STUDIE Fiscaal Recht. VAK Bestuursrecht. ONDERDEEL Proefverslag

Transcriptie

1 STUDIE Fiscaal Recht VAK Bestuursrecht ONDERDEEL Proefverslag Jaar: Bachelor 3 Periode: Blok 3 Uitgifte:

2 1 Copyright EasyLecture Voorwoord Wij van EasyLecture willen het graag easy houden, daarom hebben wij besloten om een samenvatting te maken waarmee ook jullie, fiscaal recht studenten, heel gemakkelijk de stof kunnen leren. Onze samenvatting is gemaakt aan de hand van de werkgroepen en hoorcolleges. Deze samenvatting dient als aanvulling en niet ter vervanging van de verplichte stof. Vanzelfsprekend is nadruk en verspreiding van de samenvatting verboden. Ben je van mening dat easy jou heeft geholpen, zorg er dan voor dat je jouw exemplaar niet doorgeeft en daarmee dat wij kunnen blijven bestaan. Bekijk onze website: Like ons op facebook en blijf op de hoogte van eventuele aanbiedingen. Volgend blok verkopen wij de samenvatting Formeel Belastingrecht. Succes met voorbereiden en natuurlijk met je tentamen!

3 2 Copyright EasyLecture INHOUD 1 Hoorcollege Literatuur Onderwerpen Wat is bestuursrecht? Grondslagen van het bestuursrecht democratische rechtstaat Werkgroep Wanneer is er sprake van een bestuursorgaan? Algemene definitie van het begrip bestuursorgaan Aanwijzing van uitgezonderde instanties Bepaling dat die instanties wel bestuursorgaan zijn in hun kwaliteit van werkgever Wanneer ben je belanghebbende? Jurisprudentie bij Werkgroep Bestuursorgaan ABRvS 6 juni 2007 Koningin & Kabinet van de Koningin ABRvS 25 mei 2011 VNG ABRvS 17 september 2014 Schipholregio... 15

4 3 Copyright EasyLecture Dit verslag bevat een deel van het eerste hoorcollege, de volledige uitwerking van werkgroep 1 en een deel van de bijbehorende jurisprudentie en uitspraken. 1 HOORCOLLEGE LITERATUUR We gebruiken Hoofdstukken van bestuursrecht en de jurisprudentiebundel. Het is belangrijk om de actuele bundel te gebruiken, die van vorig jaar is niet meer up-to-date. Tentamen Het tentamen is een gesloten boektentamen, 100% open vragen. Een wettenbundel is toegestaan, mits niet-geannoteerd. Ook de jurisprudentiebundel mag mee naar het tentamen. Je mag deze niet annoteren en geen tabs gebruiken. Het advies is om ook je bundel privaatrecht mee te nemen. 1.2 ONDERWERPEN Vandaag komen de volgende onderwerpen ter sprake: - Wat is bestuursrecht - Bestuursorgaan o a-orgaan o b-orgaan - Belanghebbende - Bevoegdheid(sverkrijging) o Handelen van bestuur - Besluit Later komen verder ter sprake: - Beslissingsruimte o Beoordelingsruimte o Beoordelingsvrijheid o Beleidsruimte of beleidsvrijheid - Algemene beginselen van behoorlijk bestuur - Overheid en privaatrecht (overheid kan ook privaatrechtelijk handelen, ze is gewoon een rechtspersoon) o Gemene, gemengde en invullende rechtsleer o Windmilldoctrine o Latere jurisprudentie - Toezicht en handhaving o Hoofdstuk 5 Awb: overtreding, overtreder, sanctie o Beleid en prioritering - Rol burgerlijke rechter - Bestuursprocesrecht o Bijzondere wet o Hoofdstuk 1 en 6 t/m 8 Awb o Bezwaar, beroep en hoger beroep - Schadevergoeding en nadeelcompensatie

