Slimmer met Zorg regio Eindhoven Projectplan Zelfhulp doe je samen

Transcriptie

1 Slimmer met Zorg regio Eindhoven Projectplan Zelfhulp doe je samen Opgesteld door Slimmer met Zorg, Stichting Zelfhulpnetwerk Zuidoost Brabant en Zelfhulpverbindt.nl November 2014

2 Slimmer met Zorg Zelfhulp 2

3 Inhoudsopgave Inleiding Projectinhoud Achtergrond Via zelfhulp naar zelfregie Doelstelling Eindresultaat Afbakening Randvoorwaarden Beschrijving inhoudelijke activiteiten Aanpak Activiteiten fase Activiteiten fase Communicatie Organisatie Projectorganisatie Relatie met externe organisatie Planning Financiën Evaluatie Slimmer met Zorg Zelfhulp 3

4 Inleiding Slimmer met Zorg is een regionaal samenwerkingsverband met coalitiepartners uit de zorgdriehoek. Samen hebben zij de ambitie om de zorg écht anders te organiseren en daarbij de Triple Aim doelstellingen te bereiken. Om dit te realiseren richt Slimmer met Zorg zich onder andere op het verstevigen van de rol van de patiënten: eigen regie, herstel, zelfredzaamheid en empowerment zijn hier de sleutelwoorden. Het weer vinden van eigen regie, kan onder andere door het inzetten van zelfhulp. In dit project wordt zelfhulp gedefinieerd als een vorm van informele zorg, waarbij lotgenoten elkaar helpen en steunen door ervaringen uit te wisselen. Dit is zonder tussenkomt van een zorgverlener. Samen wordt zo gewerkt aan het eigen herstel en het beheersen van de ziekte, aandoening of probleem in het dagelijks leven. Mensen hebben zelf de regie en zelfhulp doe je samen. Hoewel de meerwaarde van zelfhulp als aanvulling op de reguliere zorg duidelijk is, wordt deze vorm van informele zorg in ons land veel minder gebruikt dan in de omringende landen. In Zuidoost Brabant ligt de Nederlandse bakermat van zelfhulp en zelfhulpgroepen. Inmiddels zijn in Zuidoost Brabant ruim 100 zelfhulp groepen op 60 onderwerpen actief en nemen naar schatting 2000 mensen deel aan een zelfhulpgroep. Laagdrempelige zelfhulp is in ontwikkeling. De staande infrastructuur is voor Slimmer met Zorg een goede uitgangspositie om zelfhulp verder te implementeren. Uit de resultaten van het project Eerstelijns Zorg en Zelfhulp ( ) blijkt dat de zorgverleners in de regio Eindhoven open staan voor deze vorm van informele zorg. De belangrijkste uitdaging is nu om samen met de coalitiepartners van Slimmer met Zorg het onderwerp (nog meer) bekend te maken en te borgen bij haar zorgverleners zodat zij het gaan voorstellen aan hun cliënten. Zo wordt het nut van zelfhulp bekend bij een breder publiek als aanvulling op de formele zorg. Bij de uitvoering van het project Zelfhulp doe je samen starten we vanuit een situatie waar al veel is georganiseerd. We borduren voort op dat wat er al is, vullen aan waar dat nodig is en gaan op zoek naar de plus in de samenwerking. De eigenheid van zelfhulp blijft overeind en de autonomie en anonimiteit van zelfhulpgroepen wordt gerespecteerd. Dit projectplan is in gezamenlijkheid opgesteld door Slimmer met Zorg coalitiepartners, Stichting Zelfhulpnetwerk Zuidoost Brabant en Zelfhulpverbindt.nl. Het projectplan is tevens een aanvraag voor subsidie bij het CZ Fonds. Slimmer met Zorg Zelfhulp 4

