Werken met het 8 fasenmodel. Frank Meeuwsen & Menno Zwart

Transcriptie

1 Werken met het 8 fasenmodel Frank Meeuwsen & Menno Zwart

2 Programma dag II Terugkoppeling opdracht Gesprekstechnieken Cliënten met weerstand of gebruiksaanwijzingen Doelen en acties Dimensies van woonbegeleiding: Eindopdracht

3 Nogmaals de Basistechnieken B Bevestiging, positieve etiketten O Open vragen R Reflecties S Samenvattende reflecties Daarnaast is er consequent veel aandacht voor de agendasetting tijdens gesprekken

4 Waarom bevestiging? Mensen kunnen alleen veranderen als ze de overtuiging hebben dat het ook kan, dat zij het kunnen Hoe problematischer het gedrag, hoe lastiger het is om steeds toch bevestiging als insteek te kiezen

5 Waarom open vragen? Alleen met open vragen is het mogelijk om te ontdekken wat voor de cliënt echt belangrijk is, waar ambivalentie bestaat, en hoe dat er bij deze cliënt uitziet Bij moeizame gesprekken, een lager niveau, of gedoe rond autoriteit, neemt het aantal open vragen dramatisch af Uitgangspunt: sturen in een motiverend gesprek gebeurt niet door meer gesloten vragen, maar door agendasetting en reflecties

6 Waarom reflecties en hoe? Zeggen niet dát je de cliënt begrijpt, maar geven terug wát je begrijpt Goede reflecties komen niet van hard werk van de hulpverlener, maar zetten de cliënt aan het werk Goede reflecties kunnen sterk directief zijn Geven terug wat je merkt, ziet, hoort en voelt bij de cliënt Richten zich niet alleen op de inhoud van wat gezegd wordt, maar juist ook op lichaamstaal, emotie en op discongruentie De sterkste reflecties zijn kort, concreet en worden gedaan in de jij-vorm Na een goede reflectie is er ruimte voor nieuwe open vragen

7 Agendasetting Techniek om in ieder gesprek steeds vast te houden dat ieder onderdeel ruimte krijgt, en een duidelijke "kop en staart" krijgt Geeft ook regie aan de client, omdat steeds gevraagd wordt, of het gesprek nog steeds aansluit op wat belangrijk voor hem/haar is Zorgt ervoor dat weerstand eerder herkend en besproken kan worden

8 Competenties en Ambivalenties Bij het bespreken van levensgebieden is er extra aandacht voor competenties (wat kan de cliënt, hoe heeft hij/zij eerdere moeilijkheden overwonnen En veel aandacht voor ambivalenties. Dan gaat het om die thema's waarbij de cliënt lastige keuzes voor de toekomst zal moeten maken

9 Motiverende benadering Speelt een rol zodra er ook sprake is van ambivalentie, dus vaak op de thema's die het meest er toe doen Motivatie is niet vast, niet continu en is geen persoonlijke eigenschap Motivatie draait er om dat de cliënt - weet dat verandering nodig is - gelooft dat verandering mogelijk - bereid is om er inzet voor te plegen - het goede moment daar is

10 1. Probleemgericht Perspectieven wat heeft het probleem veroorzaakt? 2. Systeemgericht wat houdt het probleem in stand? 3. Oplossingsgericht wat helpt om verbetering te bereiken? 4. Motivatiegericht hoe krijgen we de cliënt in beweging?

11 Oplossingsgerichte vragen (I) Doorvragen over eerdere successen, dingen die goed gingen (of minder erg waren) Vragen naar uitzonderingen, momenten waarop het anders was Vragen naar verbetering die al is opgetreden Vragen naar allerlei toekomstmogelijkheden (wat als.., stel dat..)

12 Oplossingsgerichte vragen (11) Schaalvragen (scaling questions) en doorvragen hierop De wondervraag. Waaraan zou je het als eerste merken, wat zou je als eerste doen, waaraan zou ik het bij je merken als het probleem er door een wonder, niet meer zou zijn? Vragen naar huidige competenties. Hoe doe je dat? hoe lukt je dat? hoe hou je dat vol?

13 De oplossingsgerichte flowchart

14 1. Is er een oplossing denkbaar? Problemen: omstandigheden waarbij er een oplossing denkbaar is Beperking: omstandigheden die eerst geaccepteerd of erkend moeten worden. Daarna zijn voor de gevolgen van de beperking wel oplossingen denkbaar

15 2. Is er een hulpvraag? Bezoeker - vrijblijvende relatie Er is geen hulpvraag. Richt je dan op relatieopbouw en het ontstaan van een context waarin later wel een hulpvraag geformuleerd kan worden Soms gestuurde of onvrijwillige cliënten. Dan starten bij competenties en vooruit kijken

16 3. Is deze hulpvraag werkbaar? Klager - zoekende relatie Als de hulpvraag vaag is, onontwarbaar, autoannulerend (ik zou wel willen maar...) of externaliserend. Veel vragen naar uitzonderingen, schaalvragen, relatievragen (wat zou X merken aan je als?)

