12/01/2017. Hogeschool Rotterdam, 12 januari 2017

Transcriptie

1 Hogeschool Rotterdam, 12 januari 2017 Taalvaardigheid en studiesucces hebben een direct verband. Hoe implementeer je een efficiënt taalbeleid om de slaagkansen van studenten te vergroten? An De Moor Talenbeleidcoördinator Odisee en KU Leuven campus Gent en Brussel 1

2 Studenten kunnen nauwelijks nog lezen en schrijven Onderzoek Jeroen Lievens (KHLIM) Onderzoek Jeroen Lievens (KHLIM) 2

3 We moeten meer aandacht aan de Nederlandse taal gaan besteden dan we nu doen. (blz. 38) Taal is een noodzakelijke, maar niet de enige voorwaarde voor studiesucces. Zonder taal geen communicatie. Zonder taal geen begrip. Zonder taal geen verbinding. (blz. 47) 3

4 WANT: Taal(beleid) is essentieel in het kader van diversiteit studiesucces beroep/werkveld KADER 1. Heerlijke nieuwe wereld 2. Meten is weten 3. Taalbeleid: wwwwwh? Samenhang studiesucces en taalscreening (Spittaels & Vrijders, 2011) % 51-75% 0-25% 26-50% 51-75% % Test: inhoud TaalVaST Drie soorten items woordkennis lezen (en schrijven) studiestrategieën % Categorie 1: laag (D) Categorie 2: laag tot voldoende (C) Categorie 3: voldoende tot hoog (B) Categorie 4: hoog (A) 0-25% 4

5 CorrectheidWoordenschatWoordniveauZinsniveauTekstniveau 12/01/2017 Gebrek aan basisstructuur Geen alinea's Totale afwezigheid van tekststructuur Foutieve woordvolgorde Weinig afwisseling Afgebroken zinnen Fouten open / gesloten lettergreep Foutieve werkwoordspelling Foutieve meervoudsvorming Foutief gebruik van woordtekens Foutief gebruik van voorzetsels Onaangepast register Foutief gebruik van voegwoorden Ongepast register Gebrek aan basisstructuur Beperkt woordenschatgebruik Congruentiefouten Figuur 1: Gemiddelden per foutencategorie Top 3 Foutief gebruik van lidwoorden Foutief van voornaamwoorden Beperkt Foutief gebruik woordenschatgebruik van scheidbare werkwoorden 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% 100,0% KADER 1. Heerlijke nieuwe wereld 2. Meten is weten 3. Taalbeleid: wwwwwh? vragen rond taalbeleid 1. Is je taalbeleid een top downbeleid of bottom up, en wat zijn hierbij voordelen, nadelen, valkuilen? 2. Hoe valideer je bottom up-initiatieven en integreer je die in een beleid? 3. Hoe kan je een taalbeleid handhaven/continueren? 4. Hoe zorg je ervoor dat een taalbeleid opgevolgd wordt door de betrokken docenten? 5. Hebben anderstalige nieuwkomers/meertalige studenten andere noden en hoe ga je daarmee om? 6. Differentieer je je taalbeleid volgens vakgebieden en opleidingen? 7. Hoe doe je aan kwaliteitszorg? 5