5 4 Copyright EasyLecture o Als de bestuursrechter een uitspraak doet in jouw voordeel kan dat leiden tot een schadevergoeding via de burgerlijke rechter. 1.3 WAT IS BESTUURSRECHT? Bestuursrecht is het geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de relatie tussen het openbaar gezag (= de overheid, het bestuur) en particulieren (=burgers, ondernemingen, instellingen). Het woord RELATIE is een heel belangrijk element in dit vak. Het gaat over de rechtsbetrekking tussen ons (burgers) en het bestuursorgaan. Als je wil bouwen, heb je een vergunning nodig. De regels waar het gebouw aan moet voldoen zit niet alleen in de vergunning, maar ook een deel in de aanvraag. En in het bouwbesluit, een woningwet, wet ruimtelijke ordening, bestemmingsplan. Allemaal regels die op ons van toepassing zijn. Dit is de gelaagde normstelling. Bestuursrecht is een ordeningsrecht. Het probeert orde te scheppen in de samenleving, in belang van ons allen. Blijkbaar vinden we dat heel belangrijk. Of we het hebben over de openbare orde, over bouwen, we proberen te ordenen. Ook wel begrijpelijk, we wonen met heel veel mensen op een klein stukje grond, en daarbij worden we altijd bedreigt door het water. Ordenen betekend ook keuzes maken. Je komt in het bestuursrecht heel veel bevoegdheden waarin het bestuur eenzijdig de burger kan binden (ambtshalve handelen). Of het altijd zo eenzijdig is, als hier beschreven valt nog te bezien. Als je een subsidie aanvraagt zit dat een wederkerigheid in. U vraagt het aan, het bestuur wijst dat toe of af. Dat is niet eenzijdig. Je krijgt geen bouwvergunning als je hem niet hebt aangevraagd. Er is altijd interactie van het bestuursorgaan met zijn omgeving nodig. Natuurlijk zijn er allerlei situaties waar het openbaar gezag word uitgeoefend. Denk aan boetes als je te hard hebt gereden. Er wordt dat eenzijdig verteld dat je wat moet betalen: ambtshalve optreden van het bestuursorgaan. Samenvattend: bestuursrecht ziet op: Over de jurisprudentie De Hoge Raad wijst arresten en de Bestuursrechter doet uitspraken. Dat mag je niet met elkaar verwarren. Er is veel jurisprudentie voorgeschreven omdat er veel leerstellingen zijn die we niet terug vinden in de wet. - Rechtsbetrekkingen tussen de overheid en de burgers (of andere overheden) - waarbij de overheid burgers eenzijdig kan binden door overheidshandelingen -...waarbij rechtsnormen gelden en - burger tegen die handelingen kunnen opkomen. De rechtsbetrekking tussen de overheid en burgers waarbij de overheid de burgers kan binden. Op het moment dat er een besluit/beschikking komt worden de normen geconcretiseerd. Het bestuursrecht gaat er ook over hoe burgers zich tegen

