Inhoud. Inleiding 11. Deel I Fundament 19

Transcriptie

1 Inhoud Inleiding 11 Deel I Fundament 19 1 De onderleggers Het systemische model Het cliëntgerichte model Het resource-georiënteerde model Het model van de veerkracht Zwermintelligentie Lessen trekken De trias cognitie-emotie-gedrag Variatie Tot besluit 31 2 De kracht van het gezond verstand Als iets niet werkt Uitzondering Uitzondering Omgaan met weerstand Als iets wel (of beter) werkt Als iets blijkt te werken Tot besluit 44 3 Non-specifieke variabelen Werkzame factoren Waar het om gaat Resultaten Het gevoel begrepen te worden Conflictbeheersing Authentieke aandacht en respect Inductie van hoop Alternatieve verklaring Intern coherent denkmodel Tot besluit 54

2 6 Handboek oplossingsgericht werken 4 De zevenstappendans Stap 1: contact maken Tips Stap 2: context verkennen Stap 3: doelen stellen Nuttige doelen Sturend optreden Leve de problemen Stap 4: sterke punten markeren en krachtbronnen aanboren Vindplaatsen van krachtbronnen Hoe om te gaan met (hervonden) krachtbronnen? Stap 5: complimenten geven Noodzakelijke randvoorwaarden Welke complimenten werken het beste? Kritische bedenkingen Handleiding voor beginners Stap 6: differentiëren Gezond verstand Nuanceringen aanbrengen Schaalvragen Ten slotte Stap 7: oriënteren op de toekomst Toekomstgerichte vragen stellen De mirakelvraag Tot besluit 81 5 De flowchart De beperkte vragenset Werkrelatie Beperking of probleem? Beperking Probleem Het belang van het onderscheid Nieuwe kansen Interventies De vrijblijvende werkrelatie Categorieën van de vrijblijvende werkrelatie Opmerking ter vermijding van misverstanden Interventies bij de vrijblijvende werkrelatie De gevolgen van de niet-hulpvraag Ten slotte 98

3 Inhoud De zoekende werkrelatie Categorieën van de zoekende werkrelatie Interventies bij de zoekende werkrelatie Positieve ondersteuning Eigen verantwoordelijkheid stimuleren Aandacht voor wat goed gaat Concretiseren, prioriteren, differentiëren Zoeken naar uitzonderingen De consulterende werkrelatie Interventies bij de consulterende werkrelatie De co-expertrelatie Categorieën van de co-expertrelatie Interventies bij de co-expertrelatie De effectiviteit van de flowchart Tot besluit Een drieledig mandaat Wat is een mandaat? Initieel en circulair mandaat Drie fundamentele mandaten De leider De manager De coach Het trilemma Tot besluit 124 Deel II Het onderwijsveld Situatie en relatie Situatie Relatie Doelgroepen Aannames De praktijk van het leiding geven Functie en betekenis Niveaus Onderwijskundig leiderschap 137

4 8 Fundament 8.2 Beperkingen en/of problemen Beperkingen Problemen Mandaten Integraal mandaat Specificatie Werkrelatie Feedback Doelen Stap voor stap Verbondenheid Verlichting Tot besluit De praktijk van het middenmanagement Functie en betekenis Beperkingen en/of problemen Mandaten Werkrelatie Feedback Doelen Tot besluit De praktijk van het onderwijzen Functie en betekenis Niveaus Perspectieven Visioenen Beperkingen en/of problemen Verhalen Mandaten Integraal mandaat Specificatie Werkrelatie Doelen Hulpmiddelen Tot besluit 171

5 Inhoud 9 11 De praktijk van het ondersteunen Functie en betekenis Niveaus Beperkingen en/of problemen Beperkingen Problemen Mandaten Integraal mandaat Specificatie Werkrelatie Voorzichtigheidsregel Doelen Mirakelvraag Een tekening maken Tot besluit De praktijk van het assisteren Vragen Antwoorden 189 Deel III Instrumentarium De taal van oplossingen Vaardigheid 1: luisteren Oplossingsgericht taalgebruik Uitnodigend formuleren Wat werkt nog steeds? Hoe stopt het probleem? Oplossingsgerichte vragen Voordelen Categorieën Vooronderstellingen Lexicon van oplossingsgerichte technieken 207

6 10 Fundament 15 Lexicon van oplossingsgerichte voorzieningen Hulpmiddelen Opdrachten Concentratie en afleiding Toekomstoriëntatie 267 Deel IV Doen en laten Kwesties Leiding geven Middenmanagement Onderwijzen Ondersteunen Assisteren 293 Noten 297 Literatuur 302 Personalia 312 Nawoord 313 Register 314 Aanbevelingen 318