Hoe ervaren burgers in Eindhoven hun veiligheid? is het nodig die te verbeteren en (hoe) kan dat dan?

Transcriptie

1 Hoe ervaren burgers in Eindhoven hun veiligheid? is het nodig die te verbeteren en (hoe) kan dat dan? Presentatie voor Gemeenteraad Eindhoven 24 maart 2015 Marnix Eysink Smeets Landelijke Expertisegroep Veiligheidspercepties Lector Veiligheidsbeleving Hogeschool Inholland

2 Actuele binnenkomer (actuele gebeurtenis of bijv. opvallend punt uit Veiligheidsmonitor 2014)

3 Veiligheidsbeleving: waar hebben we het over? Korte afbakening Paar kernprincipes Sedert uitvoering onderzoek is veiligheidsbeleving ook in andere zin relevant geworden (terrorisme) Enkele hoofdpunten daaruit

4 Een verkenning van de veiligheidsbeleving in Eindhoven

5 Opbouw 1. Het onderzoek 2. De quickscan 3. De verdieping - Drents Dorp - Vaartbroek-Eckart - Lakerlopen - Limbeek-Zuid - Bennekel-Oost 4. De bevindingen overall 5

6 Het onderzoek

7 Een verkennende scan..met als centrale vragen: 1. Hoe is het gesteld met de veiligheidsbeleving van de Eindhovenaren? 2. Is er sprake van opvallende concentraties van onveiligheidsbeleving (en zijn die te begrijpen en beïnvloeden?)? 3. Wat zijn aanbevelingen voor actie? 7

8 Werkwijze Voorjaar+begin zomer 2014 a. Quickscan in 12 buurten (60 straatgesprekken) b. Interactieve sessie met wijco s Einde zomer en najaar 2014 c. Verdieping in 4,5 buurt (250 straatgesprekken) d. Analyse en conclusies Straatgesprekken volgens vast stramien, die het mogelijk maakte veiligheid in de context van de algehele buurtkwaliteit te bezien

9 De quickscan

10 Subj. veiligheid min of meer zoals verwacht o.b.v. gemeentegrooae Veiligheidsbeleving hangt relatief sterk samen met urbanisatiegraad. Hoe meer verstedelijkt en hoe groter, hoe minder de veiligheidsbeleving. Positie van Eindhoven op ranglijst veiligheidsbeleving houdt redelijk gelijke tred met de positie op grootte-ranglijst

11 Op buurtniveau verschillen tussen geregistreerde en beleefde veiligheid Obj. Veiligheidsindex 2013 Subj. Veiligheidsindex

12 Kerkdorp- Acht Tempel Vaarbroek Woensel-N t Hool Woensel Snackpoint Karpen Limbeek-Zuid Philipsdorp Bergen Binnenstad Lakerlopen Genderdal Oude Spoorbaan Bennekel- Oost Gerardusplein Kruidenbuurt

13 Overige bevindingen Zeer grote verschillen in beleefde veiligheid in de diverse buurten Op enkele plekken opvallende verschillen tussen gemeten veiligheidsbeleving en indicaties bij de quickscan Van problematische veiligheidsbeleving lijkt in meeste buurten en bij meeste inwoners geen sprake In drie buurten daarvoor wel aanwijzingen Openbare ruimte soms zeer verzorgd, maar soms ook rommelig en met tekenen van verloedering O.m. knooppunten en tunnels springen daarbij in het oog 13

14 De verdieping

15 Nader onderzoek in buurten I.o.m. gemeente 5 buurten geselecteerd voor nadere verdieping: De rode buurten Lakerlopen en Limbeek-Zuid: op eerste oog bevindingen quickscan niet in lijn met kleur monitor. Drents Dorp: vanwege positieve verschuiving van rood naar grijs Vaartbroek / Eckart: benieuwd naar effect aanpak jeugdoverlast en veiligheidsbeleving. Bennekel-Oost: signalen problematische veiligheidsbeleving 15

16 Buurt 1 Lakerlopen 16

17 Wat zeiden de cijfers.? Lakerlopen scoort in de subj. index rood, d.w.z. ruim beneden gemiddeld Men percipieert: Veel fysieke verloedering Relatief weinig criminaliteit Aanzienlijke verbetering in de buurt 17

