Verbinding naar de toekomst

Transcriptie

1 Spoorzone Delft Verbinding naar de toekomst Het project in vogelvlucht 1

2 STADSKANTOOR, ARTIST IMPRESSION MECANOO ARCHITECTEN. Verbindingen Huiswaarts Andere toeristen en dagjesmensen zetten koers Een derde reizigersstroom ten slotte, voornamelijk richting de oude binnenstad, over de wandelbou- Delftenaren van wie de werkdag er op zit, begeeft levard waarin de Phoenixstraat is omgetoverd. Ze zich west- of zuidwaarts, door het stadspark op weg doorkruisen daarbij eerst een nieuw stukje bin- naar huis. Als zij de Westlandseweg een brede, nenstad. Omdat dat nog maar net gebouwd is en met bomen afgebiesde boulevard oversteken, dus vele honderden jaren jonger is dan de oude komen ze eerst in een fonkelnieuwe woonwijk binnenstad, zijn de verschillen tussen beide stads- terecht, pal naast de woonwijken uit de jaren zestig delen duidelijk. Maar op een subtiele manier zijn van de vorige eeuw gelegen. Duurzaamheid, leef- ze ook met elkaar verbonden. De plattegrond van baarheid en toegankelijkheid troef. Voor de basisin- de nieuwe wijk borduurt voort op die van het oude richting van de spoorzone tekende de beroemde centrum; de architectuur sluit er bij aan; en zelfs Catalaanse architect Joan Busquets. de materiaalkeuze of het nu om hout, baksteen of natuursteen gaat benadrukt de verbinding tussen heden en verleden. En, niet te vergeten de Delft, zomer De stad wordt toekomst: dit nieuwe hart van Delft is duurzaam en zichtbaar weer één organisch geheel, robuust genoeg om nog vele eeuwen lang nieuwe duurzaam en vitaal gemaakt voor het generaties bezoekers en bewoners te blijven verba- verre nageslacht. Een stadsdeel in ont- zen en bekoren. Eens te meer gaat de slogan van de wikkeling, vol nieuwe waarden, met stad op: Delft creating history... behoud van de oude. Hoewel... er is één ding dat we in het stadshartbeeld niet meer terugzien: een trein! DELFT ZOMER 2025 STATIONSHAL, ARTIST IMPRESSION MECANOO ARCHITECTEN. it het ondergrondse spoorstation, rechtstreeks aangesloten op Schiphol en de rest van de Randstad, komen zojuist gearriveerde reizigers boven in de transparante hal. Door de glazen wanden zien zij de omtrekken van het stadskantoor, dat boven op de hal gebouwd is. Eenmaal buiten lopen sommigen het stadspark in een grote autovrije zone midden in de stad om in de schaduw van een van de ruim duizend bomen verkoeling te zoeken. Of om in het monumentale voormalige stationsgebouw, gelukkig niet gesloopt maar herbestemd tot horecagelegenheid, iets te drinken

