Market Timing 4 november 2013

Transcriptie

1 Market Timing 4 november 2013 Technische & kwantitatieve analyse GLOBAAL TECHNISCH MARKTBEELD Colofon Deze,,Bulls, Bears & Shares is in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. gemaakt door Loef Technische Analyse B.V. en wordt exclusief beschikbaar gesteld aan de relaties van Theodoor Gilissen. Theodoor Gilissen gaat bij haar beleggingsbeleid uit van fundamentele analyse. Aangezien deze publicatie uitgaat van technische analyse, kan het zijn dat de hier verkondigde meningen afwijken van die van Theodoor Gilissen. De publicatie betreft een exclusieve service voor die relaties van Theodoor Gilissen die de eigen beleggingsideeën mede willen baseren op technische analyse. Edward Loef is bestuurder van Loef Technische Analyse B.V. en is onafhankelijk Technisch Analist en cliëntenremissier voor diverse partijen. Edward Loef kan op elk willekeurig moment (in)direct een long of short positie hebben in de in deze publicatie genoemde financiële markten of instrumenten. Voor informatie over deze uitgave kunt u contact opnemen met uw private banker of andere contactpersoon bij Theodoor Gilissen. Onderliggende assets TRENDS 2e ST 1e ST koers 1e W 2e W W/V% W/V% KT LT 2 wk 4wk AEX INDEX DAX INDEX DJ STOXX 600 INDEX DOW JONES INDEX S&P 500 INDEX N.A NASDAQ COMPOSITE NIKKEI-225 INDEX EUR/USD BUND FUTURE GOUDPRIJS ZILVER BRENT CRUDE NYMEX CRUDE Samenvatting De aandelenbeleggers zitten stevig in het zadel en diverse beursindices noteerden in de afgelopen week op de hoogste stand van dit jaar. Denk hierbij o.a. aan de AEX, de Franse CAC-40 en de Italiaanse FTSE/MIB-30, maar ook aan de all-time highs in de Duitse DAX, de Amerikaanse S&P 500 index en Sensex-30 in India. De media moedigt het optimisme aan. De Telegraaf meldde in oktober o.a.: HET GAAT VOORUIT! Nederland overspoelt met goed economisch nieuws. Polonaise op Damrak en het industrieconcern General Electric ziet wereldwijde verbetering. Het Amerikaanse beleggersweekblad Barron s maakte melding van The Rally That Just Won t Quit. Het Financieele Dagblad berichtte verder in het afgelopen weekend: IJzersterk optimisme houdt overal op de beurzen aan. Het percentage stieren bereikte afgelopen week in de Verenigde Staten een niveau van 88%, marginaal onder de top van 89% op 19 juli of de 90% in mei dit jaar vlak voordat de marktomslag haar intrede deed (bron: trade-futures.com). De neiging tot extrapolatie van bestaande trends door de media kan enerzijds leiden tot een selffulfilling prophecy en anderzijds tot onverantwoord kuddegedrag. Een blik op de koersgrafieken helpt bij het inschatten van kansen en bedreigingen. Deze Bulls, Bears & Shares is een publicatie van Theodoor Gilissen Bankiers N.V., in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De Technische Analyse en Fundamentele Analyse zijn verschillende disciplines; (mede) daardoor kan de Technische opinie afwijken of niet consistent zijn met de researchadviezen van de researchafdeling van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Theodoor Gilissen betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Theodoor Gilissen Bankiers N.V. niet instaan. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. geeft geen garantie of verklaring omtrent genoemde juistheid en volledigheid, noch uitdrukkelijk noch stilzwijgend. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van de onjuistheid en/of onvolledigheid van bedoelde informatie. Dit rapport dient niet te worden opgevat als een aanbod om waardepapieren te verkopen, noch als een uitnodiging tot aankoop ervan. De adviezen en aanbevelingen in dit rapport zijn generiek van aard en houden derhalve geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie en persoonlijke behoeftes van de ontvanger. De ontvanger mag de adviezen en aanbevelingen uit het rapport dan ook niet aanmerken als een persoonlijk advies: de ontvanger moet zijn of haar eigen adviseur raadplegen om te overleggen of het waardepapier dat in dit rapport aan bod komt, voor hem of haar een passende investering is en of de adviezen en aanbevelingen in het rapport overeenstemmen met zijn of haar doelrisicoprofiel. Indien u (mede) belegt met geleend geld, betekent dit dat u het risico loopt dat u uw inleg verliest of zelfs een schuld overhoudt. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen in dit rapport kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van dit rapport in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de ontvanger van dit rapport dient zichzelf te informeren over eventuele restricties. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verbiedt nadrukkelijk het herverspreiden van dit rapport via internet of op een andere manier en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derde partijen op dit gebied. De ontvanger van dit rapport is gebonden aan de restricties zoals vermeld staan in deze disclaimer. Theodoor Gilissen Bankiers N.V., haar directie en haar medewerkers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit of verband houdt met het gebruik (of juist de onmogelijkheid van gebruik), het vertrouwen op of (het nalaten van) acties ondernomen naar aanleiding van de informatie in de aanbieding. Uw persoonsgegevens worden zonder uw uitdrukkelijke toestemming niet aan derden buiten Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verstrekt, tenzij dat voortvloeit uit de wet. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. wijst cliënt conform de wet op haar recht op inzage, correctie, aanvulling, afscherming of verwijdering van gegevens en tot het doen van verzet tegen het gebruik van persoonsgegevens voor marketing- en charitatieve doeleinden.