6 5 Copyright EasyLecture overheidshandelingen kunnen weren. Hiernaast staat dit schematisch weergeven. Om het schema uit te werken moeten we alle elementen van het schema langslopen. Allereerst: Wie is de overheid in het bestuursrecht? - Overheid = (o.a.) bestuur. Dit is een containerbegrip. Om dat beter te begrijpen moet je eerst kijken naar wat besturen is. - Volgens de leer van Trias Politica is besturen de overheidsfunctie die niet bestaat uit wetgeving of rechtspraak. Wetgeving zijn in ieder geval alle activiteiten die de formele wetgever uitvoert. Bij rechtspraak wordt dat al iets ingewikkelder, het lijkt in sommige situaties veel op administratief beroep. - Bestuur ziet op het van overheidswege behartigen van het algemeen belang. Het behartigen van het algemeen belang is ook een taak van de wetgever. Het bestuur kan je zien als verlengde arm van de wetgever. Ze moet het algemeen belang behartigen en het ook concreet maken. Het algemeen belang kan vragen dat je moet optreden. Burgers hebben vrijheden. Het bestuur moet die vrijheden maximaliseren. Dat kan heel ingewikkeld zijn. Bijvoorbeeld bij de sinterklaasintocht. De mensen die tegen zwarte piet zijn moeten er mogen zijn, maar de mensen die voorstander van zwarte piet zijn mogen er ook zijn. En dan heb je nog de ouders met kinderen die naar de sinterklaasintocht komen en die niet hun politieke mening duidelijk willen maken. Dit vraagt om het maken van keuzes. - Of het bestuur altijd handelt in het algemeen belang is nog maar de vraag Grondslagen van het bestuursrecht democratische rechtstaat. Ons staatsbestel noemen we een democratische rechtsstaat. We zeggen niet dat het zo is, het is iets waarna we moeten streven. Het zal nooit perfect zijn: De mens dwaalt zolang hij streeft. Kenmerken van de democratie: - Volksvertegenwoordiging en vrije verkiezingen - Vervanging van bestuur(ders) - Openbaarheid van bestuur en persvrijheid - Inspraak, bijv. een referendum. Kenmerken van de rechtstaat: - Legaliteitsbeginsel en wetmatigheidsbeginsel - Waarborgen van grondrechten - Scheiding en evenwicht van machten (Trias Politica, de macht in stukken knippen, en zorg ervoor dat dat in een soort evenwicht functioneert) - Onafhankelijke rechter en rechtelijke controle. We kennen in Nederland een toetsingsverbod. De Rechter mag een wet in formele zin niet toetsen aan de grondwet. Op bepaalde manieren kan er wel degelijk getoetst worden. Toevoeging legaliteitsbeginsel: Twee aspecten: 1) Bevoegdheden dienen uitdrukkelijk door de Grondwet of een andere wet te zijn toegekend a) Niet alleen bij eingriffsverwaltung (het ingrijpende handelen van een bestuursorgaan). Dit is het uitdelen van een boete bij te hard rijden. Het bestuursorgaan mag pas ingrijpen als het bestuursorgaan de bevoegdheid heeft gekregen van de wetgever.

7 6 Copyright EasyLecture b) Ook bij leistungsverwaltung (het presterende ingrijpende handelen van het bestuursorgaan). Ook dat moet gefundeerd zijn op een wettelijke bevoegdheid. Het verstrekken van een subsidie moet een wettelijke grondslag hebben. Het toekennen van een uitkering moet een wettelijke grondslag hebben. De leistungsverwaltung probeert ook te ordenen. Dit kan ook omslaan in het tegengestelde. Want als je niet zelf in je levensonderhoud kan voorzien, en je vraagt een uitkering aan en je krijgt hem niet, terwijl je buurvrouw hem wel krijgt. Waar haalt het bestuur de bevoegdheid vandaan om die uitkering niet toe te kennen? 2) Bestuurshandelen dient in overeenstemming te zijn met geschreven en ongeschreven recht. Arrest Methadonbrief (voorbeeld eingriffsverwaltung ) In de tijd van dit arrest was drugsverslaving een groot maatschappelijk probleem. Om de verslaving van heroïne tegen te gaan kon je methadon gebruiken. De heroïneverslaving had een grote druk op de volksgezondheid. De hoofdinspecteur van de volksgezondheid schreef een brief aan alle huisartsen met het dringende verzoek om heroïneverslaafden door te wijzen naar de gemeentelijke arts. Zo kon de overheid een beeld krijgen van het aantal verslaafden. De gemeentelijk arts schreef dan een recept van methadon uit. Een Groningse huisarts Rauwerda wilde niet luisteren naar het dringende verzoek. Hij verwijst zijn patiënten niet naar de GGD. Mede om de vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt. De hoofdinspecteur schrijft een brief aan de apotheken in Groningen met het verzoek de recepten die de huisarts met betrekking tot methadon niet uit te geven. De huisarts heeft hier natuurlijk last van. De huisarts spant een zaak aan tegen de hoofdinspecteur en de staat der Nederlanden. Hij wint de zaak bij de Hoge Raad. Dit omdat de hoofdinspecteur niet de bevoegdheid heeft om op deze manier in te grijpen. Als je vindt dat een huisarts niet goed functioneert hebben we daar het tuchtrecht voor. De hoofdinspecteur wordt in zijn hoedanigheid aangesproken. Wie wil er bestuurder worden als je privé aansprakelijk kunt zijn. Daarom procedeer je tegen de rechtspersoon (de Staat). Dit is een actie uit onrechtmatige daad geweest, en niet uit besluit bij de Raad van Staten: - De Awb was nog niet in werking getreden - Was hier sprake van een besluit? Bij de leistungsverwaltung moet er ook sprake zijn van bevoegdheid.