3 Spoorzone Delft et gebied aan weerszijden van het spoor dat Delft een halve eeuw in tweeën gesneden heeft, gaat ingrijpend op de schop. Het spoorviaduct dat voor die tweedeling heeft gezorgd, verdwijnt. Daarvoor in de plaats wordt een tunnel gebouwd die aan vier sporen ruimte biedt. Bovengronds verrijst een nieuwe stadswijk. In het autovrije midden komt een stadspark, en aan de Spoorsingel is weer water. De komende jaren wordt hard gewerkt aan deze transformatie van het spoorzonegebied tot een nieuwe, levendige wijk, midden in de stad. Waardoor Delft, als het klaar is, weer één vitaal en robuust geheel is. Klaar voor een nieuwe toekomst. Waarom doen we dit? Het toekomstbeeld dat voorin beschreven staat, is geen fata morgana, maar een realistisch plan. Aan de uitvoering ervan wordt inmiddels hard gewerkt. Het kan immers niet langer: het treinpad in zijn oude vorm, met twee sporen over een viaduct, en het veel te krappe station zijn enorme knelpunten geworden. Ze zijn niet berekend op de explosieve groei van het spoorvervoer. Maar het aantal sporen is bij handhaving van het viaduct niet uit te breiden. En de geluidsoverlast in deze flessenhals in het drukste stukje spoor van de Randstad (350 treinen per dag!) is al heel lang onacceptabel hoog. De hoogste tijd dus om in te grijpen. Klaar voor toekomst Met de bouw van de spoortunnel gaat een lang gekoesterde wens van Delvenaren zij die geboren en getogen zijn in Delft en Delftenaren zij die er zijn komen wonen in vervulling. En ook al gaan in 2015 nog maar twee sporen open, met de komst van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS) kunnen dat uiteindelijk vier sporen worden. Die twee nieuwe sporen kunnen in één moeite door worden aangelegd. De spoortunnel is er al klaar voor. Hoeft de stad niet twee keer opgebroken te worden. Vele voordelen * Leefbaarheid: geen geluidsoverlast en veiligheidsrisico s meer * Aantrekkelijkheid: één aaneengesloten (binnen)stad * Toegankelijkheid: de barrière van het viaduct is weg * Bereikbaarheid: een ruim ondergronds treinstation als onderdeel van een compact knooppunt voor openbaar vervoer * Duurzaamheid: niet alleen ten aanzien van gebouwen, maar ook ten aanzien van energie, groen, water, afval en infrastructuur * Nieuwbouw: een levendige, nieuwe wijk, met de kenmerken leefbaar, duurzaam, dynamisch en samenbindend * Capaciteit: uitbreiding mogelijk naar vier sporen * Groen en water: een stadspark boven de spoortunnel en water aan onder meer de Spoorsingel 04 05

4 Een openhartoperatie Fases in de bouw De bouw van de nieuwe spoorzone is een De partijen die deze operatie uitvoeren, A. Bouw Oostbuis Bouw Engelsestraat westbuis gecompliceerde operatie. Het laat zich moeten voorbeeldig op elkaar ingespeeld 1. Bouw Phoenixstraat oostbuis Bouw parkeergarage Spoorsingel misschien nog wel het best vergelijken met zijn. Het kan niet zo zijn dat het spoorviaduct 2. Bouw Stationsgebied oost- 13. Bouw stadskantoor tweede een harttransplantatie. De boel moet eerst wordt verwijderd als de nieuwe spoortunnel en westbuis deel (20%) omzichtig opengelegd worden om overal bij nog niet klaar is. Op een kleine oppervlakte 3. Bouw Engelsestraat oostbuis Inrichting openbare ruimte te kunnen. Grote slagaders waar constante voeren diverse vakmensen ingewikkelde 4. Bouw en inrichten station Phoenixstraat/Spoorsingel 2017 verkeersstromen doorheen gaan, moeten handelingen uit. Bij de aanleg van de spoor- 5. Inrichten vervoersknooppunt tijdelijk of voorgoed omgelegd worden. zone zijn verschillende aannemers, aange- 6. Bouw stadskantoor eerste Er worden bypasses aangelegd, drainages stuurd door verschillende opdrachtgevers, deel (80%) C. Gebiedsontwikkeling 2014 aangebracht... en dat alles met chirurgische tege lijkertijd aan het werk. Als de een niet 7. Afbouw en inrichting oostelijke 2025/2035 precisie. Want alles wat stroomt, moet blijven op tijd is, dan kan de ander niet verder, en tunnelbuis stromen: Delft moet wel blijven leven. staat het hele raderwerk stil Treinen rijden door oostelijke Meer informatie over de planning? De oude, dichtgeslibde stationsomgeving tunnelbuis 2015 Op vindt u meer informatie wordt zo vervangen door een nieuwe, vitale over de planning en kunt u diverse animatiefilmpjes wijk. In een operatie die in dit geval geen over de planning bekijken. Of breng een bezoek aan uren, maar jaren duurt. B. Bouw Westbuis het informatiecentrum Delft Bouwt, Barbarasteeg Sloop spoor(viaduct) Geopend woensdag t/m zaterdag van tot 10. Bouw Phoenixstraat westbuis uur, op zaterdag tot uur

