Noordelijke Hogeschool Leeuwarden

Transcriptie

1 Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Opleiding: Management, Economie en Recht Locatie: Leeuwarden Croho: Varianten: voltijd en deeltijd Visitatiedatum: 16 juni 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, november 2009

2 2/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 17 Onderwerp 3 Inzet van personeel 26 Onderwerp 4 Voorzieningen 29 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 32 Onderwerp 6 Resultaten 35 Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 42 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 49 Bijlage 3: Bezoekprogramma 53 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 56 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 3/57

4 4/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 5/57

6 6/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Management, Economie en Recht van Noordelijke Hogeschool Leeuwarden heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2009, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 16 juni Het panel bestond uit: De heer drs. H.M.H. Reumkens MLD (voorzitter, domeinpanellid); De heer drs. H.C.W.M. van Raak (domeinpanellid); De heer M. Keiser (studentpanellid); Mevrouw ing. I.J.M. de Jong NQA-auditor); De heer P. van Achteren BLL (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Stichting Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) is in 1987 ontstaan na een fusie van enkele toenmalige instellingen voor hoger beroepsonderwijs in Leeuwarden. De NHL biedt momenteel 73 hbo-opleidingen aan, waaronder tien masteropleidingen, op meerdere locaties in Leeuwarden. In het studiejaar waren er bij de NHL circa studenten en bijna 950 personeelsleden. NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 7/57

8 In het strategisch plan Ontmoeting leidt tot ontplooiing, geldig voor de periode , is vastgelegd dat NHL zich wil ontwikkelen tot een Regional University of Applied Sciences met als centrale taken het verzorgen van competentiegericht onderwijs en het verrichten van toegepast en praktijkgericht onderzoek. Voor dit laatste streeft men naar verdubbeling van het aantal lectoraten; in 2008 waren dat er negen. Een aanvullend element in het strategisch plan betreft contractactiviteiten met en voor bedrijven in de regio. Aandachtspunten in het onderwijs zijn onder meer: - het flexibiliseren van de onderwijsorganisatie - het verder ontwikkelen van vraaggestuurde didactiek - zorg voor een aaneengesloten keuzeruimte van 30 EC - gezamenlijke opbouw van een internationaal netwerk - toenemende studentmobiliteit (1000 inkomend en 1000 uitgaand op jaarbasis) - minimaal 20% van de literatuur van elke opleiding in een vreemde taal - minstens 30 EC s van het programma in de Engelse taal - het inrichten van tien Associate Degrees. De NHL is georganiseerd in vier instituten, te weten Economie en Management (ECMA), Techniek, Zorg en Welzijn en als vierde Educatie en Communicatie. De opleiding Management, Economie en Recht (MER), het onderwerp van dit beoordelingsrapport, behoort tot het Instituut ECMA. ECMA biedt onderwijs aan op het gebied van economie en management en daaraan gerelateerde kennisdiensten. In het studiejaar zijn er bijna 2900 studenten ingeschreven bij ECMA. Hun onderwijs wordt verzorgd door 136 docenten (gezamenlijk met 112 fte); voor management en ondersteuning is er circa 37 fte. ECMA is in 2003 ontstaan door het samengaan van de twee toenmalige NHL-instituten Management en Economie. De MER valt binnen het instituut onder de afdeling Business Administration. Deze afdeling telt in het studiejaar zo n 800 studenten, waarvan 477 de MER-opleiding volgen. Binnen de afdeling zijn 44 docenten actief, die 32 fte vertegenwoordigen. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode mei/juni 2009 inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 16 juni /57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

9 Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in september 2009 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in oktober 2009 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in november Het visitatierapport is uiteindelijk in november 2009 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 9/57

10 gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Management, Economie en Recht Voltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma Opleiding Management, Economie en Recht Deeltijd 2.1 Eisen HBO Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 11/57

12 Doelstellingen opleiding Het panel heeft de drie facetten behorend bij dit onderwerp beoordeeld als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Het panel heeft twee facetten behorend bij dit onderwerp beoordeeld als voldoende, vijf facetten als goed en aan facet 2.6 is voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Het panel heeft de drie facetten behorend bij dit onderwerp beoordeeld als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Het panel heeft de twee facetten behorend bij dit onderwerp beoordeeld als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Het panel heeft de drie facetten behorend bij dit onderwerp beoordeeld als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Het panel heeft facet 6.1 beoordeeld als voldoende en facet 6.2 als goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 13/57

