Wat is apathie? Apathie bij dementie. Overzicht. Kenmerken Apathie en de kunst van het verleiden. Wat is apathie?

Transcriptie

1 Apathie en de kunst van het verleiden Apathie bij dementie Lenie Vermeer & Rosa Drijgers Wat is apathie? Overzicht Wat is apathie? Kenmerken Gebrek aan mo>va>e Verminderd doelgericht gedrag Ini>a>efverlies Verminderde sociale betrokkenheid Emo>onele onverschilligheid Zelfkritiek Afgenomen interesse DEPRESSIE APATHIE Pessimisme Uitgeput/moe Sombere stemming Vervlakte emoties Onverschilligheid Hopeloosheid Schuld Traagheid Zelfmoordneigingen Weinig sociaal betrokken Gebrek aan inzicht 1

2 DEPRESSIE APATHIE Afgenomen interesse Traagheid Uitgeput/moe Gebrek aan inzicht Gedragsproblemen Wanen Hallucina>es Onrust Depressie Angst Euforie Apathie Bewegingsonrust Ontremming Prikkelbaarheid Slaapproblemen Eetproblemen Aalten, de Vugt, Verhey et al. 2003, Dement. Cogn dis 2

3 Invloed op kwaliteit van leven Bij professionele hulpverleners een ondergewaardeerd probleem Het is afschuwelijk om de hele dag met een man om te gaan, waar je niet mee kan communiceren. Ik heb nog liever dat iemand iets onnozels vertelt, als je maar met elkaar kan praten Je kan in principe nu niet veel meer ondernemen met elkaar, want op de eerste plaats heeft hij helemaal geen interesse meer Het is afscheid nemen van elkaar zonder dat je het wilt, want je krijgt geen respons op alles wat je probeert Belang erkenning apathie Meest voorkomende symptoom bij demen>e Komt ook voor bij andere ziektebeelden Invloed op algemeen func>oneren Mensen houden zich minder goed aan behandeling Verslechtering prognose Belas>ng verzorgers Verschillend van depressie Problemen We weten vaak niet hoe apathie ervaren wordt door de pa>ent zelf Het beoordelen van kwaliteit van leven vanuit het oogpunt van de pa>ent Geen sterk bewijs voor effec>viteit bepaalde behandeling Weinig klinische ervaring met behandeling van apathie Waar komt het vandaan? Biologisch Psychosociaal 3

4 Neurobiologische correlaten Disfunc>e frontaalkwab Fronto- striato- thalamic circuits Dorsolateral prefrontaal: execu>ef func>oneren Lateral orbital prefrontaal: disinhibi>e Anterior cingulate circuit: mo>va>e/ ac>va>e Dopamine? Mantelzorg interven>es voor passief gedrag in demen>e Colling, KB Aging & Mental Health, 2004;8(2): Wat verergert passief gedrag volgens u? Verminderde s>mula>e uit de omgeving (16%) Alleen laten (16%) Gecorrigeerd worden (16%) Stress of het gevoel onder druk gezet te worden (14%) Opjagen (12%) Aanwijzingen herhalen (12%) Bewust van verlies door AD (12%) Welke vragen moeten er gesteld worden? Voor wie is het een probleem? Moet er wel behandeld worden? Wel/niet behandelen? Ja: Apathie is het meest belastende probleemgedrag voor mantelzorgers Welke behandelingsopties zijn er? Welke resultaten zijn er te behalen? Nee: Farmacologische behandelingen kunnen bijwerkingen hebben en resulteren in een verminderde kwaliteit van leven 4

5 Ethische overwegingen Bij behandelingen staat het verbeteren van de kwaliteit van leven voor zowel de pa>ënt als mantelzorger voorop! Subjectieve verbetering zoals beleefd bij de patient Verbetering in (sociale) relaties Verbetering in ADL functioneren en uitvoeren van activiteiten Vermindering van zorgbelasting Farmacologisch" Cholinesteraseremmers: " Donepezil, Galantamine, Rivastigmine" Dopaminerg:" Methylfenidaat" Amphetamines" Atypische antipsychotica:" "risperdone, olanzepine, clozapine" Antidepressiva (SSRIs)" Setraline, Fluoxetine, Bupropion" Life muziek therapie Zintuigac>vering (snoezelen) Massage therapie Communica>e therapie Psychomotore therapie Crea>eve therapie Gedragstherapie Psycho- educa>e! Psychosociaal Welke reacjes lijken te helpen tegen passief gedrag? Hulp bieden (28%) Een ac>viteit inleiden (28%) Aanwijzingen en begeleiding geven gedurende een ac>viteit (28%) Leuke ac>viteiten ondernemen (24%) Familie of vrienden bezoeken (22%) Beves>ging en aanmoediging geven (22%) Humor, dingen luch>g maken (16%) Muziek, rustgevende geluiden, vertrouwen, geduld (12%) Colling, KB 2004 Individuele oplossingen De kunst van het verleiden Hoe doorbreek je apathie of ander gedrag Kunnen dementerenden nog leren?? Vanuit individu Theorie is niet heilig Crea>viteit en durven Lenie Vermeer 5

6 Contact Verbaal Non verbaal Aanpassen Communica>e Wel en niet in communica>e Niet: moeten, dwingen Wel: herhalen, verleiden, s>muleren, overhalen en angstreduc>e, theorie van het ezeltje Angst om fouten te maken Faalangst van de dementerende Overvragen op oude gewoonten Onderpresteren/niet presteren Verleiden tot ac>viteiten Angst voor foute oplossingen Voorbeelden Aardappels schillen Stampen onder de douche Wandelen met GPS Bedankt voor uw aandacht! Drs. Lenie Vermeer Laurens Zorg Rotterdam Drs. Rosa Drijgers Universiteit Maastricht Vitalis WoonZorg Groep 6