Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit het leervermogen van Groningen

2 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

3 index Voorwoord Marita Schreur, voorzitter College van Bestuur 5 Een jaar in krantenkoppen 7 Hoofdstuk 1 O2G2: samen sterk voor goed en innovatief onderwijs 9 Hoofdstuk 2 Onderwijs: kwaliteit moet omhoog 13 Hoofdstuk 3 Personeelsbeleid: professionele organisatiecultuur 21 Hoofdstuk 4 ICT: van strategie naar praktijk 27 Hoofdstuk 5 Huisvesting: energiezuinig en toekomstgericht 31 Hoofdstuk 6 Financiën: naar een gezonde toekomst 35

4 voorwoord Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

5 Fracties: extra onderzoek O2G2. Stapel huiswerk Pastoor. Miljoeneninjectie onderwijs volstrekt onvoldoende. Spannend jaar voor scholen. Zomaar wat krantenkoppen uit Het openbaar onderwijs in Groningen heeft niet te klagen gehad over belangstelling van de media. Soms is dat een twijfelachtige eer. In ieder geval laat het feit dat we zo vaak in de krant stonden zien dat ook 2011 voor O2G2 een bewogen jaar was. En dat het openbaar onderwijs lééft in Groningen! Het jaar 2011 stond voor een belangrijk deel in het teken van de financiële situatie van O2G2 en het onderzoek dat hiernaar is gestart. Eind 2010 al zijn we in gesprek gegaan met de gemeente Groningen over onze ontoereikende bruidsschat en de nabetaling van het eigen vermogen. In eerste instantie was de gemeente alleen bereid een extern onderzoek naar de bruidsschat te laten uitvoeren. Eind september 2011 bleek uit dat onderzoek dat de gemeente de bruidsschat met 4,6 miljoen euro zou moeten verhogen. O2G2 bleef echter van mening dat alleen het versterken van het eigen vermogen niet voldoende zou zijn. Wij vonden de eindbalans voor verzelfstandiging geen reële weergave van de financiële positie van het openbaar onderwijs binnen de gemeente. Uiteindelijk heeft de gemeenteraad in de raadscommissie Onderwijs en Welzijn van 5 oktober 2011 een vervolgonderzoek voorgesteld. Dat vervolgonderzoek is uitgevoerd door de commissie-klaassen. Die heeft uiteindelijk geconcludeerd dat het vermogen van O2G2 moet worden versterkt met 6,9 miljoen euro. In de loop van 2011 zijn we de werving gestart van een nieuw lid van het College van Bestuur. Na een zorgvuldige werving- en selectieprocedure is drs. Teunis Wagenaar per 1 februari 2012 toegetreden tot het College van Bestuur. Ondanks de zorgwekkende financiële positie is ook stevig beleid ontwikkeld om de onderwijskwaliteit te verbeteren. Het College van Bestuur is er trots op dat dit tot zeer goede resultaten heeft geleid. Door de grote inzet van de directeuren in het basisonderwijs en speciaal onderwijs en de rectoren in het voortgezet onderwijs is de kwaliteit van het onderwijs zienderogen verbeterd. Ook de verhuizing vormde een belangrijke mijlpaal in In april is O2G2 naar de Leonard Springerlaan verhuisd. Daarmee werd de ontvlechting van de gemeente ook in fysiek opzicht een feit. Dit jaarverslag wil inzicht geven in de activiteiten van O2G2 in We hopen u zo een aardig beeld te geven van een jaar waarin veel is gebeurd en waarin we stappen hebben gezet op weg naar een gezonde financiële basis en kwalitatief goed openbaar onderwijs in Groningen. Dit jaarverslag is een verkorte versie van het officiële bestuursverslag. Marita Schreur Voorzitter College van Bestuur 5

6 Een jaar... Bron: Dagblad van het Noorden

7 7

8 Hoofdstuk 1 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

9 O2G2 samen sterk voor goed en innovatief onderwijs Inleiding Voor het openbaar onderwijs in de stad Groningen was 1 januari 2010 een historische dag. Per die datum gingen de openbare scholen zelfstandig verder in een nieuwe stichting: Openbaar Onderwijs Groep Groningen, afgekort tot O2G2. Bij O2G2 zijn 30 scholen aangesloten, vanuit primair, speciaal en voortgezet onderwijs. Samen hebben zij leerlingen en 2300 medewerkers. Missie O2G2 biedt iedere leerling kwalitatief hoogstaand en innovatief onderwijs. Het onderwijs stelt leerlingen in staat hun talenten te ontdekken en verder te ontwikkelen. Visie Openbaar Onderwijs Groep Groningen is verantwoordelijk voor het gehele primaire, speciaal en voortgezet openbaar onderwijs in de stad Groningen. Elk kind en elke ouder moet binnen het openbaar onderwijs in Groningen een plek kunnen vinden, die past bij de talenten en ontwikkelingsmogelijkheden van het individuele kind. Om dat te kunnen waarmaken rust onze visie op de volgende uitgangspunten: Eenheid in verscheidenheid Samenwerking Slagvaardig Onderwijs staat centraal Het nemen en geven van verantwoordelijkheid 9