18 Wat zien we in het veld? De buurt laat bij observatie en gesprekken twee gezichten zien: Het geherstructureerde deel (Lakerlopen- Nieuw ) Het deel waar de herstructurering/renovatie van de baan is (Lakerlopen- Oud ) Groot verschil in uitstraling en veiligheidsbeleving in beide delen. (Gevaar dat de gemiddelde scores in de monitor vertekenend werken: dat relatief goede scores in het nieuwe deel worden opgeheven door relatief slechte in het oude. En omgekeerd.) Op basis van straat- en portiekgesprekken met 53 bewoners in oud- en nieuwbouw, aangevuld met enkele dieiptinterviews met bewoners en een professional 18

19 Wat zeggen de bewoners in Lakerlopen- Nieuw? Zij merken dat de buurt in de lift zit: in fysiek opzicht door de nieuwe woningen, maar ook door nette groenstroken en speeltuintjes in sociaal opzicht door instroom van nieuwe mensen, ook met een hoger inkomen en door een actieve bewonersorganisatie in crimineel opzicht doordat de problematiek van rondhangende verslaafden adequaat is aangepakt en men relatief weinig criminaliteit ervaart (een enkeling hoort wel over inbraken)

20 Wat zeggen de bewoners in Lakerlopen- Oud? Zij hebben het gevoel dat de buurt achteruit gaat: in fysiek opzicht door het afstel van de geplande wijkvernieuwing, terwijl de huizen als steeds slechter worden ervaren in sociaal opzicht doordat (a) oude wijkbewoners de wijk verlaten, (b) nieuwe instroom nog vrijwel alleen allochtonen (waaronder MOElanders) betreft (c) relatief veel bewoners werkloos zijn, met ook relatief veel problemen achter de voordeur en (d) deze punten tezamen ook weer voedingsbodem zijn voor overlast In institutioneel opzicht door het sluiten van het politiebureau en het gevoel dat een woningbouwcorporatie niet meer in de wijk investeert in crimineel opzicht relatief weinig door criminaliteit, wel wordt gesproken over golfjes van inbraken

21 Conclusies Er is geen sprake van één Lakerlopen met een ruim beneden-gemiddelde subjectieve veiligheid, maar: van twee subbuurten, waarvan er één inmiddels vermoedelijk op een heel behoorlijk niveau van veiligheidsbeleving zit ( grijs?) en één die inderdaad behoorlijk rood is, niet zozeer door een uit de hand lopende criminaliteit sec, maar door een veel diffusere onveiligheid, een ervaren verloedering op meerdere fronten. 21

22 Buurt 2 Limbeek-Zuid 22

23 Wat zeiden de cijfers.? De cijfers tonen de slechtste veiligheidsbeleving van de door ons onderzochte buurten Relatief veel sociale en verkeersoverlast, bewoners zouden bijna tweemaal zoveel criminaliteit zien in de buurt dan het gemiddelde in de stad Lage bewonersactiviteit en (daardoor?) een relatief lage sociale cohesie 23

24 Wat zien we in het veld? Een rustige, overzichtelijke woonbuurt met relatief veel groen aan de rand van het centrum. Fysiek in een redelijke staat van onderhoud en schoonmaak, met uitzondering van wat kleine appartementengebouwen op enkele straathoeken, waar enige verloedering zichtbaar is. Enkele malen per maand overspoeld door auto s, wanneer in het naastgelegen PSV-stadion iets te doen is. 24

25 Wat zeggen de bewoners? Fijne, rustige buurt met een unieke ligging (dichtbij centrum, dichtbij uitvalswegen) Gemengde samenstelling, de mate waarin sprake is van banden in de buurt wisselt sterk, veel mensen zeggen hier ook geen behoefte aan te hebben Parkeeroverlast van PSV-stadion is meest genoemde knelpunt Manier waarop gemeente en politie daarmee omgaan wordt i.h.a. gewaardeerd Daarnaast zorgen ingeplaatste bewoners in de hoekpandjes voor (wat) visuele, fysieke, sociale overlast Net als onduidelijke gekke (?) mensen die soms op straat rondlopen en die niet iedereen kan plaatsen Tenslotte wordt gewezen op golfjes inbraken (m.n. in het verleden) Deze punten wegen niet heel zwaar, bewoners vinden de buurt overwegend prettig, rustig, veilig om te wonen Op basis van straat- en portiekgesprekken met 46 bewoners en (enkele) passanten

