. Dit zijn alle overige basislijnen. Deze rijden in principe minimaal eens per uur, ook in de avonden en de weekenden. Aanvullende lijnen Niet overal zijn voldoende reizigers om de hele dag door vaste lijndiensten te verzorgen. Die gebieden bedienen wij met aanvullend en kleinschalig OV. Deze buslijnen rijden veelal van ma t/m vr overdag en beperkter in de avonden en in de weekenden. Bovenstaand netwerk leidt tot de volgende categorisering van bushaltes: HOV halte (voor HOV buslijnen) Basishalte + (voor zware basislijnen) Basishalte (voor reguliere basislijnen) Minimale halte (voor aanvullende lijnen) Naast de categorisering van bushaltes op basis van de buslijn wordt er een gebruikersnorm gehanteerd om te bepalen of een abri, zitgelegenheid, prullenbak en DRIS aanwezig dienen te zijn. Bij deze voorzieningen gaat het dus niet alleen op de buslijn die langs de halte komt, maar ook het aantal reizigers dat gebruik van de halte maakt. Vooral het aantal instappers is bepalend voor de voorzieningen (druk of rustig), omdat zij tijdens het wachten gebruik maken van voorzieningen. Voor uitstappers zijn deze voorzieningen minder van belang omdat zij na het uitstappen hun reis doorgaans 7 Ook het regionale spoor is onderdeel van het HOV-netwerk. 10

11 direct vervolgen. Uitgaand van het gemiddelde gebruik van de bushaltes hanteren we een norm van 100 instappers of uitstappers per etmaal voor de HOV haltes en van 10 instappers of uitstappers per etmaal voor een basislijn. Hiermee krijgen we dan een onderscheid in drukke, rustige en uitstaphaltes. type halte/ gebruik per dag HOV Basis (+) instap uitstap instap uitstap druk < < 10 uitstap < < rustig < 100 < 100 < 10 < 10 Hub De Hub is een bijzondere categorie halte waar in principe alle soorten lijnen kunnen halteren. De Hubs vormen de verbindingsplekken binnen het (openbaar) vervoerssysteem. Er zijn verspreid over de provincies Groningen en Drenthe 55 Hubs aangewezen. Een Hub heeft minimaal eén goede openbaar vervoerverbinding (bus of trein); bij voorkeur meerdere; ook rijdt Publiek Vervoer (i.e. beroeps- of vrijwilligersvervoer op grond van gemeentelijk beleid) van en naar Hubs. Hubs zijn overwegend bestaande locaties, zoals P+R, transferia, trein- of busstations. Hubs zijn plaatsen waar de overstap tussen en binnen diverse modaliteiten op een aangename en efficiënte manier kan worden gemaakt. Deze overstapplek is naast OV (trein en bus) ook gericht op fiets, auto, lopen, vormen van gemeentelijk vervoer (WMO en scholierenvervoer), vrijwilligersvervoer, autodelen, etc. De Hubs in Drenthe en Groningen zullen zich gaan onderscheiden door de nadruk op belevingskwaliteit. Een Hub moet een aantrekkelijke en plezierige plek zijn, en bij voorkeur een markante plek in de omgeving. Een plek waar je wilt zijn en die je graag aan doet. De nadruk van de opwaardering ligt op de beleving: verblijfsklimaat, herkenbaarheid, informatie, integratie, tijdbesparing, positieve verrassing, positief imago, integratie met de omgeving. Een Hub is meer dan een overstaplocatie, maar ook een ruimtelijk knooppunt van activiteit. Activiteiten zoals functies specifiek voor reizigers (kiosk, toilet) en om algemene maatschappelijke functies (gezondheidscentrum, crèche, school, winkel). Een Hub is de aangewezen locatie om meerdere voorzieningen te faciliteren en aan elkaar te koppelen. De Hubs zullen herkenbaar zijn als zodanig, maar ook hun eigen specifieke karakter hebben afhankelijk van de behoefte en de omgeving. De Hubs worden nader uitgewerkt en gerealiseerd in het programma Hubs. 8. Voorzieningenniveau bushaltes Zoals gezegd zijn er een aantal basale kenmerken en voorzieningen die gewoonweg op orde moeten zijn om tevreden reizigers te behouden (dissatisfiers). Hierbij gaat het om de haltepaal, statische reisinformatie, een verhard en toegankelijk perron, een veilige haltekom, een toegankelijke halte en looproute en een goede oversteekbaarheid. Deze voorzieningen moeten bij alle haltes aanwezig zijn. Bij verlichting kiezen we ervoor om bij minimale haltes dit niet aan te leggen. Ook als het gaat om het toegankelijk maken van het halteperron bij bestaande haltes bekijken we hoeveel deze halte gebruikt wordt en welke gebruikers deze halte heeft. Nieuw aan te leggen haltes worden altijd toegankelijk aangelegd. Vanuit de gedachte van ketenmobiliteit vinden wij dat de fietsenstalling bij onze bushaltes een basisvoorziening is die ongeacht het type halte aanwezig moet zijn. Overigens wordt er in de uitvoering (vanuit het bushaltebeleid en de Fietsstrategie) wel goed gekeken naar de (potentiele) behoefte aan fietsvoorzieningen bij specifieke haltes. In het landelijke gebied zal deze behoefte veel groter zijn dan in stedelijk gebied. De zogenaamde satisfiers, de voorzieningen die kunnen bijdragen aan de beleving en extra tevredenheid van de reiziger, worden niet bij alle haltes toegepast. Hierbij gaat het om de abri, zitgelegenheid, een prullenbak, dynamische reisinformatie, fietskluizen en wifi. In algemene zin geldt hoe hoger de kwaliteit van de halte hoe meer dit soort voorzieningen aanwezig zijn. Ook wordt er rekening gehouden met het aantal instappers en uitstappers. Hieronder is dit schematisch weergegeven. 11