8 7 Copyright EasyLecture 2 WERKGROEP WANNEER IS ER SPRAKE VAN EEN BESTUURSORGAAN? Artikel 1:1 Awb geeft een definitie van het bestuursorgaan in drie stappen: 1. Algemene definitie van het begrip bestuursorgaan 2. Aanwijzing van uitgezonderde instanties 3. Bepaling dat die instanties wel bestuursorgaan zijn in hun kwaliteit van werkgever We gaan in op de drie stappen Algemene definitie van het begrip bestuursorgaan Er zijn twee verschillende categorieën: - A-orgaan - B-orgaan Het a-orgaan Een a-orgaan is een orgaan dat krachtens publiekrecht is ingesteld (formeel criterium). Dit kunnen zijn: - Openbare lichamen: staat, provincies en gemeenten, waterschappen, pbo-lichamen - Bijzondere rechtspersonen die krachtens de wet zijn ingesteld en die niet genoemd worden in artikel 2:2 2:3 BW. o Openbare universiteiten o College voor zorgverzekeringen o Commissariaat voor de Media o Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen Ieder die optreed vanwege een rechtspersoon krachtens publiekrecht ingesteld & die een zekere eigen taak heeft, moet worden gezien als een a-orgaan. Het b-orgaan Een b-orgaan is een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed (materieel criterium). Dat wil zeggen, hij een krachtens een wettelijke voorschrift bevoegd eenzijdig rechten of plichten voor een ander in het leven te roepen of bindend vast te stellen. Bijv. - Wettelijke diploma/bewijs van goedkeuring afgeven - Subsidie verstrekken - Betalingsplicht opleggen - AVV vaststellen - Enz. Ook toezichthouders met bevoegdheden zijn bestuursorganen. Er zijn drie categorieën: 1. Sommige zelfstandige bestuursorganen

9 8 Copyright EasyLecture 2. Particuliere rechtspersonen of organen daarvan, waaraan bestuursrechtelijke bevoegdheden zijn toegekend. 3. Privaatrechtelijke instelling speciaal met oog op het uitoefenen van een overheidstaak in het leven geroepen en daarbij bestuursbevoegdheden hebben toegekend gekregen. B-organen zijn bestuursorganen voor zover ze bekleed zijn met openbaar gezag, en voor dat deel onderworpen aan de Awb. Belang van het onderscheid: A-organen vallen wel onder de Abw als ze privaatrechtelijke of feitelijke handelingen verrichten. B- organen vallen alleen bij het nemen van besluiten onder de Awb Aanwijzing van uitgezonderde instanties Zie artikel 1:1 lid 2 Awb. Deze instanties zijn uitgezonderd in verband met de machtenscheiding: - Tot de wetgever in formele zin behorende instanties - Rechtelijke instanties - Nationale ombudsman - Algemene rekenkamer Bepaling dat die instanties wel bestuursorgaan zijn in hun kwaliteit van werkgever Artikel 1:1 lid 3 Awb. Als werkgever ten opzichte van ambtenaren worden ze (de uitzonderingen van lid 2) wel als bestuursorgaan aangemerkt. Casus VOORBEELD KABINET VAN DE KONING VNG STICHTING ZELDZAME ZIEKTEN BESTUURSORGAAN? Dit is geen bestuursorgaan, zie jurisprudentie Dit is geen bestuursorgaan, zie jurisprudentie We moeten de criteria van het Schipholregioarrest toetsen: - Financiële vereiste - Inhoudelijke vereiste X Ze beslissen zelf en zijn hierbij niet afhankelijk van een ander orgaan. Conclusie: geen bestuursorgaan