5 Hoogstandjes van Spoorzone Delft Monumentaal Spoorzone Delft zorgt voor heel veel nieuw, maar behoudt daarbij zo veel mogelijk oud. Monumenten als de Bagijnetoren en molen De Roos stonden voor de aanleg van de spoortunnel hopeloos in de weg, maar zijn niet afgebroken. Met ingenieus vijzel- en vliegwerk zijn ze tijdelijk van hun plaats gehaald om na de tunnelaanleg weer teruggezet te worden. Maar ook andere kwetsbare beeldbepalende panden, die in de buurt van de bouwplaatsen staan, zijn uit voorzorg onder handen genomen. Overal zijn vooraf scheuren hersteld, klampen aangebracht, constructies gefixeerd. In museum Nusantara is de zolder ontlast; in het pand waar ijzerhandel Zwaard voorheen zijn winkel had, is een compleet intern frame geconstrueerd. En aan de Phoenixstraat, met een hoge dichtheid aan monumentale panden, is zo n dertig procent van de bebouwing voorzien van extra bescherming. Omdat alles van waarde in Delft niet weerloos mag zijn. geavanceerde systemen en voorzieningen Tunnelveiligheid De spoortunnel brengt vele zegeningen met zich mee: geen treinlawaai meer in de stad, geen spoorwegovergangen, en ruimte voor een park en voor nieuwe woningen. Maar een tunnel heeft één nadeel: treinen en passagiers in nood zijn onder de grond moeilijk bereikbaar. Vandaar dat tunnelveiligheid allesbepalend is bij de aanleg. Het garanderen van die veiligheid is zelfs een beetje te vergelijken met een militaire operatie, want de vier risiconiveaus in het veiligheidsconcept heten in vaktaal lines of defence : verdedigingslinies. Ze laten zich als volgt karakteriseren: voorkómen dat er ook maar iets fout gaat; als er dan toch iets gebeurt, de schade tot een minimum beperken; passagiers makkelijk laten ontsnappen ; en hulpverleners makkelijk toegang bieden. Aan alle vier hangen diverse geavanceerde systemen en voorzieningen: een ontsporingsgeleidingssysteem, een brandmeldingssysteem, een treinstilstanddetectiesysteem, vluchtdeuren en -paden, verlichting en ventilatie, een blussysteem, een radiocommunicatiesysteem en zo voort. Kortom: veiligheid over de hele linie. Licht station In het midden van de spoortunnel komt onder het nieuwe stadskantoor en de stationshal het ondergrondse station te liggen. Ondergronds zou associaties kunnen oproepen met sombere catacombes, maar daar is in dit geval geen sprake van. Ook al liggen de twee eilandperrons negen meter onder de grond, ze baden in een zee van licht. Kunstlicht... én daglicht. Om dat daglicht te laten toetreden, hebben de ontwerpers van Benthem Crouwel Architekten een geraffineerde wereld van vides en mezzanines (tussenvloeren) gecreëerd. De bouwmaterialen zijn al even licht, met een hoofdrol voor glas: zelfs de vloeren zijn ervan gemaakt. Dat alles met maar één doel: de reiziger die op station Delft in- of uitstapt, voelt zich direct op zijn gemak. Eén gebouw met twee gezichten Centraal in de spoorzone komt een bijzonder gebouw te staan dat de hal van het station en het stadskantoor in zich verenigt. Eén gebouw met twee gezichten : een herkenbaar en functioneel station én een representatief onderkomen voor de gemeentelijke organisatie, met ruimte voor de publieksbalies en werkplekken. Daarmee krijgt de gemeente eindelijk één centrale locatie, waar Delftenaren voor alle burgerzaken terecht kunnen. De stationshal en de publiekshal van het stadskantoor zijn van elkaar gescheiden door een glazen wand. Net als in het ondergrondse gedeelte van het station is glas het materiaal dat de toon zet in dit bovengrondse, door Mecanoo Architecten uit Delft ontworpen, combigebouw : een toon van transparantie en openheid. Precies de eigenschappen die Delft als stad en gemeente wil uitstralen

