Regionaal Opleidingsplan. Kindergeneeskunde OOR Zuidwest Nederland

Transcriptie

1 Regionaal Opleidingsplan Kindergeneeskunde OOR Zuidwest Nederland

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding en visie Doelen academisch en niet-academisch deel van de opleiding Structuur van de opleiding A Structuur B Common trunk C Supervisiestage D Differentiatiejaar Taken en verantwoordelijkheden A Taken en verantwoordelijkheden van de opleidersgroepen B Taken en verantwoordelijkheden van de AIOS Klinische presentaties en bijbehorende ziektebeelden Onderwijs Toetsing Kwaliteitsbeleid rondom de opleiding A Selectieprocedure van AIOS B Introductie en inwerken C PDCA-cyclus D Docentprofessionalisering Niet-klinische kerntaken Coaching

3 1. Inleiding en visie Het opleidingscluster Kindergeneeskunde van de Onderwijs en Opleidingsregio (OOR) Zuidwest Nederland (ZWN) bestaat uit het Erasmus MC-Sophia te Rotterdam, het Franciscus Gasthuis te Rotterdam, het Maasstad Ziekenhuis te Rotterdam, het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft, het Amphia Ziekenhuis te Breda, het ETZ Elisabeth te Tilburg en het Albert Schweitzer Ziekenhuis te Dordrecht. Het Sophia Kinderziekenhuis is het grootste kinderziekenhuis in Nederland en biedt alle kindergeneeskundige, maar ook kinderchirurgische subspecialismen en heeft een grote kinderneurologische afdeling. De zes algemene ziekenhuizen zijn allen lid van de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsziekenhuizen (STZ). Er is een goede overlegcultuur tussen de opleidingsziekenhuizen van het cluster. Het streven van de opleiding Kindergeneeskunde is om nieuwsgierige, ambitieuze kinderartsen op te leiden in een veilige omgeving, waarbij wederzijdse feedback en open communicatie centraal staan. Het brede en gevarieerde patiëntenaanbod, maar ook de overige mogelijkheden tot competentieontwikkeling in onze ziekenhuizen, wordt ten volle benut voor de opleiding. Er is dynamische afstemming tussen de clusterpartners over inhoud en uitvoering van de opleiding. Onze AIOS zijn welkom in alle inhoudelijke en organisatorische commissies in onze ziekenhuizen. Zij worden uitgedaagd om het beste uit zichzelf te halen. Onze nieuwe generatie kinderartsen heeft een eigen individueel bepaald profiel en is doordrongen van de noodzaak tot levenslang leren. Zij zijn opgevoed in EBM en wetenschap, doelmatig werken en patiëntveiligheid. Het opleidingsprogramma is vorm gegeven volgens de beginselen van het moderne opleiden van medisch specialisten met ruime aandacht voor competentiegericht opleiden en gerichte feedback en met inzet en betrokkenheid van de hele opleidersgroep. Dit regionaal opleidingsplan is gebaseerd op het landelijke opleidingsprogramma Kindergeneeskunde getiteld Toekomstbestendige Opleiding Pediatrie: TOP2020 (TOP2020), dat verwerkt is in het nieuwe Specifiek Besluit Kindergeneeskunde ( Het Specifiek Besluit Kindergeneeskunde maakt deel uit van het Kaderbesluit waaraan de eisen, die worden gesteld aan de AIOS, opleiders en opleidingsinstituut, zijn vastgelegd. In 2014 werd de nieuwste versie van het Kaderbesluit ingevoerd. In dit regionaal opleidingsplan Kindergeneeskunde van de OOR ZWN wordt het opleidingsprogramma voor de basisopleiding (common trunk) beschreven. Het beschrijft op hoofdlijnen waar de kennis en vaardigheden van de 9 zogenaamde Entrustable Professional Activities (EPA s) die de opleiding Kindergeneeskunde bevat, worden behaald. Tevens wordt een overzicht gegeven van de mogelijkheden die in de verschillende klinieken aanwezig zijn met betrekking tot de invulling van het laatste opleidingsjaar (verdieping/profilering). Iedere opleidingskliniek beschikt over een lokaal opleidingsplan waarin respectievelijk de academische stage en de niet-academische stage zijn uitgewerkt. 3

