Voorstel van ontwikkelingsgroepen Quality Indicator Project GGZ

Transcriptie

1 Voorstel van ontwikkelingsgroepen Quality Indicator Project GGZ 1. Inleiding De geestelijke gezondheidszorg (GGZ) is in evolutie. Vooreerst zijn er belangrijke organisatorische verschuivingen, geïnspireerd vanuit de gemeenschapsgerichte benadering (cfr. Artikel 107 projecten), wat geleid heeft tot een grote dynamiek van samenwerkingsverbanden en de oprichting van zorgcircuits en netwerken tussen de verschillende GGZ-voorzieningen. Bovendien is er een evolutie binnen de GGZ om kwaliteit van zorg meer aandacht te geven en zichtbaarder te maken. Het kwantificeren van kwaliteit van zorg d.m.v. kwaliteitsindicatoren heeft tot doel de kwaliteit van zorg te verbeteren om vervolgens deze resultaten te gebruiken in het kader van maatschappelijke verantwoording. Vanuit de dynamiek van het Quality Indicator Project Algemene Ziekenhuizen (QIP AZ) is het Quality Indicator project GGZ (QIP GGZ) op 6 september 2012 van start gegaan met de installatie van het QI- Bureau. Het uiteindelijk doel van dit project is de ontwikkeling van een set van specifieke, sectorbrede, kwaliteitsvolle en klinisch relevante GGZ-indicatoren die gericht zijn op zowel de processen als de resultaten van de verschillende GGZ-voorzieningen. Zo ontstaat er een goed onderbouwd, relevant en helder zicht op de kwaliteit van de zorg in de hele GGZ-sector. In het kader van dit project zal een QI-Protocol uitgewerkt worden. Dit protocol heeft als doel het regelen van de beleidsmatige, organisationele, operationele en logistieke aspecten van het initiatief; meer in het bijzonder het vastleggen van de afspraken i.v.m. de aanvoer, de verwerking, het beheer, en de toegankelijkheid van de gegevens. Het QI-Bureau zal een voorstel van protocol uitwerken ter goedkeuring voorleggen op het 2 de Indicatorenforum. 2. Werkwijze ontwikkelingsgroepen Omdat een brede gedragenheid van cruciaal belang is voor het slagen van het QI-Project GGZ heeft het QI-Bureau een conceptnota geschreven. Deze nota biedt een algemeen kader aan met betrekking tot het identificeren van relevante kwaliteitsindicatoren in de GGZ, rekening houdend met de specificiteit van en de huidige ontwikkelingen binnen de GGZ. Het project zal concreet vorm krijgen door het bepalen van specifieke en een beperkt aantal domeinen, waarrond verder zal gewerkt worden in zogenaamde ontwikkelingsgroepen. Een logisch gevolg is dat niet alle relevante aspecten van kwaliteitsvolle GGZ tegelijkertijd aan bod zullen komen. Het aantal domeinen kan wel groeien in de toekomst. Voor elk van deze domeinen wordt een ontwikkelingsgroep opgericht die interdisciplinair is samengesteld en onder leiding staat van een duovoorzitterschap (een artspsychiater en een co-voorzitter met een andere professionele achtergrond). Vanuit de visie dat elke GGZ-voorziening, op vrijwillige basis, moet kunnen participeren aan dit project, is het van belang dat de verschillende domeinen voldoende sectorbreed zijn. Sommige

2 domeinen zijn meer relevant voor residentiële zorgvormen, andere meer voor ambulante zorgvormen en nog andere zijn van toepassing op álle actoren in de GGZ. Naargelang de focus waarrond men werkt, kunnen er passende professionals en experts betrokken worden. De ontwikkelingsgroepen hebben als taak het definiëren, ontwikkelen en valideren van kwaliteitsvolle en klinisch relevante proces- en resultaatsindicatoren. Om juist aan te geven wat de correcte betekenis is van een indicator en hoe de data worden verzameld en verwerkt, zal per indicator een indicatorfiche opgesteld worden. In het proces om te komen tot indicatoren worden volgende fasen onderscheiden: Stappenplan opmaak indicator: - Consensus in de stuurgroep over de indicatorfocus; - Verzamelen van de toepasselijke evidence based richtlijnen of protocollen; - Uitwerken van de indicator a. h. v. een fiche; - Definiëren van de noodzakelijke data; - Verzamelen van data voor de betreffende indicator; - Statistische verwerking van de verzamelde data; - Opleveren van de betreffende indicator en feedback geven aan de sector; - Evaluatie van de indicator. Het QI-Bureau heeft een aantal domeinen geïdentificeerd die een belangrijk aspect m.b.t. de GGZ omvatten. Deze domeinen zijn: continuïteit en coördinatie van zorg, patiëntveiligheid 1 en patiëntenparticipatie. Er worden ook twee specifieke doelgroepen geïdentificeerd m.n. gedragsstoornissen bij kinderen en jongeren en depressie bij volwassenen (inclusief ouderen). Hieronder wordt de keuze voor deze domeinen beargumenteerd. We leggen dit voorstel ter goedkeuring voor aan het Forum. Dit voorstel kan nog gewijzigd worden, o.w.v. andere prioriteiten, verwachtingen, enz. (zie formulier in de documentatiemap). Het is daarna uiteindelijk aan de ontwikkelingsgroepen zelf om een duidelijke focus te bepalen binnen deze domeinen. Binnen elk van de voorgestelde domeinen zijn er nl. meerdere thema s te onderscheiden, waarrond men dan meer concreet kan gaan werken. 3. Keuze ontwikkelingsgroepen Het Institute of Medicine (IOM) heeft in 2001 de kwaliteit van zorg geconcretiseerd d.m.v. zes dimensies. Kwaliteitsvolle zorg is veilig, effectief, efficiënt, patiënt gestuurd, tijdig en billijk. Er zijn ook argumenten om daar continuïteit aan toe te voegen, mede vanuit het transmuraal perspectief en om het belang van transmurale samenwerking te accentueren. Dat laatste brengt ons bij het 1 ste voorstel van ontwikkelingsgroep: 1) Ontwikkelingsgroep continuïteit en coördinatie van zorg 1 Met patiënt wordt bedoeld alle personen die gebruik maken van de zorgverlening van de GGZ. Hiermee worden dus tevens cliënten, bewoners en gebruikers bedoeld.