6 Een nieuw stuk stad in hartje Delft Als de bouwwerkzaamheden aan de spoor- Tijdelijke ontwikkeling en permanente be- tunnel zijn afgerond, ontstaat een grote lege bouwing gaan hand in hand. Op den duur De kracht van Delft ligt in de spannende station/stadskantoor zonder voor- of achter- ruimte van ongeveer 20 hectare. Hier komt ontstaat hier een duurzaam stuk stad dat combinatie van rijke historie en technische kant vormt het gebied de entree naar de stad. een zeer gevarieerd nieuw stuk stad in hartje iedere Delftenaar in zijn hart zal sluiten. innovatie. Dat komt terug in de ambities Als de barrière van het viaduct straks echt voor Spoorzone Delft. Het wordt een weg is, verbindt het nieuwe stuk stad de om- Delft. Een gebied om te wonen, werken, uit te gaan, te winkelen en nog veel meer. Nieuw wonen 21e-eeuwse aanvulling op het historisch liggende wijken met elkaar. Vanuit de wijken De ontwikkeling zal nog jaren in beslag Het nieuwe stuk stad is aantrekkelijk voor centrum. Hier ontstaat letterlijk nieuwe ten westen van het huidige spoor ben je zo nemen. De gemeente Delft heeft in 2012 de mensen uit veel verschillende doelgroepen, ruimte in het centrum van de stad. in de oude binnenstad. En het langgerekte regie genomen. Gedetailleerde voorschriften uit Delft en van daarbuiten. Het wordt een park bovenop de spoortunnel vormt een voor bebouwing zijn losgelaten, waardoor er hoogwaardige wijk, gevarieerd en levendig. groene verbinding van noord naar zuid. Het veel ruimte is voor creativiteit en initiatieven. In totaal komen er ongeveer tot Oud en nieuw verbinden knooppunt van openbaar vervoer (trein, bus Dat biedt voor nu en de toekomst kansen woningen. Voor wie niet in het nieuwe gebied wil wonen, en tram) verbindt Delft met andere steden is er toch veel te beleven. Er komen allerlei in de Randstad. voor een meer flexibele invulling. 10 voorzieningen en winkels. Door het nieuwe 11