4 2. Doelen academisch en niet-academisch deel van de opleiding De opleiding tot kinderarts heeft een academisch en een niet-academisch deel. Uiteraard is er het gemeenschappelijke doel om in beide delen alle zeven competenties volgens het CanMEDS model te ontwikkelen. Binnen de OOR ZWN zijn de specifieke doelen van deze twee delen als volgt gesteld. Niet-academisch deel De AIOS krijgt een brede exposure aan algemeen kindergeneeskundige problemen. Naast exposure moet er goede verdieping zijn van de kennis van de algemene kindergeneeskunde. Hoewel de algemene kindergeneeskunde het hoofddoel is van de niet-academische stage is er ook ruimte voor subspecialistische en multidisciplinaire kindergeneeskunde. Het aanbod van deze subspecialistische verdieping is afhankelijk van de lokale expertise en infrastructuur. De AIOS krijgt voldoende kennismaking met de chronische zorg van patiënten met vooral algemeen kindergeneeskundige ziektebeelden. Voorbeelden hiervan zijn het longitudinaal vervolgen van astma- of diabetespatiënten. Gezien het feit dat de diabeteszorg vrijwel uit de academie is verdwenen, is het een expliciet doel van de niet-academische stage om in voldoende mate kennis en ervaring met deze zorg te krijgen. In het-niet academische deel van de opleiding is kennismaking met de jeugdgezondheidszorg sterk gewenst. Hierbij kan men denken aan meelopen bij een Centrum voor Jeugd en Gezin (GJG) of Veilig Thuis (voorheen Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK)). Daarnaast wordt er ook gestreefd naar kennismaking met huisartsgeneeskunde. Het streven is om de komende jaren een stageplanning te creëren waarin elke AIOS begint met het niet-academisch deel van de opleiding. Eventueel kan hier van worden afgeweken als het voortraject van de AIOS hier reden toe geeft. Academisch deel De AIOS krijgt tijdens het academisch deel van de opleiding met name exposure aan en verdieping in complexe (algemeen) kindergeneeskundige zorg voor patiënten met multipele problemen. Ook de chronische zorg voor deze patiëntengroep is een doel van de academische stages van de opleiding. Naast de complexe algemene kindergeneeskunde heeft het academische deel van de opleiding als doel kennismaking met en verdieping in subspecialistische zorg. Tijdens de subspecialistische polistages zal zoveel mogelijk rekening gehouden worden met verdieping van de AIOS tijdens het niet-academisch deel. Tijdens het academisch deel van de opleiding krijgt de AIOS een goede basisopleiding voor neonatale en kindergeneeskundige intensive care zorg. 4

5 3. Structuur van de opleiding 3A Structuur De structuur van de opleiding is vastgelegd in het landelijke opleidingsplan (TOP2020, 2016). De opleidingsduur is in principe 5 jaar (60 maanden), uitgaande van een voltijd aanstelling. De opleiding bestaat uit een common trunk van 4 jaar en een differentiatie- en profileringsdeel van 1 jaar. Korting op de opleidingsduur kan worden verkregen voor zowel eerder verworven competenties als voor versneld verworven competenties, met inachtneming van een vereiste minimale duur van de opleiding van 4 jaar (48 maanden). 3B Common trunk De opleiding start bij voorkeur in het algemeen ziekenhuis. Hier kan, mede op basis van ervaring van de individuele AIOS, van worden afgeweken. Rekening houdend met de eisen in het landelijk opleidingsplan is voor de OOR ZWN gekozen voor de volgende stages: Stages common trunk kindergeneeskunde algemeen ziekenhuis (inclusief polikliniek) academische klinische kindergeneeskunde (MC stages) polikliniek academisch ziekenhuis IC Neonatologie IC Kinderen supervisiestage algemeen ziekenhuis Stages differentiatiejaar verdiepingsstage 1 verdiepingsstage 2 (mag voortzetting van stage 1 zijn) profileringsstage Duur 18 maanden 9 maanden 6 maanden 6 maanden 6 maanden 3 maanden 3 maanden 3 maanden 6 maanden De volgorde van stages binnen het basisblok in het Erasmus MC-Sophia is afhankelijk van ervaring van individuele AIOS en capaciteit binnen de stages. Elke AIOS komt tijdens de zogeheten MC-stages in aanraking met de kinderoncologie. Daarnaast is een deel van de clusterpartners verantwoordelijk voor zogeheten shared care, zodat een deel van de AIOS ook in het niet-academische deel van de opleiding kennis maakt met de kinderoncologie. Door deze constructie is de exposure aan kinderoncologie tijdens de opleiding voldoende gewaarborgd. Mocht de individuele wens van de AIOS zijn zich meer in de oncologie te verdiepen, dan kan dit met een profileringsstage in het Prinses Máxima Centrum tijdens het differentiatiejaar. Voor de Polistages Met betrekking tot de polistages gelden in grote lijnen de principes zoals die in hoofdstuk 2 zijn vermeld als doelen voor de niet-academische en academische stages. Voor de polistages in het algemeen geldt dat een competentie gerichte ontwikkeling essentieel is: medische kennis, communicatie met patiënt, ouders, supervisoren en poli-medewerkers, maar ook de organisatie en timemanagement van een spreekuur en overleg binnen en buiten het eigen ziekenhuis staan centraal. 5

