RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Stichting Leerlingzorg Primair Onderwijs Almere

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Stichting Leerlingzorg Primair Onderwijs Almere Plaats : Almere Administratienummer : PO2401 Bestuursnummer : Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 13 november 2014 Datum vaststelling : 13 februari 2015

2 Pagina 2 van 13

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN REACTIE VAN HET BESTUUR Pagina 3 van 13

4 Pagina 4 van 13

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde een kwaliteitsonderzoek uit bij 'Stichting Leerlingzorg Primair Onderwijs Almere'. Binnen de gemeente Almere vormen 11 schoolbesturen met in totaal 81 vestigingen gezamenlijk het samenwerkingsverband. In dit rapport geeft de inspectie haar bevindingen uit het onderzoek weer. Kwaliteitsonderzoek In het schooljaar 2014/2015 voert de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit bij alle 152 samenwerkingsverbanden. Het doel van deze kwaliteitsonderzoeken is tweeledig: 1. stimuleren van de ontwikkeling van de samenwerkingsverbanden door een beeld te geven van de ontwikkeling op dat moment; 2. toezicht houden op de ontwikkeling van de samenwerkingsverbanden. Bij alle samenwerkingsverbanden controleert en rapporteert de inspectie of zij voldoen aan de wet- en regelgeving. Nieuw in schooljaar 2014/2015 is dat ieder samenwerkingsverband - indien nodig - in het rapport verbeterpunten voor de kwaliteit krijgt aangereikt, gerelateerd aan het waarderingskader van de inspectie. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij dit kwaliteitsonderzoek op het toezichtkader samenwerkingsverbanden po/vo passend onderwijs. Dit toezichtkader bevat een waarderingskader, maar nog geen beslisregels om vast te kunnen stellen of het samenwerkingsverband aan de basiskwaliteit voldoet. Het document is te vinden op Onderzoeksopzet Het onderzoek start met een bureauanalyse van het ondersteuningsplan en overige gegevens over het samenwerkingsverband die bij de inspectie aanwezig zijn. Het betreft de volgende documenten: Bronnenboek Ondersteuningsplan PO2401 Almere (juni 2013); Ondersteuningsplan Stichting Leerlingzorg Almere Primair Onderwijs (vastgesteld 3 februari 2014), inclusief een reeks bijlagen; Convenant Passend Onderwijs - Gemeente Almere in kader transitie Sociaal Domein (27 oktober 2014); Website samenwerkingsverband ( geraadpleegd op 6 november 2014); Pagina 5 van 13

6 Kengetallen samenwerkingsverband ( geraadpleegd op 6 november 2014). Hierna vond op 13 november 2014 een onderzoek op locatie plaats waarbij de inspectie: een presentatie kreeg van het samenwerkingsverband over de stand van zaken en actuele ontwikkelingen binnen het samenwerkingsverband; een gesprek voerde: over de rol die het samenwerkingsverband speelt binnen de verbinding onderwijs en jeugdzorg; over de ondersteuningstoewijzing; met een afvaardiging van de ondersteuningsplanraad over zijn rol bij het samenwerkingsverband ondersteuningsplanraad; met het bestuur met onder andere aandacht voor het intern toezicht. Aan het eind van het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen met het bestuur en het management van het samenwerkingsverband. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de hoofdlijn van de bevindingen uit het onderzoek (2.1), gevolgd door een toelichting (2.2). De bevindingen over de naleving van de wettelijke voorschriften geeft de inspectie in dat hoofdstuk weer in een afzonderlijke paragraaf (2.3). Hoofdstuk 3 vermeldt de reactie van het bevoegd gezag. Pagina 6 van 13

