Oplossingsgericht adviseren. Wat is oplossingsgericht adviseren? Waar komt het vandaan? Wat is de meerwaarde ervan?

Transcriptie

1 Wat is oplossingsgericht adviseren? Waar komt het vandaan? Wat is de meerwaarde ervan? Arbo congres

2 Psycholoog (MSc), trainer & coach Kennismaking Procesbegeleiding gericht op samenwerken en communicatie Leven en werken vol energie en passie

3

4 Geen focus op probleemanalyse, maar focus op het ideale plaatje: Wat wil jij bereiken? Grondbeginselen uit de psychologie oplossingsgericht coachen

5 Oorsprong oplossingsgericht coachen Ontstaan halverwege 20 e eeuw uit onvrede over de traditionele opvattingen over psychotherapie. De aanpak is vooral populair bij coaches en therapeuten en gebruikt als oplossingsgericht werken, oplossingsgericht leidinggeven en oplossingsgericht coachen Grondleggers: Steve de Shazer en Insoo Kim Berg

6 Uitgangspunten oplossingsgericht werken Mensen zijn competent. Wij beschikken over kwaliteiten en bronnen om stappen te zetten in onze ontwikkeling. Kijk naar de successen uit het verleden. Focus op de toekomst. Niet blijven hangen in slechte dingen/ ervaringen uit het verleden. Dat verandert niet. Kijk vooruit en en ga er van uit dat die slechte dingen afwezig zijn. Hoe ziet het er dan uit? Wat is er dan anders? Verander stap voor stap. Kleine stappen zijn gemakkelijker te zetten en brengen een positieve beweging op gang. Het gaat om kleine acties in de goede richting.

7 Uitgangspunten oplossingsgericht werken Verandering is constant en onvermijdelijk. Als het werkt, laat het dan zo (if it ain t broke, don t fix it). Geen enkel probleem doet zich de hele tijd voor. Als iets niet goed gaat, kijk naar uitzonderingen. Wanneer gaat het beter? Wat is er anders in die situatie? Wat kun je daarvan leren? De toekomst is onderhandelbaar en wordt geschapen. Kleine veranderingen kunnen grote gevolgen hebben. Stel de ander vragen, maar vertel niet wat ze moeten doen. Problemen en oplossingen zijn niet altijd direct aan elkaar gerelateerd.

8 Uitdaging: kantelen van probleem naar oplossing Verschillen tussen probleemgericht en oplossingsgericht werken Dimensie Conventionele benadering Oplossingsgericht werken Richting van aandacht Defecten Successen Kenmerken van doelen Abstracte, negatieve (geformuleerd) en aanpakgerichte doelen Concrete, positieve (geformuleerde) en resultaatsgerichte doelen Vindplaats van oplossingen Buiten het systeem, externe Binnen het systeem, interne oplossingen oplossingen Oriëntatie van het Geplande verandering, Een stapje vooruit veranderproces ontwerpbenadering Startplaats van verandering (top)management Daar waar behoefte is aan verandering

9 Van probleemdenken naar oplossingsgericht denken* *Gebaseerd op het Albert Model van Mark Mc Kergow

10 Van probleemdenken naar oplossingsgericht denken Rood - proces van probleemdenken Aandacht is gericht op het probleem Analyse van de probleemoorzaak Aanwijzen verantwoordelijken, reflectie op verbeterpunten Als we vanuit het probleem naar de toekomst kijken, zien we hoe het probleem zich verder ontwikkeld, blik ligt op de gevreesde toekomst.

11 Blauw -proces van oplossingsgericht denken Vier stappen in het Albert model: 1. Definieer wat je wilt bereiken Hoe ziet de gewenste situatie eruit? Hoe kun je dat in positieve resultaten formuleren? concrete en 2. Analyseer wat er al is bereikt Wat is er al is bereikt en hoe is dat gelukt? Ga na hoe je dat kunt vasthouden en hoe je van daaruit verder kunt bouwen. Geeft dit ideeën voor verbetering van de huidige situatie? 3. Analyseer eerdere successen Wanneer ging het in het verleden tijdelijk beter? Waren er momenten dat je dichter bij de gewenste situatie was dan nu? Hoe kwam dat? Geeft dit ideeën voor verbetering van de huidige situatie? 4. Zet één stapje vooruit Kijk eens op welke ideeën stap 2 en 3 je gebracht hebben. Stel de vraag wat de beste ideeën zijn om een stapje verder in de richting van je gewenste situatie te komen. Welke spreekt het meest aan? Ga daarmee aan de slag om een eerstvolgende stap richting je gewenste doel te zetten.