5 1. Projectinhoud De projectinhoud beschrijft achtereenvolgens de achtergrond waarbinnen het project plaatsvindt en de positionering binnen de proeftuin Slimmer met Zorg, de trend naar meer eigen regie en de rol van zelfhulp daarin, de doelstellingen en eindresultaten van het project, de afbakening en de randvoorwaarden. 1.1 Achtergrond Zorgstelsel onder druk De organisatie van het Nederlandse zorgstelsel staat onder druk. We hebben te maken met een aantal trends en ontwikkelingen die het moeilijk maken om de zorg betaalbaar en toegankelijk te houden. Denk aan de toename van de zorgvraag in de eerstelijns (onder andere door de vergrijzing van de bevolking), de technologische ontwikkelingen in de medische wereld, de toename van chronische aandoeningen, de vaker voorkomende ongezonde leefstijlen, de transities van zorg vanuit de AWBZ en jeugdzorg en de gewenste verschuiving van de tweedelijns naar de eerstelijns zorg. Om deze complexe uitdagingen aan te gaan, is er de afgelopen jaren vooral ingezet op de ketenzorg. De focus ligt dan in eerste instantie op de behandeling van de ziekte. Het besef is gekomen dat de zorgvraag niet alleen om behandeling van de ziekte of aandoening gaat. Er is een verschuiving van kwaliteit van zorg naar kwaliteit van leven en naar gezond leven. Zelfredzaamheid, eigen regie en zelfzorg zijn belangrijke onderdelen in deze ontwikkeling. Oftewel: de beweging van zorgen voor, naar zorgen dat. Naar zorgen dat met Triple Aim In Amerika is er al veel ervaring opgedaan met het innoveren en verbeteren van de zorg rondom de zorgvrager. Hiertoe heeft het Amerikaanse Institute for Healthcare Improvement de Triple Aim benadering ontwikkeld. Deze benadering staat voor het gelijktijdig realiseren van de volgende drie doelstellingen: 1. Het verbeteren van de kwaliteit van zorg, zoals ervaren door de zorgvrager. 2. Het verbeteren van de gezondheid voor de populatie, zoals deze is gedefinieerd. 3. Het verlagen van de zorgkosten per hoofd van de bevolking. De zorgdriehoek: nieuw samenspel tussen zorgvragers, zorgaanbieders en zorgverzekeraars Om het zorgstelsel in beweging te krijgen vanuit Triple Aim en in te spelen op alle trends en ontwikkelingen die van invloed zijn, is het noodzakelijk dat er afstemming is met alle partijen in de zorgdriehoek. Eenheid van beleid, vertrouwen en samenwerking tussen zorgvragers, zorgaanbieders en zorgverzekeraars is een vereiste. Het is nodig dat er een fundamenteel nieuw samenspel ontstaat tussen de betrokken partijen. Slimmer met Zorg als proeftuin populatiemanagement Slimmer met Zorg is samenwerkingsverband tussen de regionale zorggroepen PoZoB en DOH, zorgverzekeraars CZ en coöperatie VGZ, het St. Anna Ziekenhuis, het Maxima Medisch Centrum, het Catharinaziekenhuis en de patiëntenbelangenorganisatie Zorgbelang Brabant. De coalitie heeft de ambitie om de zorg om te vormen en écht anders te organiseren: samen, slimmer, uitgaande van de Triple Aim doelen en vanuit de wensen ben behoeften van zorgvragers (mensgerichte zorg). VWS heeft Slimmer met Zorg lerkend als proeftuin Slimmer met Zorg Zelfhulp 5

6 populatiemanagement. De Slimmer met Zorg coalitie werkt samen met veel partijen om de doelen te realiseren. Het innovatieve programma wordt uitgevoerd in de regio Eindhoven en heeft als aandachtsgebieden: a. ontzorgen: zelf b. zorg op maat en zorg dichtbij: substitutie c. zinnig en zuinig d. gezonde populatie Dit project Zelfhulp doe je samen is gericht op ontzorgen en vergroten van zelfregie van de zorgvrager. Het is aangetoond dat zelfhulp bijdraagt aan de gezondheid en leidt tot lagere zorgkosten. Daarnaast sluit het aan op de kantelingen in de zorg: van zorgen voor, naar zorgen dat. 1.2 Via zelfhulp naar zelfregie CITAAT Zelfhulp ontstaat dan wel door de minder leuke dingen die we tegenkomen in het leven maar het geeft je, doordat je er zelf aan werkt, zo n positieve wending, dat je voelt dat je er meer vat op krijgt ( ). Je komt er veel sterker uit dan dat je ooit had kunnen worden zonder dit hele proces. Citaat van een deelnemer uit een zelfhulpgroep, uit Gesteund door zelfhulp (Movisie, 2012) Versterking van de informele zorg CITAAT In de ambitie om de zorg betaalbaar en toegankelijk te houden is er in het huidige zorgstelsel een groeiende Zelfhulp ontstaat dan wel door de minder leuke dingen die we tegenkomen in het leven maar het aandacht voor informele zorg. Informele zorg wordt gezien als een waardevolle aanvulling op formele zorg. geeft je, doordat je er zelf aan werkt, zo n positieve wending, dat je voelt dat je er meer vat op Versterking krijgt ( ). van Je komt de informele er veel steker zorg is uit een dan belangrijk dat je ooit onderdeel had kunnen voor worden het vergroten zonder van dit hele zelfredzaamheid proces. en eigen regie. Voor Citaat veel van zorgvragers een deelnemer voldoet uit een het zelfhulpgroep, niet om alleen uit op Gesteund zorg (of door cure) zelfhulp te richten, (Movisie, maar 2012) gaat het om ondersteuning in de brede context (care en preventie). Dit is mensgerichte zorg, die zich (ook) richt op de onderliggende problematiek van de zorgvrager. Het gaat om maatwerk, waarbij doelen, behoeften en mate van zelfredzaamheid van zorgvragers verschillen. Informele zorg kent veel verschijningsvormen, waaronder zelfhulp en zelfzorg (zie figuur 1). Wat is zelfhulp? Wie te maken krijgt met een ziekte, verslaving of ander persoonlijk probleem, doet meestal een beroep op artsen of zorgverleners. Maar ook andere deskundigen kunnen bijstaan in moeilijke tijden: mensen die hetzelfde hebben doorgemaakt. Lotgenoten. Deze vorm van ondersteuning noemen we zelfhulp. Relatieproblemen, seksuele identiteit, drank, angstgevoelens, ziekten kunnen mensen door omstandigheden het gevoel bezorgen buiten de samenleving te staan. Ze kunnen de kwaliteit van het leven ernstig aantasten. Iedereen in Nederland kan een beroep doen op medische zorg wanneer en waar dat maar nodig is. Toch kunnen mensen ondanks alle hulp nog met problemen blijven zitten! Ze lopen vast in hun Figuur 1. Zelfhulp naast zelfzorg als onderdelen van informele zorg. Slimmer met Zorg Zelfhulp 6