12 Hub HOV halte Basishalte+ Basishalte Minimale halte Haltepaal Statische reisinformatie Haltekom Verharding Toegankelijk perron Looproute Oversteekbaarheid Fietsenstalling Verlichting Abri ja tenzij als druk als druk Zitgelegenheid ja tenzij als druk als druk Prullenbak als druk als druk Dynamische reisinformatie (DRIS) ja tenzij als druk Fietskluizen/ Oplaadpunt fiets Wifi ja tenzij als druk Het gewenste voorzieningenniveau moet geen strak keurslijf worden, maar een richtlijn waarbij in de uitvoering maatwerk mogelijk moet blijven. Zo willen we rekening houden met de ruimtelijke omgeving van de bushalte en de aard van de specifieke bushalte. Een bushalte in stedelijk gebied vraagt andere voorzieningen dan een bushalte op het platteland. Hieronder lichten we het voorzieningenniveau per type halte toe. 1. Hub Op een Hub kunnen alle types buslijnen halteren, maar er halteert in ieder geval een HOV-lijn. De Hubs worden herkenbaar als zodanig, maar hebben ook allemaal een eigen specifiek karakter. Daarom is het bepalen van welke voorzieningen maatwerk per Hub. De minimale variant van een Hub heeft in ieder geval toegankelijke perrons en (loop)routes, een veilige haltekom en oversteek, abri(s), verlichting, een prullenbak, een DRIS en wifi. De Hub heeft faciliteiten voor individueel voor- en na transport per auto (minimaal Kiss & Ride en aantal parkeerplaatsen), fiets (minimaal overdekte fietsstalling en goede fietsroute), te voet (minimaal goede looproute). Ook heeft een Hub bij voorkeur fietskluizen en oplaadpunten voor de elektrische fiets. 2. HOV halte Een HOV halte bevindt zich aan een HOV-lijn. De HOV-lijn kenmerkt zich door een hoge kwaliteit aan onder andere voorzieningen, betrouwbaarheid en hoge doorstroomsnelheid. Ook de HOV- halte heeft een hoge kwaliteit. Naast een verhard perron dat toegankelijk voor alle gebruikers is aangelegd, een toegankelijke (loop)route van en naar de halte en de voorzieningen en een veilige oversteek, zijn HOV haltes altijd voorzien van een abri (tenzij uitstaphalte), verlichting, een prullenbak en een DRIS (tenzij uitstaphalte). Bij voorkeur is er ook wifi aanwezig (tenzij uitstaphalte). Er is een fietsenstalling (van hoge kwaliteit) aanwezig. De HOV-lijnen vormen de ruggengraat van het OV-netwerk waarmee de concurrentiekracht van het OV verhoogd wordt en naar verwachting meer mensen kiezen voor het OV. De HOV-haltes moeten uitnodigend zijn en herkenbaar als HOV haltes. We willen daarom onderzoeken of we voor de HOV haltes standaarden kunnen bepalen voor de types voorzieningen en de uitvoering hiervan. We denken dan aan één type abri en het laten terugkomen van de kleur van de HOV-lijn in de halte(meubilair). 3. Basishalte Een basishalte bevindt zich aan een basislijn. Naast een verhard perron dat toegankelijk voor alle gebruikers is aangelegd, een geschikte haltekom, een toegankelijke (loop)route van en naar de halte en de voorzieningen en een veilige oversteek, heeft de basishalte afhankelijk van het gebruik een abri, zitgelegenheid, verlichting en een prullenbak. Er is een fietsenstalling aanwezig. De haltes aan zware basislijnen hebben we gecategoriseerd als basishalte+. Deze basishalte+ heeft afhankelijk van het gebruik van de halte een DRIS paneel en er is bij voorkeur wifi beschikbaar. 12