14 14/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De competenties voor de opleiding Management, Economie en Recht van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden zijn vastgelegd in het Competentieprofiel MER Dit profiel is vastgesteld door het Landelijk Opleidingsoverleg MER (LOO-MER). De HBO-Raad heeft formeel goedkeuring verleend aan het profiel. Bij de totstandkoming van het Competentieprofiel zijn verschillende werkveldadviescommissies (WAC) betrokken geweest, zo ook de WAC van de MER-opleiding in Leeuwarden. De acht BA-competenties (Business Administration) liggen ten grondslag aan het competentieprofiel van de MER. De BA-competenties kennen drie niveau s. Bij niveau 1 gaat het om het werken met routines en het volgen van aansturing door een leidinggevende. Niveau 2 heeft betrekking op het werken met richtlijnen en procedures bij complexe situaties en verdiepen in vraagstukken van complexiteit in het werk. Het analyseren van problemen, vragen en knelpunten alsmede het zelf ontwikkelen van nieuwe procedures of een nieuw plan van aanpak (creativiteit) behoren tot niveau 3. Voor de MER-opleiding geldt dat de studenten zes van de acht BA-competenties op niveau 3 beheersen en twee BA-competenties (BA-competenties 2 en 3) op niveau 2. Het werkveld vraagt om breed opgeleide professionals, om die reden besteedt de opleiding extra aandacht aan de zevende en achtste BA-competentie, de sociaal communicatieve en de zelfsturende competentie. De opleiding heeft de vijfde BA-competentie gesplitst in twee afzonderlijke competenties, zodat beide componenten in een aparte competentie verwoord worden. Competentie 5a draagt binnen de opleiding een meer bedrijfskundig karakter, terwijl competentie 5b zich op juridische aspecten richt. De splitsing van de competentie, maakt de twee afstudeervarianten (management en recht) die de opleiding tot en met cohort postpropedeutische fase hanteert, zichtbaar. De opleiding richt zich in toenemende mate op de bedrijfskundige kant van de MER. Momenteel geeft een projectgroep van docenten verdere invulling aan deze ontwikkeling. Voorts hanteert de opleiding de Body of Knowledge and Skills (BoKS, 2008). Met de BoKS gaat de HBO-raad per competentie dieper in op achterliggende basiskennis- en deskundigheidsgebieden. De BoKS is samen met de opleidingen en relevante werkveldvertegenwoordigers opgesteld. De opleiding heeft haar competenties en haar onderwijsprogramma vergeleken met het verwante programma van de Fachhochschule Frankfurt. De positie van de opleiding in internationaal perspectief is hiermee duidelijker geworden. Het karakter van het Duitse NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 15/57

16 programma is minder bedrijfskundig en meer bedrijfseconomisch getint. Verder is het programma in Frankfurt opgedeeld in modulen van 5 EC, vergelijkbaar met de modulen uit de conceptuele leerlijn (zie facet 2.3). Het onderwijs in Frankfurt is in feite gebaseerd op de Body of Knowledge, en in Leeuwarden zijn daarnaast ook Skills en Competenties van belang. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert voor de aanduiding van het bachelor-niveau de Dublindescriptoren. In een matrix maakt de opleiding zichtbaar hoe de competenties gerelateerd zijn aan de descriptoren. Het panel heeft de matrix bestudeerd en stelt vast dat de eindkwalificaties aansluiten bij de Dublin descriptoren, geldend als algemene, internationaal geaccepteerde beschrijving van de kwalificaties van een bachelor. De matrix laat zien dat de eerste BA-competentie (Ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelen van relaties, netwerken en ketens) gekoppeld is aan de descriptoren Kennis en Inzicht, Kennis en Inzicht Toepassen en Oordeelsvorming. Bij BA-competentie 6 (Ontwikkelen, implementeren en evalueren van een veranderingsproces) komen de descriptoren Kennis en Inzicht Toepassen, Oordeelsvorming en Communicatie aan de orde. Leervaardigheden komen met name aan de orde binnen de niet vakgetinte zevende en achtste competentie (sociaal-communicatieve en zelfsturende competentie). Om tot het beoogde niveau te komen hanteert de opleiding ook zelf (vergelijk facet 1.1) een niveausystematiek. In een uitwerking van de niveausystematiek maakt de opleiding inzichtelijk dat de context, de complexiteit, de vrijheid in uitvoering, de mate van zelfstandigheid en de beheersing hierop van invloed zijn. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. 16/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