10 Onze missie geeft aan waar wij voor staan. Onze visie geeft aan hoe wij dat willen doen. Onze kernwaarden geven ten slotte aan hoe wij in het Groningse openbaar onderwijs met elkaar om willen gaan. Onze kernwaarden laten zien dat het de mensen zijn die de identiteit van een openbare school zichtbaar maken: rectoren en directeuren, leerkrachten, ondersteunend personeel, ouders en de leerlingen zelf. 1. Verbindend: wij verbinden ons aan de maatschappelijke omgeving waarin we werken. We maken zichtbaar wat een school doet, welke resultaten deze bereikt en welke maatschappelijke bijdrage de school levert. 2. Betekenisvol: binnen het openbaar onderwijs kan iedereen zelf betekenis geven aan zijn leven. Het onderwijs respecteert daarom verschillen tussen mensen, achtergronden en levensbeschouwingen. 3. Ontwikkelingsgericht: iedereen is welkom. Het openbaar onderwijs biedt ruimte aan iedere leerling en aan iedere medewerker om zijn talenten te ontwikkelen, zich te ontplooien en daarbij zijn of haar eigen en unieke karakter vorm te geven. Kernactiviteiten Onderwijs en zorg op maat Wij bieden leerlingen in het basis- speciaal- en voortgezet onderwijs in de stad Groningen maatwerk aan. Daarbij kennen we geen drempels. Leerlingen krijgen onderwijs en zorg op maat, als dat nodig is. Onze openbare scholen staan garant voor goed onderwijs in een uitdagende en veilige omgeving, waar kinderen kunnen leren met vallen en opstaan. Het onderwijs wordt zo veel als mogelijk is in de buurt en dicht bij huis georganiseerd. Ook voor kinderen in het (voortgezet) speciaal onderwijs is dat de doelstelling. Samen met de ouders kijken we naar de beste plek voor het kind binnen het totale aanbod van openbaar onderwijs. We streven naar een divers aanbod van inhoudelijke en didactische stromen in het openbare onderwijs in de stad, zodat ouders en leerlingen ook echt iets te kiezen hebben. Daarom zoeken we voortdurend naar nieuwe vormen van leren, effectieve instructie en activerende didactiek. We willen met behulp van projecten zoeken naar vormen van flexibele overgang tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Ieder kind krijgt de kans om te groeien in een veilige en goed geoutilleerde omgeving in overzichtelijke werkeenheden waar men elkaar kent en respect voor elkaar heeft. Ieder kind is welkom Elke ouder kan zijn of haar kind op het openbare onderwijs plaatsen, ongeacht levensbeschouwing, handicap of milieu. Die verschillen zijn juist een bron van inspiratie en kwaliteit van ons onderwijs. Ieder kind is welkom, elk talent krijgt kansen in onze scholen om eruit te halen wat er in zit. Raad van Toezicht: intensief betrokken De Raad van Toezicht ziet toe op een adequate besturing van O2G2 door het College van Bestuur. De Raad vergaderde in 2011 negen keer met het College van Bestuur en kwam één keer in besloten kring bijeen. Het College van Bestuur hield de Raad van Toezicht op de hoogte van alle relevante ontwikkelingen binnen O2G2, van onderwijskwaliteit en financiële zaken tot WBB-banen en huisvesting. Het belangrijkste thema was wel de startpositie bij de verzelfstandiging en de gevolgen van de financiële situatie van O2G2. Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

11 Organogram Het organogram geeft de bestuurlijke aansturing vanuit O2G2 richting de openbare scholen aan. Het College van Bestuur zorgt voor de dagelijkse aansturing van het ondersteuningsbureau en de scholen. De Raad van Toezicht houdt onafhankelijk toezicht op het functioneren van de organisatie en het College van Bestuur. RvT CvB GMR (PO/VO) Ondersteuningsbureau Basisonderwijs Speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs 11

12 Hoofdstuk 2 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

13 Onderwijs kwaliteit moet omhoog Inleiding O2G2 staat voor kwaliteit van onderwijs. Doel van de verzelfstandiging is dat scholen zich daar volledig op kunnen gaan richten. Daarbij maken ze gebruik van moderne methoden en instrumenten en profiteren zij van elkaars kennis en ervaring. Het Ondersteuningsbureau verleent diensten aan het bestuur en aan de scholen. Uiteindelijk doel is dat door deze samenwerking de kwaliteit van alle scholen in Groningen verbetert en O2G2 zich ontwikkelt tot een onderwijsorganisatie die kwaliteit garandeert. In 2011 is daar hard aan gewerkt. Activiteiten 2011 Primair onderwijs Kwaliteit door opbrengstgericht werken De opbrengsten van de openbare basisscholen in Groningen zijn niet goed genoeg. De laatste tien jaar heeft de stad Groningen één keer het landelijk gemiddelde gehaald. De andere jaren scoort de stad Groningen daaronder. Deze cijfers gelden voor alle basisscholen, dus ook voor die van andere besturen. Maar bij O2G2 is de trend niet anders. O2G2 wil hard werken om de prestaties van de scholen te verbeteren. Op termijn moeten alle scholen met de gecorrigeerde score op of boven het gemiddelde presteren. Een belangrijke voorwaarde om dat te kunnen waarmaken is opbrengstgericht werken. Dat houdt in dat scholen systematisch werken aan optimale leerling prestaties door doelen te stellen, zicht te hebben op leerresultaten en door planmatig en resultaatgericht te werken. 13

14 In 2010 zijn voor het primair, speciaal en voortgezet onderwijs referentieniveaus ingevoerd. Dat zijn richtlijnen die aangeven wat leerlingen moeten kunnen en kennen op bepaalde momenten in hun schoolcarrière. O2G2 laat zich leiden door deze referentieniveaus. Via deze niveaus is er van primair onderwijs tot aan het MBO eenduidigheid in wat er wordt verwacht van de leerlingen. Hierdoor zijn doorlopende leerlijnen en een goede overdacht beter gegarandeerd. In 2010 is een systeem voor vroegsignalering ingevoerd. Dit systeem maakt onderdeel uit van de kwartaalrapportages. Op basis van deze rapportages heeft het College van Bestuur gesprekken met de directeuren over bijvoorbeeld de kwaliteit van de school. In 2011 heeft een themagroep onderwijs het opbrengstgericht werken verder uitgewerkt op groeps-, school- en bestuursniveau. In de directieraad is hier op diverse momenten aandacht aan besteed. De themagroep onderwijs heeft de principes van opbrengstgericht werken binnen O2G2 opgesteld. Ook is een invoeringsplan gemaakt. In 2012 gaan we hiermee verder. 1-zorgroute: goede resultaten In 2011 is de derde en laatste tranche scholen begonnen met de invoering van de 1-zorgroute. Doel daarvan is dat leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften vroegtijdig gesignaleerd en adequaat begeleid worden. De scholen die inmiddels met de 1-zorgroute werken, zijn daar erg tevreden over. De scholen van de eerste tranche hebben het invoeringstraject afgesloten en werken nu volgens deze uitgangspunten. Voorbereiden op passend onderwijs Vanaf 1 augustus 2014 zijn scholen verplicht een passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Vooruitlopend daarop zet O2G2 zich actief in voor het invoeren van integratief en meer inclusief onderwijs in het basisonderwijs. O2G2 wil iedere leerling onderwijs op maat bieden, met extra aandacht voor leerlingen die dat nodig hebben vanwege bepaalde achterstanden, individuele leer- of gedragsproblemen en handicaps. Doel is om zoveel mogelijk leerlingen te laten opgroeien te midden van hun leeftijdsgenoten in hun eigen woonomgeving. Binnen O2G2 is een werkgroep gestart om de gevolgen voor het onderwijs in kaart te brengen. O2G2 maakt deel uit van het federatieve samenwerkingsverband Weer Samen Naar School Stad & Ommeland, dat de invoering van passend onderwijs in de provincie Groningen voorbereidt. In dat verband vond in 2011 een aantal sessies plaats over de veranderingen die met het oog op passend onderwijs nodig zullen zijn. Daaruit is een plan van aanpak voortgekomen. Het plan van aanpak is besproken in het directeurenberaad. Daarnaast is binnen O2G2 een conceptvisie op passend onderwijs opgesteld. Ook die is besproken in het directeurenberaad. Visie en vervolgacties worden in 2012 verder uitgewerkt. Kwaliteit primair onderwijs Kwaliteit staat voor O2G2 niet op zichzelf, maar staat altijd in verbinding met inhoud. We willen vooral de kwaliteit verbeteren van de leerprocessen en opbrengsten. Onze hoofddoelstellingen zijn: Verantwoorden Verbeteren Borgen Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