2 Algemeen Op 14 oktober jl. maakte The Royal Swedish Academy of Sciences wereldkundig dat drie economen (Eugene Fama, Lars Peter Hansen en Robert Shiller) de Nobelprijs voor de economie 2013 ontvangen for their empirical analysis of asset prices. In het uitgegeven persbericht kunnen we duidelijk lezen dat het voorspellen van trends in de nabije toekomst volgens hun empirisch onderzoek niet mogelijk is. De strekking van bovenstaande informatie komt overeen met de bevindingen van Charles Henry Dow (zie foto) aan het einde van de 19 e eeuw in een reeks columns in The Wall Street Journal. Deze columns (rond 1900) zijn naderhand geordend en vervolgens omschreven als de Dow Theory (in The ABC of Stock Speculation ). De Dow Theorie onderscheidt drie trends. Major trend Deze trend duurt doorgaans langer dan een jaar en vaak zelfs vele jaren. Volgens Dow zouden aandelenbeleggers zich het beste kunnen concentreren op deze Primary trend. Intermediate trend Op de tweede plaats komt de Intermediate trend. Deze Secondary trend zijn de golfbewegingen tegen de Major / Primary -trend in. Deze correctieve bewegingen duren enkele weken tot enkele maanden, waarbij eenderde tot tweederde van de eerder opgebouwde koerswinst verloren gaat. Minor trend De minst belangrijke trend is de minor beweging die meestal niet langer dan drie weken in beslag neemt. Het is deze beweging die vatbaar is voor manipulatie en informatieruis en daardoor feitelijk ook in hoge mate onbetrouwbaar. 2

3 De Primary trend in de S&P 500 index is stijgend, maar de stijgende weerstandlijn lokt mogelijk opnieuw winstnemingen uit. De aanzet tot een Secondary wordt daardoor mogelijk gegeven. S&P 500 index vanaf 2009 (zie legenda voor toelichting kleuren) S&P 500 index op dagbasis in relatieve sterkte index (RSI, zie onder). Het passeren van de (rode) RSI boven 70 levert na een aantal weken in 2013 tot nu toe in alle situaties tot een milde correctie/consolidatiefase. Nu de bovenkant van de Primary trend is aangeraakt, doet de S&P 500 index een minor stap terug. ishares N-America op dagbasis voorzien van mechanische trendalerts 3