12 Onderkennen van problemen Ingrediënten Verhelderen van doelen Uitproberen en doen Monitoren van vooruitgang op weg naar de gewenste situatie Uitzicht op een betere situatie Optimisme & energie, Zelfredzaamheid, Praktische ideeën om vooruit te komen Samenwerking Duurzame oplossingen Resultaten

13 Realisatie oplossingsgerichte aanpak in de praktijk stap 1 Contact maken stap 2 Verduidelijken van de veranderbehoefte stap 3 Doelen stellen en successen formuleren stap 4 Sterkte analyse opstellen stap 5 Eerste concrete actie bepalen stap 6 Monitoren van de voortgang

14 Realisatie oplossingsgerichte aanpak Stap 1 Contact maken De ijsbergtheorie gaat er vanuit dat alleen het topje van een reactie of gedrag zichtbaar is van iemand. Wat die persoon voelt, denkt en vindt is voor jou veelal onzichtbaar. Dit noemen we ook wel de onderstroom. Probeer je in de ander te verplaatsen en de ander echt te begrijpen: Neem een open luisterhouding aan en stel open vragen. Neem de tijd voor zo n gesprek.

15 Realisatie oplossingsgerichte aanpak Stap 2 Verduidelijken van de veranderbehoefte Leg een verbinding naar de gewenste toekomst. Probeer samen de gewenste situatie in kaart te brengen. Om de veranderbehoefte te verduidelijken, stel vragen als: Wat wil je graag veranderen? Wat zou voor jou een goede uitkomst van dit gesprek zijn? Als er ongewenste situaties zijn of obstakels ga die niet uit de weg. Stel dan vragen als: Wat wil je in plaats van deze situatie of in plaats van dit probleem? Wat is er anders als de situatie veranderd is of als het probleem is opgelost?

16 Realisatie oplossingsgerichte aanpak Stap 3 doelen stellen en successen formuleren Wat wil je uiteindelijk bereiken? Hoe ziet dat er dan uit? Wondervraag Stel dat terwijl jij vannacht slaapt, er een wonder gebeurt. Het wonder is dat het probleem dat je eerst had is opgelost! Wat is er dan morgen anders als je wakker wordt? Wat zie je dan om je heen gebeuren? Wat doe jij dan anders? Wat zien mensen om jou heen aan jou? Als je de wondervraag stelt, probeer de antwoorden in termen van gedrag te vangen en op een positieve wijze te formuleren.

17 Realisatie oplossingsgerichte aanpak Stap 4 Sterkte analyse opstellen Focus op positieve en sterke kanten. Ga op zoek naar wat er al goed gaat en benoem dat. Blijf doorvragen over wat er goed gaat. Kijk bij problemen waar de uitzonderingen zijn. Wanneer doet het probleem zich niet voor? Wat is er dan anders? Wat doe jij anders? Gebruik Schaalvragen om de situatie te waarderen. Werkwijze: Teken een lijn van Breng in kaart waar je al staat als individu of als team en nodig uit om meer te doen van wat je al goed doet. Vraag eventueel naar een al eerder behaald succes: Wanneer stond je een keer wat hoger op deze schaal: wat was er toen anders? Wat deed jij toen (anders)?

18 Realisatie oplossingsgerichte aanpak Stap 5 Eerste concrete actie bepalen Bepaal welk concrete stapje je vooruit kunt zetten. Het gaat hierbij om kleine stapjes. Die zijn makkelijker te zetten en het effect is goed te zien. Kleine stapjes leiden vaak naar een opeenstapeling van veranderingen. Stel: Je hebt jezelf al een 6 gegeven op de schaal van 1 tot 10. Wat zou je kunnen doen om er een 6,5 van te maken? Welk stapje zou dat dan zijn? Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Probeer deze stap zo concreet mogelijk in gedrag te formuleren!

19 Realisatie oplossingsgerichte aanpak Stap 6 Voortgang monitoren Sta samen stil bij hetgeen er goed gaat en bij de vorderingen die gemaakt zijn. Ook al zijn het soms kleine stapjes, het zijn allemaal stappen in de goede richting en die zijn het waard benoemd en gezien te worden.

20 Toegevoegde waarde Het leveren van een inhoudelijke bijdrage (ideeën, bevindingen, risico s, aandachtspunten, et cetera) Het leggen van verbindingen/ schakelfunctie (met medewerkers, directie, klanten, ) Het bewandelen van nieuwe wegen ( experimenteren, out-of-the-box denken) Invloed door oplossingsgerichte manier van denken vergroot door: Meer gefundeerde inhoudelijke mening met positieve insteek Procedurele betrokkenheid (meer pro- actief, vroeg in het proces betrokken)