17 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij de beoordeling van dit facet heeft het panel de argumenten van de facetten 1.1 en 1.2 meegenomen, waaruit blijkt dat het relevante werkveld betrokken is bij het opstellen van de eindkwalificaties. De werkveldadviescommissie (WAC) bestaat uit verschillende functionarissen uit het bedrijfsleven. Per jaar komt de WAC vier keer bij elkaar. De WAC wordt op uiteenlopende terreinen geconsulteerd zo blijkt uit het gesprek met het panel. De WAC heeft de huidige eindkwalificaties gevalideerd en ook op landelijk niveau zijn vertegenwoordigers van bedrijven en van het georganiseerde bedrijfsleven geconsulteerd. Afgestudeerden van de MER komen in zeer uiteenlopende contexten en functies terecht: het bedrijfsleven, de overheid en maatschappelijke ondernemingen. In het Competentieprofiel, 2008 en het Zelfevaluatierapport zijn drie categorieën van functies uitgewerkt: adviesfuncties, managementondersteunende functies, en leidinggevende en resultaatgerichte functies. Enkele voorbeeldfuncties (start- en doorgroeifuncties) zijn: medewerker kwaliteitszorg, commercieel juridisch medewerker, hoofd bedrijfsbureau, auditor van processen (ISO/INK), accountmanager bank- en verzekeringswezen, projectleider, procesmanager, beleidsmedewerker, subsidieadviseur, ambtelijk secretaris, bedrijfsadviseur. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Studentenstatuut geeft de opleiding inzicht in de literatuurlijst. Het panel heeft de lijst bestudeerd en acht de literatuur passend bij het onderwijsprogramma. Op alle terreinen wordt door middel van de literatuur een degelijke basis aan studenten geboden, waarbij de literatuur als praktijkgericht wordt beschouwd. Ook is het panel positief over de actualiteit van de literatuur. Naast de vakliteratuur heeft het panel ook inzicht gekregen in overig studiemateriaal, zoals modulehandleidingen, readers en syllabi. Het panel herkent daarin aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal, zoals casuïstiek en jurisprudentie. Ook is het NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 17/57

18 panel positief over de praktijkgerichte karakter van de projecten die worden aangeboden. Studenten geven in het gesprek met het panel aan hierover tevreden te zijn. Het feit dat projecten regelmatig echt zijn, draagt hier positief aan bij. Interactie met de beroepspraktijk vindt plaats op diverse plaatsen binnen het programma. Verweven door de opleiding worden gastcolleges verzorgd door experts uit de praktijk (vergelijk facet 3.1), er worden diverse excursies georganiseerd, bij het afstuderen wordt een externe opdracht gehanteerd en een deel van het leren vindt in de beroepspraktijk plaats. Voltijdstudenten lopen onder meer stage in het derde jaar. Deeltijdstudenten voeren (vanuit de integrale leerlijn) opdrachten uit op hun werkplek. Voor deeltijdstudenten is interactie met de beroepspraktijk evident. Studenten geven in gesprek met het panel aan praktijkervaringen te delen in het onderwijs door het inbrengen van casuïstiek, bijvoorbeeld bij het vak Ethiek. Kennisontwikkeling vindt tevens plaats via en op het gebied van (toegepast) onderzoek. Studenten lezen wetenschappelijke artikelen en worden in verschillende modulen voorbereid op het uitvoeren van (toegepast) onderzoek. Er worden twee modulen Methoden van onderzoek verzorgd, die gevolgd worden door modulen Onderzoek en Statistiek. De verbanden van het curriculum met actuele ontwikkelingen in het vakgebied worden onder meer bevorderd door participatie in het LOO-MER en door de eigen werkveldadviescommissie. Een voorbeeld van een ontwikkeling vanuit het vakgebied is de verschuiving naar een meer bedrijfskundige insteek van de opleiding. Momenteel werkt een projectgroep aan een visie op deze ontwikkeling en wordt bepaald hoe de opleiding hierop inspeelt. Het aanleren van beroepsvaardigheden vindt plaats binnen de vaardighedenlijn (vergelijk facet 2.3). Via workshops en trainingen ontwikkelen studenten vaardigheden die van belang zijn in de beroepspraktijk. Binnen de MER-opleiding worden naast algemene beroepsvaardigheden (onder andere: communicatieve en sociale vaardigheden) ook vaardigheden per werkgebied onderscheiden. Het gaat om de volgende werkgebieden: financieel-economisch, juridisch, personeelsbeleid en management(ondersteuning) en beleid. In het gesprek met het panel laten studenten blijken tevreden zijn over de verschillende facetten behorend bij dit facet. Dit blijkt ook uit resultaten van de NHL-studentenenquete 2007, waar studenten positief zijn over stellingen die betrekking hebben op onder meer de aansluiting met de actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk en de praktijkgerichtheid van het programma 18/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