6 Polistages algemene ziekenhuizen De AIOS krijgt een brede exposure aan algemeen kindergeneeskundige en multidisciplinaire problemen. Naast exposure moet er goede verdieping zijn van de kennis van de algemene kindergeneeskunde. Hoewel de algemene kindergeneeskunde het hoofddoel is van de niet-academische stage is er ook ruimte voor subspecialistische poli s. Het aanbod van deze subspecialistische verdieping is afhankelijk van de lokale expertise en infrastructuur. In de lokale opleidingsplannen wordt het aanbod per ziekenhuis beschreven. De AIOS krijgt voldoende kennismaking met de chronische zorg van patiënten met vooral algemeen kindergeneeskundige ziektebeelden. De AIOS doet ruime ervaring op met het werken op de Spoedeisende Hulp (SEH). Polistage academisch deel De AIOS krijgt tijdens de academische polistage met name exposure aan en verdieping in complexe (algemeen) kindergeneeskundige zorg voor patiënten met multipele problemen. Ook het longitudinaal vervolgen van deze patiëntengroep is een doel van de academische stage van de opleiding. Naast de complexe algemene kindergeneeskunde heeft het academische deel van de opleiding kennismaking met en verdieping in subspecialistische zorg als doelen. Tijdens de subspecialistische polistages zal zoveel mogelijk rekening worden gehouden met eerdere verdieping van de AIOS tijdens het niet-academisch deel. De AIOS doet ruime ervaring op met het werken op de Spoedeisende Hulp (SEH). In het verlengde van bovenstaande zal deze ervaring meer dan in het niet-academische deel bestaan uit complexe patiënten met multipele problemen. 3C Supervisiestage De supervisiestage vindt plaats in het laatste jaar van de common trunk en wordt in principe in een algemeen ziekenhuis gedaan, bij voorkeur in het ziekenhuis waar ook de niet-academische stage van de common trunk is gelopen. De supervisie is vooral gericht op zelfstandige uitvoering van algemeen kindergeneeskundige (poli)klinische zorg en het ontwikkelen van (eind) verantwoordelijkheid, zoals de jonge klare kinderarts dat ervaart. De doelen van de supervisiestage zijn als volgt: bewerkstelligen van betere overgang qua verantwoordelijkheden van AIOS naar kinderarts; groeien in begeleiding van behoudens coassistenten ook arts-assistenten (ANIOS en beginnende AIOS); ontwikkelen van Integrale verantwoordelijk voor de patiënt en afdeling; management op afdeling (beddenbezetting, contact met verpleging, intercollegiaal, tijdsefficiëntie en structuur tijdens visite); actieve rol, bijvoorbeeld als voorzitter, bij besprekingen zoals MDO, grote visite, etc. Belangrijke voorwaarden voor een geslaagde supervisiestage zijn: duidelijke afspraken met alle stafleden over de supervisie: wat moet nog wel overlegd worden en wat niet; duidelijke communicatie vooraf ook naar overig personeel (verpleegkundigen, doktersassistentes, etc.) over rol; vaste begeleider tijdens supervisiestage met hieraan gekoppeld vast evaluatiemoment per bijvoorbeeld twee weken; 6

7 bij start van stage additioneel ingepland zijn zodat er ruimte is voor overleg; diensten in supervisie stage: Gedurende de 3 maanden supervisiestage doet de arts-assistent geen arts-assistent diensten. Het is wel wenselijk om als tussenwacht te werken in de diensten. Dit kan lokaal afgesproken worden. 3D Differentiatiejaar In het laatste jaar van de opleiding vindt de zogenaamde differentiatie plaats. Daarnaast wordt in dit jaar ook aandacht besteed aan de algemene Kindergeneeskunde. Er is de mogelijkheid tot het kiezen van maximaal twee verdiepingsonderdelen (totaal 6 maanden) en een profileringsonderdeel van maximaal 6 maanden. Eventueel kan de verdieping ingezet worden om onderdelen binnen de common trunk af te ronden. De AIOS ziet binnen de verdiepings- en sommige profileringsonderdelen ook andere patiënten (diensten, andere patiënten op de afdeling dan alleen subspecialistisch behorend bij de verdiepings- /profileringsonderdelen). Bij profileringsonderdelen zal het percentage algemene Kindergeneeskunde sterk variëren en afhangen van de vorm en inhoud van het profileringsonderdeel. Mogelijke verdiepings- en profileringsstages die landelijk en in de OOR ZWN worden aangeboden zijn terug te vinden op de website van de opleidingsetalage: Het differentiatiedeel van de opleiding wordt op individuele basis ingevuld. Verdiepingsstages worden in principe in het eigen academische ziekenhuis gedaan, waar profileringsstages in elke erkende opleidingsplek mogen worden gelopen. Echter, in het kader van de strategische alliantie tussen het Erasmus MC-Sophia en het Willem-Alexander Kinderziekenhuis van het LUMC gaat er tussen de opleidingen intensief worden samengewerkt. Voor het differentiejaar heeft dit tot gevolg dat ook AIOS van de OOR ZWN ook verdiepingsstages in het LUMC mogen doen (en omgekeerd). 7

8 4. Taken en verantwoordelijkheden Voor de opleiding Kindergeneeskunde wordt de opleiding in de OOR ZWN verzorgd door de opleidingsgroepen van de volgende ziekenhuizen. Ziekenhuis Opleider Plaatsvervangend opleider Erasmus MC-Sophia Rotterdam prof. dr. M. de Hoog dr. R.C.J. de Jonge Franciscus Gasthuis Rotterdam dr. N.G. Hartwig mevr. drs. A. Kamerbeek Maasstad Ziekenhuis Rotterdam dr. M. Groeneweg mevr. dr. J.J. Verhoeven Reinier de Graaf Gasthuis Delft dr. B. Bakker dr. J.N. Noordzij Amphia Ziekenhuis Breda dr. H.M. van Wering mevr. dr. A.A.P.H Vaessen- Verberne ETZ Elisabeth Tilburg dr. C.C. Obihara dr. P.J. van Dijken Albert Schweitzer Ziekenhuis Dordrecht dr. T.C.J. Sas mevr. dr. E.D. de Kleijn 8