15 Kwaliteitszorg moet doelgericht, systematisch en integraal worden ingezet. Er is een themagroep kwaliteit die de kwaliteitszorg verder uitwerkt. Ze richten zich daarbij in de eerste plaats op het verbeteren van de leeropbrengsten: in 2012 moet meer dan 75% van de scholen op verwacht niveau (boven de inspectienorm) scoren met de eindopbrengsten. Daarnaast zijn op het gebied van kwaliteit in 2011 de volgende initiatieven genomen: Voor- en vroegschoolse Educatie (VVE): Acht van onze basisscholen werken met een VVE-programma. In 2010 en 2011 zijn ze allemaal bezocht door de Inspectie voor een bestandsopname (nulmeting). Belangrijkste conclusie is dat het VVE-aanbod op onze scholen in grote lijnen van voldoende kwaliteit is. Instrument voor kwaliteitszorg WMK-PO : in 2011 hebben veel basisscholen het integraal instrument voor kwaliteitszorg Werken met Kwaliteit (WMK-PO) gebruikt voor de sterkte-zwakteanalyse op schoolniveau ter voorbereiding op het schoolplan In 2011 hebben alle scholen de quick scan verwerkt in het schoolplan. Onder andere op basis van deze evaluatie zijn de plannen voor de komende periode opgesteld. Oudertevredenheidspeilingen: op onze scholen worden periodieke tevredenheidsonderzoeken gehouden. Op basis van de resultaten daarvan kan O2G2 en kunnen de individuele scholen gericht maatregelen nemen om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Op basis van individuele peilingen van de scholen is in 2011 een bovenschoolse rapportage voor O2G2 gemaakt. Uit deze rapportage blijkt dat de ouders voor de scholen van O2G2 een 7,4 scoren, dit is een ruim voldoende. Het landelijk gemiddelde ligt op 7,5. Toezicht Inspectie: op basis van het gesprek met de Inspectie in september 2011 is aan zeventien van de eenentwintig basisscholen een basisarrangement toegekend. Zes van deze zeventien scholen hebben een waarschuwing of attendering gekregen. Dit is in lijn met het vernieuwde Inspectiebeleid om risico s eerder te signaleren en door te geven aan de schoolbesturen. De Meander, de nieuwste school van O2G2, heeft nog geen arrangement toegekend gekregen. Een aantal scholen heeft een aangepast arrangement. De Catamaran had in 2010 een aangepast arrangement zwak gekregen en heeft dit eind 2011 omgezet in een basisarrangement. SBO Bekenkamp en de Tweemaster hebben in 2010 een aangepast arrangement gekregen, respectievelijk zwak en zeer zwak. Deze scholen hebben in 2011 hard gewerkt om de kwaliteit weer op orde te krijgen. Verder heeft de Pendinghe in 2011, na een kwaliteitsonderzoek, het aangepaste arrangement zwak gekregen. Tot slot is in het speciaal onderwijs de SO-afdeling van de W.A. van Liefland als zwak beoordeeld. De beide andere speciaal onderwijsscholen kenden een basisarrangement. 15

16 Werken met projecten Ook in 2011 werkte O2G2 mee aan diverse projecten op het gebied van primair en speciaal onderwijs. Hieronder een paar voorbeelden van projecten: Drempels Weg: doel van dit project is om zoveel mogelijk leerlingen ook leerlingen met een handicap te laten opgroeien te midden van hun leeftijdsgenoten in hun eigen woonomgeving. Uiteindelijk willen we alle leerlingen kwalitatief goed onderwijs met een goed leerrendement bieden. In 2010 was een pilot gestart om te onderzoeken hoe we meer SO en SBO-groepen aan reguliere basisscholen konden koppelen en hoe de resultaten van de Tijdelijke OpvangGroepen (TOG) konden worden verbeterd. Doel van de pilot is om 5% van de SBO-leerlingen te laten terugkeren naar het regulier basisonderwijs. Uiteindelijk moet één overdraagbaar model ontstaan voor Openbaar Onderwijs Groep Groningen. In 2011 is het project Drempels weg afgesloten. De stuurgroep heeft aanbevelingen opgesteld. Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