7 eigen zorgen, denken vaak dat ze daarmee alleen staan en weten niet hoe ze ermee om moeten gaan. Bij zelfhulp helpen en steunen lotgenoten elkaar door ervaringen uit te wisselen. Mensen kunnen in alle vrijheid, en anoniem, hun verhaal vertellen. Dat lucht niet alleen op, maar zorgt er ook voor dat ze zichzelf beter leren kennen. Bovendien kan zo een isolement voorkomen of doorbroken worden. Zelfhulp wordt naast, of los van de formele zorg toegepast, kent vele vormen maar wordt gekenmerkt door het uitwisselen van ervaringen tussen twee of meer mensen over een gezamenlijke problematiek met het doel deze te beheersen of te overwinnen. Triple Aim met behulp van zelfhulp Door aandacht te geven aan zelfhulp en zelfregie van de zorgvrager te vergroten, wordt bijgedragen aan het bereiken van de Triple Aim doelen: Verbeteren van de kwaliteit van zorg, zoals ervaren door de zorgvrager Verbeteren van de gezondheid voor de populatie Verlagen van de zorgkosten per hoofd van de bevolking Zelfhulp geeft antwoorden en oplossingen op vragen die vaak spelen rond praktische zaken en vooral op sociaal-emotioneel gebied. Mensen kunnen op basis van ervaringen elkaar zo helpen om hun aandoening, ziekte of probleem te overwinnen en de kwaliteit van leven (weer) te verbeteren. Gebruik maken van zelfhulp en vooral deelname aan een zelfhulpgroep levert meer zelfregie op, meer inzicht in de ziekte of het probleem en (uiteindelijk) meer verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid. Mensen die zich ondersteund voelen zullen voor sociaal-emotionele vragen minder beroep doen op formele zorg. De situatie in regio Eindhoven Zelfhulp is sterk vertegenwoordigd in onze regio: momenteel zijn er meer dan 100 zelfhulpgroepen actief binnen regio Eindhoven op ongeveer 60 thema s. Dat betekent dat er in de regio Eindhoven naar schatting meer dan 2000 zorgvragers per jaar gebruik maken van een zelfhulpgroep. Van oudsher is het grootste deel van de groepen gericht op verslaving en psychische aandoeningen, maar omdat ieder fysiek probleem ook zijn sociaal-emotionele gevolgen kent zien we een duidelijke groei in somatische onderwerpen. Dit zou door middel van de eerste lijn meer uitgebouwd kunnen worden. Met het project Eerstelijnszorg en zelfhulp in 2012 en 2013 is een belangrijke stap gezet om zelfhulp bij een breed publiek (eerstelijns) professionals bekend te maken. Het is tijd voor een verdiepingsslag. Er ligt al een (infra)structuur zelfhulp en er wordt al veel ondernomen. In Slimmer met Zorg verband borduren we voort op wat er is en richten we gezamenlijk de inzet en energie van de samenwerkingspartners met als uiteindelijk doel de zelfregie van mensen te vergroten. 1.3 Doelstelling Het doel van dit project is de zelfregie van mensen te vergroten door de eventuele inzet van zelfhulp en te streven naar: 1. Het vergroten van de bekendheid van zelfhulp binnen de gehele zorgdriehoek. 2. De zorgvragers (proberen) te verleiden tot de stap naar zelfhulp. 3. Het structureel benoemen van zelfhulp in het formele zorgproces (borgen). 4. Het onderzoeken van de effecten van zelfhulp en leren van de aanpak bij zorgvragers en zorgverleners. Slimmer met Zorg Zelfhulp 7