19 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding bestaat uit een propedeutische fase en een hoofdfase. De propedeuse heeft als functie: oriëntatie, selectie en verwijzing. De hoofdfase is chronologisch opgebouwd in de subfasen studie (leerjaar 2), praktijkstage (leerjaar 3), studie (leerjaar 3 en 4) en afstuderen (leerjaar 4). In de hoofdfase vindt verdieping van de leerstof plaats. Studenten kiezen in het tweede semester van het tweede jaar welke afstudeerrichting zij volgen. Binnen de MER worden de richtingen Management en Recht aangeboden. Studenten kunnen op dat moment ook kiezen voor de richting Personeel en Arbeid, omdat voor deze opleiding ook de BA-competenties worden gehanteerd. De opleiding omschrijft de management-variant als de meest generalistische opleidingsvariant. Variant-typische modulen zijn: personeelsmanagement, leiderschap en management, toepassing van managementmodellen, maar bijvoorbeeld ook bestuursrecht en belastingrecht. De recht-variant is bestemd voor specialistische ontwikkeling voor juridisch geïnteresseerde studenten. Verschillende juridische projecten leren studenten bijvoorbeeld vorderingen in te dienen en te verdedigen en belangrijke aspecten van burgerlijk-, bestuurs- en strafrecht. Daarnaast maken ook managementvakken onderdeel uit van het programma. Voor alle varianten geldt dat economische vakken moeten worden doorlopen. Het panel heeft het programma bestudeerd en constateert dat de opleiding studenten in staat stelt gevolg te geven aan persoonlijke voorkeuren en/of interessen, waarbij zij waarborgt dat alle eindkwalificaties in het programma aan bod komen. Het panel constateert dat de economische component in de projecten voldoende aan bod komt, maar dat de aandacht voor de economische component in de conceptuele leerlijn relatief beperkt is. Het panel is van mening dat de inhoud van het programma leidt tot voldoende economische bagage voor studenten. Het panel vraagt, met het oog op de door de opleiding geformuleerde beroepsvaardigheden op financieel respectievelijk economisch werkgebied (Studentenstatuut) aandacht voor de positionering van economische vakken en vraagstukken in de conceptuele leerlijn. In een matrix maakt de opleiding inzichtelijk hoe de doelstellingen (vergelijk facet 1.1) ondergebracht zijn in het curriculum. Competenties op niveau 1 worden afgedekt in de propedeutische fase en competenties op niveau 2 en 3 (voor zover verplicht) in de hoofdfase. In modulebeschrijvingen en -handleidingen zijn concrete leerdoelen opgenomen, als concretisering van de competenties. Zo maakt het panel bijvoorbeeld op uit de modulebeschrijving Project Strategische Marketingplanning dat onder andere gewerkt wordt aan competentie 2: Analyseren van strategische beleidsvraagstukken, NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 19/57

20 vertalen in beleidsdoelstellingen en beleidsalternatieven ten behoeve van besluitvorming. De leerdoelen ten aanzien van deze competentie binnen deze module zijn onder andere het opstellen van een plan van aanpak en het systematisch uitvoeren van een bronnenonderzoek. Aangezien het panel meer aandacht vraagt voor de economische en financiële component binnen de conceptuele leerlijn, komt het panel tot het oordeel voldoende. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Overeenkomstig de onderwijsvisie van het instituut ECMA is het onderwijs vormgegeven volgens het Amsterdamse leerlijnenmodel. Dit model kent vijf leerlijnen die er samen voor zorgen dat alle aspecten van een professionele ontwikkeling aan bod komen. Het gaat om de volgende leerlijnen: integrale leerlijn, conceptuele leerlijn, vaardighedenlijn, studieloopbaanlijn en de ervarings-reflectielijn. De integrale leerlijn betreft met name het verwerven van competenties via projecten in de propedeuse en de hoofdfase. Studenten voeren binnen deze leerlijn integrale projecten, bij voorkeur voor een externe opdrachtgever uit. De stage en de afstudeeropdracht maken onderdeel uit van deze leerlijn, maar ook de projecten als Strategische Marketingplanning en Visie op Ondernemen. De conceptuele leerlijn bevat de beroepsgerichte vakken, van waaruit de theoretische kennisbasis wordt verzorgd. Deze leerlijn ondersteunt de integrale leerlijn. De vaardighedenlijn ondersteunt eveneens de projecten. Hier wordt geleerd de theoretische kennis toe te passen in beroepssituaties door middel van beroepsvaardigheden (zie ook facet 2.1). In de studieloopbaanlijn krijgen studenten begeleiding bij het uitzetten en monitoren van de studieloopbaan en de voortgang. De ervarings-reflectieleerlijn leert de student efficiënt te leren en ervaringen om te zetten en door te vertalen naar gebruik in toekomstige leer- en beroepssituaties. Deze lijn komt binnen de overige leerlijnen aan bod, waardoor ook geregeld gesproken wordt over vier leerlijnen. Het panel herkent in het programma de leerlijnen en haar bijdrage aan een samenhangend programma. De horizontale samenhang is herkenbaar in de hiervoor omschreven leerlijnen. Binnen een periode/semester staat een integrale opdracht centraal die ondersteunt wordt vanuit het conceptuele en het vaardighedenonderwijs. De verticale samenhang komt naar voren door de niveau-indeling (zie facet 1.1). De opleiding gaat daarbij uit van de volgende beginselen: toenemende complexiteit en omvang van opdrachten en beroepsproducten, toenemende zelfsturing, afnemende contactintensiteit, toenemende toepassingsgerichtheid en toenemende verdieping van het oordeelsvermogen. Het beroepsgerichte karakter van de opleiding geeft aan dat een stevige koppeling theorie - praktijk tot stand gebracht wordt. Verschillende programmaonderdelen dragen hier expliciet aan bij, zoals de projecten, de praktijkstage, het afstuderen, gastcolleges en 20/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