17 Die worden meegenomen in de onderwijsondersteuningsprofielen voor de scholen in Project Verlengde Schooldag: dit is een pilot vanuit de landelijke subsidieregeling onderwijstijdverlenging. (verlenging van de effectieve leertijd voor taal en rekenen) Het project heeft een looptijd van vier jaar ( ). Drie basisscholen en één school uit het voortgezet onderwijs nemen eraan deel: De Pendinghe, de Annie M.G. Schmidt, Karrepad (locatie Oldebarneveld) en het Reitdiep College. Daarnaast wordt intensief samengewerkt met de kinderopvangorganisatie (SKSG). Doel van het project is het vergroten van de leeropbrengsten van onderpresterende kinderen uit uit groep 6, 7 en 8. Maar ook het verbeteren van de overgang van deze kinderen van basisschool naar voortgezet onderwijs. Daartoe krijgen de kinderen buiten de reguliere schooltijd om vooral tussen de middag extra activiteiten aangeboden. 17

18 Playing for Success: Playing for Success is een landelijke samenwerking tussen betaald voetbalclubs, primair en/of voortgezet onderwijs, gemeenten en mbo- en hbo-instellingen. Via dit initiatief kunnen onder presterende leerlingen van 9 tot 14 jaar hun prestaties in taal, rekenen en ICT verbeteren. Playing for Success draagt structureel bij aan het opheffen van leerachterstanden en levert een belangrijke bijdrage aan het zelfvertrouwen én een positiever zelfbeeld. De leerlingen werken samen met andere leerlingen aan opdrachten die aansluiten bij hun interesses. Ze beleven er WOW-ervaringen, bijvoorbeeld wanneer ze in contact komen met hun favoriete spelers of rond kunnen lopen in de Euroborg, waar het leercentrum in Groningen is gevestigd. In totaal waren er in negen lesmiddagen. Van oktober tot en met juli 2011 hebben 72 leerlingen van 16 scholen voor primair en voortgezet onderwijs deelgenomen aan Playing voor Succes. De resultaten tot nu toe zijn positief. Excellentie: op de Borgman en de Starter wordt het project Hoogbegaafdheid uitgevoerd. Daarbij wordt gebruik gemaakt van subsidie via de landelijke excellentieregeling voor basisscholen. Een van de subsidievoorwaarden is kennisdeling, met name binnen het schoolbestuur dat de subsidie heeft aangevraagd. In dat verband vond in november 2011 een bijeenkomst plaats voor directies en IB ers van alle O2G2-scholen. In vervolg op deze middag en de afloop van het project wordt een plan ontwikkeld om de kennis over excellentie verder te verspreiden en aan te bieden binnen O2G2. Activiteiten 2011 Voortgezet onderwijs Minder voortijdige schoolverlaters De landelijke doelstelling is om het aantal leerlingen dat ongediplomeerd het onderwijs verlaat, in 4 jaar tijd met 40% te reduceren. Om dit te bereiken wordt gewerkt aan betere aansluiting tussen voortgezet onderwijs en vooral het mbo. De gegevensuitwisseling tussen vo en mbo is in 2011 geprofessionaliseerd door de invoering van het pakket Intergrip. Hierdoor is de leerlingenstroom van vo naar mbo inzichtelijker geworden. Daarnaast stuurt de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) nu maandrapporten van voortijdige schoolverlaters aan de scholen. Met die twee maatregelen krijgen de scholen meer inzicht in en grip op deze leerlingen. Kwaliteit Voortgezet Onderwijs Ook in 2011 hebben we allerlei maatregelen genomen om inzicht te krijgen in de kwaliteit van het voortgezet onderwijs en daardoor concrete en gerichte maatregelen te kunnen nemen. Hieronder een kleine opsomming: Vensters voor Verantwoording: de scholen in het voortgezet onderwijs doen mee aan het initiatief Vensters voor Verantwoording van de VO-raad. In Vensters voor Verantwoording worden 20 indicatoren van de scholen gemonitord en vergeleken met andere vo-scholen. Het gaat om indicatoren op het gebied van kwaliteit, onderwijsbeleid, resultaten en bedrijfsvoering. Het eerste deelnamejaar heeft nog niet helemaal geleid tot het gewenste resultaat. Dat ligt voor een deel aan keuzes die de organisatie van Vensters voor Verantwoording heeft gemaakt. Fusies van scholen en omzettingen van dislocaties leiden tot onjuiste gegevens in de centrale indicatoren. Daarnaast moeten de scholen het vullen en bijhouden van de Vensters nog beter organiseren. Dat wordt gemonitord via kwartaalrapportages. Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

19 Early warning: de indicatoren van Vensters voor Verantwoording geven nog onvoldoende inzicht in mogelijke risico s die scholen lopen. Binnen onze planning- en controlcyclus monitoren wij de risico s op het gebied van personeel en financiën. De risico s op onderwijskundig gebied zijn daar minder makkelijk uit te halen. De opbrengstgegevens van de Inspectie bieden op dit punt een uitkomst. Schoolleidingen en kwaliteitsmedewerkers zijn geïnstrueerd om deze gegevens te interpreteren en te analyseren en daaruit de tekortkomingen en risico s van de scholen vroegtijdig in kaart te brengen. In de kwartaalrapportages worden de risico s benoemd en besproken met de schooldirecties. Zo kunnen we veel eerder dan in het verleden al vooruitlopen op de opbrengsten. Toezicht Inspectie: het Heyerdahl College (voormalige Star Numan school) heeft in juni 2011 na een driejarig verbetertraject een Onderzoek naar Kwaliteitsverbetering gehad. Resultaat van dit onderzoek was dat de school niet langer als zwak wordt aangemerkt, maar weer een basisarrangement heeft gekregen. Het H.N. Werkman College is naar aanleiding van de opbrengsten van de twee gefuseerde scholen in 2010 bezocht door de Inspectie. De uitkomst van het onderzoek is dat het vwo als zwak beoordeeld is. De bovenbouw vmbo bb en -kb van het Werkman College zal in 2012 onderzocht worden. Naar aanleiding van herhaalde onvoldoende opbrengsten heeft de Inspectie de vwo-afdeling van het Reitdiep College onderzocht. De vwo-afdeling is op grond van dit onderzoek zwak verklaard. Het onderwijs van de afdeling werd op het gebied van pedagogiek en didactiek als ruim voldoende tot goed beoordeeld. Het oordeel zwak werd gegeven op grond van de achterblijvende resultaten en het onvoldoende gestructureerd evalueren en bijsturen van de opbrengsten. 19