26 Conclusies De gesprekken en observaties ter plaatse doen twijfelen aan de cijfers uit de index voor deze wijk Dat deze buurt de hoogste onveiligheidsgevoelens kent van de door ons onderzochte buurten kunnen wij niet plaatsen De buurt is eerder als grijs (gemiddeld) dan als rood (ruim beneden gemiddeld) te typeren Onze bevindingen onderbouwen ook de bevindingen van de professionals in de buurt: dat er geen sprake is van een schrijnende veiligheidsproblematiek of problematische veiligheidsbeleving Bij nadere analyse blijken perceptiecijfers combinatie van Limbeek- N en Z te bevatten, dit verklaart verschil echter maar ten dele Per jaar maar respondenten uit L-Z Daarvan ca. 50% (tenminste) wel eens onveilig In ieder geval betwijfelen wij of de bevindingen geen valide en betrouwbare weergave zijn van de veiligheidsbeleving van de bewoners van Limbeek-Zuid 26

27 Buurt 3 Drents Dorp 27

28 Wat zeggen de cijfers.? Op veel indicatoren heeft deze buurt de beste scores (van de buurten uit ons onderzoek: Weinig gepercipieerde criminaliteit, fysieke of sociale verloedering, een bovengemiddelde ervaren sociale cohesie, actieve burgers, de perceptie van vooruitgang Alleen ervaart men wel veel verkeersoverlast 28

29 Wat toont het veldwerk? De buurt laat in gesprekken en observatie drie gezichten zien: De (gerenoveerde) oudbouw in Oost waar de instroom van hoger opgeleiden de bevolkingssamenstelling heeft veranderd. In dit deel van de buurt merken bewoners vooral fysieke en sociale verbeteringen op die de veiligheidsbeleving positief beïnvloeden. Het gedeelte rond het Gelderlandplein Hier speelde recent jeugdoverlast, die inmiddels is aangepakt, maar desondanks hier en daar nog als probleem wordt genoemd. Het nieuwbouwdeel dat nieuwe bewoners aantrekt uit heel Eindhoven en omstreken Waarvan bewoners met jonge kinderen zich zorgen maken over snel verkeer rond de school. Op basis van straat- en portiekgesprekken met 53 bewoners in oud- en nieuwbouw, aangevuld met enkele diepte-interviews met bewoners en een professional 29

30 Wat zeggen de bewoners (verder)? Fijne, rustige buurt Veel groen Gunstig gelegen nabij Strijp S en uitvalswegen Dorps karakter en betrokken bewoners Waardering voor investeringen van de gemeente en Woonbedrijf waardoor de fysieke ruimte en sociale samenhang in de buurt aanzienlijk is verbeterd (en daarmee het veiligheidsgevoel).

31 Conclusies Er is geen sprake van één Drents Dorp, maar van drie sub-buurten (Noord, Zuid, Oost) die (deels) hun eigen dynamiek en issues kennen. Overall is de veiligheidsbeleving in Drents Dorp in orde en laat zij positieve ontwikkelingen zien onder invloed van 1. de veranderde bevolkingssamenstelling 2. de aanpak van drugs- en jongerenoverlast 3. burgerinitiatieven die de sociale samenhang bevorderen. Voor een (verdere) gerichte aanpak van de veiligheidsbeleving is het van belang oog te hebben voor verschillen tussen de nieuwe, hoger opgeleide bewoners en de bewoners van oudsher. De eerste groep lijkt de oplossing vooral te zien in het bevorderen van sociale samenhang in de buurt. De tweede groep vindt vooral fysieke maatregelen belangrijk. 31

32 Buurt 4 Vaartbroek- Eckart 32

33 Wat zeggen de cijfers.? De naast elkaar liggende buurten lijken op verschillende indicatoren elkaars tegenovergestelde: De beste vs. de slschtste score op fysieke kwaliteit buurtvoorzieningen De actiefste vs. de minst actieve bevolking voor de buurt De minste onveiligheidsgevoelens versus (één van de ) meeste 33