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Hoofdlijn Het samenwerkingsverband 'Stichting Leerlingzorg Primair Onderwijs Almere' bouwt verder aan de invulling van passend onderwijs. Het verband doet dat vanuit een gunstige uitgangspositie: er is sprake van een positieve verevening, een overzichtelijke schaalgrootte en van ketenpartners die initiatief tonen en samenwerking zoeken. Het samenwerkingsverband maakt deel uit van de 'Coöperatie Uitvoeringsorganisatie Passend Onderwijs Almere U.A.'. Ook het samenwerkingsverband voor voortgezet onderwijs in de regio Almere, de Stichting Gewoon Anders, de Stichting Almere Speciaal en de Stichting Taalcentrum maken op dit moment deel uit van deze coöperatie. Er is sprake van een dekkende infrastructuur voor passend onderwijs op wijk- en stedelijk niveau. Het samenwerkingsverband bouwt voort op bestaande integratieve aanpakken, zoals 'kind in school' of 'groep in school'. Het verband heeft een standaard voor basisondersteuning vastgesteld op basis van dertien richtinggevende uitspraken. De schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het realiseren van de basisondersteuning en het samenwerkingsverband voor alles wat de basisondersteuning overstijgt. De tien wijkteams spelen een belangrijke rol bij het realiseren van passend onderwijs. De extra ondersteuning vindt in toenemende mate plaats in de wijk. De inhoudelijke afweging voor het toekennen van extra ondersteuning valt dan ook onder de verantwoordelijkheid van de wijkteams. De afstemming en samenwerking met het gebiedsgericht werken vanuit gemeentelijk beleid vindt ook op dit niveau plaats. Het vastgestelde ondersteuningsplan biedt een kader dat wordt uitgewerkt in operationele bronnenboeken. Hoewel deze bronnenboeken op een groot aantal punten concretisering verschaffen, zijn er ook onderwerpen die om verdere aanscherping van het beleid vragen. Het gaat om thema's als de invulling van de verantwoording van het schoolbestuur naar het samenwerkingsverband, de rolvastheid van bestuurders en intern toezichthouders, het solidariteitsbeginsel op wijk- en stedelijk niveau en de positie van voorschoolse voorzieningen. Hieronder volgt een nadere toelichting op de bevindingen, gerelateerd aan het waarderingskader. Pagina 7 van 13

8 2.2 Toelichting Kwaliteitsaspect 1: Resultaten Het samenwerkingsverband realiseert voor het grootste deel van de leerlingen ondersteuning binnen de stad. Het uitgangspunt hierbij is dat de schoolbesturen verantwoordelijk zijn voor de basisondersteuning. Het samenwerkingsverband ondersteunt de ontwikkeling van de basisondersteuning. Tijdige afstemming van de ondersteuning rondom een leerling vindt plaats via de wijkteams en de samenwerking met de teams voor jeugdzorg. Op grond van het vastgestelde thuiszittersprotocol houdt het samenwerkingsverband de centrale registratie van thuiszitters en verzuim bij. Binnen de stedelijke scholen voor speciaal basisonderwijs (sbo) is er een aantal opvangmogelijkheden ingericht om, in knellende situaties, te kunnen interveniëren. Hierbij valt te denken aan crisisopvang, gedragsinterventies en structuurgroepen. De inspectie heeft geen zicht op de afspraken van het samenwerkingsverband met organisaties buiten Almere om in specifieke situaties leerlingen op te vangen. Wel heeft het verband de intentie om de geringe uitstroom naar voorzieningen buiten de stad te verminderen door aandacht te geven aan leerlingen met ernstige spraak- en/of taalmoeilijkheden (esm), slechthorende leerlingen (sh), zeer moeilijk lerende leerlingen (zml), langdurig zieke kinderen (lzk), leerlingen die naar een mytyl- of tyltylschool gaan en meer- en hoogbegaafde leerlingen. Vanaf augustus 2014 geeft het samenwerkingsverband toelaatbaarheidsverklaringen af. In eerste instantie betreft het de dossiers die zijn blijven liggen in de periode voorafgaand aan de invoering van passend onderwijs. Verder zijn er zes tot tien dossiers volgens de nieuwe systematiek besproken. Het samenwerkingsverband leeft bij het aanvragen en toewijzen van een toelaatbaarheidsverklaring de wettelijk voorgeschreven termijnen na. Bij het aanvragen van extra ondersteuning speelt het ontwikkelingsperspectief een belangrijke rol. Zeker in deze aanvangsfase blijkt dat scholen worstelen met de invulling daarvan. Een ander aandachtspunt is de tijd die tussen de aanvraag en de feitelijke uitvoering van extra ondersteuning ligt. Op grond van een inventarisatie van de te indiceren leerlingen heeft het samenwerkingsverband met de desbetreffende scholen afspraken gemaakt om opvang en begeleiding te bieden voor een aantal zeer complexe ondersteuningsvragen. Het samenwerkingsverband beschrijft in het ondersteuningsplan de verdeling van de middelen. Financiële planning en controle is belegd bij de directeur regieen beleidsvoering. Op grond van de latere praktische invulling van het Pagina 8 van 13