10 9 Copyright EasyLecture 2.2 WANNEER BEN JE BELANGHEBBENDE? Aan burgers worden rechten en bevoegdheden toegekend. Maar wie heeft welk recht/welke bevoegdheid? De wetgever beslist wie welke bevoegdheid heeft. Dat kan zijn: - Eenieder = actio popularis. Dit komt vrijwel niet meer voor - Normadressaten = Bijv. bij vergunningen aanvragen, degene die de vergunning aanvraagt. In veel situaties is dit te beperkt. Dit brengt ons tot een middenweg: de belanghebbende De belanghebbende is degene van wie het belang rechtstreeks bij een besluit betrokken is. Het begrip belanghebbende komt vaak terug in de Awb. Bijvoorbeeld in artikel 8:1 en 1:3 lid 3 Awb. We hanteren een monochrome toepassing, dat wil zeggen dat er steeds aan de hand van dezelfde criteria worden bepaald wie de belanghebbende zijn. Ook in andere wetten moet je het begrip belanghebbende hetzelfde uitleggen als in de Awb, tenzij nadrukkelijk een andere bedoeling blijkt. De definitie van belanghebbende staat in artikel 1:2 lid 1 Awb: degene wiens belang rechtstreeks bij het besluit betrokken is. Elementen in de definitie: 1) Er moet een belang zijn. Als je een belang hebt ondervind je letterlijk effect van het besluit. Het moet wel een reëel belang zijn. En een verandering van de rechtspositie is niet verplicht. 2) Het belang moet aan iemand toekomen. Dit kunnen zijn: a) In het privaatrecht erkende rechtspersonen (artikel 2:1 2:3 BW) i) Natuurlijke personen ii) Rechtspersonen b) Bestuursorganen c) Restgroep entiteiten 3) Het belang moet rechtstreeks betrokken zijn bij het besluit. Dat wil zeggen er moet een verandering in iemand belangenpositie zijn door het besluit. De normadressaat van de persoonsgerichte beschikking is altijd belanghebbende. De soort entiteit doet hierbij niet ter zake. Voorbeelden van een persoonsgerichte beschikking zijn: een uitkering, exploitatievergunning, subsidie, O bjecmef belastingaanslag en het aanstellen van een ambtenaar. Andere belanghebbende dan de normadressaat (de derdenbelanghebbenden) moeten voldoen aan de volgende criteria: 1) Objectief belang 2) Persoonlijk belang 3) Eigen belang 4) Rechtstreeks belang 5) Actueel belang We lichten ieder element één voor één toe: 1) Objectief belang OPERA P ersoonlijk E igen R echtstreeks A ctueel Het belang mag ook weer niet te persoonlijk zijn, dus het mag niet subjectief zijn. Bijvoorbeeld: Een louter subjectief gevoel van sterke betrokkenheid bij het kappen van bomen, is onvoldoende.

11 10 Copyright EasyLecture Immateriële belangen, als de kwaliteit van de eigen woon- of werkomgeving zijn wel objectief bepaalbaar. 2) Persoonlijk belang Je positie moet voldoende onderscheiden zijn van de positie waarin een grote groep mensen zich bevindt. Onderscheiden van de amorfe massa. De vraag of iemand belanghebbende is speelt met name bij besluiten die invloed hebben op de fysieke leefomgeving. Zoals: - Omwonende: belang van de eigen leefomgeving - Eigenaren van nabijgelegen percelen De beoordeling scheelt per type besluit: - Bestemmingsplannen en milieu/omgevingsvergunningen o Van belang zijn: Nabijheids- en zichtcriterium Mate van ruimtelijke uitstraling - Omgevingsvergunningen bouwen o Belanghebbende zijn in ieder geval de bewoner/eigenaar van het naastgelegen perceel. o Daarnaast speelt het nabijheids- en zichtcriterium een rol - Kapvergunningen o Afstand en zich zijn bepalend Geringe afstand van de bomen; of Zicht vanuit de woning op de bomen Ook kan het concurrentie belang meespelen. Er kan sprake zijn van een concurrentiebelang bij bouwvergunningen voor bedrijfsvestigingen. Als de mogelijk geworden bedrijfsvestiging feitelijk effect kan hebben op de concurrentieverhoudingen zijn de concurrenten belanghebbenden. Er moet wel aan de volgende voorwaarden zijn voldaan: - Werkzaam in hetzelfde marktsegment - Werkzaam binnen hetzelfde verzorgingsgebied Ook bij besluiten van algemene strekking geldt het vereiste van persoonlijk belang. Bijvoorbeeld belanghebbende bij verkeersbesluiten: Degene die als normale weggebruiker aan het verkeer deelneemt, heeft geen persoonlijk belang. 3) Eigen belang Je kan alleen voor je eigen belang opkomen. Wil je voor een ander opkomen? Dan moet je een duidelijke machtiging van die ander kunnen overleggen. Ideëel is geen eigen belang 4) Rechtstreeks belang Er moet voldoende causaal verband zijn tussen het besluit en iemands belang. Iemand heeft geen direct geraakt belang als hij via het belang van een ander bij het besluit is betrokken. We spreken dan van een afgeleid belang. Bijv. een werknemer is geen belanghebbende bij besluiten inzake zijn werkgever.