8 1.4 Eindresultaat Het volgende eindresultaat wordt beoogd: Inwoners en (specifieke) zorgvragers zijn (nog meer) bekend met (de mogelijkheden van) zelfhulp. Meer zorgvragers hebben de stap naar zelfhulp en zelfhulpgroepen genomen (versterking en verbreding van zelfhulp gemeten op basis van aantal zelfhulpgroepen). Eerstelijns zorgverleners zijn (nog meer) bekend met (de mogelijkheden van) zelfhulp en erkennen het nut er van. Zelfhulp is een vast onderdeel binnen het zorgtraject van eerstelijns zorgverleners. Het bereik van zelfhulp onder zorgvragers met een somatisch probleem of aandoening is vergroot (gemeten op basis van aantal zelfhulpgroepen). Uitkomsten en procesvoortgang van het project wordt waar mogelijk systematisch gemeten. Om het eindresultaat (waar mogelijk) te kwantificeren voorziet de aanpak in een inventarisatie van de startsituatie voor de onderscheiden doelgroepen (zie hoofdstuk 2). Zelfhulpgroepen zijn autonoom en deelnemers zijn anoniem. Hoewel het effect van zelfhulp op de kwaliteit van leven meetbaar is kan het selecteren van zorgvragers die een vorm van zelfhulp gebruiken lastig zijn. 1.5 Afbakening Het project beperkt zich tot: De zorgvragers in de regio Eindhoven: specifiek - de doelgroepen diabetes, astma/copd en GGZ. De eerstelijns zorgverleners in de regio Eindhoven van de zorggroepen DOH en PoZoB. Pilot binnen Flow Maxima Medisch Centrum: de doelgroep hart- en longrevalidatie. De inwoners van de regio Eindhoven. Het project wordt gefaseerd uitgevoerd over een periode van 2 jaar in 2015 en 2016, waarbij eind 2015 de bereikte doelen worden vastgesteld en een aanpak voor 2016 concreet gemaakt wordt. 1.6 Randvoorwaarden Om het project te laten slagen, moet worden voldaan aan de volgende voorwaarden: Gelijkwaardige inzet vanuit de coalitiepartners. Het erkennen, inzetten van en aansluiten op al lopende trajecten. Het gebruiken van al beschikbare informatie over zelfhulp. De projectleider van dit project heeft een onafhankelijke en objectieve rol en is dus iemand die zonder last en ruggespraak van instellingen kan opereren. Dit is nodig om de zorgvrager centraal te stellen. Anonimiteit van (de deelnemers van) de zelfhulpgroepen wordt gegarandeerd. Zelfhulp is te allen tijde onbetaald. Stichting Zelfhulpnetwerk Zuidoost Brabant wordt gefinancierd door gemeenten. Bijdrage van Stichting Zelfhulpnetwerk Zuidoost Brabant aan dit project verandert niets deze financieringswijze. Slimmer met Zorg Zelfhulp 8

9 2. Beschrijving inhoudelijke activiteiten Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van de aanpak, de inhoudelijke activiteiten en de projectcommunicatie. 2.1 Aanpak De aanpak kenmerkt zich door een doelgroepspecifieke aanpak voor zorgvragers, zorgverleners en inwoners van regio Eindhoven. Voor elke doelgroep wordt, na een inventarisatie van de startsituatie, een plan opgesteld met activiteiten op maat om de bekendheid te vergroten, om de stap naar zelfhulp te nemen en om zelfhulp te borgen. De doelgroepspecifieke plannen worden onderling afgestemd en zijn zoveel mogelijk integraal. De aanpak bestaat uit twee fasen. De eerste fase omvat de aanpak voor geselecteerde doelgroepen van zorgvragers en zorgverleners en loopt in 2015 met een mogelijke uitloop naar De tweede fase bestaat uit de aanpak voor inwoners. Fase twee wordt uitgewerkt op basis van leerervaringen uit de eerste fase en start in Onderzoeken en leren wordt aanpakbreed vormgegeven en uitgewerkt in de eerste fase. Onderstaande figuur toont de aanpak schematisch. Doelgroep specifieke aanpak zelfhulp Fase 1 Fase 2 Startsituatie inventariseren Zorgvragers DM A/C GGZ HL rev DOH Zorgverleners PoZoB Flow MMC Inwoners regio Ehv Bekendheid vergroten De stap nemen Aanpak DM Aanpak A/C Aanpak GGZ Aanpak hart/long revalidatie Aanpak DOH Aanpak PoZoB Aanpak Flow Aanpak inwoners Eindhoven Borgen DM= Diabetes A/C= Astma/COPD HL rev= Hartlongrevalidatie Onderzoeken en leren Figuur 2. Schematische weergave van de doelgroepspecifieke aanpak Slimmer met Zorg Zelfhulp 9