20 Hoofdstuk 3 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

21 Personeelsbeleid professionele organisatiecultuur Inleiding De medewerkers vormen het belangrijkste kapitaal van O2G2. Zij geven immers vorm aan de kwaliteit van het onderwijs en aan de ontwikkeling van jongeren. O2G2 kan de ambities van de organisatie alleen waarmaken met een gericht personeelsbeleid, waarin het talent van elke individuele medewerker zich maximaal kan ontplooien. O2G2 werkt aan een professionele organisatiecultuur. Een cultuur waarbinnen leidinggevenden en medewerkers zich optimaal kunnen ontwikkelen en waarin zij elkaar kunnen aanspreken op elkaars handelen, houding en gedrag. Kernbegrippen voor ons zijn: transparantie, verantwoordelijkheid, reflectie en resultaatgerichtheid. Leidinggevenden in alle lagen van de organisatie vervullen daarbij een doorslaggevende rol. Zij geven richting aan en ondersteunen medewerkers bij het bereiken van doelen. Binnen O2G2 en op de individuele scholen organiseren we opleidingen en trajecten die bijdragen aan de professionalisering en ontwikkeling van leidinggevenden. Kengetallen personeel Bij O2G2 werken in 2011 in totaal 1981 mensen. Dat is iets minder dan de afgelopen jaren. Hieronder wordt het aantal medewerkers weergegeven over de jaren 2007 tot en met Jaar Aantal medewerkers Bij O2G2 werken meer vrouwen dan mannen: van de 1981 medewerkers zijn er 1278 vrouw en 703 man. 21

22 Qua leeftijdsopbouw is de categorie jaar het grootst: 548 medewerkers vallen in die categorie. Het overgrote deel van de medewerkers (1425) behoort tot het onderwijzend personeel. Bij O2G2 werken 750 mensen fulltime, de overige medewerkers (1231) hebben een parttime dienstverband. Activiteiten 2011 Vak van leerkracht leuker maken De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft met de sociale partners het convenant Actieplan Leerkracht van Nederland gesloten. Doel is om het vak van leerkracht aantrekkelijker te maken door het loopbaanperspectief te verbeteren en kwaliteit beter te belonen. De afspraak is dat het percentage leerkrachten in een hogere leraar functie, omhoog moet. Dat wordt functiemix genoemd. Wij kiezen ervoor om met de functiemix de kwaliteit van het onderwijs écht te verbeteren. Als je als leraar bijvoorbeeld in een hogere schaal komt, worden er ook hogere eisen aan je functie gesteld. Aan de doelstellingen van het Actieplan zijn ook streefcijfers gekoppeld. In september 2011 zijn de resultaten daarvan geïnventariseerd. De conclusie was dat O2G2 de doelstellingen voor 2011 zowel voor het primair als voor het voortgezet onderwijs heeft gehaald. Leraren opleiden in school Goed onderwijs staat of valt met een bekwame leraar voor de klas. Daarom besteedt O2G2 al jaren aandacht aan de professionalisering van leerkrachten. Onze scholen werken intensief samen met lerarenopleidingen om studenten al vanaf het begin van hun lerarenopleiding optimaal te begeleiden bij hun stages. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) stimuleert dit opleiden in school en heeft daar in 2009 een wettelijke basis aan gegeven. Binnen de wettelijke regeling is OCW de regeling voor opleiden in school gestart. Scholen die al aan dieptepilots op dit gebied meededen kregen de gelegenheid studenten structureel op te leiden binnen de school. Ook scholen die níet aan de dieptepilots meededen, kregen die gelegenheid, maar deze scholen moesten dan wel geaccrediteerd worden door het officiële accreditatieorgaan van het hoger onderwijs: de NVAO. Binnen O2G2 deed een aantal scholen mee aan de dieptepilots: obs Beijumkorf, obs Doefmat, obs De Starter en Borgmanschool. Zij kregen door middel van deze subsidie de status van opleidingsschool. Dat betekent dat zij voor een periode van zes jaar een jaarlijkse subsidie krijgen voor het opleiden in school. Het opleiden in school kent een tweede variant, namelijk de academische opleidingsschool. De hiervoor genoemde basisscholen zijn ook geaccrediteerd als academische opleidingsschool. Hiervoor ontvangen zij subsidie tot Binnen de Academische Opleidingsschool PO Noord-Nederland werken vier schoolbesturen (Groningen, Tynaarlo, Scheemda en Veendam) samen met de Pedagogische Academie, de AOLB (academische opleiding leraar basisonderwijs) en de ULO (universitaire Lerarenopleiding). In de Academische Opleidingsschool wordt het opleiden in school gecombineerd met het doen van innovatief onderzoek. Zo krijgen de leerkrachten ook de kans hun onderzoeksvaardigheden te versterken. Met het H.N. Werkmancollege, Zernike College, Reitdiep College en het Praedinius Gymnasium kregen we een tweede pilot. Deze scholen hebben de status van opleidingsschool. Ook zij ontvangen gedurende zes jaar een jaarlijkse subsidie. De scholen werken nauw samen met de Noordelijke Hogeschool Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