34 Wat zien we in het veld? Buurten zijn nauw met elkaar verbonden door gedeelde voorzieningen (winkelcentra, gezondheidscentrum, basisschool). Overwegend nette buurten met veel groen, ruimte en zowel hoog- als laagbouw. Hier en daar signalen van verloedering (graffiti, verwaarloosd groenonderhoud). Behalve het Johan Cruijff-veldje op het oog weinig te doen voor jongeren. Op basis van straat- en portiekgesprekken met 53 bewoners in oud- en nieuwbouw, aangevuld met enkele deipteinterviews met bewoners en ee nprofessional 34

35 Wat de bewoners zeggen? Prettig wonen door de nabijheid van winkels, het centrum, uitvalswegen en groen. Weinig criminaliteit, met uitzondering van woninginbraken. (deels van horen zeggen.) Oudere autochtonen: de instroom van allochtonen duidt op achteruitgang van de buurt. Eerder grote problemen met overlast van jongeren. Deze is inmiddels afgenomen, in Vaartbroek zit deze bij veel bewoners nog voor in het hoofd. En steekt deze zo nu en dan zeker rond het Amandelpark nog de kop op. Aanpak van de overheid om overlast tegen te gaan wordt gezien en gewaardeerd Sommige bewoners pikken signalen op van verloedering (graffiti, losliggende stoeptegels, leegstand winkelcentrum Eckart) en/of maken zich zorgen over het terugtrekken van de overheid.

36 Conclusies In de buurten Vaartbroek en Eckart is geen sprake (meer) van een alarmerend slechte veiligheidsbeleving. In Vaartbroek was daarvan als gevolg van de jongerenoverlast - tot relatief kort geleden zeker wel sprake van, vermoedelijk is de hoge gemeten onveiligheidsbeleving ook hierop terug te voeren. Hier zit a.h.w. een pijnlijk litteken. Blijvende alertheid is hier t.a.v. deze problematiek gewenst. 36

37 Buurt 5 Bennekel-Oost 37

38 Wat zeggen de cijfers.? Relatief veel bewoners van Bennekel-Oost percipiëren veel criminaliteit in hun buurt. De schaalscore voor sociale cohesie is laag De rapportcijfers voor leefbaarheid en veiligheid zijn de laagste uit de door ons onderzochte buurten, alleen in deze buurt duikt het veiligheidscijfer onder de 6. Toch rapporteren de bewoners niet het vaakst onveiligheidsgevoelens 38

39 Wat toont het veldwerk? Bij het veldwerk komen wij in deze buurt de grootste diversiteit tegen Daarbij blijkt het door taalproblemen nogal eens onmogelijk om met bewoners/passanten een gesprek aan te gaan En wordt op één moment ook duidelijk dat niet iedereen in de buurt op pottenkijkers zit te wachten De ervaringen onderstrepen datgene wat bewoners tegen ons zeggen Op basis van straat- en portiekgesprekken met 49 bewoners en (enkele) passanten 39

40 Wat zeggen de bewoners? Was en is altijd een fijne volkse buurt, waarin gezelligheid was te vinden. De veiligheid in de buurt staat stevig onder druk en gaat steeds verder achteruit. De onderlinge sfeer is steeds anoniemer, agressiever Door de grote verschillen in herkomst is creëren van cohesie nauwelijks mogelijk, al zou je het willen. Er is sprake van nieuwe instroom, onder meer van MOElanders die zich nergens wat aan gelegen laten liggen Daardoor is sprake van veel overlast, die door de bewoners zelf niet is bij te sturen De woningbouwcorporatie houdt daar echter geen rekening mee, Veel criminaliteit, waaronder drugshandel en inbraken Maar in belangrijke mate ook orde-probleem (verkeersgedrag en intimidatie, overlast e.d.) 40

41 Conclusies In de gesprekken zien we veel bevindingen uit de Index terug: De veelvuldige waarneming van criminaliteit in de omgeving De lage mate van sociale cohesie En de lage cijfers voor leefbaarheid en veiligheid In de korte scan die wij gedaan hebben zijn we zeker niet tot de bodem kunnen gaan, maar op basis van onze bevindingen zijn bij ons wel alle alarmbellen gaan rinkelen In deze buurt is nadrukkelijk sprake van een problematische veiligheidsbeleving Met risico dat de ervaren onveiligheid verdere onveiligheid in de hand werkt 41