9 4A Taken en verantwoordelijkheden van de opleidersgroepen De opleiders zijn eindverantwoordelijk voor de opleiding Kindergeneeskunde binnen hun ziekenhuis. Voor de algemene taken en verantwoordelijkheden ten aanzien van de opleiding wordt verwezen naar de laatste versie van het Kaderbesluit. Daarnaast zijn de opleidersgroepen verantwoordelijk voor: 1. het creëren van een veilig opleidingsklimaat; 2. de stages die binnen de opleiding Kindergeneeskunde worden verzorgd, inclusief de daarbij behorende toetsing en monitoring; 3. het faciliteren en monitoren van het elektronisch portfolio; 4. de verdeling van taken ten aanzien van de opleiding binnen de lokale opleidingsgroep; 5. het faciliteren van het deelnemen van de AIOS aan de verplichte cursussen en het cursorisch onderwijs; 6. het ontwikkelen, uitvoeren en monitoren van de verdiepings- en profileringsstages in de eigen kliniek; 7. het participeren in het kwaliteitsvolgsysteem van de opleiding binnen het cluster en voor het participeren in programma s voor docentprofessionalisering; 8. het participeren in de regionale refereeravonden; 9. het monitoren en beoordelen van AIOS, onder andere door het organiseren van OOGbesprekingen; 10. de opleider draagt zorg voor de jaarlijkse- en eindbeoordeling. In het niet-academische deel van de opleiding wordt de jaarbeoordeling gegeven door de desbetreffende opleider; 11. de opleidersgroep draagt zorg voor de organisatie en uitvoering van het lokaal en regionaal onderwijs; 12. de opleidergroep draagt er zorg voor dat elke AIOS een lid van de opleidersgroep als mentor krijgt. 4B Taken en verantwoordelijkheden van de AIOS Voor de algemene taken en verantwoordelijkheden van de AIOS ten aanzien van de opleiding wordt verwezen naar de laatste versie van de Modelinstructie AIOS. Specifiek voor de opleiding tot kinderarts in de OOR ZWN geldt het volgende: 1. alle stages worden voorafgegaan door een gesprek tussen stagebegeleider en AIOS, waarin aan de hand van de POP van de AIOS en de leerdoelen van de stage individuele doelen worden gesteld voor de komende periode. De AIOS overlegt met de stagebegeleider welke vaardigheden in de desbetreffende stage kunnen worden aangeleerd en zo nodig afgetekend; 2. de AIOS volgt het landelijk cursorisch onderwijs en maakt de daaraan verbonden toetsen; 3. de AIOS draagt zorg voor een 360 o feedback in het 1 e, 3 e en laatste opleidingsjaar; 4. de AIOS is er verantwoordelijk voor dat hij/zij minimaal 2 keer per jaar een Evidence Based Medicine (EBM) activiteit in de vorm van een Critical Appraisal of a Topic (CAT) voorbereid en presenteert aan de opleidergroep; 5. de AIOS is verantwoordelijk voor het bijhouden van het eigen portfolio volgens de landelijke en regionale eisen. Bij een onvoldoende bijgewerkt portfolio is een jaargesprek door de opleider in principe niet mogelijk; 6. de AIOS is verantwoordelijk voor het plannen van de minimaal driemaandelijkse voortgangsgesprekken en het tijdig aanvragen van de EPA voor de desbetreffende stage. 9

10 5. Klinische presentaties en bijbehorende ziektebeelden Het vakgebied van de Kindergeneeskunde wordt in grote lijnen samengevat in 21 klinische presentaties (zie TOP2020, deel II, hoofdstuk 2). Deze klinische presentaties representeren ziektebeelden en problemen, die tot het expertise domein van de kinderarts behoren. Ze zijn afgeleid van de 13 thema s uit het opleidingsplan GOED 2 uit 2010, de 22 ziektebeelden en systemen van het NVK rapport Herziening Opleiding Kindergeneeskunde uit 2004 en het Raamplan Kindergeneeskunde Bij elke klinische presentatie kunnen verscheidene ziektebeelden horen. In Top2020 deel II, hoofdstuk 2 worden daarvan voorbeelden genoemd in twee categorieën: de meest voorkomende ziektebeelden horend bij de klinische presentatie en (ernstige en vaak ook zeldzame) ziektebeelden die je niet mag missen. Deze lijsten zijn niet uitputtend en niet bedoeld als limitatieve of verplichte afvinklijst. Ze zijn bedoeld als referentiekader, om een goede indruk te geven welke ziektebeelden de kinderarts in opleiding tenminste moet herkennen en zelfstandig de diagnostiek en behandeling moet kunnen verrichten ten behoeve van een adequate uitoefening van de (latere) beroepspraktijk. 10

11 6. Onderwijs Het onderwijs binnen de OOR ZWN wordt in velerlei vormen gegeven. Voor de specifieke invulling van het onderwijs wordt verwezen naar de lokale opleidingsplannen van de opleidingsklinieken en de leerdoelen van de stages. Verplicht onderwijs voor alle AIOS, onafhankelijk van de stage bestaat uit: cursorisch onderwijs, maandelijks, 10 keer per jaar op de derde donderdag van de maand een hele dag; NVK-junior afdeling Themadag; SOWIESO-dag (gemeenschappelijke onderwijsdag met het UMC Utrecht-Wilhelmina Kinderziekenhuis en het LUMC-Willem Alexander Kinderziekenhuis); interklinische avonden/refereeravonden, 2x per jaar. Programma-indeling landelijke vierjarige cyclus cursorisch onderwijs Programma cyclisch onderwijs algemene kindergeneeskunde niet-academisch deel Cyclus 1,5 jaar Per cyclus 66 onderwerpen (44 per jaar = 52 6 weken zomer 2 weken kerst) neonatologie 1 voeding 2 infecties (inclusief maternale infecties, GBS richtlijn, HIV) 3 maternale aandoeningen en middelen gebruik 4 respiratoire problemen, hypoglycemie, hyperbilirubinemie cardiologie 5 souffles 6 meest voorkomende hartafwijkingen, ductus afhankelijke cor vitia 7 syncope + ECG interpretatie pulmonologie 8 (recidiverende) luchtweginfecties astma + de piepende zuigeling 11 inspiratoire stridor 12 longfunctie onderzoek 13 pleuravocht maag-darm-leverziekten 14 obstipatie en faecesincontinentie 15 spugen (reflux/pylorus hypertrofie/congenitale afwijkingen) 16 FTT: malabsorptie/diarree (inclusief coeliakie) 17 acute/chronische diarree infectieziekten/immunologie 18 community acquired infecties 19 infecties bij anatomische afwijkingen (KNO/pulmo) 20 atypische infecties/achtergronden immuunsysteem 11