12 11 Copyright EasyLecture Dit criterium kan zeer streng uitpakken. Zelfs als het afgeleide belang groter is dan het directe belang, wordt degene met het afgeleide belang toch geen belanghebbende geacht. Je moet je in zo n geval dus wenden tot de direct geraakte belanghebbende. MAAR, een belang is niet afgeleid van dat van een ander als het daaraan tegengesteld is. Let op, de term tegengesteld is misleidend. Het is beter om te spreken van niet-parallel. Je kan hetzelfde doel hebben maar een ander belang. Als iemand door het besluit wordt beperkt in het gebruik van zijn eigendomsrecht of in een fundamenteel (grond- of verdrags)recht, wordt hem niet meer tegengeworpen, dat zijn belang afgeleid is. 5) Actueel belang Iemand is alleen belanghebbende bij een besluit, als hij op het moment van het nemen van het besluit ook daadwerkelijk al belang heeft. Een onzeker, in de toekomst gelegen belang, is onvoldoende. Belang bij besluiten van algemene strekking Besluiten van algemene strekking kunnen zijn: algemeen verbindende voorschriften, plannen, verkeersbesluiten, gebiedsaanwijzingen, beleidsregels enz. Een besluit van algemene strekking kan veel belanghebbenden kennen die rechtstreeks door het besluit worden geraakt. De algemene lijn is daarom: Je moet om als belanghebbende te worden aangemerkt in elk geval een belang hebben dat sterker betrokken is bij het besluit dan dat van willekeurige andere personen. Belang van een bestuursorgaan Zie artikel 1:2 Awb: een bestuursorgaan is belanghebbende bij een besluit wanneer de hun toevertrouwde belangen rechtstreeks betrokken zijn. Toevertrouwd is bij of krachtens de wet. De bevoegdheid moet dus zijn toegekend (bevoegdheidscriterium). Er kan ook sprake zijn van het taakcriterium: dan is het bestuursorgaan bij of krachtens de wet met een taak belast zonder specifieke publiekrechtelijke bevoegdheid. Belang van rechtspersonen Bij een rechtspersoon kunnen ook belangen die in de statuten staan er voor zorgen dat ze belanghebbende zijn. Dit als het om algemene en collectieve belangen gaat. Zo n belang wordt dan gezien als een eigen belang. 1. Algemene belangen: ook wel ideële belangen, zoals milieubelangen. Deze belangen moeten wel voldoende specifiek zijn. 2. Collectieve belangen: die min of meer groter groepen natuurlijke personen of rechtspersonen gemeen hebben. Naast dat iemand voor bezwaar/beroep belanghebbende moet zijn moet er ook sprake zijn van een procesbelang. Dat wil zeggen, je moet wel iets met het beroep kunnen bereiken.