21 excursies. Ook de inzet van docenten met relevante werkervaring die een verbinding leggen tussen het onderwijs en de praktijk (zie facet 3.1) draagt bij aan de samenhang tussen theorie en praktijk. Studenten geven in gesprek met het panel aan dat de samenhang binnen het onderwijsprogramma helder is. Ze spreken over een overzichtelijk programma met een duidelijke koppeling naar de projecten. Docenten dragen positief bij aan het inzichtelijk maken van de samenhang door frequent te refereren aan andere programmaonderdelen. De geuite tevredenheid wordt onderstreept door resultaten van de NHLstudentenenquête , waar onder meer de stellingen er is voldoende samenhang in het onderwijsprogramma en stages sluiten voldoende aan bij het overige onderwijs positief worden gewaardeerd. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding streeft naar een evenwichtige spreiding over het studietraject van het onderwijsaanbod, de toetsing en de EC. Daartoe werkt de opleiding conform NHL-beleid volgens een vier-perioden systeem. Per semester kunnen 30 EC worden behaald. Na iedere periode staat een toetsweek gepland. De studeerbaarheid van het programma wordt op verschillende wijzen gemonitord. Het onderdeel studieloopbaan besteedt aandacht aan dit punt, maar ook via evaluaties houdt de opleiding bij in welke mate studenten het programma studeerbaar vinden. De studentendecaan voert exitgesprekken met studiestakers. Hiermee achterhaalt de opleiding achtergronden en oorzaken van de studiestaking. De opleiding geeft aan dat motivatie één van de hoofdredenen is voor uitval van studenten. Die studenten geven aan dat de docenten goed zijn, dat de opleiding (meestal) niet te moeilijk is, maar dat de student er niet vindt wat hij zoekt. Om deze uitval in de toekomst beter te voorkomen wordt bij voorlichtingsdagen de bedrijfskundige koers van de opleiding nadrukkelijker gecommuniceerd, in plaats van de brede MER-boodschap. Om de studeerbaarheid van het programma te waarborgen hanteert de opleiding diverse ingangseisen voor programmaonderdelen. Voor de stage en het onderdeel studie buitenland wordt bijvoorbeeld van de student verwacht dat hij de propedeuse heeft afgerond en 40 EC heeft behaald in de postpropedeutische fase. Ook voor minoren worden ingangseisen gehanteerd in termen van: propedeuse afgerond, stage afgerond of een andere (specifieke) minor afgerond. Uit het gesprek dat het panel met studenten heeft gevoerd komt naar voren dat voltijdstudenten ongeveer uur aan hun studie besteden. Deeltijdstudenten ramen de studielast op ongeveer 14 uren per week, exclusief de uren werkplekleren. NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 21/57

22 Het voltijdprogramma biedt studenten gemiddeld 15 contacturen per week, voor de deeltijdopleiding geldt een gemiddeld aantal contacturen per week van 8. De opleiding neemt voor het definiëren van contacttijd de aangeboden werkvormen als uitgangspunt. De werkvormen hoorcollege, werkcollege, practicum en (verplichte) spreekuren worden tot contacttijd gerekend. Studenten geven in gesprek met het panel aan dat de studielast goed is, maar wel planningsvaardigheden vergt. De opleiding besteedt juist in het eerste studiejaar, binnen de studieloopbaanlijn, aandacht aan de ontwikkeling van planningsvaardigheden. Het panel is hierover positief. Studenten geven in het gesprek aan belastingrecht als struikelvak te ervaren. De opleiding geeft aan dat dit geldt voor het studiejaar , toen de ervaren docent belastingrecht uitviel wegens ziekte. De module is destijds eenmalig waargenomen door een docent van een andere afdeling. Geconcludeerd werd dat de behandelde stof op een aantal punten niet overeen kwam met de stof in toets. Daarom heeft de opleiding besloten een extra toetsmoment in te bouwen. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding omschrijft de toelatingsvoorwaarden voor aspirant-studenten in het Studentenstatuut Management, Economie en Recht. Het betreft havisten met het profiel Economie en Maatschappij (zonder aanvullende eisen) en havisten met het profiel Natuur en Techniek of Gezondheid, aangevuld met Economie 1. Aspirant-studenten vanaf het VWO met het profiel Economie en Maatschappij zijn zonder aanvullende eisen toelaatbaar. Voor de overige profielen geldt de aanvullende eis van Economie 1. Ook mbo- ers zijn toelaatbaar, met diploma op niveau 4. Voor 21-plussers die niet aan de wettelijke eisen voldoen, is er een toelatingsexamen. Met aspirant-deeltijdstudenten wordt een intakegesprek gevoerd. Daarbij wordt de student gewezen op de in 2008 geaccrediteerde EVC-procedure. Studenten worden via de procedure in staat gesteld bewijzen te overhandigen van elders verworven competenties. Op basis van de reeds bewezen competenties volgt de student vervolgens een persoonlijk leerprogramma. Voor aspirant-deeltijdstudenten gelden dezelfde toelatingseisen als voor voltijdstudenten. De 21+-toets komt bij de deeltijd vaker voor dan bij de voltijd. In de propedeuse van de deeltijd is het toegestaan dat een student nog geen relevante werkplek heeft. De aard van de opdrachten is zodanig dat deze niet per se gekoppeld aan een werkplek uitgevoerd moeten worden. In de postpropedeutische fase is een relevante werkplek van twintig uur per week verplicht. De opleiding kiest ervoor studenten die kunnen aantonen bekwaam te zijn op een bepaald relevant gebied, in aanmerking te laten komen voor erkenning van 22/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