23 23

24 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

25 Leeuwarden en het Universitair Onderwijscentrum van de Rijksuniversiteit Groningen met als doel de kwaliteit van de opleiding te verhogen en te borgen. Mobiliteitsbeleid: actief en stimulerend Sinds een aantal jaren was de Commissie Mobiliteit verantwoordelijk voor het uitvoeren van verplichte en vrijwillige overplaatsingen in het primair en het speciaal onderwijs. Het aantal verplichte overplaatsingen op de scholen was tot augustus 2010 relatief klein. In augustus 2010 werd de commissie voor het eerst geconfronteerd met een wat groter aantal verplichte overplaatsingen. Doordat er op andere scholen binnen het bestuur nog voldoende vacatureruimte werd gevonden, slaagde de commissie er in om ook voor het schooljaar alle personeelsleden binnen de beschikbare formatie onder te brengen. In de loop van het schooljaar kreeg een flink aantal scholen te maken met financiële problemen. Daardoor dreigde op veel scholen boventalligheid te ontstaan. In januari 2011 besloot het College van Bestuur om in principe voor de periode van een jaar een Commissie Herplaatsingen in te stellen. De opdracht aan de commissie was om via in- en externe mobiliteit oplossingen te vinden voor de boventalligheid in het primair en speciaal onderwijs. Daarnaast moest de commissie ook verzoeken voor vrijwillige mobiliteit inwilligen. In januari 2011 leek het aantal boventalligen schrikbarend hoog te worden. Een eerste inventarisatie op grond van de financiële positie van de scholen leek meer dan 60 boventalligen op te leveren. Bij de definitieve inventarisatie eind maart bleek dat al iets mee te vallen. Uiteindelijk is de boventalligheid vanaf augustus 2011 fors teruggedrongen. Zowel de scholen als de Commissie Herplaatsingen hebben hier veel energie en creativiteit in gestoken. Oplossingen werden gezocht en gevonden in interne mobiliteit, externe mobiliteit, detacheringen en het benutten van diverse subsidies. Door middel van interne en externe mobiliteit zijn we van 38 boventalligen teruggegaan naar 14 boventalligen. Zoals gezegd was de Commissie Herplaatsingen gevraagd ook aan vrijwillige mobiliteitsverzoeken te voldoen. Dat is voor een deel gelukt. In april stonden er 21 personeelsleden op de lijst voor vrijwillige mobiliteit. Met ingang van het schooljaar heeft de commissie voor 8 van hen een nieuwe werkplek kunnen vinden. Niet voor alle betrokkenen bleek er een voldoende aantrekkelijk aanbod te zijn. Personeel dat de commissie niet heeft kunnen bemiddelen, wordt in portefeuille gehouden voor toekomstige mogelijkheden. Gezond werken bij O2G2 Het ziekteverzuim binnen O2G2 is structureel te hoog. Daarom werken we er hard aan om het verzuim terug te dringen. Ons doel is dat we werken met vitale medewerkers in een gezonde organisatie. Doel van ons verzuimbeleid is een structurele reductie van het ziekteverzuim naar 5%. In 2011 lag het ziekteverzuim op 6,71%. Het is van belang dat het management op alle niveaus zich gaat inzetten voor vermindering van het verzuim. We gaan onze leidinggevenden zo goed mogelijk toerusten om het verzuimbeleid uit te voeren. 25

26 Hoofdstuk 4 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

27 ICT van strategie naar praktijk Inleiding Computers, digiborden, e-readers, elektronische leeromgevingen en leerlingvolgsystemen: ze zijn niet meer weg te denken uit de scholen. ICT maakt nieuwe onderwijswerkvormen mogelijk voor het overbrengen van kennis en competenties. Het vergemakkelijkt de individuele begeleiding van de leerling binnen de school. Leren wordt onafhankelijker van tijd en plaats. ICT biedt de leerling daardoor ruimte voor creativiteit in het leerproces. Wij willen dat al onze scholen een pakket van leermiddelen kunnen bieden met inzet van computers, digiborden en op termijn misschien zelfs draadloze communicatieapparatuur. Onze leerkrachten en leerlingen hebben met deze voorzieningen op school en thuis actief toegang tot digitale leerbronnen. Leraren en schoolleiding hebben een visie op en kennis van het gebruik van ICT in de onderwijspraktijk. Activiteiten 2011 ICT-strategie vastgesteld In 2011 is een voor de gehele organisatie een ICT-strategie vastgesteld. Dit is gecombineerd met een realistische onderwijsinhoudelijke toekomstvisie op de inzet van ICT in het onderwijsproces en de ondersteuning daarvan in de aanverwante bedrijfsprocessen. 27

28 Strategische speerpunten De ICT-strategie bevat de volgende speerpunten: ICT-toepassing in het onderwijs wordt maximaal ondersteund door de inzet van adequate middelen (computers etc. in primair onderwijs, flexibele infrastructuur in voortgezet onderwijs). Docenten hebben overal toegang tot werkplek en informatie. O2G2 wil de beschikbare kennis maximaal managen en delen. ICT-kennis en beheer beweegt zich binnen O2G2 van techniek naar toepassing. Behoud van identiteit van school op onderwijsgebied is gegarandeerd. De school kiest zelf de software en middelen die directe invloed hebben op de onderwijsinhoud. Tijdige en adequate sturings- en managementinformatie, zowel onderwijskundig als op gebied van bedrijfsvoering. Interne en onderlinge communicatie, samenwerken versterken. Centraal en efficiënt inkopen, waar nodig aanbesteden. Papierarm, duurzaam. Uniformering infrastructuur en waar mogelijk ook uniforme toepassingen. Open en gemeenschappelijke standaarden, geen principiële keuze voor open source. Van strategie naar praktijk Om deze strategische speerpunten in de praktijk handen en voeten te geven, hebben we voor de periode veertig concrete actiepunten en doelstellingen geformuleerd. Tegelijkertijd hebben we moeten constateren dat de huidige staat van onze ICT-voorzieningen ons het waarmaken van die doelstellingen niet mogelijk maakt. Zo hebben we te weinig inzicht in de informatiestromen en in de applicatie- en infrastructuurcomponenten. Bovendien lopen die componenten per school ver uiteen en is het beheer versnipperd. Om daar verbetering in aan te brengen gaan we de informatiestromen binnen O2G2 in kaart brengen. Dat moet een overzicht opleveren van de informatiearchitectuur en de onderliggende applicatiearchitectuur. Daarnaast gaan we met vereende krachten vanuit alle geledingen werken aan een ICT-programma met een geharmoniseerd ICT-fundament. De producten uit de deelprojecten van dit programma gaan direct bijdragen aan de doelstellingen van de ICT-strategie. Naast de inhoudelijke ICT-ontwikkelingen blijft centrale en gezamenlijke inkoop van ICT-middelen een van de belangrijkste winstpunten voor de nabije toekomst. In de loop van 2012 starten we de voorbereidingen voor het centraal inkopen en aanbesteden van telefoniediensten en ICT-middelen en -diensten. Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