13 12 Copyright EasyLecture Casus: PERSOON DE HEER BILICI COLLEGE B & W STICHTING BEHOUD DE NATUUR EIGENAAR CAMPING BOSZOOM WERKNEMERS CAMPING BOSZOOM DE HEER PAARDENKOOPER BELANG Bij de heer Bilici is normadressaat. Objectief Persoonlijk Eigen Rechtstreeks Actueel Belanghebbende Er is sprake van een bestuursorgaan (zie wet) Objectief Persoonlijk Eigen een toevertrouwd belang is een eigen belang Rechtstreeks Actueel Belanghebbende Objectief Persoonlijk Eigen X Het belang is niet voldoende specifiek en er is geen feitelijke werkzaamheid. Rechtstreeks Actueel Geen belanghebbende Objectief Persoonlijk er is sprake van een concurrentiebelang. De bedrijven werken in dezelfde sector met dezelfde markt. Eigen Rechtstreeks Actueel (ter verduidelijking, er is hier GEEN sprake van een onzeker belang. Er is alleen sprake van een onzeker belang als het besluit nog niet is genomen) Belanghebbende Objectief Persoonlijk Eigen Rechtstreeks X er is sprake van een afgeleid belang Actueel Geen belanghebbende Objectief Persoonlijk X voldoet niet aan het nabijheidsen zichtcriterium Eigen Rechtstreeks Actueel Geen belanghebbende

14 13 Copyright EasyLecture Bijlage: Stappenplan Bestuursorgaan Stap 1 artikel 1:1 lid 1 sub a Awb 1) Rechtspersoon ingesteld krachtens publiekrecht? a) Artikel 2:1 lid 1 BW: openbare lichamen krachtens publiekrecht b) Artikel 2:1 lid 2 BW: bijzondere lichamen, mits wettelijke bepaling 2) Orgaan? a) Voorwaarde: voldoende zelfstandige positie b) Koningin en Kabinet van de Koningin geen bestuursorgaan 3) Is er sprake van een uitzondering? a) Artikel 1:1 lid 2 Awb geen bestuursorgaan b) Artikel 1:1 lid 3 Awb geen bestuursorgaan 4) Conclusie a) Aan voorwaarden voldaan: a-orgaan b) Anders stap 2 of geen bestuursorgaan Stap 2 artikel 1:1 lid 1 sub b Awb 1) Sprake van enig openbaar gezag? 2) VNG: openbaar gezag moet bij wettelijk voorschrift zijn toegekend, tenzij uitzonderingen van Schiphol Regio van toepassing zijn: a) Inhoudelijk aspect: in beslissende mate bepaald door a-orgaan b) Financieel aspect: gefinancierd door a-orgaan 3) Conclusie a) Aan voorwaarden voldaan: b-orgaan b) Anders geen bestuursorgaan

15 14 Copyright EasyLecture Bestuursorgaan Rikp? armkel 2:1 lid 1 en 2 BW Ja Nee --> stap 2 Orgaan? Enig openbaar gezag? Koningin en kabinet, geen bestuursorgaan Ja Toegekend Uitzondering Schiphol Regio Nee, geen bestuurorgaan UItzondering? b-orgaan armkel 1:1 lid 2 en 3 geen bestuursorgaan Nee a-orgaan