12 21 richtlijn immuundeficiënties nefrologie 22 proteïnurie/nefrotisch syndroom 23 haematurie, interpretatie urine ao, kweek 24 acute nierinsufficiëntie en HUS 25 herkenning, diagnostiek en behandeling urineweginfecties (obstructieve) uropathie 26 enuresis, dysfunctional voiding en incontinentie endocrinologie 27 obesitas 28 diabetes mellitus 29 groei (stoornissen) 30 stoornis in puberteitsontwikkeling 31 eindorgaan stoornis (met name schildklier, eventueel bijschildklier, bijnier) neurologie 32 convulsies (bij koorts) 33 afwijkende psychomotore ontwikkeling 34 hoofdpijn hematologie 35 anemie 36 trombocytopenie 37 bloedingsneiging 38 trombose metabole ziekten 39 hielprikscreening 40 primaire metabole screening (hypoglycaemie, hyperammoniemie, metabole acidose) reumatologie 41 gewrichtsklachten (acute en chronische arthritis) 42 Henoch Schönlein vasculitis 43 ALTE voeding en diëtetiek 44 gezonde zuigeling (CB richtlijnen) 45 voedingsproblemen: voedingsallergie/intolerantie/ondervoeding dehydratie, water- en zouthuishouding, zuur-base evenwicht electrolietstoornissen: in elk geval hyponatriemie, hyperkaliemie, hypo- en hypercalciemie (overlap endocrinologie, SIADH, diabetes insipidus, cerebral salt wasting, bijnierschors, hyperparathyreoidie etc.) sociale pediatrie 48 vaccinaties 49 adoptie 50 RIVM en vergiftiging (tevens drugs en alcohol) 51 jeugdzorg en Veilig Thuis (voorheen AMK) (organisatie) 12

13 sociale kaart 52 regelingen/machtigingen 53 NODO procedure Cursussen De NVK heeft een lijst van verplichte en facultatieve cursussen opgesteld voor de opleiding. Verplichte cursussen worden conform de CAO afspraken vergoed en vinden plaats binnen opleidingstijd. Zie ook het betreffende document op de website van de NVK. Facultatieve cursussen: cursus conflicthantering (eventueel ziekenhuis breed Discipline Overstijgend Onderwijs (DOO)); cursus timemanagement (eventueel ziekenhuis breed DOO); cursus patiëntveiligheid (eventueel ziekenhuis breed DOO); academische kinderartsweken, jaarlijks georganiseerd in diverse opleidingsclusters: minimaal jaarlijks in eigen cluster, eventueel mogelijkheid tot deelname aan academische kinderartsweek in ander cluster; cursus gezondheidsrecht; tropencursus. Deze verplichte cursussen zijn opgenomen in het regionale cursus- en onderwijsplan (zie tabel 1). In dit plan staan de verplichte en facultatieve onderdelen weergegeven samen met het opleidingsjaar waarbinnen het desbetreffende onderwijs kan worden gevolgd. Tabel 1: cursus- en onderwijsplan cluster OOR ZWN basisblok landelijk onderwijs basale metabolisme 16 radiodiagnostiek/kindermishandeling 16 differentiatie jaar 1 jaar 2 jaar 3 jaar 4 jaar 5 gastheer en microbe 16 onderwijsweekend jaar 4 16 regionaal onderwijs specialisme gebonden discipline overstijgend buitenlands congres 24 NVK juniordag congressen/symposia Totaal uur discipline overstijgend onderwijs (Erasmus MC, afdeling Onderwijsbeleid en -advies) communicatie, 1 dag samenwerking, 1 dag gezondheidsrecht, 2 dagen x x x 13

14 ethiek, 1 dag EBM, 2x 1 / 2 dag ziekenhuismanagement, 2 dagen x x x congressen/symposia 12 dagen/opleiding verplicht gedurende de opleiding tenminste 3 dagen NVK-congres NLS APLS x x x x x x x epilepsiecursus - 2 dagen x x x diabetescursus - 1 dag x x x x antibioticacursus - 2 dagen x x x teach the teacher x x x x cursus/congres in differentiatie EBM (zie DOO) kindermishandeling (WOK)- 2 dagen x x x x x x De Richtlijn verplichte cursussen opleiding Kindergeneeskunde en indicatie kosten geeft een handvat voor AIOS en opleiders voor kosten en vergoedingen voor verplichte opleidingsactiviteiten. 14