29 29

30 Hoofdstuk 5 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

31 Huisvesting energiezuinig en toekomstgericht Inleiding O2G2 is verantwoordelijk voor het beheer en de exploitatie van de schoolgebouwen, maar de gemeente is bij de verzelfstandiging van het openbaar onderwijs verantwoordelijk gebleven voor de huisvesting in het algemeen. Dat maakt de verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden op huisvestingsgebied nogal ingewikkeld. Daarom willen wij in de toekomst helemaal zelf verantwoordelijk zijn voor de huisvesting van de scholen. Het onderzoeksrapport van de commissie-klaassen over de verzelfstandiging geeft aan dat het nuttig lijkt dat de gemeente Groningen en O2G2 in gesprek gaan over het juridisch eigendom van schoolgebouwen. Fris en duurzaam In het Strategisch beleidsplan Samen sterk voor goed en innovatief Onderwijs geeft O2G2 een heldere visie op trends en ontwikkelingen rond onderwijs en huisvesting. Het schoolgebouw moet aansluiten op de inhoud en de organisatie van het onderwijs. Daarbij staan de leerling en zijn ontwikkeling centraal. Activiteiten 2011 Onderhoud volgens planning Wij nemen de diensten op het gebied van technische advisering en begeleiding van bouw en onderhoudsprojecten af bij de gemeente Groningen. Dat is formeel vastgelegd in een Service Level Agreement. De onderhoudswerkzaamheden worden jaarlijks vastgesteld op basis van een meerjarenplanning. In 2011 is daarvoor euro beschikbaar gesteld. Een relatief groot deel hiervan is besteed aan noodzakelijk onderhoud op het gebied van veiligheid en binnenklimaat. De uitvoering van de onder- 31

32 houdsprojecten is in 2011 volgens planning verlopen: 88% is gerealiseerd. Het streefcijfer bedraagt 80%. Daarbij moet worden opgemerkt dat het aantal onderhoudsprojecten vanwege de financiële situatie van O2G2 tot het strikt noodzakelijke was beperkt. In 2012 gaat de afdeling huisvesting en onderhoud van O2G2 de regie voeren over de technische advisering en de begeleiding van bouw- en onderhoudsprojecten. Het Service Level Agreement wordt afgebouwd. Zo ontstaat voor O2G2 de mogelijkheid om een volwassen relatie met de gemeente op te bouwen en een financieel gezonde afdeling huisvesting en onderhoud in te richten. Veel nieuw- en verbouwprojecten Op bouw- en verbouwgebied is er veel activiteit geweest in 2011: In september is het nieuwe schoolgebouw van De Kluiverboom in gebruik genomen. De school biedt onderdak aan de vmbo-afdelingen van het Werkmancollege en het Wessel Gansfort College en aan het praktijkonderwijs van het Heyerdahlcollege. In februari 2012 is de school feestelijk geopend in aanwezigheid van H.K.H. prinses Máxima. Eind 2010 is gestart met de voorbereiding van de herbouw van de door brand verwoeste Vensterschool Gravenburg. In de loop van 2012 wordt het gebouw opgeleverd. De bouw van de nieuwe school voor de Meander, de Reitdiepschool, is vergevorderd. Ook deze school, die tevens plaats biedt aan een basisschool van het bijzonder onderwijs, wordt in de loop van 2012 opgeleverd. In 2011 heeft het College van Bestuur besloten om de Groninger Buitenschool te verplaatsen van Glimmen naar Haren. Vlakbij de Mytylschool en Beatrixoord wordt in de zomer van 2012 een semipermanent gebouw voor de Buitenschool opgeleverd. De voorbereidingen hiertoe zijn in 2011 gestart. In de zomer van 2011 is een deel van het gebouw aan de Melisseweg van het H.N. Werkman College verbouwd en opgeleverd. In 2011 is gestart met de voorbereidingen voor de nieuwbouw van de Haydnschool. Door problemen rondom de ruimtelijke ordening heeft dit project de nodige vertraging opgelopen. Op de kruising van de Helperbrink en de Haydnlaan in de wijk Helpman in Groningen wordt de tijdelijke huisvesting van de bovenbouw van de Joseph Haydnschool vervangen door nieuwbouw. De twee gymzalen van het Zernike College krijgen een facelift in dezelfde bouwstroom. In 2012 wordt gestart met de bouw van deze nieuwe school. Er is een start gemaakt met de uitbreiding met twee lokalen in de Wijkpost Molukkenlocatie van het Karrepad. Deze uitbreiding wordt in 2012 opgeleverd. Tot slot is in 2011 voor een totaalbedrag van 2,6 miljoen geïnvesteerd in de scholen van het voortgezet onderwijs. Het gaat dan bijvoorbeeld om de eigen bijdrage in de subsidie voor Energie en Binnenklimaat Adviezen, verbouw Reitiep (Eikenlaan), renovatie H.N. Werkman College (Melisseweg) en de schoolbestuurlijke bijdrage voor de Kluiverboom. Voor 2012 staat de start van een aantal omvangrijke nieuw- en verbouwprojecten ingepland. De onderbouw van de Starter gaat naar een locatie aan de Paterswoldseweg. De verbouw van dit pand begint in Voor het Reitdiep College gaan we nieuwbouw van de Simon van Hasselt voorbereiden, voor het Zernike start de voorbereiding van de uitbreiding aan de Helperbrink. Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