9 ondersteuningsplan, vinden er momenteel aanpassingen plaats in de eerder vastgestelde begroting. Het samenwerkingsverband neemt het personeel van de Stichting Gewoon Anders over via de opting-out regeling. Hoewel het ondersteuningsplan een aantal kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen benoemt, is de strategie om deze te bereiken weinig concreet. Zo is het de vraag of de ambities die scholen formuleren, voldoende zijn om de doelen van het samenwerkingsverband te realiseren. Onduidelijk is bovendien hoe hard afspraken zijn en in hoeverre betrokkenen de genoemde resultaten realiseren. In de planperiode is nadrukkelijk een knip gemaakt. Tot 2016 werken de scholen aan de, eventuele, verbetering van de basisondersteuning. Parallel daaraan ontwikkelen de wijken een meer dekkend aanbod voor de extra ondersteuning. Het wijkoverleg en de managementlijn volgt en monitort beide ontwikkelingen. In deze fase van de ontwikkeling speelt er ook nog een inhoudelijke discussie. Gaat het samenwerkingsverband resultaten behalen door binnen of tussen wijkteams te specialiseren of door kennis te delen? Hoe verhouden specialisme en solidariteit zich met elkaar? Vragen die een duidelijke impact hebben op de resultaten en aspecten van de bekostiging. Door de inrichting van een centraal meldpunt geeft het samenwerkingsverband invulling aan zijn verantwoordelijkheid het schoolverzuim en het thuiszitten tegen te gaan. Het thuiszittersoverleg, het protocol en de brandpuntfunctionaris laten zien dat er in beginsel doorzettingsmacht is. De brandpuntfunctionaris treedt op bij een zeer complexe problematiek of in crisissituaties. Ook een aantal arrangementen zoals een time-outvoorziening en gedragsinterventies is gericht op het tegengaan van verzuim en thuiszitters. Bij de thuiszittersaanpak hanteert het samenwerkingsverband de kengetallen vanuit het ministerie en de getallen en de concrete namenlijsten vanuit het maandelijkse overleg van de gemeente met de brandpuntfunctionaris en passend onderwijs Almere. Onderwijs en jeugdzorg werken al vanaf 2005 samen. Er is sprake van een wederzijdse afhankelijkheid. Werkenderwijs zijn er allerlei initiatieven ontplooid waardoor de kwaliteit van de ondersteuning van leerlingen verbeterde. Directe ondersteuning binnen de school door een groep zorgfunctionarissen heeft bijgedragen aan inzicht in en begrip voor elkaars expertise. De gebiedsgerichte inzet van wijkwerkers via wijkteams en de afstemming met jeugdteams bevordert een integrale aanpak. Het convenant dat met de gemeente gesloten is, in het kader van de transitie jeugdzorg en passend onderwijs, biedt de basis om verdere ontwikkelingen te stimuleren. Pagina 9 van 13