10 2.2 Activiteiten fase 1 Startsituatie inventariseren Voor elke doelgroep zorgvragers (diabetes, astma/copd, GGZ en hart- en longrevalidatie) en de doelgroepen zorgverleners (DOH, PoZoB en Flow Maxima Medisch Centrum) wordt een inventarisatie van de startsituatie gemaakt door coalitiepartners, Stichting Zelfhulpnetwerk Zuidoost Brabant, Zelfhulpverbindt en stakeholders van de doelgroep, waaronder patiëntverenigingen en koepels. Doel van deze stap is om effectief aan te sluiten bij lopende trajecten en bij wat er al is. Onderstaande tabel toont relevante vragen. Zorgvragers - Wat is de omvang van de doelgroep? - Welke vormen van patiëntondersteuning zijn er voor de doelgroep (netwerkanalyse)? - In welke mate maken zorgvragers gebruik van ondersteuning? - Is bekend in welke mate zorgvragers verbetering in kwaliteit van leven willen realiseren? - Wat is bekend over patient journey bij de doelgroep? - Zijn zelfhulpgroepen actief op dit thema? - Welke communicatiemiddelen zijn beschikbaar? Zorgverleners - In welke mate is zelfhulp bekend bij zorgverleners? - Wat is het beeld dat zorgverleners hebben van zelfhulp en de meerwaarde ervan? - Welke vragen spelen bij zorgverleners? - Wat is de omvang van de onderscheiden doelgroepen zorgvragers bij de zorgverleners? - Wat zijn mogelijkheden om zelfhulp succesvol te introduceren? - Welke voorbereiding is nodig? - Welke communicatiemiddelen zijn beschikbaar? De aanpak om de startsituatie te inventariseren bestaat uit de volgende activiteiten: a. Inventariseren startsituatie per doelgroep. b. Opstellen van een aanpak per doelgroep om bekendheid te vergroten, de stap nemen en te borgen. Mogelijk resulteert de inventarisatie bij de doelgroep zorgvragers voor hart- en longrevalidatie en zorgverleners Flow Maxima Medisch Centrum in één pilotplan. AANSLUITEN BIJ LOPENDE TRAJECTEN - Voor de doelgroep DOH wordt aansluiting gezocht bij de praktijkbezoeken die vanaf maart 2015 afgelegd worden waarin het thema zelfmanagement en het semas model (om de zelfredzaamheid van patiënten te typeren) aan de orde komt. - Voor de doelgroep PoZoB wordt aansluiting gezocht bij de implementatie van zorg op maat via Individueel Zorgplan (IZP) in de huisartspraktijken, wat vanaf het eerste kwartaal in 2015 vorm krijgt. De bekendheid vergroten Bij de aanpak om de bekendheid van zelfhulp te vergroten in de regio Eindhoven is het belangrijk om de meerwaarde en effectiviteit van zelfhulp in beeld te brengen, de weg naar zelfhulp te wijzen en over te dragen op een manier die aansluit bij de vindplaatsen van de doelgroep. Ervaringsverhalen zijn een krachtig middel om de meerwaarde over te dragen. Via de methodiek van storytelling worden de ervaringen verzameld. Slimmer met Zorg Zelfhulp 10