4 Bij een beurskoers boven het 20-daags koersgemiddelde en 20-daags gemiddelde boven een 120-daags gemiddelde wordt een stijgende trend gedefinieerd. De blauwe candles in de grafieken op de vorige pagina illustreren een sterk positief momentum. Naast de stijgende weerstandlijn in de S&P 500 index wordt nu de horizontale weerstandlijn in ishares N-America een issue om aandacht aan te schenken. Een weerstand is een weerstand totdat het tegendeel blijkt. ASSET ALLOCATE (INSTRUMENTEN / INDICES) 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % ISHARES CHINA ISHARES BRIC ISHARES N-AMERICA 2.28 ISHARES ASIA PACIF 2.03 ISHARES EM MARKETS 1.87 ISHARES WORLD 1.62 ISHARES MSCI LATAM 1.54 ISHARES JAPAN 1.09 ISHARES E GOV LYXOR EURO CORP BD 0.54 ISHARES E CORP BD 0.52 ISHARES E GOV ISHARES B E CORP 0.46 Think iboxx Gvt Bd UCITS ETF 0.46 ISHARES E COV BOND 0.45 ISHARES B E AGG 0.44 ISHARES EUROPE 0.37 Think iboxx Corp.Bd UCITS ETF 0.33 ISHARES E GOV LYXOR PAN AFRICA 0.25 ISHARES PROP EURO BODEMVORMING % DALENDE TREND % ISHARES PROP ASIA 2.03 ISHARES US T Lyxor ETF iboxx Liqu 0.46 ISHARES US TIPS 1.24 ISHARES E INF-LINK LYXOR ETF CRB 0.47 ISHARES PROP GLO 0.12 SPDR Barclays EM Local Bond ISHARES PROP US ishares CHINA 25 De 5%-koersstijging in ishares China 25 vorige week is op basis van klassieke chartreading indrukwekkend, maar mogelijk niets meer dan een traditionele pullback (na de neerwaartse uitbraak van het bearish vlagpatroon). 4

5 Shanghai & Shenzhen 300 index op weekbasis vanaf medio 2005 De Primary -trend in de Chinese CSI-300 index verzwakt met het verstrijken van de jaren. De derde fan -lijn van de waaier van steunlijnen is de belangrijkste. Er lijkt weinig ruimte meer in termen van tijd en prijs om richting te kiezen. Powershares Golden Dragon op weekbasis vanaf 2009 De gele candles in Powershares Golden Dragon zijn illustratief voor een blow-off (lees: overdrijvingsfase), waardoor de risico s van een (significante) trenddraai na de daling van de RSI onder 70 sterk toenemen. ishares Emerging Markets (weekly) in 2013 SMA 20 stijgt / SMA 120 daalt 5

6 Het Amerikaanse beleggersweekblad BARRON S heeft een (bullish) coverstory geplaatst over hoe te beleggen in Latijns Amerika in het kader van een speciaal rapport over de opkomende markten. ishares MSCI Latin America vanaf 2009 hoe lang blijft het sein op groen? In principe verdient het aanbeveling om niet te fantaseren over de mogelijke afloop, maar trachten te handelen in de richting van de hoofdtrend. Inzake ishares MSCI Latin America staat het sein op groen, zij het zeer pril. Een stoploss onder het meest recente dieptepunt houdt de risico s beperkt en geeft een rally zoals eind 2011 een kans. Boven de horizontale stippellijn(en) verbeteren de perspectieven. ishares Bric 50 vanaf 2009 boven de horizontale stippellijn is er perspectief 6