3 Mede in functie van de oprichting van zorgcircuits en netwerken is continuïteit van zorg en een naadloze overgang tussen de verschillende GGZ-voorzieningen een belangrijk aspect geworden van kwaliteitsvolle zorgverlening in de GGZ. Om het zorgtraject van een patiënt zo min mogelijk onderbroken te laten verlopen, is een goede coördinatie tussen de verschillende zorgvormen in de GGZ noodzakelijk. 2) Ontwikkelingsgroep patiëntveiligheid Mede onder invloed van belangrijke publicaties is patiëntveiligheid in de GGZ de laatste jaren een belangrijk thema geworden. Zo blijkt uit het rapport van het IOM van 2006, Improving the Quality of Health Care for Mental and Substance-Use Conditions: Quality Chasm Series, dat de geestelijke gezondheidszorg niet zo veilig is als zou moeten en dat kwaliteitsproblemen evenzeer voorkomen in de GGZ, als in de algemene geneeskunde. (IOM, 2006). 3) Ontwikkelingsgroep patiëntenparticipatie De patiënt en familie centraal stellen is de patiënt en familie betrekken bij het zorgproces. Dit leidt tot betere gezondheidszorg met actieve betrokken patiënten. De laatste jaren is de patiënt een partner geworden in het zorgproces die, als hij geïnformeerd wordt, meedenkt en meewerkt aan zijn therapie (Koning Boudewijnstichting). Patiëntenparticipatie is ook een thema dat door het IOM als een dimensie van kwaliteitsvolle zorg wordt beschouwd. Met deze ontwikkelingsgroep willen we de positie van de patiënt in de GGZ nog versterken. 4) Ontwikkelingsgroep depressie 10 oktober werd door de World Federation for Mental Health uitgeroepen tot de dag van de geestelijke gezondheidszorg. Het centrale thema in 2012 was depressie. Depressie is een van de meest voorkomende ziektes en treft mensen in alle gemeenschappen over de hele wereld. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie heeft gemiddeld 1 op de 20 personen het afgelopen jaar één of meer depressieve episodes meegemaakt. In 2000 stond depressie wereldwijd op de vierde plaats wat betreft oorzaak van ziektelast. De maatschappelijke kosten van deze ziekte zijn erg groot. Een basisset van indicatoren met betrekking tot deze pathologie lijkt ons dan ook zeer zinvol om de huidige kwaliteit van zorgverlening hiervoor in kaart te brengen, om interne verbetercycli op te starten en om op vrijwillige basis hierover maatschappelijke verantwoording af te leggen. 5) Ontwikkelingsgroep gedragsstoornissen bij kinderen De leeftijdsgroep kinderen en jongeren willen we niet vergeten, omdat het een heel kwetsbare groep betreft. Geestelijke gezondheidsproblemen vormen een belangrijk risico voor een vlotte ontwikkeling van minderjarigen tot gezonde (in de brede betekenis van het woord) volwassenen. Vroegtijdig en doeltreffend ingrijpen is dan ook van het grootste belang. Gedragsproblemen bij kinderen en jongeren worden in de huidige samenleving meer en meer gezien als een psychiatrisch probleem, als abnormaal/afwijkend gedrag waarvoor een medische of psychotherapeutische behandeling nodig is. Diagnoses zoals ADHD worden steeds vaker gesteld en meer en meer kinderen en jongeren gebruiken psychomedicatie. Deze vaststellingen halen regelmatig het nieuws en beroeren vele burgers. Ook de GGZ-voorzieningen voor kinderen en jongeren worden er vaak mee geconfronteerd,