11 De aanpak om de bekendheid te vergroten bij zorgvragers en zorgverleners wordt uiteengezet in de volgende activiteiten: a. Verzamelen van ervaringsverhalen via storytelling om de meerwaarde en effectiviteit van zelfhulp in beeld te brengen als mogelijke aanvulling op communicatiemiddelen. b. Informatiepakketten samenstellen voor zorgvragers en zorgverleners. c. Plannen van concrete acties afgestemd op de doelgroep via één of meerdere kanalen om een maximaal bereik van de doelgroep te realiseren (vloeit voort uit inventarisatie startsituatie). d. Doelgroepspecifieke aanpak bespreken en verfijnen met ideeën van doelgroep. e. Evalueren, leren en vervolgstappen. De stap nemen Bekendheid met zelfhulp betekent nog niet dat de stap naar zelfhulp daadwerkelijk wordt genomen. Dit onderdeel van het project richt zich op het verleiden tot het nemen van deze stap. Het verleiden van zorgvragers én van zorgverleners om zelfhulp actief bespreekbaar te maken. Het is belangrijk om in beeld te krijgen wat voor zorgvragers de voorwaarden en mogelijke barrières zijn om de stap naar zelfhulp te nemen. Hiervoor worden panelgesprekken georganiseerd met deze specifieke groep zorgvragers. De uitkomst van deze panelgesprekken vormen input voor de aanpak om de bekendheid te vergroten bij de doelgroep inwoners in regio Eindhoven in fase 2 en de manier waarop zorgverleners de mogelijkheid van zelfhulp effectief bespreekbaar maken. Van zorgverleners wordt verwacht dat zij de mogelijkheden van zelfhulp als informele zorgvorm benoemen en dat zij patiënten de weg wijzen. Zelfhulp naast zelfzorg. Om dit te bereiken is het belangrijk dat zorgverleners de meerwaarde en effectiviteit van zelfhulp erkennen. De aanpak om de stap naar zelfhulp meer vanzelfsprekend te maken, bestaat uit de activiteiten: a. Analyse van de verzamelde ervaringsverhalen op genoemde voorwaarden voor het nemen van de stap naar zelfhulp. b. Werving van deelnemers via patiënten- en cliëntenorganisaties voor panelgesprekken en via zorgverleners. c. Gesprekshandeling voor het panelgesprek met topiclijst opstellen (met input van de analyse van de ervaringsverhalen). d. De panelgesprekken organiseren (uitnodiging, locatie, datum en dergelijke) en begeleiden. e. Kleinschalig initiatief starten van zorgvragers die een stap willen zetten. f. Zorgverleners coachen (via praktijkcoach of andere manier) in gesprek met zorgvragers. g. Evalueren, leren en vervolgstappen. Borgen in het zorgtraject Om zelfhulp te versterken en te verbreden streeft dit project naar borging van zelfhulp. Borging betekent dat zorgverleners het bespreken van zelfhulp als informele zorgvorm als logische stap in het zorgtraject zien en dat bij het aanreiken van de mogelijkheden voor zelfhulp rekening gehouden wordt met de voorwaarden bij zorgvragers om de stap naar zelfhulp te nemen (paragraaf 4.3). Hoe zelfhulp kan worden geborgd verschilt mogelijk per organisatie. Belangrijk is dat er wordt ingespeeld op de behoeften van de zorgverleners. Slimmer met Zorg Zelfhulp 11

12 Borgen van zelfhulp voor zorgvragers is bereikt als zorgvragers, als het aansluit bij de behoefte, de weg naar zelfhulp weten te vinden, de stap durven te nemen en mogelijk deelnemer zijn of zelf een initiatief gestart zijn. De aanpak om zelfhulp te borgen wordt uiteengezet in de volgende activiteiten: a. Vindbaarheid van bestaande initiatieven en contactpersonen van zelfhulp optimaliseren (online) voor zorgvragers en voor zorgverleners. b. Borgingsproces (vaste structuur) inrichten en afstemmen per organisatie, inclusief het gebruik van communicatiemiddelen binnen de huisartsenpraktijken en Flow voor zorgvragers. c. Afspraken maken met patiëntenorganisaties. d. Evalueren, leren en vervolgstappen. Onderzoeken en leren Onderzoeken en leren vindt plaats op vier niveaus: de interventies in het project, het behalen van de projectdoelen, op de kwaliteit van leven van zorgvragers die gebruik maken van zelfhulp en op de bijdrage van zelfhulp aan Triple Aim doelen. Omdat zelfhulp op eigen initiatief is van zorgvragers, plaatsvindt in het eigen informele netwerk en omdat anonimiteit een randvoorwaarde is, is het lastig om de effecten van zelfhulp in individueel niveau meetbaar te maken. Het enige wat direct te meten is, is het aantal zelfhulpgroepen en mogelijk het aantal mensen dat hier gebruik van maakt (mits de anonimiteit wordt gegarandeerd). Het is echter wel belangrijk om de effecten van zelfhulp op bijvoorbeeld kwaliteit van leven inzichtelijk te maken. Dit draagt niet alleen bij aan het leerproces, maar zegt ook iets over de invloed van zelfhulp als informele zorgvorm over het bereiken van de Triple Aim doelen. Het leren op niveau van de interventies (lees effect van inhoudelijke activiteiten) krijgt vorm in de aanpak zelf. De activiteiten in deze stap zijn: a. Realistisch meetplan maken op basis van de onderscheiden vier niveaus. b. Inrichten en organiseren meetproces. c. Monitoren conform meetplan. d. Rapporteren en delen opbrengst 2015 e. Follow-up bepalen 2.3 Activiteiten fase 2 De aanpak om de bekendheid te vergroten bij inwoners van regio Eindhoven wordt in fase 2 concreet uitgewerkt als in de eerste fase ervaring opgedaan is bij zorgvragers van doelgroepen diabetes, astma/copd en GGZ met bekendheid vergroten en de stap nemen. Een alternatieve aanpak is verder gaan met de doelgroepspecifieke benadering en nieuwe doelgroepen selecteren. Mogelijke activiteiten zijn: a. Opzetten van een breed communicatieplan voor inwoners uit regio Eindhoven met leerervaringen uit de eerste fase en uitvoeren. b. Ontwikkelen communicatiemiddelen. c. Uitvoeren breed communicatieplan. Slimmer met Zorg Zelfhulp 12