13 4. Minimale halte Een minimale halte bevindt zich aan een aanvullende of kleinschalige OV- lijn. De halte is in ieder geval voorzien van een haltepaal met een haltebord en van statische reisinformatie. De bus kan veilig halteren en er is bij voorkeur een perron aangelegd. Verder is er een toegankelijke (loop)route van en naar de halte en de voorzieningen en kan er veilig overgestoken worden. Er is een fietsenstalling aanwezig. Bovenstaand voorzieningenniveau is in bijlage 3 schematisch weergegeven. 13

14 9. Streefbeeld en ambities bushaltes Met de categorisering van haltes en het bepalen van het voorzieningenniveau per categorie halte zetten we een streefbeeld neer voor de haltes in onze provincie. In dit streefbeeld kunnen we verschillende ambitieniveaus formuleren. Zo is helder naar welk eindbeeld we streven, maar kunnen we tegelijkertijd schakelen naar realistische keuzes gezien de beschikbaarheid van financiële middelen en tijd. In de ambitieniveaus maken we keuzes ten aanzien van de types haltes en de voorzieningen. Laag (0 euro): huidige situatie in stand houden 8 In alle uitvoering hebben we duurzaamheid en vandalismebestendigheid voorop staan. Daarnaast is goed en voldoende frequent beheer en onderhoud van de bestaande en toekomstige haltes en voorzieningen een basisvoorwaarde. Middel (ca. 7 miljoen): huidige situatie in stand houden, infrastructuur alle haltes, voorzieningen op HOV- en basis haltes, vervanging slechte voorzieningen Naast de basis van duurzaamheid, vandalismebestendigheid en goed beheer en onderhoud hebben de HOV- en Basis haltes een verhard perron, een goede en veilige looproute, een veilige haltekom en een veilige oversteek. Ook passen we op de HOV- en Basis haltes de gewenste voorzieningen toe (abri met zitgelegenheid, verlichting, prullenbakken, DRIS). We vervangen bestaande voorzieningen die in slechte of matige staat zijn. Hoog (ca. 10 miljoen): huidige situatie in stand houden, infrastructuur en voorzieningen alle haltes, vervanging alle voorzieningen voor één type. Naast de aanpassingen en voorzieningen zoals genoemd bij ambitieniveau middel passen we op alle haltes de gewenste aanpassingen en voorzieningen toe. We plaatsen fietskluizen op bushaltes. We realiseren wifi op bushaltes. We vervangen de huidige voorzieningen (abri, zitgelegenheid, prullenbak, fietsenstalling) voor één type voorziening. Ambitieniveau Laag gaat er van uit dat er geen extra financiële middelen beschikbaar komen voor de opwaardering van bushaltes. Gezien de ambities die wij hebben geformuleerd is dit niet het ambitieniveau dat wij willen nastreven. Gezien de huidige situatie van onze bushaltes en het streefbeeld dat wij in dit bushaltebeleid hebben geformuleerd kiezen we niet voor ambitieniveau laag. Gezien de verwachte beschikbare middelen tot en met 2020 kiezen we daarom voor het realistische ambitieniveau middel. Uitgangspunt daarbij is dat hiermee een aanzienlijke kwaliteitsverbetering plaatsvindt bij onze bushaltes. Het streefbeeld en de ambities kunnen stap voor stap worden gerealiseerd. De verschillende ambitieniveaus dan wel de onderdelen binnen de verschillende ambitieniveaus hoeven niet allemaal op hetzelfde moment te worden uitgevoerd. In het Uitvoeringsplan Bushaltes zetten we uiteen hoe we stapsgewijs de ambities kunnen bereiken aan de hand van een prioritering. 8 Overigens worden de jaarlijkse structurele kosten die gemoeid zijn met het beheer en onderhoud van bushaltes en voorzieningen gedekt binnen het Meerjarenprogramma Beheer en Onderhoud. 14