33 33

34 Hoofdstuk 6 Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

35 Financiën naar een gezonde toekomst Inleiding Wij willen ons sterk maken voor kwalitatief goed en innovatief openbaar onderwijs in Groningen. Dat kan alleen met een financieel gezonde basis. Daaraan heeft het vanaf het ontstaan van O2G2, per 1 januari 2010, ontbroken. Al in de loop van 2010 bleek de waarde van het startvermogen dat O2G2 bij de verzelfstandiging van de gemeente meekreeg, veel lager te zijn dan destijds ingeschat. De bruidsschat waarover O2G2 daarnaast van de gemeente de beschikking kreeg, bleek bij lange na niet toereikend om de ontstane instabiele situatie op te lossen. Doel bij de verzelfstandiging was dat de nieuwe stichting als een krachtige organisatie van start kon gaan, in het belang van het openbaar onderwijs in Groningen. Daarbij zijn afspraken gemaakt over een weerstandsvermogen van ongeveer 10-15% van het exploitatiebudget. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap geeft aan dat een weerstandsvermogen tussen de 10 en 40% wenselijk is. Om een openingsbalans te kunnen opstellen, heeft O2G2 in 2010 onderzoek laten doen naar de waarde van het startvermogen. Dit onderzoek is uitgevoerd door een externe accountant. Het startvermogen blijkt, onder andere vanwege afboekingen en reserveringen, in de praktijk vele malen minder waard te zijn dan destijds geraamd. Al met al leidt dat ertoe dat het weerstandsvermogen van O2G2 ver onder de marge van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ligt. Om de verwachte bezuinigingen het hoofd te kunnen bieden en de noodzakelijke investeringen te kunnen doen voor kwalitatief goed onderwijs, moet O2G2 fors bezuinigen. De financiële startpositie van O2G2 is, naar in 2010 is gebleken, een volstrekt onvoldoende basis om de continuïteit van het openbaar onderwijs in Groningen te kunnen waarborgen. O2G2 is in 2010 overleg gestart met de gemeente om de ontstane impasse op te lossen. In 2011 is dat overleg intensief voortgezet. In de zomer van 2011 is een onderzoek ingesteld naar de 35

36 omvang van de bruidsschat. In september zijn de resultaten hiervan gepresenteerd. Belangrijkste uitkomst was dat de bruidsschatregeling onvoldoende was en zou moeten worden verhoogd met 4,5 miljoen euro. In oktober is een commissie van start gegaan onder leiding van mr. L. J. Klaassen om het eigen vermogen van O2G2 te onderzoeken. Het rapport van de commissie-klaassen is begin 2012 gepresenteerd aan de gemeenteraad van Groningen. Belangrijkste conclusie daarvan was dat het eigen vermogen moest worden versterkt met 6,9 miljoen euro. De gemeenteraad heeft de aanbevelingen uit de onderzoeken overgenomen. Dat betekent dat het vermogen van O2G2 zal worden versterkt met circa 6,9 miljoen euro. Activiteiten 2011 Negatief resultaat Stichting Openbaar Onderwijs Groep Groningen heeft per saldo een negatief resultaat ter grootte van 1,960 miljoen euro over Zowel de baten als de totale lasten zijn gestegen ten opzichte 2010 en ten opzichte van de begroting Er was sprake van een hogere bate aan rijksbijdrage en met name overige overheidsbijdragen. Daar stond echter een forse stijging van de personele lasten tegenover, als gevolg van de invoering van de functiemix, inhuur van externen en een aantal onvoorziene kostenposten. Weerstandsvermogen nog te laag Scholen hebben reserves nodig om (onverwachte) risico s te kunnen dekken. Om te beoordelen of de scholen voldoende reserves hebben, hanteren we de formule voor het weerstandsvermogen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het ministerie geeft aan dat een weerstandsvermogen tussen de 10% en 40% wenselijk is. Het gewenste weerstandsvermogen voor O2G2 bedraagt tussen de 10% en 15% om onvoorziene tegenslagen te kunnen opvangen en eventuele risico s te kunnen afdekken. De reservepositie van O2G2 aan het einde van 2011 bevindt zich beneden de ministeriële marge. Bovendien zijn de mogelijkheden om het eigen vermogen te versterken beperkt als gevolg van de bezuinigingen die Rijk en gemeente de komende jaren zullen doorvoeren. Om de bezuinigingen binnen O2G2 te kunnen beoordelen zijn een Task Force en verschillende werkgroepen ingesteld. De Task Force gaat de stappen vormgeven die nodig zijn voor een gezond herstel van de financiële situatie. Deze Task Force bestaat uit een afvaardiging van directeuren en rectoren van scholen, experts op deelgebieden en medewerkers van het ondersteuningsbureau. De Task Force heeft als taak om met voorstellen te komen tot een efficiëntere bedrijfsvoering, rekening houdend met de uitgangspunten in de meerjarenbegroting en ontwikkelingen binnen het onderwijs. Vanaf 2012 zullen we de voorstellen van de Task Force gaan uitvoeren. Hoe nu verder? Duidelijk is dat de financiële positie van O2G2 nog steeds zorgen baart. In 2011 hebben we maatregelen genomen om de continuïteit te waarborgen en in de toekomst een financieel gezonde organisatie te zijn. Naar aanleiding van het onderzoek in 2011 naar de vermogenspositie van O2G2, zal het eigen vermogen worden versterkt. Dat is een eerste aanzet voor verbetering van de financiële situatie. Daarnaast zal de bruidsschatregeling worden uitgebreid. Met de versterking van het eigen vermogen en de uitbreiding van de bruidsschat zal de liquiditeitspositie van O2G2 sterk verbeteren. Jaarverslag 2011 Werken aan kwaliteit

37 De komende jaren worden forse bezuinigingen vanuit Rijk en gemeente verwacht. Daar zullen we ons op moeten voorbereiden. Om O2G2 een financieel gezonde organisatie te laten zijn worden de volgende stappen gezet: Personele maatregelen in verband met de ontwikkelingen voor de WWB-banen. Indien nodig clustering van scholen in het primair onderwijs voor efficiëntere bedrijfsvoering en een kwaliteitsimpuls aan het onderwijs. Aanpassing groepsgrootte en managementstructuur op scholen. Aanpassen structuur ondersteuningsbureau voor de toekomst: samen met de scholen de invulling van de benodigde ondersteuning vormgeven. Bij deze keuzes blijft voor het College van Bestuur steeds voorop staan dat de kwaliteit van het onderwijs gewaarborgd blijft. Stap voor stap gaat O2G2 zo op weg naar een financieel gezonde toekomst, met kwalitatief goed en vernieuwend openbaar onderwijs voor alle leerlingen in Groningen. 37

38 Bezoekadres Leonard Springerlaan KB Groningen Postadres Postbus AS Groningen Telefoon