13 GEBRUIK MAKEN VAN BESTAANDE KANALEN Zorgverzekeraars hebben een breed bereik naar inwoners (verzekerden), naar patiëntenorganisaties en naar zorgverleners. Ook gemeente Eindhoven kan via de generalistenteams van WIJ Eindhoven en andere beschikbare kanalen zelfhulp breed bekend maken en integreren in de werkprocessen. 2.4 Communicatie De projectleider is verantwoordelijk voor het vormgeven van de communicatie in het project met het projectteam. De projectleider bespreekt elk kwartaal de voortgang van het project met de (gedelegeerd) opdrachtgever(s) en de programmamanager en rapporteert de voortgang aan kamer 1. De projectleider stemt communicatie over het project voor informatie en PR doeleinden voor Slimmer met Zorg communicatie via website, Update en vakbladen af met de programmamanager. Betrokken organisaties (Slimmer met Zorg coalitiepartners, Stichting Zelfhulpnetwerk Zuidoost Brabant en Zelfhulpverbindt.nl benutten) eigen communicatiekanalen voor PR doeleinden. Communicatie om zelfhulp bekend te maken is een inhoudelijke activiteit van het project. 3. Organisatie 3.1 Projectorganisatie Slimmer met zorg werkt met zelfstandige resultaatverantwoordelijke kamers met een eigen ontwikkelagenda. Dit project valt onder de verantwoordelijkheid van kamer 1 waarin zorgverzekeraars CZ en VGZ, zorggroepen DOH, PoZoB en Zorgbelang Brabant vertegenwoordigd zijn. Op proeftuinniveau is een stuurgroep actief. Opdrachtgever: Gedelegeerd opdrachtgevers: Projectleider: Projectteam: Coalitiepartners van kamer 1 Slimmer met Zorg (zie hierboven). PoZoB treedt op als rechtspersoon naar CZ fonds. PoZoB en Zorgbelang Brabant. Gedelegeerd opdrachtgevers bespreken voortgang en gang van zaken met de projectleider en programmamanager Slimmer met Zorg. Nog aan te stellen. Tot die tijd heeft de programmamanager Slimmer met Zorg de rol van projectleider. De projectleider heeft een aansturende en coördinerende rol. Het projectteam bestaat uit vertegenwoordigers van Stichting Zelfhulpnetwerk Zuidoost Brabant, Zelfhulpverbindt.nl, Flow Maxima Medisch Centrum, Zorgbelang Brabant, DOH, PoZoB, CZ en VGZ aangestuurd door de projectleider. Het projectteam voert zoveel mogelijk de inhoudelijke activiteiten uit vanuit de verantwoordelijkheid die de organisatie heeft. 3.2 Relatie met externe organisatie Vanuit het project wordt contact gelegd met huisartspraktijken aangesloten bij DOH en PoZoB, met regionaal georganiseerde patiëntenorganisaties en verenigingen voor specifieke doelgroepen van zorgvragers en met (landelijke) koepels van patiënten. Slimmer met Zorg Zelfhulp 13