15 7. Toetsing In TOP2020 worden alle competenties gedurende de hele opleiding ontwikkeld en getoetst. Voor toetsing wordt gebruik gemaakt van de bekende instrumenten Korte Praktijk Beoordeling (KPB), Critically Appraisal of a Topic (CAT) en 360º feedback en 2 nieuwe instrumenten, de Entrustable Professional Activities (EPA) en het Oordeel OpleidingsGroep (OOG). Entrustable Professional Activities (EPA s). Vanuit Top2020 komt naast de genoemde bekende vormen, toetsing in belangrijke mate in het licht te staan van het verwerven van EPA s. EPA s zijn gestructureerde beschrijvingen van afgebakende professionele activiteiten. In een EPA komen competenties uit meerdere competentiegebieden samen. Hiermee wordt een gefaseerde toename van verantwoordelijkheden ondersteund door middel van EPA s, die een bekwaamverklaring zijn voor het zelfstandig mogen/kunnen uitoefenen van een omschreven stuk van het vakgebied op het niveau van een jonge klare kinderarts. Er worden in Top EPA s beschreven die uiteindelijk afzonderlijk afgetekend kunnen worden als deze beheerst worden op Miller-niveau 4: EPA afdeling academisch ziekenhuis afdeling algemeen ziekenhuis opvang vitaal bedreigde neonaat opvang vitaal bedreigd kind poli enkelvoudig probleem poli meervoudig probleem SEH supervisie zorg voor de pasgeborene tot en met high care level Ziekenhuis van aftekenen academisch algemeen academisch academisch algemeen academisch algemeen/academisch algemeen/academisch algemeen Overwegingen Hoewel er in het algemene ziekenhuis veel ervaring met de opvang van de vitaal bedreigde neonaat en de opvang van het vitaal bedreigd kind kan worden opgedaan, zal het gevolgd hebben van de respectievelijk NICU en de PICU stage, een voorwaarde zijn voor het aftekenen van respectievelijk de EPA Opvang van vitaal bedreigde neonaat en van de EPA Opvang vitaal bedreigd kind. Omdat de stage in het algemene ziekenhuis meestal aan het begin van de opleiding valt, en de AIOS dan relatief nog te weinig ervaring heeft, zal de EPA SEH meestal academisch worden afgetekend. De mate van exposure van patiënten op de SEH speelt hierin zeker mee. Planning van EPAs zijn een vast onderwerp van de voortgangsgesprekken. Bij voorkeur wordt de EPA enige tijd voor het einde van de stage aangevraagd. Bewijsvoering voor het aftekenen van de EPAs begint vanaf het begin van de opleiding, In de overdracht van de opleiders bij de overgang naar een andere ziekenhuis wordt o.a. de voortgang van de l EPAs besproken. De EPA s worden niet op een lager niveau dan Miller 4 afgetekend. Bijlage 5 van TOP 2020 deel I beschrijft de 9 EPA s in detail. 15

16 Oordeel OpleidingsGroep (OOG) Als 2 e nieuw instrument wordt het Oordeel OpleidingsGroep (OOG) geïntroduceerd. De OOGbespreking is een kerntaak van de opleidingsgroep. De organisatie van de OOG-bespreking en de samenstelling van de OOG-groep worden per instelling bepaald. Wenselijk is deelname van tenminste de (plaatsvervangend) opleider of, in geval van een omschreven stage, de eindverantwoordelijk kinderarts-stagehouder, aangevuld met de mentor van de AIOS en een ruim aantal stafleden die in de voorafgaande periode regelmatig met de AIOS hebben gewerkt. Het heeft de voorkeur om deze stafleden aan het begin van een stage, indien mogelijk, al aan te wijzen. De AIOS is zelf niet bij de OOG-bespreking aanwezig. Onder coördinatie van de (plaatsvervangend) opleider wordt minimaal 2 keer per jaar door de opleidingsgroep voor alle AIOS een beoordeling gegeven over: a. de exposure en opgebouwde ervaring met de verschillende klinische presentaties; b. de beheersing (op Miller-niveaus) van de 9 verschillende Entrustable Professional Activities (EPA s) inclusief competentiespecifieke groei (waaronder professioneel gedrag). c. de ontwikkeling van de AIOS op de niet-klinische kerntaken. Gezamenlijk wordt onderbouwd besloten over de mogelijke toekenning van een bekwaamheidsniveau of de stappen die daartoe nog moeten worden gezet. Specifieke ontwikkelpunten van een individuele AIOS kunnen aan bod komen in een OOG, zoals bijvoorbeeld wensen en ambities ten aanzien van de ontwikkeling op bepaalde niet-klinische kerntaken. Voorafgaand aan de OOG-bespreking wordt door de diverse betrokken leden van de opleidingsgroep op een gestructureerde manier hun beoordeling van de AIOS ingebracht, aangevuld met de relevante informatie uit het portfolio vanuit de AIOS zelf en, naar keuze, informatie van derden (zoals bijvoorbeeld verpleegkundigen, paramedici, poli-medewerkers, etc.). Van een zich ontwikkelende professional (AIOS) mag verwacht worden dat hij/zij in belangrijke mate zelf verantwoordelijk is voor het bewaken van voldoende exposure aan klinische presentaties, groei in EPA s en het op tijd aanleveren van complete en adequate informatie ten behoeve van de OOG-bespreking. Een verslag van de OOG-bespreking komt in het portfolio van de AIOS en vormt de basis voor de voortgangsgesprekken met de AIOS en het bijstellen van het POP van de AIOS. In bijlage 5 van deel 1 van TOP2020 (opzet gestructureerde OOG bespreking) is een handreiking voor de opleider c.q. opleidingsgroep voor het volgen, beoordelen en bekwaam verklaren van een AIOS ten aanzien van EPA s. 16