10 Kwaliteitsaspect 2: Management en organisatie Missie en visie zijn geformuleerd in het ondersteuningsplan. De doelen die het samenwerkingsverband de komende jaren wil bereiken, zijn in algemene termen beschreven. Het strategisch plan dat moet leiden naar de verwezenlijking van deze doelen, is op dit moment weinig concreet. Belangen van besturen kunnen verschillen of tegenstrijdig zijn. Bij een dag voor schoolbestuurders eerder dit schooljaar stond governance op de agenda. Tijdens deze dag zijn rollen en verhoudingen tussen schoolbesturen en het bestuur van het samenwerkingsverband verkend en verhelderd. Een belangrijke opbrengst van deze dag is het zeswekelijks managementoverleg. Bij dit overleg sluiten, naast de bestuurlijke vertegenwoordigers, de wijkteamleiders vanuit het samenwerkingsverband aan. Het verband verwacht van dit overleg een doelmatige afstemming van beleidsontwikkeling en -uitvoering. Daarnaast borduurt het samenwerkingsverband voort op al ontwikkelde overlegstructuren. Het samenwerkingsverband kent een indeling in tien wijken die onder leiding staan van vier teamleiders. Deze teamleiders vormen de verbinding tussen de wijk en het samenwerkingsverband. In deze wijkteams bespreken school en schoolbegeleiders, eventueel in afstemming met schoolarts of maatschappelijk werk, de vorm en inhoud van de extra ondersteuning voor een leerling. Elke wijk stelt een wijkondersteuningsplan op waarin de ondersteuningsmogelijkheden en de ambities van de wijk beschreven staan. Het wijkondersteuningsplan beschrijft hoe men onderling de kwaliteit van de basisondersteuning verantwoordt en hoe de extra ondersteuning binnen de reguliere scholen in de betreffende wijk vorm en inhoud krijgt. De toeleiding tot de stedelijke extra ondersteuning (s(b)o) is inhoudelijk gemandateerd aan de directeur van de school waar de leerling staat ingeschreven. De afdeling Regie en Toeleiding van het samenwerkingsverband controleert de volledigheid van het dossier en geeft administratief de toelaatbaarheidsverklaring af. Het protocol voor toewijzing als zodanig is duidelijk. De criteria voor toewijzing verdienen echter nog de aandacht. Hoewel het samenwerkingsverband de onderwijsbehoefte van leerlingen en het handelingsgericht werken centraal stelt, hanteert het vooralsnog bij de toewijzing naar het speciaal (basis)onderwijs de criteria van de voormalige commissie voor de indicatiestelling. De procedure voor terugplaatsing en afspraken over de herindicatie vragen verdere uitwerking. Een ander aandachtspunt is de instroom vanuit de voorschool en het Pagina 10 van 13

11 (medisch) kinderdagverblijf. Verder moet het samenwerkingsverband het monitoren van de eerder genoemde termijnen tussen toekenning van extra ondersteuning en de feitelijke realisatie daarvan nog uitwerken. De 'Coöperatie Uitvoeringsorganisatie Passend Onderwijs Almere U.A.' streeft naar integrale samenhang in beleid en uitvoering. Binnen deze coöperatie delen organisaties expertise en bestaat de mogelijkheid tot afstemming van beleid. Het samenwerkingsverband kent een ondersteuningsplanraad die zich positief kritisch opstelt en vertrouwen heeft in het bestuur van het samenwerkingsverband. De ondersteuningsplanraad van het samenwerkingsverband primair onderwijs en voortgezet onderwijs vergaderen, daar waar notities overeenkomen, samen. Een punt dat inmiddels aandacht krijgt, is de communicatie met en terugkoppeling naar ouders en leraren. Het intern toezicht van het samenwerkingsverband bestaat uit vijf schoolbestuurders uit de ledenraad. De ledenraad bestaat uit alle aangeslotenen bij de coöperatie. De ledenraad en de raad van toezicht staat onder leiding van een onafhankelijk voorzitter. Inmiddels is er een toezichtkader vastgesteld. Kwaliteitsaspect 3: Kwaliteitszorg De contouren van kwaliteitsbeleid zijn zeker aanwezig en een verdere invulling krijgt dit kalenderjaar de aandacht. Naast een koppeling aan het inspectiekader en een aanvulling met specifieke indicatoren, onderzoekt het samenwerkingsverband in hoeverre het data kan ophalen bij schoolbesturen. De evaluatie van de wijkondersteuningsplannen biedt mogelijk aanknopingspunten. Verder wil het samenwerkingsverband de ervaringen van teamleiders en andere betrokkenen bij de uitvoering van beleid digitaal bevragen. Een aandachtspunt is de kwaliteit van de verschillende arrangementen binnen de extra ondersteuning en de kwaliteit van de basisondersteuning. 2.3 Naleving wet- en regelgeving Voorschriften ondersteuningsplan Het ondersteuningsplan moet aan een aantal wettelijke voorschriften voldoen. Daarvoor is het nog nodig dat het samenwerkingsverband onderstaande onderdelen opneemt of nader uitwerkt: Procedure en beleid terug- of overplaatsing naar het basisonderwijs vanuit s(b)o (artikel 18a WPO, lid 8d); Herindicatie zittende so-leerlingen (artikel XVII Wet passend onderwijs, lid 1); Groei sbo-leerlingen op peildatum 1 februari (artikel 18a WPO, lid 8g); Overdracht bekostiging ontoereikend budget sbo-scholen (artikel 18a WPO, lid 8h); Pagina 11 van 13