6 ACTIEPLAN KAHO Sint-Lieven ACTIE TIMING Schrijven van taalbeleidsplan door KVT Taalbeleid september 2009 mei Top down- of bottom up-beleid? Voordelen, nadelen, valkuilen? Bevraging van alle docenten 7 juni 2010 Goedkeuring KaHo SL Taalbeleidsplan in Directiecollege 22 juni 2011 Operationaliseren/implementeren van beleidsplan en actieplan door de Werkgroep Taalbeleid i.s.m. de Taalbeleidcoördinator - - SENSIBILISEREN - - informeren van de opleidingshoofden en docenten - - uitvoeren van de geplande activiteiten om de doelstellingen te bereiken volgens de 3 pijlers waarop taalbeleid berust: 1. PROFESSIONALISERING 2. TAALSCREENING 3. REMEDIËRING/TAALONDERSTEUNING vanaf september 2011 Pilootprojecten vanaf september 2011 Effectmetingen oktober 2013 Evaluatie taalbeleidsplan oktober 2013 TAALBELEIDSPLAN met DOELEN op lange en op korte termijn Digitale docentenbevraging KaHo Sint-Lieven maart/juni 2010 Hoe het begon: BOTTOM-UP met een docentenbevraging Doelen op studentenniveau: het vergroten van de academische taalvaardigheid en de professionele taalcompetentie Doelen op docentenniveau: bij docenten competenties ontwikkelen om de taalvaardigheid van studenten te verhogen in de lessen, de cursussen, Doelen op hogeschool-/universiteit- en opleidingsniveau: de voorwaarden scheppen en strategieën ontwikkelen voor de implementatie van acties en het nakomen van afspraken, de evaluatie en de opvolging van het taalbeleid, de bijsturing en het faciliteren van nieuwe acties Noodzakelijk voor doorstroming: TOP-DOWNsteun vanuit Directiecomité 6

7 Noodzakelijk voor doorstroming: medewerking van alle opleidingshoofden via ankerpersonen talenbeleid 2. Hoe valideer je bottom-up initiatieven en integreer je die in een beleid? Academiejaar Taalscreening en digitale taalondersteuning TALENBELEID - VISIETEKST - HANDLEIDING Stuurgroep talenbeleid VOORZITTER: Talenbeleidcoördinator LEDEN: ankerpersoon per opleiding Good practices Actiepunten per opleiding Opleiding Docenten Studenten 3. Hoe kan je een taalbeleid handhaven/continueren? (Hoe zorg je ervoor dat het niet staat of valt met enthousiaste medewerkers?) - HANDLEIDING C1-certificaat Engels - HANDLEIDING C1-certificaat Frans 7

8 VISIETEKST TAALBELEID STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN Strategische doelstelling 1: het taalbeleid moet zorgen voor het verhogen van de slaagkansen van de studenten DOOR het realiseren van volgende operationele doelstellingen: het bepalen van de starttaalcompetentie het opsporen van lacunes en sterktes TaalVaST het (aan)bieden van remediëring, ondersteuning en verdieping Breed taalbeleid Odisee: 3 pijlers Studenten Docenten Opleidingen Strategische doelstelling 2: het taalbeleid moet de academische taalvaardigheid voor studie en beroep bevorderen DOOR het realiseren van volgende operationele doelstellingen: het uittekenen van leerlijnen het implementeren van taalontwikkelend lesgeven Professionalisering Strategische doelstelling 3: elke opleiding moet een (coherent) personeelsbeleid met aandacht voor taalcompetenties uittekenen DOOR het realiseren van volgende operationele doelstellingen: de aanwerving van taalvaardige docenten het bewust maken en professionaliseren van docenten Professionalisering Grootste knelpunten 1. Ontbrekende basisstructuur 2. Registerfouten 3. Beperkte woordenschat Taal- en vakdocenten kunnen hieraan werken Ondersteuning 3-6 jaar 6-12 jaar jaar 18-?? jaar Ondersteuning 18-?? jaar Verkeerd gebruik van voorzetsels 5. Congruentiefouten 6. Foute voornaamwoorden en verwijswoorden Een taak voor de taalspecialist 8

9 Docenten: professionalisering Iedere docent een taalbewuste docent Ik ben geen taaldeskundige, mijn eigen taal is zeker niet perfect. Dat doen we toch al!? Dat is gewoon goed lesgeven. Daar heb ik in mijn vak geen tijd voor. Ja, interessant, maar in onze opleiding werken wij met grote groepen, dan lukt dat niet. Persoonlijk vind ik dat de verantwoordelijkheid van de student. Dat is toch een taak voor het secundair onderwijs? 9

