Probleemstelling. Algemene doelstelling praktijkprojecten

Transcriptie

1 Eindrapportage Project B116 LBC bij CSV/ROC A12 Veenendaal fase 1 Project B150 LBC bij CSV/ROC A12 Veenendaal fase 2 Project B190 LBC bij CSV/ROC A12 Veenendaal na gunning Project B902 LBC bij CSV/ROC A12 Veenendaal uitvoeringsfase. Probleemstelling Theorie en praktijk: Hoe verbind je dat? In het PSIBouw programma ontstaat in 2005 het inzicht dat het oorspronkelijke programma vooral ingericht is op kennisontwikkeling. Om tot een daadwerkelijke verandering cq ontwikkeling van de sector te komen zal de praktijk met het programma verboden moeten worden. Algemene doelstelling praktijkprojecten In de praktijk projecten ondersteunen vanuit het PSIBouw perspectief. Leidraad zijn daarbij de doelstellingen van PSIBouw: Meerwaarde voor de maatschappij, meerwaarde voor de gebruiker en een duurzame bouwsector. Per project zal, vooral vanuit de behoeften van het project ondersteund worden. Beschrijving praktijkproject Aanleiding Typisch kenmerk van de bouwsector is dat aanbieders alleen maken wat anderen (vragers) hebben ontworpen en dat aanbieders in de bouw op de laagste prijs worden geselecteerd. Dan is het geen wonder dat prijs vechten de norm wordt. Met als gevolg: weinig innovatie en weinig rendement. Ook de oriëntatie op de eindgebruiker is onvoldoende. Kunnen vraag en aanbod in de bouwwereld niet op een andere manier tot elkaar komen? De DURF-factor Ja, zegt het Living Building Concept, ofwel LBC. Keer dit systeem om: geef een consortium van hoofdaannemer, onderaannemers, architect en ingenieurs een goed uitgewerkte vraag mee, en laat ze zelf daarover een oplossingsconcept opstellen. De creativiteit, inventiviteit en originaliteit wordt daarmee bij de aanbieders in de keten gelegd. Bieder en vrager gaan op basis van vertrouwen en transparantie met elkaar in zee, en werken gezamenlijk de gewenste oplossing uit. Deze werkwijze kan zo leiden tot innovatieve, efficiënte en toch goedkope oplossingen. Het LBC is ontwikkeld door professor Hennes de Ridder, hoogleraar Civiele Techniek aan de TU Delft. Het eerste bouwproject dat volgens het LBC principe wordt gerealiseerd is de gezamenlijke nieuwbouw van een VMBO-scholengemeenschap (Christelijke Scholengemeenschap Veenendaal) en een ROC (ROC A12)in Veenendaal

2 De belangrijkste kenmerken: grootte: circa m2, 25 miljoen euro aanbieden op (functioneel) PvE aanbieder brengt eigen (standaard) concepten mee ontwerpoplossingen op lifecycle kosten beoordeeld toekomstige gebouwaanpassingen op basis van toekomstscenario s in het ontwerp voorzien aanbieding is inclusief toekomstig onderhoud en aanpassingen Aandeel van PSIBouw PSIBouw staat voor proces- en systeeminnovaties die meer maatschappelijk rendement, meer waarde voor de eindgebruiker en een duurzame bouwsector opleveren. Vanuit dit oogpunt is het logisch dat LBC Veenendaal een van de speerpuntprojecten werd. Vanuit PSIBouw gaven adviseurs veel inhoudelijk advies, vooral in de opstartfase en werd de monitoring van het project verzorgd. Ook boden ze ondersteuning om de deelnemende partijen in een open sfeer met elkaar te laten werken. Concreet gezegd: veel praten en ervoor zorgen dat iedereen begrip voor elkaar houdt. Deze vorm van intensieve coaching wordt ook wel trust engineering genoemd. Partners CSV (opdrachtgever) ROC A12 (opdrachtgever) M3V (adviseur) Vitri (projectmanagement) Matrix bouw & ontwikkeling (opdrachtnemer) Poolen Architecten (architect) TU Delft (adviseur) CPI Delft (adviseur eerste fase) PSIBouw (adviseur en monitoring) Tot nu toe Sinds begin 2006 is het nieuwbouwproject volgens LBC van start gegaan. Al snel werd duidelijk dat het een groot pioniersproject was, waarbij veel nieuwe en onbekende ontwikkelingen om aandacht vroegen. Zo bleek de jurisprudentie weinig ruimte te bieden voor een innovatie als LBC. Dat betekende lange vergaderingen om de wettelijke haken en ogen te ontwijken. Ook het vasthouden van vertrouwen tussen opdrachtgever en - nemer, een van de pijlers waar LBC op rust, was een moeilijke kwestie. Het hanteren van andere selectiecriteria naast de prijs druist rechtstreeks in tegen de heersende cultuur. Medio 2007 was het faillissement van de opdrachtnemende partij een tegenvaller, maar ook een kans om opnieuw met een (voor LBC openstaande) partij de ontwikkelfase beter over te doen. Daarbij moesten ook budgettaire problemen worden opgevangen. Het terugvallen bij tegenslag in oud gedrag was bijna niet te voorkomen. Eind 2008 was er een ontwerp en prijs waarover overeenstemming kon worden bereikt. Hoewel het project uiteindelijk niet 10 via het LBC-principe wordt gebouwd, is er wel veel geleerd op deelgebieden. Van die lessen kan een volgend LBC-project, dat inmiddels loopt (Het Gemini Ziekenhuis in Den Helder), weer profijt hebben. De dagelijkse actualiteit van het bouwen is te volgen op LBC: innovatie begint met pionieren Innovatie in een traditionele omgeving verloopt zelden soepel, zeker als het op meerdere fronten speelt. LBC grijpt diep in: in processen, werkwijzen, gebruikelijke verhoudingen en in de duur van het bouwproject vanwege het aspect van exploitatie. Het vereist het nodige trekken en duwen om het idee en de motivatie in de pioniersfase scherp te houden. Iedereen ziet het liefst direct resultaat in de praktijk, die echter bijna altijd stroever is dan gewenst. Het project Veenendaal legde de obstakels en bottlenecks zichtbaar bloot. LBC heeft zijn vuurdoop gehad: het volgende project zal het concept weer verder doen rijpen in de praktijk