12 Groeibekostiging so-scholen (artikel 18a WPO, lid 8i); Overdracht bekostiging ontoereikend budget so-scholen (artikel 18a WPO, lid 8j). Programmatisch handhaven Bij het bevorderen van de naleving van wettelijke regels, gebruikt de inspectie ook het uitgangspunt van programmatisch handhaven (Jaarwerkplan 2014). Jaarlijks kiest de inspectie een aantal onderdelen van wet- en regelgeving die gericht aandacht krijgen. Onderstaande tabel bevat de onderdelen die voor het schooljaar 2014/2015 zijn vastgesteld voor de controle op de naleving door de samenwerkingsverbanden. Per onderdeel toont de tabel of het samenwerkingsverband aan de voorschriften voldoet. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende N.1 De tijdige (hernieuwde) vaststelling van het ondersteuningsplan en het insturen aan de inspectie - De artikelen 18a, tiende lid, WPO en 17a tiende lid, WVO. N.2 De naleving van de regels met betrekking tot de (hernieuwde) vaststelling van het ondersteuningsplan en de instemming van de ondersteuningsplanraad - De artikelen 18a, zevende lid, WPO en 17a, zevende lid, WVO en artikel 14a WMS. N.3 Het ondersteuningsplan wordt niet eerder vastgesteld dan nadat overleg (oogo) heeft plaatsgevonden met gemeente(n) en met het samenwerkingsverband, waarvan het gebied (gedeeltelijk) samenvalt - De artikelen 18a, negende lid, WPO en 17a, negende lid,wvo. N.4 Het deskundigenadvies - De artikelen 18a, elfde lid WPO jo artikel Besluit bekostiging WPO en 17a WVO, twaalfde lid jo artikel 15a Inrichtingsbesluit WVO. Pagina 12 van 13

13 3 REACTIE VAN HET BESTUUR In zijn reactie d.d. 13 januari 2015 vult het bestuur een aantal zaken aan op de bevindingen uit dit rapport. Het bestuur wijst op de afspraken die gemaakt zijn met de Bascule (Pionier) en Groot Emaus over de opvang en begeleiding van een aantal zeer complexe ondersteuningsvragen. Verder geeft het bestuur aan dat het bereiken van de beschreven doelen twee fases kent. Tot 2016 richten de scholen zich op het verbeteren van de basisondersteuning. Parallel daaraan ontwikkelen de wijken een meer dekkend aanbod voor extra ondersteuning. Verder wijst het bestuur erop dat het bij de thuiszittersaanpak de kengetallen vanuit het ministerie en de getallen/concrete namenlijsten vanuit het maandelijkse overleg van de gemeente met de brandpuntfunctionaris en passend onderwijs Almere gebruikt. Tot slot positioneert het bestuur het wijkondersteuningsplan als onderdeel van het vorm en inhoud geven van extra ondersteuning binnen de wijken. Pagina 13 van 13