10 TOL, hoe doe je dat? docent Input: rijk en veelzijdig taalaanbod Stimuleren en begeleiden proces taalontwikkeling student Actieve studiehouding ontwikkelen: taalleerstrategieën en taalattitudes Als je naar het hoger onderwijs gaat, word je geconfronteerd met een heel andere manier van spreken en schrijven resultaat Taal van de student op een hoger niveau brengen Breed taalbeleid Odisee: 3 pijlers Studenten Docenten Opleidingen Inclusieve en gerichte taalondersteuning voor studenten in élke opleiding in Odisee! Activiteit Inclusief Gericht 1. Diagnose = TaalVast x 2. Feedback x 3. Digitale taalondersteuning x 4. Taalmonitoraten Teach the teacher x Taalsterk naar de bachelorproef Leerdoelstellingen formuleren Examenmysteries Correct refereren Reflectieverslagen schrijven 5. Persoonlijke taaltrajecten x 10

11 Breed taalbeleid Odisee: 3 pijlers Studenten Docenten Opleidingen Opleidingen: leerlijnen naar einddoelen Bachelorniveau 1. De student kan vakliteratuur opzoeken, verzamelen, selecteren, structureren en synthetiseren. 2. De student kan literatuurgegevens kritisch benaderen en toetsen aan de praktijk. 3. De student kan eigen conclusies trekken uit een grafiek. 4. De student kan relevante gegevens verzamelen en interpreteren. 5. De student kan geselecteerde methodes en hulpmiddelen innovatief aanwenden om onderzoek uit te voeren. 6. De student kan vakliteratuur uit het eigen studiegebied combineren en met elkaar in verband brengen. Schrijfstellingen 1. De student kan een gestructureerde en heldere tekst neerschrijven. 2. De student kan een wetenschappelijke en onpersoonlijke stijl hanteren. Lerarenopleiding BaLO KAHO Werkveldbevraging HWBK Overtuigend spreken: durf! netiquette en spelling 11

12 De leerlijn naar de bachelorproef Tussendoel Tussendoel Tussendoel Tussendoel Tussendoel Einddoel Taaltaak Taaltaak Taaltaak Taaltaak Taaltaak Taalproef Tussendoel Tussendoel Tussendoel Tussendoel Gebaseerd op Allard Strijker. (2010). Leerlijnen en vocabulaires in de praktijk. Stichting Leerplanontwikkeling - Enschede 4. Hoe zorg je ervoor dat een taalbeleid opgevolgd wordt door de betrokken docenten? 12

13 ACTOREN TAALBELEID 3 vormen van taalbeleid BELEID Directiecomité Studiegebieddirecteuren Opleidingshoofden SG talenbeleid Talenbeleidcoördinator: 50 % takenpakket Ankerpersoon talenbeleid/per opleiding: 5% in takenpakket Vakdocenten Alle vakdocenten Geïsoleerde initiatieven van een taaldocent Geïntegreerde initiatieven o.l.v. taaldocent/vakgroep NL Integraal taalbeleid gedragen door hele team (Jeurissen & Verheyden 2010) integraal talenbeleid geïntegreerd taalbeleid geïsoleerd taalbeleid integraal talenbeleid enkele citaten student taaldocent vakdocent Ik merk vaak dat spelling me in de steek laat, vnl. bij het schrijven van teksten in andere leergebieden. Ik vind dat er te weinig besteedt wordt aan zakelijke teksten. Ik kreeg pas echt inzicht in mijn schrijfvaardigheid via taalcoachende gesprekken van de taallector. Het is nodig dat we andere talige kerntaken selecteren en hiervoor stappenplannen maken (OVUR). Omdat elk leergebied zijn eigen terminologie heeft, moeten de andervaklectoren aandacht besteden aan hun eigen taalgebruik. Ik kan dat als taalleerkracht niet op eigen houtje doen. Studenten slagen er vaak niet in om zelfstandig een goed gestructureerde en heldere zakelijke tekst te schrijven (zowel qua inhoud, opbouw, register als woordenschat loopt het fout). Ik ben zelf onvoldoende taalsterk om studenten taalkundig te begeleiden. Aanbod professionalisering: keuze uit 1. Geven van talige feedback. Kijk-wijzer naar papers, verslagen en presentaties. 2. Examenmysteries? Een queeste naar heldere vragen die bijdragen tot meer studiesucces 3. Digitale Schrijfhulp Academisch/professioneel Nederlands, correct refereren en plagiaat vermijden 4. Mens erger je niet: praktische tips voor niettaaldocenten om de taalontwikkeling van hun studenten te stimuleren (spreek en schrijfvaardigheid) 5. Taalbeleid in de lerarenopleiding (project School of Education) 6. Taalontwikkelend lesgeven Dit aanbod werd via een vijfjarenplan via de Dienst Professionalisering aan SG-gebieden aangeboden 13