3 Evaluaties Gedurende de hele looptijd is sprake geweest van een bewuste monitoring van het proces, zodat feedback en bijsturing mogelijk was. Medio 2007 is een evaluatie gemaakt van de eerste fase (start 2006 medio 2007) LBC-(be)loven en (ge)bieden d.d. 12 november 2007 Eind 2008 is een tweede evaluatie gemaakt van de tweede fase. (medio 2007 eind 2008). Conclusies en aanbevelingen De leerpunten zijn talrijk, van praktische kleinere tips tot principiële procesmatige adviezen. Deze zijn goed weergegeven in de PSIBouw publicatie LBC Pilot te Veenendaal Belangrijke conclusies en ervaringen over de procesmatige kant van het project zijn tot nu toe: Een weinig realistisch budget legt een grote druk op het opbouwen van een samenwerkingsrelatie. Wederzijds opportunisme is de voedingsbodem voor misverstanden en improductiviteit; Het werken vanuit vertrouwen in het proces gaat niet vanzelf goed. Vertrouwen moet continu in beeld zijn. Er zijn regelmatig situaties die knagen aan het vertrouwen. Wanneer deze niet uitgesproken en ontzenuwd worden, groeit het wantrouwen. Wantrouwen groeit vanzelf. Vertrouwen groeit door betrouwbaar te zijn: doen wat je zegt en zeggen wat je doet; Als het echt spannend wordt en de relatie tot een eind lijkt te komen. Stap dan over van de inhoud naar het proces. Vraag een derde om mee te helpen en zoek de mensen die over en weer verbinding maken en persoonlijk het commitment voor het welslagen aangaan. Dat geeft een basis om daarna elk verschil van inzicht te overbruggen; En als je het allemaal meegemaakt hebt en diep gegaan bent en elkaar toch blijft vinden, dan komt er een samenwerking die een school voortbrengt die meer waard is dan voor mogelijk gehouden. En.. tevreden mensen, die met plezier samenwerken Financiering B , ,- 61% ,- 39% , ,- 8% , ,- 56% 36% - 3 -

4 B , ,- 4% ,- 96% ,- B , ,- 36% 64% , , ,- B , , ,- 55% ,- 28% ,- 17% , ,- 55% , ,- 28% 17% - 4 -

5 Beoordeling Lastig project omdat er geen ervaring was met het implementeren van LBC. Lange tijd is het sociale proces niet begeleid. Het leek dat de zaken vanzelf zouden kunnen gaan. Naar ondersteuning, interventies, extra budget en ontwikkeling van gedrag kwam het uiteindelijk goed op gang. Waardevolle investering waarbij de doorwerking van LBC toch maar beperkt is. Doordat het project zich ontwikkelde vanuit de praktijk en er op voorhand geen projectplan te maken was, is het uiteindelijke resultaat niet te matchen aan een projectplan. Vervolgacties Inmiddels is de bouw zeer vergevorderd. De opdrachtgever en opdrachtnemer zijn meerdere malen uitgenodigd om, met ondersteuning van PSIBouw, hun ervaringen bekend te maken. Tot nu toe is daar steeds enthousiast, zonder enige vervolgactie, op gereageerd - 5 -