17 Tabel 2 : Overzicht toetsing Kindergeneeskunde * Minimaal een 360º beoordeling in het niet-academische onderdeel. ** In de praktijk zullen meer dan 10 KPB s per jaar nodig zijn. *** Entrustable Proffesional Acitivity (EPA) is het gebied waar de bekwaamverklaring over wordt afgegeven. **** Pakket verplichte cursus is (jaarlijks geactualiseerd) te vinden op de NVK website. 17

18 8. Kwaliteitsbeleid rondom de opleiding 8A Selectieprocedure van AIOS AIOS worden geselecteerd door een commissie bestaande uit opleiders, stage-opleiders en AIOS. AIOS hebben een adviserende stem. De sollicitatiecommissie is geschoold in interviewen volgens de STARR methode, op een aantal voor onze opleiding en vak belangrijke kenmerken. Binnen de gesprekken wordt hierop getoetst. AIOS worden beoordeeld binnen een bepaald profiel. Dat kan zijn een klinisch of een wetenschappelijk profiel. Voor de ronde wordt bepaald hoeveel plaatsen er per profiel worden toegekend. Voor kandidaten met een klinisch profiel is de eis dat zij werkervaring (deels) binnen het cluster hebben opgedaan. Opleiders kunnen elke ronde 1 kandidaat voordragen voor de sollicitatieronde. De kandidaten hebben een aantal gesprekken met een koppel van opleiders en met de AIOS. Alle kandidaten worden nabesproken in een plenair overleg van de sollicitatiecommissie. De commissie bepaalt in consensus de selectie. De plaatsing van kandidaten na de selectieprocedure gebeurt in onderling overleg, op voorstel van de academisch opleider en rekening houdend met de verdeling van plaatsen die binnen de OOR is vastgesteld. 8B Introductie en inwerken Voor aanvang van de opleiding vind een gesprek plaats tussen opleider en AIOS. In dit gesprek is, naast aandacht voor het POP-gesprek, plaats voor het bespreken van (te verwachten) korting op de opleidingsduur. In januari wordt voor AIOS die starten met de opleiding een korte cursus portfoliobeheer in de opleiding georganiseerd. Naast de in ons cluster ontwikkelde handleiding geeft dit handvatten voor adequaat gebruik van epass gedurende de opleiding. Opleidingsziekenhuizen zijn verder zelf verantwoordelijk voor het inrichten van een inwerk- en introductieprogramma voor AIOS. Voor een verdere uitwerking hiervan wordt verwezen naar het lokaal opleidingsplan van het desbetreffend ziekenhuis. In het cluster is een kader geaccordeerd voor het afgeven van bekwaamheidsverklaringen voor de dienst. De vorm en uitvoering van deze bekwaamheidsverklaring wordt overgelaten aan de opleidersgroepen in de lokale ziekenhuizen. Ook hiervoor wordt verwezen naar het lokale opleidingsplan van het desbetreffende ziekenhuis. 8C PDCA-cyclus Op verschillende niveaus wordt er binnen de OOR ZWN aan de verbetering van de opleiding gewerkt. Hieronder volgt een globale beschrijving van alle elementen van de PDCA-cyclus binnen de OOR. Voor een gedetailleerdere beschrijving van de lokale PDCA-cycli wordt verwezen naar de lokale opleidingsplannen. Audits In de arts-assistentenvergaderingen in de verschillende ziekenhuizen van het cluster worden telkens verbeterpunten betreffende de opleiding aangekaart en verbeterd. Deze vergaderingen worden genotuleerd en de inhoud kan besproken worden bij visitaties. De Centrale OpleidingCommissies (COC s) van de verschillende ziekenhuizen met afgevaardigden vanuit de 18