14 4. Planning Het project start op 1 januari 2015 en loopt door tot 31 december van De eerste fase van het project vindt hoofdzakelijk plaats in 2015, de tweede fase in Het zwaartepunt van het project ligt in Een aantal activiteiten dat in 2015 gestart en/of geborgd is loopt door in 2016, zoals het vergroten van bekendheid voor doelgroepen van zorgvragers en borging van zelfhulp in het zorgtraject bij zorgverleners. Eind 2015 wordt de bereikte doelen vastgesteld en wordt de follow-up in 2016 en voor fase 2 bepaald. In onderstaande activiteitenplanning worden de activiteiten weergegeven. Een aantal activiteiten kunnen (of moeten) parallel aan elkaar worden uitgevoerd. Activiteitenplanning 2015 en 2016 FASE Zorgvragers Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Zorgvragers doelgroep diabetes 1. Startsituatie inventariseren 2. Bekendheid vergroten 3. De stap nemen 4. Borgen Zorgvragers doelgroep astma/copd 1. Startsituatie inventariseren 2. Bekendheid vergroten 3. De stap nemen 4. Borgen Zorgvragers doelgroep GGZ 1. Startsituatie inventariseren 2. Bekendheid vergroten 3. De stap nemen 4. Borgen Zorgvragers doelgroep hart- en longrevalidatie Flow 1. Startsituatie inventariseren 2. Bekendheid vergroten 3. De stap nemen 4. Borgen Zorgverleners Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Zorgverleners doelgroep DOH 1. Startsituatie inventariseren 2. Bekendheid vergroten 3. De stap nemen 4. Borgen Zorgverleners doelgroep PoZoB 1. Startsituatie inventariseren 2. Bekendheid vergroten 3. De stap nemen 4. Borgen Zorgverleners doelgroep Flow 1. Startsituatie inventariseren 2. Bekendheid vergroten 3. De stap nemen 4. Borgen Slimmer met Zorg Zelfhulp 14

15 Onderzoeken en leren 1. Meetplan opstellen 2. Inrichten en organiseren meetproces 3. Monitoren conform meetplan 4. Rapporteren en delen opbrengst (totaal 2015) 5. Follow-up bepalen FASE Inwoners 1. Opzetten breed communicatieplan met lessen fase 1 2. Ontwikkelen communicatiemiddelen 3. Uitvoeren communicatieplan Tabel 1. Totale overzicht van activiteiten die worden uitgevoerd per kwartaal (activiteitenplanning) 5. Financiën Slimmer met Zorg hanteert het uitgangspunt dat inzet van coalitiepartners in projecten uit eigen exploitatie wordt bekostigd. De inzet van coalitiepartners Slimmer met Zorg en van Zelfhulpnetwerk Zuidoost Brabant en Zelfhulpverbindt.nl valt onder de reguliere werkzaamheden. Financiële middelen zijn nodig voor projectleiding in fase 1 gedurende 2015 en het eerste kwartaal van Budget in fase 1 is nodig voor: Projectleider in 2015 en het eerste kwartaal 2016 voor gemiddeld 12 uur per week. Uitgegaan is van een tarief van 95,00 exclusief BTW. Verwachte inzet gedurende 40 weken in ,- exclusief BTW Verwachte inzet gedurende 10 weken in ,- exclusief BTW Accountantsverklaring voor controle verantwoording 4.000,- exclusief BTW In fase 2 is mogelijk budget nodig voor het inhuren van strategisch communicatieadvies en het ontwikkelen van communicatiemiddelen. De aanvraag bij het CZ fonds is alleen bedoeld voor fase 1 van dit project. 6. Evaluatie Het project wordt geëvalueerd in een gezamenlijke bespreking tussen projectleider, projectteam, gedelegeerd opdrachtgevers en programmamanager. Dit is onderdeel van het meetplan (zie 2.2) Mogelijk wordt de evaluatie aangegrepen als communicatiemoment waarbij zorgvragers, zorgverleners en inwoners van regio Eindhoven betrokken worden. De projectleider heeft als rol om de inzet en energie van afzonderlijke partijen te richten om gezamenlijk meer effect te krijgen. Na de projectfase wordt gekeken of het contact en samenwerking tussen de betrokken partijen verstevigd is en wat er ondernomen is om gezamenlijk een aanpak om zelfhulp te stimuleren. Partijen kunnen samenwerking zelfstandig voortzetten. Slimmer met Zorg Zelfhulp 15

16 Plaats: Eindhoven Datum: 1 december 2014 Handtekening Opdrachtgever Handtekening Projectleider Drs. Niels van Elderen Directeur PoZoB Drs. Peggy Goris Programmamanager Slimmer met Zorg Slimmer met Zorg Zelfhulp 16