7 Het plan in cijfers Anno Oppervlakte Spoorzone Spoortunnel 30 hectare 2300 meter lang (inclusief toeritten) Vervoersknooppunt Stalling voor 5000 fietsen > staan Molen De Roos en de Bagijnetoren > ligt aan de Coenderstraat de hoofdingang van straatzijde bevinden zich ondergrondse fiets P+R- parkeerplekken bovenop de spoortunnel. Klinkt eenvoudiger het nieuwe stadskantoor. parkeergarages. voor auto s dan het is, want de twee monumenten > is de Westvest toegankelijk voor bestemmings- > loopt langs het water tussen Bolwerk en Woningen en gebouwen Ongeveer 1200 woningen + moesten daarvoor wel eerst even tijdelijk verkeer, fietsen, tram en bussen. Hooikade een nieuwe, snelle fietsverbinding met een andere functie ruim m² kantoren worden opgetild (de molen) respectievelijk > is het nieuwe stationsgebouw aan de noord tussen de TU-wijk, het station en de binnen- (exclusief stadskantoor) opgeschoven (de toren). kant van het Stationsplein gecombineerd met stad. De Prinses Irenetunnel is weg. Het ver- Stadspark m² > is er weer water aan de Spoorsingel; het nieuwe stadskantoor. Het monumentale keer rijdt hier nu over de spoortunnel heen. Totale investering Circa 1 miljard euro ondergronds is er een parkeergarage. huidige station heeft een horecabestemming > ligt er boven op de spoortunnel een stadspark. (infrastructuur + gebieds- > is het Bolwerk een groene ruimte met water. gekregen. > staan in het zuidelijke deel van de Spoorzone ontwikkeling) > is de Coenderstraat de nieuwe verbinding > ligt aan de voorzijde van het huidige station zo n nieuwe, duurzame woningen. tussen noord (Phoenixstraat) en zuid een compact vervoersknooppunt voor trein, > bestaat de Abtswoudsetunnel niet meer. > is de Engelsestraat geen doorgaande weg (Westlandseweg): een maar liefst 25 meter tram, bus, taxi s, fietsers en voetgangers. Over de spoortunnel heen loopt een nieuwe meer; alleen hulpdiensten hebben er nog brede laan met veel bomen. Onder dat knooppunt en aan de Coender- ontsluitingsweg. toegang

8 Hoe is het mogelijk gemaakt? STADSKANTOOR, GEZIEN VANAF COENDERSTRAAT, ARTIST IMPRESSION MECANOO ARCHITECTEN poorzone Delft is een project van de lange adem. Dat geldt niet alleen voor de feitelijke aanleg, maar zeker ook voor de aanloop. Al in 1988 maakt NS plannen kenbaar om het spoor van twee naar vier sporen te verdubbelen. Een viersporige tunnel is van meet af aan de enige duurzame oplossing, maar daarvoor is geen budget... Nadat in de jaren die volgen steeds meer heeft succes: in 2004 zet minister Peijs het politiek draagvlak voor de tunnel ontstaat, sein op groen. Na enkele jaren van voorbereidingen gaat in 2009 dan eindelijk de eerste ook in Den Haag, mag Joan Busquets in 1999 zijn stedenbouwkundige visie presenteren. schop de grond in: het project Spoorzone Delft is een feit. Iedereen is enthousiast, niet in de laatste plaats de bevolking van Delft zelf. Die komt Kosten en financiering dan ook, onder het motto Spoortunnel Delft Wat kosten een 2,3 kilometer lange tunnel, NU, in actie als het project in 2003 ernstige een nieuw ondergronds station plus parkeergarage, een stadskantoor, een park en vertraging dreigt op te lopen. En die actie twee woon- en werkwijken? Ongeveer een miljard euro. De helft van het totaalbedrag is voor rekening van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De overige kosten worden gedeeld door de provincie Zuid-Holland, Stadsgewest Haaglanden, Stadsregio Rotterdam en de gemeente Delft. Meer informatie Kijk voor meer informatie op of bezoek het informatiecentrum Delft Bouwt, Barbarasteeg 2 (tegenover NS-station Delft), 2611 BM Delft, telefoon (015) Wilt u op de hoogte blijven van het project Spoorzone Delft? Meldt u dan aan voor de nieuwsbrief op Wie doet wat? * De gemeente, in de vorm van Ontwikkelingsbedrijf Spoorzone Delft (OBS), en railinfrabeheerder ProRail werken intensief samen in de projectorganisatie Spoorzone Delft. * OBS, in 2007 opgericht, zorgt in samenwerking met de gemeente Delft voor alle stedelijke ontwikkelingen. * ProRail is formeel opdrachtgever voor de aanleg van de tunnel en de bouw van het ondergrondse station en de stationshal. * Diverse aannemers voeren de werkzaamheden uit

9 Colofon Tekst: Jacques Poell Fotografie: Chris Pennarts, Vincent Basler, Ronald Tilleman Ontwerp: KEPCOM Creatieve Communicatie Juli 2012, Spoorzone Delft. 16