19 arts-assistentengroep en de leerhuizen bewaken de ziekenhuis-brede opleidingssituatie. Interne audits vinden regelmatig plaats. In het Erasmus MC-Sophia en in de algemene ziekenhuizen vindt, een jaar voor de officiële landelijke visitatie, een interne proefvisitatie van de opleiding Kindergeneeskunde plaats. Het rapport van de visitatie wordt besproken met de AIOS en de (interne) opleiders. Vanuit het rapport worden actiepunten gedestilleerd die worden meegenomen in de opleidersvergaderingen en voor de officiële visitatie. Kwaliteitsinstrumenten en -documenten Het regionale opleidingsplan is de basis voor de opleiding binnen het cluster. Binnen de ziekenhuizen zijn de stages beschreven en aan leerdoelen gekoppeld in het lokale opleidingsplan. OOR-breed wordt geparticipeerd in meten van de kwaliteit van de opleiding middels de SETQ en DRECT. Beoordeling van individuele stafleden gebeurt door middel van de SETQ, met behulp van de DRECT worden opleidersgroepen beoordeeld. De uitslagen van de SETQ (1 keer per 2 jaar) en DRECT enquêtes worden zowel binnen de opleidingsgroepen van de ziekenhuizen als in de arts-assistentenvergaderingen besproken. De COC s monitoren de resultaten van de PDCA volgens de methode van het eigen ziekenhuis. Overleggen De regionale opleiders vergaderen vier keer per jaar samen met de AIOS over zaken gerelateerd aan de opleiding. Een deel van de vergadering is gereserveerd voor overleg met de AIOS over OOR-brede zaken. De opleiders hebben, tezamen met de AIOS, een pakket aan cursussen en onderwijs geformuleerd dat aandacht schenkt aan alle CANMEDS competenties. Dit pakket wordt op de clustervergaderingen geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. Naast deze vergaderingen komen de opleiders en vertegenwoordigers van AIOS 1 keer per 2 jaar samen om te brainstormen over inrichting en verbetering van de opleiding (de zogenaamde Heidag). Ook de lokale opleiders vergaderen vier keer per jaar samen met de AIOS over zaken gerelateerd aan de opleiding. In het Erasmus-MC Sophia vindt circa tweewekelijks een overleg plaats tussen opleider, plaatsvervangend opleider en de arts-assistentenvertegenwoordiging (AAV). Er is regionaal OOR overleg: hierbij worden discipline overstijgend tussen het Erasmus MC en de clusterpartners afspraken gemaakt over zaken gerelateerd aan de opleiding, zoals skills labs en discipline overstijgend onderwijs. Binnen de OOR is er overleg en samenwerking binnen het IN VIVO project. Overig De OOR Rotterdam beschikt over een pakket aan Discipline Overstijgend Onderwijs dat OOR breed via wordt de afdeling Onderwijsbeleid en -advies van het Erasmus MC uitgerold. Deelname aan dit onderwijs wordt gefaciliteerd. 8D Docentprofessionalisering Binnen de OOR ZWN bestaat de minimale eis van docentprofessionalisering dat alle leden van de opleidersgroepen de Teach the Teacher (TtT) cursus voor het begeleiden van AIOS hebben gevolgd. Binnen het Erasmus MC wordt deze cursus (TtT 3) gegeven door de afdeling Onderwijsbeleid en -advies van het Erasmus MC. Daarnaast moeten de opleiders en de plaatsvervangend opleiders de Teach the Teacher voor de organisatie van de opleiding hebben gevolgd (TtT 4). 19

20 Zoals genoemd is het hierboven beschreven de minimale eis van docentprofessionalisering, zoals gefaciliteerd wordt in het Erasmus MC-Sophia. Lokaal zijn er veel uitbreidingen van het programma. Deze worden beschreven in de lokale opleidingsplannen. Met betrekking tot de PDCA-cyclus van docentprofessionalisering (zie ook onderdeel 8C) is het verplicht dat alle opleidersgroepen deelnemen aan de SETQ en de DRECT, en dat de uitslagen goed worden besproken binnen de opleidersgroepen en met de AIOS. 20

21 9. Niet-klinische kerntaken Er is in Nederland een ontwikkeling gaande binnen de medische vervolgopleidingen waarin er steeds meer mogelijkheden worden geboden om tijdens de opleiding een profiel te ontwikkelen. De kinderarts van de toekomst is een medisch specialist waarvan ook een bijdrage wordt verwacht aan de ontwikkeling van de zorg in bredere zin dan de strikt (poli)klinische patiëntenzorg. In het ziekenhuis (of andere zorgsetting) is het van groot belang dat medisch specialisten betrokken zijn bij thema s als doelmatigheid of patiëntveiligheid. Binnen de Kindergeneeskunde worden als actuele maatschappelijke en/of organisatorische thema s gezien: medisch leiderschap; doelmatigheid; onderwijs/opleiding; patiëntveiligheid; ethiek en recht; patiëntparticipatie; wetenschap. Eventuele andere thema s kunnen op regionaal/lokaal niveau worden toegevoegd. In de opleiding tot kinderarts zullen deze thema s aan bod komen. Daarbij wordt een gelaagdheid aangebracht in 3 niveaus: Niveau 1: Basisniveau dat voor iedere AIOS is vereist en onderdeel is van de reguliere opleiding: Niveau 1 speelt zich af op individueel (AIOS) niveau; Niveau 2: Ontplooiing-niveau waarin AIOS zich verder ontwikkelt op een zelf gekozen nietklinische kerntaak. Niveau 2 speelt zich voor de AIOS af op afdelingsniveau; Niveau 3: Specialisatie-niveau waarin op basis van talent en belangstelling de AIOS de mogelijkheid kan krijgen om een niet-klinische kerntaak ook deels in opleidingstijd verder te ontwikkelen. Niveau 3 speelt zich voor de AIOS af op ziekenhuis of landelijk niveau. Zie voor verdere details met betrekking tot niet-klinische kerntaken dit document (intranet Erasmus MC). Op dit moment is het ontwikkelen van een profiel maatwerk en zal het initiatief uit moeten gaan van de AIOS. In overleg met de opleiders kan er dan al veel georganiseerd worden om het profiel te ontwikkelen. Er is dan altijd sprake van een wederzijdse investering. Met betrekking tot wetenschap en onderwijs is de opleiding binnen de OOR verantwoordelijk voor een degelijke basis. Niet elke AIOS hoeft wetenschappelijk actief te zijn, echter een basis van wetenschappelijk denken is noodzakelijk. De vorming hiervan zal met name met behulp van EBM/CAT s en Journal Clubs worden gewaarborgd. Elke AIOS moet actief deelnemen in onderwijstaken, zoals die voor studenten, coassistenten en verpleegkundigen. 21

22 10. Coaching In 2017 is de afdeling Kindergeneeskunde van het Erasmus MC-Sophia in samenwerking met de afdeling Kindergeneeskunde van het LUMC gestart met het pilot coachingsprogramma Challenge and support. AIOS (en kinderartsen) worden door dit programma gefaciliteerd in het volgen van een professioneel coachingstraject. Zie voor verdere informatie de website van Challenge en support. 22