42 Eindhoven overall 42

43 Deelvraag 1: Hoe is het gesteld met de veiligheidsbeleving van de Eindhovenaren? (Net als in veel andere steden:) gemiddeld genomen geen aanleiding tot grote zorg Niveau ligt (cijfermatig) op niveau waar je het gelet op de omvang van de stad zou verwachten In de straatgesprekken komt op de meeste plaatsen geen problematische veiligheidsbeleving naar boven Let op: uitspraken over veiligheidsbeleving van specifieke groepen/settings op basis van deze scan niet mogelijk In een paar buurten is hiervan echter wel sprake, soms zelfs in zorgwekkende mate 43

44 Deelvraag 2: Is er sprake van opvallende concentrares van onveiligheidsbeleving (en zijn die te begrijpen en beïnvloeden?) Elke onderzochte buurt kende weer ander gezicht waar het gaat om OVB Maar daarbinnen deels ook weer op subbuurt-niveau 1 buurt heeft volgens index ruim benedengemiddelde VB, onze scan laat een ronduit gemiddelde VB zien, wat ook spoort met de bevindingen van professionals 2,5 buurten zitten door uiteenlopende interventies( al dan niet voor een deel van de buurt) in een stijgende lijn, met een (soms nog broze) acceptabele VB In 1,5 buurt is wel sprake van een problematische VB, in 1 zelfs in zorgwekkende mate (let op: gaat alleen over de buurten uit onze verdieping!) De geconstateerde OVB lijkt steeds terug te voeren op de combi van aard bevolking met (aanwijsbare) criminele, sociale, fysieke, en institutionele aspecten van de (sub)buurtsetting Wat los van de budgettaire mogelijkheden ook beïnvloeding mogelijk maakt 44

45 Wat verder opvalt: In de meeste buurten zien (en waarderen) de respondenten de inspanningen van gemeente, politie, woco s (ten dele) Opvallend is dat over 1 woco met veel waardering wordt gesproken (pro-actief, meedenkend, handen uit de mouwen), een andere vangt vooral kritiek (terugtrekkend) De angst voor een terugtrekkende overheid/terugtrekkende instituties wordt in diverse buurten frequent genoemd Overigens: bestond in de zwakste buurten burgerparticipatie eigenlijk niet allang en overzien we voldoende wat daarmee nu gebeurt? V.w.b. de actualiteit: in veldwerkperiode geen signalen opgepikt dat de terrorismeproblematiek gemiddeld genomen (al?) groot issue in de buurten was Voor de buitenstaander valt de (wisselende) kwaliteit van de buitenruimte op, zeker ook de staat van fietspaden, tunnels, knooppunten 45

46 Deelvraag 3: Wat zijn aanbevelingen voor acre? Drie aandachtvelden: 1. Omgang met de index 2. Inhoud van het beleid 3. Reflecties op huidige hoofdlijnen veiligheidsbeleid 46

47 1. Omgang met de index De index is een (ruwe) thermometer, niet de diagnose Geldt nog eens extra bij bezien individuele items De buurt met de hoogst gemeten OVB is zo n beetje rustigste in ons onderzoek; buurt met alarmerende situatie scoort middenin Om te bezien wat nodig is altijd combineren met kwalitatieve info Herwaarderen informatie professionals? Bezie in hoeverre ook op community-niveau kan worden gerapporteerd 47

48 2. Feitelijke acre In feite 3 typen buurten: geen extra actie nodig; actief consolideren; gerichte actie Meerdere buurten verdienen grote aandacht: VB staat onder druk door combi factoren, waar instroom uiteenlopende nieuwkomers, sociale en fysieke verloedering een belangrijke factor is Actie is dus situatieafhankelijk -op die factoren nodig Waar bovenop niet zozeer aanpak van criminaliteit nodig is, maar handhaving van de orde Ondersteund door zichtbare aanwezigheid: presence 48

49 3. Reflectie op hoofdlijnen

50 Naar een afsluiting

51 Meer informatie? Marnix Eysink Smeets Landelijke Expertisegroep Veiligheidspercepties/ Lector Public Reassurance T