14 Maandelijkse Taalprikkel voor docenten op intranet 5. Hebben anderstalige nieuwkomers/meertalige studenten andere noden en hoe ga je daarmee om? Drie getuigenissen van studenten met een migratie-achtergrond Taal en diversiteit 14

15 Taalscreening < 70% Voor alle studenten Nederlands 1a < 70% 12/01/2017 OPO Nederlands eerste jaar NL 1a (semester 1) = inhaalcursus in kleinere groepen NL 1b (semester 2) = les in grote groepen + wekelijks spreekuur Taalcoaching (semester 2) = les 1 op 1 door Masterstudenten Taal&Letteren Hoe bereik je studenten het best? 6. Differentieer je je taalbeleid volgens vakgebieden en opleidingen? 15

16 Taalbeleid op maat in Odisee en KU Leuven 1. Er is een Odisee-brede visie(tekst) talenbeleid 2. Elk studiegebied past de Visietekst aan op maat van de opleidingen 3. Elke opleiding kiest voor eigen Actiepunten voor het komende academiejaar - worden voorgelegd op stuurgroep talenbeleid door ankerpersonen talenbeleid - worden voorgelegd op Bestuurscollege door de talenbeleidcoördinator Op elke Odisee-campus een Taalatelier SG Gezondheidszorg SG HWBK CAMPUS BRUSSEL & CAMPUS BRUSSEL: TERRANOVA: Hadewych Delbaere Eva Vermeire Isabelle Wellemans Hilde Laporte SG SAW CAMPUS BRUSSEL & SCHAARBEEK: Alisa Coessens CAMPUS PARNAS: Ad Moeskops Kathleen Leemans CAMPUS WAAS: SG GEZONDHEIDSZORG Sarah Steckel SG IWT TECHNOLOGIE- SG IWT: CAMPUS GENT: Nicole Van Sande Sabine Martens CAMPUS DIRK MARTENS: SG Gezondheidszorg An De Moor TECHNOLOGIE-CAMPUS GENT: Eva Vermeire Kwaliteitszorg in Odisee 7. Hoe doe je aan kwaliteitszorg? - Audit talenbeleid in ac.jaar Onderzoek relatie diversiteit en taalvaardigheid - Medewerking aan PWO- en OOF-projecten, bv. EarOpeners (Arteveldehogeschool) Woordenschaptonderwijs in de kleuterklas Pen en paper. Writing to learn (UCLL) Schrijfvaardig in het hoger onderwijs: naar krachtig schrijfvaardigheidsonderwijs voor instromende bachelorstudenten (Thomas More) 16

17 KORTOM Een brug te ver? Taalbeleid is essentieel in het kader van diversiteit studiesucces beroep/werkveld Taalvaardigheid en studiesucces gaan hand in hand 17

18 18