4 zo zijn gedragsproblemen een veel gehoorde aanmeldingsklacht bij de CGG-kinderen jongerenteams, vooral dan bij jongens. 4. Aan de slag 1) Ontwikkelingsgroep continuïteit en coördinatie van zorg Met deze groep willen we focussen op het zorgtraject van de patiënten in de GGZ. De behoefte aan ondersteuning en zorg i.k.v. psychische moeilijkheden kan bij eenzelfde patiënt variëren in de loop van de tijd. We hebben een GGZ nodig die flexibel op wijzigende behoeften kan inspelen. Daarnaast is er een tendens van vermaatschappelijking van de zorg, waarbij men ernaar streeft om de patiënt zo lang mogelijk in de eigen omgeving te behandelen. Een zorgtraject kan dus bestaan uit een opeenvolging van zorgverlening door verschillende GGZ-voorzieningen. De schakelpunten in dit traject vergen een optimale coördinatie, met als doel het traject zo soepel mogelijk te laten verlopen. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan informatieoverdracht (zowel tussen GGZ-voorzieningen in het kader van een naadloze overgang, als intramuraal tussen de afdelingen en diensten van een voorziening), de drop-outs, de wachtlijsten/wachttijden, het aantal heropnames en herbehandeling, maar ook herstelgerichte zorg waarbij een brug wordt gebouwd naar belangrijke levensdomeinen zoals wonen, werk en vrije tijd. Het is uiteraard aan de professionals van deze ontwikkelingsgroep om te bepalen rond welke thema s men gaat werken. 2) Ontwikkelingsgroep patiëntveiligheid Patiëntveiligheid is het (nagenoeg) ontbreken van risico s voor een patiënt om lichamelijke en/of psychische schade op te lopen als gevolg van het niet volgens de professionele standaard handelen van zorgverleners en/of door een tekortkoming van het zorgsysteem. Het gaat dus beslist niet om schade die het (logisch) gevolg is van zijn ziekte of van het vooraf bekende en goed afgewogen risico van diagnostiek en/of behandeling (complicatie). (Rene de Vos, Kwaliteitscanon Kwaliteit van zorg in honderd woorden ). Patiëntveiligheid in de GGZ kan geconcretiseerd worden in een aantal thema s zoals medicatieveiligheid, suïcidepreventie, agressie-incidenten, vrijheidsbeperkende maatregelen, enz. Het is opnieuw aan de ontwikkelingsgroep om hierin een goede focus te bepalen. 3) Ontwikkelingsgroep patiëntenparticipatie De patiënt is een belangrijke stakeholder in het zorgproces. De patiënt met een ander perspectief naar de zorgverlening dan hulpverleners. In het verleden (en nog deels vandaag) was de positie van de patiënt vnl. passief, afhankelijk van de zorgverlener die zich als expert opstelde. Nu is er een

5 tendens merkbaar in de richting van een meer actieve, betrokken patiënt die een volwaardige rol speelt in het eigen zorgproces. Patiëntenparticipatie is een middel om gebruik te maken van het patiëntenperspectief en zo te komen tot patiëntgerichte zorg. Het houdt in dat patiënten de mogelijkheid krijgen om kennis en ervaringen in te brengen die bijdragen aan verbeteringen in de zorg. In eerste instantie kan het gaan over patiëntentevredenheid en informatieverstrekking aan de familie en patiënt. Anderzijds kan dit thema ook gaan over de implementatie van patiëntenrechten en over klachtenbehandeling in de GGZ-voorzieningen. Tenslotte kan er ook gefocust worden op de inspraak van de patiënt op niveau van de behandeling en op niveau van de voorziening. 4) Ontwikkelingsgroep depressie Een depressieve episode wordt gekenmerkt door een sombere stemming en verlies van plezier en interesse in de zaken die voordien wel als plezierig werden ervaren door de patiënt. Mogelijke bijkomende symptomen zijn o.a. suïcidale gevoelens en/of gedachten, meer of minder slapen, meer of minder eten, futloosheid, gevoel van waardeloosheid, schuldgevoelens, enz (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-IV). Een depressieve stoornis verstoort duidelijk het dagelijkse leven van de patiënt en zijn/haar omgeving en veroorzaakt heel wat emotionele stress in het hele patiëntsysteem. Deze ontwikkelingsgroep zou ervoor kunnen kiezen om te focussen op medicatie, klinische richtlijnen, vroege detectie en vroege interventie, ambulante contacten, enz. 5) Ontwikkelingsgroep gedragsstoornissen bij kinderen Gedragsstoornissen vallen volgens het psychiatrische handboek DSM-IV onder de grotere categorie van ontwikkelingsstoornissen. Gedragsstoornissen is ook zelf een categorie waaronder meerdere psychiatrische ziektebeelden ressorteren, bijvoorbeeld ADHD (= aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit). Dergelijke stoornissen verstoren ernstig het leven van de minderjarige en zijn/haar gezin. De impact is groot en dit op het hele patiëntsysteem. Binnen deze ontwikkelingsgroep zijn o.a. volgende thema s mogelijk: wachttijden/wachtlijsten, psychiatrische zorg voor jongeren die verblijven in een thuisvervangend milieu, medicatie, diagnostiek en indicatiestelling, enz.