23 competenties, danwel voor vrijstelling voor onderdelen uit de Body of Knowledge. De erkenning wordt uitgevoerd door de examencommissie. De NHL participeert in het netwerk VO-HO Fryslân en neemt deel aan diverse aansluitingsprogramma s VO-HO ten behoeve van de aansluiting op de vooropleiding qua vorm. Proefstuderen, Provinciale beroepenvoorlichting, gerichte voorlichting aan derde en vierde jaar havo zijn voorbeelden van activiteiten binnen het netwerk. De NHL heeft de Code of Conduct getekend; dit betreft de aanpak bij instroom en begeleiding van studenten van buiten de Europese Unie. De NHL beschikt over een Learning Centre waar deficiënties kunnen worden weggewerkt. Er zijn onder andere cursussen beschikbaar op het gebied van Nederlands en Engels, waar de student op basis van een diagnostische toets naartoe verwezen kan worden. In de jaarlijkse NHL-enquête is de aansluiting op de vooropleiding bevraagd. Resultaten van de enquête laten zien dat 85% van de MER-studenten tevreden is over de aansluiting op de vooropleiding. Dit positieve beeld sluit aan op wat het panel tijdens het visitatiebezoek hoorde van studenten en alumni. Zij zijn tevreden over de aansluiting op de vooropleiding qua vorm en inhoud. Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft een programma van vier jaar, waarbij jaarlijks 60 EC kunnen worden behaald. De opleiding werkt binnen een collegejaar met een semesterprogramma van 30 EC per semester. Hiermee voldoet de opleiding aan de formeel gestelde eis van 240 EC. De omvang van het totale programma is vastgelegd in de Onderwijs- en examenregeling MER dat onderdeel uitmaakt van het Studentenstatuut. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De MER-opleiding gaat uit van het onderwijsconcept van de NHL en van het instituut: - De leerprocessen van de individuele studenten staan centraal; - De onderwijsvormen zijn gericht op de latere werksituatie; - Naast de beroepsvorming is er aandacht voor de persoonlijke vorming van studenten. NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 23/57

24 Het instituut ECMA heeft haar onderwijsvisie in 2004 vastgelegd in de Notitie Onderwijsvisie. Deze is verder uitgewerkt in het Onderwijsconcept ECMA Een constructivistische visie op leren, een sterke relatie met de beroepspraktijk, variatie qua inhoud en vorm en activerende didactiek, toenemend besef van bekwaamheid bij studenten en toenemende zelfsturing zijn daarbij belangrijke aandachtspunten. Het instituut heeft tevens zes kernwaarden benoemd: inspirerend, verbindend, ambitieus, authentiek, persoonlijk en grensverleggend. De MER-opleiding werkt vanuit het leerlijnenmodel als onderwijskundige leidraad, met vier leerlijnen: integrale lijn, vaardighedenlijn, conceptuele leerlijn en de studieloopbaanlijn (zie ook facet 2.3). De voltijdstudenten krijgen binnen de leerlijnen te maken met verschillende werkvormen, zo stelt het panel op basis van bestudering van het materiaal vast. Hoorcolleges en werkcolleges behoren tot de conceptuele leerlijn. De vaardighedenlijn bevat diverse trainingen en de integrale leerlijn voorziet in projecten en de stage. In de studieloopbaanlijn komen studenten in aanraking met studieloopbaangesprekken en intervisie (zie facet 4.2). De deeltijdstudenten komen met dezelfde werkvormen in aanraking als voltijdstudenten. Waar een voltijdstudent echter in de integrale leerlijn veelal in groepen werkt, is het aandeel individuele opdrachten (binnen de eigen werksituatie) voor deeltijdstudenten groter. De NHL-studentenenquête 2007 laat zien dat studenten positief zijn over de afwisseling in werkvormen die door de opleiding wordt geboden. Dit beeld van tevredenheid over de onderwijsaanpak sluit aan bij de informatie die het panel verkreeg uit de gesprekken met studenten en alumni. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criterium - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij alle NHL-opleidingen is de notitie Toetsbeleid NHL (2005) richtinggevend voor het toetsen. De opleidingen moeten zich in hun Toetsplan verantwoorden over onder meer het toetsprogramma, de kwaliteit(bewaking) van de toetsen, de toetsorganisatie en het functioneren van de examencommissie. In het Studentenstatuut zijn de taken van de examencommissie beschreven. Zij is belast met het vaststellen van en het toezien op de uitvoering van het examenreglement. De commissie bestaat bij de MER-opleiding uit 5 leden, vanuit de afdeling Business Administration. De examencommissie vergadert elke week en bewaakt tevens de kwaliteit van de toetsen. De commissie heeft echter een voorstel ontwikkeld waarbij een toetscommissie wordt ingesteld die aan de hand van het Toetsplan de kwaliteit van de toetsen beoordeelt. Dit voorstel wordt in oktober 2009 in het afdelingsoverleg besproken. 24/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