16 15 Copyright EasyLecture 3 JURISPRUDENTIE BIJ WERKGROEP BESTUURSORGAAN ABRvS 6 juni 2007 Koningin & Kabinet van de Koningin Zowel de Koning(in) en het Kabinet van de Koning(in) zijn geen bestuursorganen. R.O ( ) Uit artikel 1 van het Besluit volgt dat het Kabinet uitsluitend ondersteunende taken verricht ten dienste van de uitoefening van de constitutionele taken van de Koningin. Aan het Kabinet zijn geen eigen, zelfstandige taken opgedragen. Derhalve is het op zichzelf niet een orgaan als bedoeld in artikel 1:1 lid 1 aanhef onder a Awb. Het opgedragen zijn van uitsluitend ondersteunende taken kan voorts niet worden aangemerkt als bekleed zijn met openbaar gezag als bedoeld onder b van genoemd artikellid. Het Kabinet is derhalve, ( ) geen bestuursorgaan als bedoeld in artikel 1:1 lid 1 aanhef onder b Awb. R.O ( ) Naar de tekst van artikel 1:1 lid 1 onder a Awb, past de positie van de Koningin in de omschrijving van het begrip bestuursorgaan; de Koningin is voorst in het tweede lid van artikel 1:1 niet uitgezonderd. Niettemin komt de Afdeling tot een andersluidend oordeel. ( ) De uit artikel 42 Grondwet voortvloeiende constitutionele onschendbaarheid van de Koningin staat er aan in de weg dat de Koningin verantwoording aflegt. Gelet hierop dient naar het oordeel van de Afdeling te worden geoordeeld dat de Koningin geen bestuursorgaan is in de zin van artikel 1:1 Awb, nog in de zin van artikel 1a Wob ABRvS 25 mei 2011 VNG De VNG is geen bestuursorgaan (b-orgaan) omdat ze niet met enig openbaar gezag is bekleed. Tenzij de omstandigheden nopen tot een ander oordeel. R.O Vast staat dat de VNG als vereniging een privaatrechtelijke rechtspersoon is en derhalve geen bestuursorgaan in de zin van artikel 1:1 lid 1 aanhef onder a Awb. Gelet hierop, staat ter beoordeling of de VNG een bestuursorgaan in de zin van artikel 1:1 lid 1 aanhef onder b Awb is (borgaan). Voor het antwoord op de vraag of de VNG met enig openbaar gezag is bekleed, als bedoeld in die bepaling, is bepalend of aan haar een publiekrechtelijke bevoegdheid tot het bepalen van de rechtspositie van andere rechtssubjecten is toegekend. In dat verband overweegt de Afdeling allereerst dat de VNG aan geen wettelijk voorschrift een dergelijke bevoegdheid ontleent. Zoals volgt uit de uitspraak ( ), betekent dit dat ervan moet worden uitgegaan dat de VNG niet met enig openbaar gezag is bekleed, tenzij bijzondere omstandigheden nopen tot een ander oordeel ABRvS 17 september 2014 Schipholregio In deze uitspraak geeft de afdeling criteria waar een privaatrechtelijke rechtspersoon die geldelijke uitkeringen doet aan moet voldoen, om als bestuursorgaan te worden aangemerkt. R.O ( ) Ingevolge artikel 1:1 eerste lid, aanhef onder b Awb (hierna: artikel) is een orgaan van een privaatrechtelijke rechtspersoon een bestuursorgaan als dat orgaan met openbaar gezag is bekleed. Daarvoor is bepalend of aan dat orgaan een publiekrechtelijke bevoegdheid tot het eenzijdig bepalen van de rechtspositie van andere rechtssubjecten is toegekend. Openbaar gezag kan in beginsel slechts bij wettelijk voorschrift worden toegekend. Als een daartoe strekkend wettelijk voorschrift ontbreekt, is een orgaan van een privaatrechtelijke rechtspersoon in beginsel geen bestuursorgaan. Bij organen van privaatrechtelijke rechtspersonen die geldelijke uitkeringen of op geld waardeerbare voorzieningen aan derden verstrekken, kan zich evenwel een uitzondering op deze regel voordoen, waardoor die organen toch bestuursorgaan zijn in de zin van artikel. Deze

17 16 Copyright EasyLecture uitzondering doet zich voor als aan twee cumulatieve eisen is voldaan. Het eerste vereiste is dat de inhoudelijke criteria voor het verstrekken van geldelijke uitkeringen of voorzieningen in beslissende mate worden bepaald door een of meer bestuursorganen (a-organen) (hierna: inhoudelijke vereiste). Dat bestuursorgaan of die bestuursorganen hoeven geen zeggenschap te hebben over ene beslissing over een verstrekking in een individueel geval. Het tweede vereiste is dat de verstrekking van deze uitkeringen of voorzieningen in overwegende mate, dat wil zeggen in beginsel voor twee derden of meer, wordt gefinancierd door een of meer bestuursorganen (a-organen) (hierna: financiële vereiste). ( )