15 Bijlagen 1. Kaart Basisnetwerk OV 2. Kaart OV-netwerk met Hubs 3. Overzicht voorzieningen bushaltes 15

16 Bijlage 1 Basisnetwerk OV 16

17 Bijlage 2 Kaart OV-netwerk met Hubs Separaat bijgevoegd 17

18 Bijlage 3 Overzicht voorzieningen bushaltes Alle lijnen HOV lijn zware basislijn reguliere basislijn aanvullend vervoer Voorzieningen Hub HOV halte Basishalte+ Basishalte Minimale halte Toelichting Haltepaal Ja Ja Ja Ja Ja Een haltepaal is altijd aanwezig. Statische reisinformatie Ja Ja Ja Ja Ja Statische reisinformatie is altijd aanwezig. Halteren Ja Ja Ja Ja Ja Hoe halteren wordt voorgeschreven aan de hand van het type weg. Veiligheid voor reizigers, chauffeurs en weggebruikers staat hierbij voorop. Verharding Ja Ja Ja Ja Ja Een halteplaats heeft altijd een soort verharding. Toegankelijk perron Ja Ja Ja maatwerk bestaande haltes maatwerk bestaande haltes Nieuwe haltes worden altijd toegankelijk aangelegd. Bij bestaande (minimale) haltes kosten/baten afweging maken Looproute Ja Ja Ja Ja Ja Looproutes van en naar halteplaatsen en voorzieningen zijn voor alle halteplaatsen aanwezig en worden goed onderhouden. Oversteekbaarheid Ja Ja Ja Ja Ja Goede en veilige oversteekbaarheid van en naar de haltes en voorzieningen is voor alle halteplaatsen nodig. Fietsenstalling Ja Ja Ja Ja Ja In buitengebied meer behoefte aan goede en voldoende fietsenstallingen meer dan in stedelijk gebied. Basisvoorziening van 5 stallingsplaatsen is het uitgangspunt, op basis van (verwacht) gebruik verder uitbreiden qua capaciteit en kwaliteit. Voldoende capaciteit: te bepalen op basis van tellingen + een marge van 10/20%. Bij 10 of meer (gewenste) stallingen: overkapping en verlichting. Bij hubs fietsenstalling van hoge kwaliteit. Onderzoek naar de behoefte aan fietsenstallingen en de uitvoering hiervan is ook onderdeel van het uitvoeringsprogramma bij de Fietsstrategie Verlichting Ja Ja Ja Ja Nee Als er een abri aanwezig is, dan wordt hierin de verlichting geintegreerd. Abri Ja rustig: ja rustig: nee rustig: nee Nee Alleen bij drukke basishaltes. Aanwezig bij HOV haltes tenzij het om een uitstaphalte gaat. Zitgelegenheid Prullenbak Ja Ja Dynamische reisinformatie (DRIS) Ja Ja rustig: ja rustig: ja rustig: nee rustig: nee rustig: nee rustig: nee Nee Nee rustig: nee Nee Nee Fietskluizen/ Oplaadpunt fiets Ja Maatwerk Maatwerk Maatwerk Nee Wifi Ja rustig: ja rustig: nee Nee Nee Als er een abri aanwezig is, dan wordt hierin een zitgelegenheid geintegreerd. Alleen bij drukke basishaltes. Aanwezig bij HOV haltes. Legen van bakken moet goed geregeld worden, ook in buitengebied. Alleen bij drukke basishaltes. Aanwezig bij HOV haltes tenzij het om een uitstaphalte gaat. Vooral op locaties waar verwacht wordt dat er fietsers van grotere afstand naar toe komen. Op basis van huidig en verwacht fietsgebruik. Op Hubs altijd toepassen. Vanuit de Fietsstrategie worden traditionele én innovatieve oplossingen voor fietstallen onderzocht en wordt nadrukkelijk de behoefte van de omgeving meegenomen. Slimme combinaties leggen met reeds aanwezige voorzieningen voor stroom en dataverbinding. 18