25 Het panel stelt op basis van bestudering van toetsen vast dat de opleiding zorg draagt voor aansluiting van de toetsen bij het onderwijsconcept door toetsvormen aan de leerlijnen te verbinden. De integrale leerlijn bevat toetsen als praktijkopdrachten, beroepsproducten, assessments en reflectieverslagen. De conceptuele leerlijn kent schriftelijke tentamens waarbij gebruik gemaakt wordt van open en gesloten vragen. De vaardighedenlijn wordt onder andere getoetst via rollenspellen en presentaties. Het portfolio is de belangrijkste toetsvorm binnen de studieloopbaan en ervarings-reflectieleerlijn. Het panel constateert op basis van de bestudering van de diverse toetsen dat de opleiding de variatie aan toetsvormen in de praktijk hanteert. Studenten zijn hierover positief in het gesprek met het panel. Het panel heeft bij de bestudering van toetsen en de bijbehorende beoordelingen kunnen vaststellen dat deze in lijn zijn met de leerdoelen en leerstof, zoals gepresenteerd in de modulehandleidingen. Het panel herkent in de toetsen de beoogde niveauopbouw (zie facet 2.2). Studenten tonen zich in het gesprek met het panel tevreden over de wijze waarop zij worden voorbereid op de toetsen. De modulehandleidingen (via blackboard) bieden studenten inzicht in de beoordelingscriteria en -formulieren die worden gehanteerd en maken duidelijk hoe verschillende onderdelen van de module zich tot elkaar verhouden (weging). Wel merkt het panel op dat zichtbaar is, dat de opleiding nog werkt aan het volledig competentiegericht inrichten van het toetsen. De opleiding onderschrijft deze constatering en geeft aan dat gewerkt wordt aan de invoering van meer assessments. Het panel heeft een aantal portfolio s (inclusief beoordelingen) van studenten bestudeerd. Het panel herkent bij de bestudering het beoogde niveau. Ten aanzien van de beoordeling van een enkel portfolio heeft het panel inconsistentie geconstateerd. Zo heeft het panel een portfolio (inclusief beoordeling) ingezien waarbij de stageverlenende instantie de student met een tien beoordeeld. Bij de beoordeling merkt de stage-instantie op dat zij niet wenst te beoordelen, maar dat een taak van de opleiding vindt. De opleiding heeft in dit geval het betreffende cijfer (advies) wel overgenomen. De opleiding geeft aan de beoordeling door de stageverlenende instantie niet doorslaggevend is bij het bepalen van het eindcijfer. Indien het oordeel van de stageverlenende instantie sterk afwijkt van dat van de opleiding wordt er een derde beoordelaar vanuit de opleiding bij betrokken. Het panel is van oordeel dat de opleiding de beoordeling beter dient te documenteren. Het toetsrooster, inclusief de herkansingen, wordt aan het begin van het collegejaar vastgesteld voor het gehele instituut en gepubliceerd op het intranet. Enkele tussentijdse toetsen, zoals presentaties en assessments, worden door de moduledocenten zelf ingepland. Nadat een toets is nagekeken, mogen de studenten de toets inzien op verzoek. De opleiding wil studenten binnen 15 werkdagen informeren over de uitslag van een toets. De resultaten worden anoniem bekend gemaakt via publicatieborden en, na invoering in het studievolgsysteem, digitaal toegankelijk gemaakt middels de Grade- Extractor. Het afdelingshoofd ziet toe op de bekendmaking van resultaten. Studenten geven aan dat resultaten meestal binnen 10 werkdagen bekend zijn, waarover zij tevreden zijn. Studenten merken ook op dat de spreiding van toetsen over het studiejaar goed is. NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 25/57

