n filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college

Transcriptie

1 Filosofie van de Informatica FILOSOFIE VAN DE INFORMATICA Prof. Dr. John-Jules Meyer Dr. R. Starmans Dr. J. Broersen n n wetenschaps n soorten wetenschap n van de informatica n inhoud college n werkwijze college ICS - Universiteit Utrecht Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 2 Wat is? n is de activiteit van het denken over 'ultieme vragen' en het pogen om goede, rationele redenen te ontwikkelen voor het verdedigen van een bepaald standpunt tegenover een ander (McInerney) n 'ultieme vragen': betreffen de basale eigenschappen van onze wereld en onze 'view' erop Wat is? n de bekijkt basale aannamen kritisch en zoekt naar redenen voor hetgeen normaliter voor vast gegeven wordt aangenomen n ze zoekt naar objectief bewijsmateriaal voor de waarheid van claims over ultieme kwesties Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 3 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 4 Wat is? n filosofen proberen concepten en standpunten te bedenken met zo duidelijk mogelijke betekenis en precisie om een zo scherp mogelijke analyse van de vragen te geven en logische relaties tussen diverse standpunten bloot te leggen, soms met formele middelen Filosofie versus andere wetenschappen n filosofische theorieën zijn goed beargumenteerd maar zijn over het algemeen slechter te zien als 'established truths' dan theorieën uit andere wetenschappen; meestal zijn er dan ook alternatieve standpunten die ook goed verdedigbaar zijn Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 5 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 6 1

2 n logica: de studie van algemene structuren van valide redeneren en goed argumenteren n metafysica (ontologie) de studie van basale structuren van de werkelijkheid n epistemologie (kennistheorie) de studie van de aard van kennis en hoe deze kan worden verworven n ethiek (morele ) de studie van levenswijze, goed en kwaad/slecht n van de geest ('mind') de studie van de aard van de geest, bewustzijn, persoonlijke identiteit n godsdienst de studie van de aard van God en religieuze praktijken Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 7 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 8 n sociale en politieke de studie van de basisprincipes van samenleving en staat n aesthetica ( van de kunst) n geschiedenis van de n taal de studie van de basisstructuur van taal en haar relatie tot de werkelijkheid n wetenschaps de studie van de categorieën van wetenschappelijke theorieën en de methoden van hoe deze tot stand komen Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 9 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 10 Wetenschaps Soorten wetenschap n De wetenschaps is de studie van hoe in de wetenschap toegaat of eerder nog hoe het zou moeten toegaan. n Zij bestudeert i.h.b.: categorieën van wetenschappelijke theorieën wetenschappelijke methoden (methodologie) n De methoden die gebruikt worden om wetenschappelijke kennis te verwerven hangen af van de soort wetenschap. n Formele wetenschappen onderzoek van pure structuren - < wiskunde en logica n Empirische wetenschappen onderzoek van "landkaarten v.d. concrete wereld < natuurwetenschappen < geesteswetenschappen < cultuur- en sociale wetenschappen (w.o. taalwetenschappen) Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 11 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 12 2

3 Soorten wetenschap n Practische wetenschappen onderzoek van toepassingen zelf < technische wetenschappen < rechtswetenschap < gezondheidswetenschappen < economie < bestuurs- en bedrijfswetenschappen < pedagogische wetenschappen < theaterwetenschappen n bestuderen goed sluitende ('consistente') theorieën van abstracte structuren, niet aan één wetenschapsgebied gebonden, maar toepasbaar in diverse meer concrete contexten n de ontologische status van de bestudeerde structuren zelf is onderwerp van veel filosofische discussie ((mogelijke) werkelijkheid versus 'bedenksels') Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 13 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 14 n deze theorieën zijn formeel in de zin dat ze werken met vorm eerder dan inhoud (concrete interpretatie) n typische voorbeelden zijn reken- en redeneersystemen zoals in de algebra en logica: deze werken met formele talen die worden gemanipuleerd op zuiver formele (syntactische) basis ('formeel spel') n bv. de tautologie p p geldt onafhankelijk van de (concrete) interpretatie van p n niet-empirisch: er worden 'netwerken' geweven, maar geen 'landkaarten van de wereld / werkelijkheid' gefabriceerd n voordelen formele aanpak: zeer precies / welomschreven 'rekenen met representaties i.p.v. interpretaties' Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 15 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 16 Empirische wetenschappen Empirische wetenschappen n geven 'landkaarten van de concrete wereld' n op zichzelf niet-formeel, hoewel formele wetenschappen / middelen (uit wiskunde en logica) kunnen worden ingezet om resultaten en theorieën verkregen uit empirisch materiaal verder te kunnen analyseren n de algemene methode legt het verband tussen de feiten en de hypothese of theorie n de empirische cyclus: observatie Æ theorie Æ observatie Æ theorie Æ observatie Æ... Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 17 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 18 3

4 Practische wetenschappen n worden niet alleen in de practijk gebruikt, zoals de empirische wetenschappen, maar maken de toepassing zelf tot voorwerp van wetenschappelijk onderzoek n informatica als formele wetenschap gebruik van formele talen en methoden voor het specificeren (en verifiëren) van software / systemen, zoals bijv. Hoarelogica en procesalgebra (complexiteits)analyse van algoritmen Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 19 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 20 n informatica als experimentele / empirische wetenschap het testen en debuggen van software / systemen het testen van performance van softw / systemen het gebruik van experimentele architecturen, zoals neurale netwerken, agentsystemen n informatica als technische/praktische wetenschap het ontwerpen en construeren van softw/systemen Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 21 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 22 INHOUD COLLEGE INHOUD COLLEGE n Filosofische stromingen in de wiskunde logicisme / formalisme / intuitionisme verzamelingstheoretische paradoxen stelling van Gödel n Filosofie van de empirische wetenschappen logisch positivisme (Wiener Kreis) Popper s kritisch rationalisme Kuhn s paradigmatheorie n Filosofische achtergronden van 'computing' Berekenbaarheid, Turing machines these van Church Halting problem n Filosofische achtergronden v/d AI strong vs weak AI thesis Turing test Chinese room argument symbolisme vs subsymbolisme Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 23 Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 24 4

5 WERKWIJZE COLLEGE WERKWIJZE COLLEGE n iedereen moet naast het doen van een schriftelijk tentamen een korte (10 blz tellende) scriptie schrijven over een onderwerp betrekking hebbende op thema s van het college. (Dit ter beoordeling van de docenten.) Deadline 31 augustus n Verder is er een schriftelijke facultatieve toets. Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 25 n Het tentamencijfer wordt bepaald door: de uitslag van de schriftelijke toets en het schriftelijk tentamen (samen 60% van het totaal; onderlinge verhouding 1 : 3) en het cijfer van de scriptie (40%) n Zowel toets/tentamen-combinatie als scriptie moet voldoende (minstens 5.6) zijn. Toets is facultatief; werkt alleen ten voordele Verder is er nog een aanvullende toets ( hertentamen ) (alleen!) voor studenten die al eerder iets (toets, tentamen of scriptie) hebben gedaan/ingeleverd! Filosofie van de informatica J.-J. Ch. Meyer, ICS, UU 26 5