17 4. Gebruikt de cliënt zijn resources? Nee: Klant - consulterende relatie Cliënt en hulpverlener onderzoeken samen mogelijkheden en hulpbronnen Ja: Co-expert - coachende relatie De cliënt kan feitelijk zijn problemen zelf oplossen maar heeft daarbij een goed klankbord nodig

18 8fm in gesprekken In ieder gesprek tijdens de analysefase moet de aandacht worden verdeeld over: 1. Dringende zaken 2. Noodzakelijk werk 3. 8fm Door middel van agendasetting wordt gezorgd dat alle drie aan bod komen

19 Dringende zaken In de begeleiding doen zich steeds situaties voor waar direct aandacht voor moet zijn. Dit kunnen onverwachte hobbels zijn, maar ook plotselinge kansen Clienten hebben vaak een levens- en denkstijl waarbij ze vooral letten op wat nu dringend is. Als er geen aandacht is geweest voor dringende zaken, zal de client ook niet naar iets anders luisteren

20 Noodzakelijk werk Bij de uitvoering van hulpverlening zijn er een aantal noodzakelijke klussen die moeten gebeuren Deze krijgen niet alleen aandacht als de client dat wil, maar zijn nodig als randvoorwaarde, voor de uitkering, indicatie etc. Niet altijd voelt de client hiervan het belang, meestal weet ie wel dat het "nou eenmaal nodig is"

21 Doelen Uit de persoonsbeschrijving komen meestal meerdere wensen of algemene doelen voort Dit zijn doelen die nog niet concreet hoeven zijn, maar wel de richting aangeven die de cliënt zou kunnen gaan Er kunnen veel algemene doelen zonder dat er aan gewerkt wordt

22 Specifieke doelen In de planningsfase wordt gekozen welke algemene doelen belangrijk genoeg zijn voor de cliënt (!) om er ook echt aan te gaan werken Hiervoor worden specifieke doelen geformuleerd Dit is meestal niet meer dan op drie levensgebieden

23 Specifieke doelen Worden makkelijk te snel en te veel gesteld Algemene doelen geven richting, specifieke doelen ook beweging. Ze zijn zo geformuleerd dat de cliënt er ja op zegt, ook als duidelijk is dat er dan ook direct actie uit voort komt Zijn uit zichzelf al goeddeels SMART

24 Smart Specifiek - zo concreet mogelijk Meetbaar - te toetsen Acceptabel - zowel voor cliënt als mentor Realistisch - haalbaar en uitvoerbaar Tijdgebonden bepaalde termijn (maximaal een aantal maanden)

25 Typen doelen Milieugerichte doelen (Wat gaan we voor je regelen?) Oplossingsgerichte doelen (Hoe pakken we/jij het aan?) Keuzegericht (Wat heb je nodig om een besluit te nemen?) Competentiegericht (Wat wil je kunnen, wat wil je leren?) Het is belangrijk dat uit het doel duidelijk blijkt om wat voor type doel het gaat

26 Planning Analyse op 8 gebieden: Wat is er aan de hand? Doelen: waar werken we naar toe? Kiezen: waaraan werken? stel prioriteiten Hoe? (Wie doet wat/ Waar/ wanneer)

27 Acties Vertellen wat er binnenkort gaat gebeuren Liefst in positieve termen (niet niet, maar wel wel) Wat er gebeurt bestaat uit concrete daden van de cliënt én uit concrete ondersteuning van de begeleiding

28 Eerste dimensie: Verantwoordelijkheid laten of overnemen? Variaties: vragen, aanmoedigen, voorstellen, directieve hulpverlening (suggereren, voorstellen, selectief bespreken), voorwaardelijke hulpverlening (onderhandelen, voor wat hoort wat) gedwongen hulpverlening, verzorgen

29 Uitgangspunten Goede woonbegeleiding is zowel respectvol als directief Gedoseerde verantwoordelijkheid (start low, go slow, avoid falling) Verantwoordelijkheid overnemen vraagt om legitimering, eventueel achteraf Verantwoordelijkheid overnemen gebeurt bij voorkeur in overleg en/of op verzoek

30 Tweede dimensie: zelf doen of uitbesteden? Zelf doen (met het eigen aanbod) of hulpbronnen (van andere mensen of organisaties) inzetten en organiseren Uitgangspunten: Doe niet wat een ander beter kan Respect voor goede keuzes van de cliënt Teveel hulpverleners geeft meestal niet meer kwaliteit

31 Hulpverleningsreeksen Lineair (eerst A, dan B) Parallel (de een A, de ander B, tegelijk) Integraal (A en B in één hand)