26 Het panel komt op basis van de opmerkingen ten aanzien van het competentiegericht inrichten van de toetsing en de documentatie rond de beoordeling van het portfolio tot het oordeel voldoende. Onderwerp 3 Inzet van personeel Facet 3.1 Eisen HBO Goed Criterium - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Voor de MER-opleiding wordt een team ingezet van 30 docenten, die waar nodig een beroep kunnen doen op de expertise van de andere docenten van de afdeling en van het instituut. Daarnaast is er een groep van flexibel inzetbare veelal tijdelijk aangestelde docenten/specialisten uit de beroepspraktijk en ook zijn er gastdocenten: contactpersonen die werkzaam in het relevante werkveld, die uitgenodigd worden voor een meer incidentele bijdrage aan het onderwijs. Het afgelopen jaar zijn bijvoorbeeld een manager van Randstad, een directeur van een fastfood-keten en een medewerker van Achmea ingezet als gastdocent. De opleiding heeft het panel inzicht geboden in de cv s van docenten. Na bestudering blijkt dat vrijwel alle docenten beschikken over relevante werkervaring. Van het totale docententeam beschikt 30% over recente relevante werkervaring, bijvoorbeeld als juridisch medewerker bij een rechtbank, als belastingadviseur of als communicatie adviseur/manager. De opleiding zet gastcolleges in om de recente praktijk in het onderwijs te integreren. Ook nevenactiviteiten binnen relevante netwerken dragen bij aan de verbinding met de praktijk. Zo is een van de docenten opgenomen in de commissarissenpool van de Stichting Strategisch Ondernemerschap KvK Noord- Nederland en MKB-Noord. Het panel is hierover positief. Om binnen het huidige docententeam de mate van recente relevante werkervaring verder te vergroten, worden docenten gestimuleerd tot uitvoering van meer contractactiviteiten. De opleiding stuurt de praktijkgerichtheid van docenten onder meer als volgt: - De opleiding heeft een competentieprofiel docent. Daarin is als een van de competenties vastgelegd omgevingsbewustzijn/externe gerichtheid. Van de docenten wordt expliciet verwacht dat zij goed op de hoogte blijven van de actuele beroepspraktijk en dat zij deze kennis toepassen in het onderwijs. - Iedere docent met een aanstelling > 0,5 fte wordt ingezet bij stage- en/of afstudeerbegeleiding. 26/57 NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt)

27 Enkele van de activiteiten die de verbinding van MER-docenten met de beroepspraktijk bevorderen, zijn: - Beroepsgerichte kennisverwerving van docenten via vakliteratuur, lidmaatschappen van beroepsverenigingen, deelname symposia/congressen. - Contact met de werkveldadviesraad, onder meer over inzet van de adviesraad bij het onderwijs. - Contractactiviteiten van docenten, zoals deelname cursorisch onderwijs (bijvoorbeeld post-hbo bedrijfskunde), consultancy en participatie in diverse onderzoeken. Het panel stelt vast dat de opleiding wordt verzorgd door een team dat in staat is een verbinding te leggen tussen het onderwijs en de beroepspraktijk. Zelf heeft het management van de opleiding aangegeven, de recente werkervaring binnen het vaste docententeam nog te willen uitbreiden. Studenten geven in gesprek met het panel aan dat docenten goed op de hoogte zijn van de actuele beroepspraktijk. Zij geven aan dat docenten bijvoorbeeld regelmatig gebruik maken van praktijkcases. De tevredenheid van studenten komt ook tot uiting in onderdelen van de kwaliteitszorg, zoals de tweejaarlijkse studentenenquête en de HBO-monitor, waar gevraagd is naar de kennis en ervaring van docenten in de praktijk. Facet 3.2 Kwantiteit personeel Goed Criterium - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Op NHL-niveau is een meerjarenformatieplan opgesteld. Dit formatieplan wordt jaarlijks geëvalueerd en bijgesteld. Op basis van de studentenaantallen vindt toewijzing plaats van docenten naar de afdelingen en de opleidingen. Jaarlijks wordt een voortgangsrapportage over het lopende personeelsbeleid opgesteld. Het instituut hanteert bij de verdeling in aanstellingen voor onbepaalde tijd en bepaalde tijd een ratio van 85:15. Voor flexibele inzet wordt 20% van de personele begroting gereserveerd. De docenten van de afdeling Business Administration worden zonodig flexibel ingezet binnen de afdeling. De inzet verschilt per onderwijsperiode en per studiejaar. Vanwege deze brede inzet door de afdeling heen, is de docent-studentratio op afdelingsniveau uitgewerkt: 1:26,8. Uit het Medewerkers-tevredenheidsonderzoek (2006) blijkt dat de MER-docenten niet tevreden zijn over de werkdruk. Docenten zijn wel gemotiveerd, zo blijkt uit het gesprek van het panel met docenten, maar ten aanzien van de werkdruk geeft 26% van de docenten aan ontevreden te zijn. Transparantie in de urenverdeling en efficiencymaatregelen dragen bij aan een betere controle op de werkdruk van docenten vanuit het opleidingsmanagement. Door het centreren van docenten rond een bepaald semester, het reduceren van docenttaken, spreiding van werklast en rekening houden met persoonlijke voorkeuren wil de opleiding de werklast verlagen. Het panel heeft NQA - visitatie NHL: hbo-bacheloropleiding Management, Economie en Recht (vt/dt) 27/57