7 Sectorperformance Europa + V.S. in de afgelopen week 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % DJ STOXX Telecom 2.25 DJ STOXX Technology 2.04 DJ STOXX Oil & Gas 1.93 DJ STOXX Insurance 0.86 S&P EWI Consumer Discretionary 0.81 DJ STOXX Pers&House 0.63 S&P 500 Info Tech 0.50 S&P 500 Industrials 0.47 DJ STOXX Retail 0.44 DJ STOXX 600(P)-Euro 0.44 DJ STOXX Utility 0.36 S&P 500 HealthCare 0.36 DJ STOXX Constr&Mat 0.31 S&P 500 Telecom Serv 0.18 S&P 500 INDEX 0.11 S&P EWI Consumer Staples 0.10 DJ STOXX Media 0.05 DJ STOXX Auto&Parts 0.00 DJ STOXX Trav&Leisur DJ STOXX Chemical S&P 500 Materials DJ STOXX Industrial DJ STOXX Bank Index S&P 500 Energy S&P 500 Utilities S&P 500 Financials DJ STOXX Basic Resr DJ STOXX Fin.Serv BODEMVORMING % DALENDE TREND % DJ STOXX Health Care 1.13 DJ STOXX Food&Bev DJ Stoxx 600 Telecomsector vanaf 2002 met geïsoleerde sell greed -alerts De Europese DJ Stoxx 600 Telecomsector heeft na de uitbraak van de smalle zijwaartse tradingrange de bovenkant bereikt van een grotere consolidatiefase gemarkeerd door de top uit Het sell greed -alert attendeert de chartist op koersrisico s. Een doorgaande stijging kan een versnellingsfase opleveren zoals in de periode 2006 t/m 2007, maar dit scenario wordt minder waarschijnlijk geacht. 7

8 GE vanaf 1982 op maandbasis In het derde kwartaal heeft industrieconcern General Electric (GE) de marktomstandigheden in de hele wereld zien verbetering (bron: De Telegraaf 19-10). Markante draaipunten in GE werden o.a. bereikt in 2000 ($ 60,50), in 2002 ($ 21,41), in 2007 ($ 42,15) en 2009 ($ 5,73). Na de daling van de eerste bearmarkt deze eeuw werd ca. 50% van de koersschade ingelopen. Het 38,2% Fibonacci-retracement tussen de top van 2000 en bodem van 2009 ligt op $ 26,65. Afgelopen vrijdag sloot GE op $ 26,54. GE op weekbasis + RSI De relatieve sterkte index (RSI) op weekbasis noteert op 74, waardoor het aandeel GE overbought raakt. Op dagbasis (niet getoond) noteert de 14-daags RSI op 70,6 hetgeen iets lager is dan op 21 oktober jl. (74,9) bij een beurskoers op $ 26,14. Deze milde negatieve divergentie is op zichzelf niet alarmerend, echter de dalende trendlijn langs de toppen van 2000 en 2007 acteert rond het huidige koersniveau potentieel als (belangrijke) weerstandlijn. De RSI op maandbasis (niet getoond) noteert thans 68. Dit koersniveau is nog niet formeel overbought, maar werd wel voor het laatst bereikt aan het einde van de bullmarkt (om precies te zijn in de loop van september In oktober van 2007 draaide destijds het positieve sentiment. De technische conditie van het aandeel General Electric maakt duidelijk dat er enerzijds sprake is van de perceptie van een wereldwijde verbetering, maar anderzijds de actuele beurswaardering aanleiding geeft om de beurspolonaise kritisch te blijven volgen. 8

9 Grondstoffen / edele metalen 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % ETFS Livestock DJ-AIGSM 1.06 NY-DJ-AIG Softs Index NY-DJ-AIG Industrial Metals idx NY-DJ-AIG Livestock Index ETFS Sugar BODEMVORMING % DALENDE TREND % ETFS COPPER 3.67 ETFS Soybean Oil 4.39 ETFS Nickel 2.26 ETFS Gasoline 2.86 ETFSPHYSIPLATINUM 2.47 ETFS Industrial Metals DJ-AIGSM 2.31 ETFS Heating Oil 2.26 ETFS PHYSPM BASKET 0.35 ETFS PHYSICALGOLD ETFS Energy DJ-AIGSM ETFS Cotton ETFS PHYSIC SILVER ETFS Corn ETFS Soybeans ETFS Grains DJ-AIGSM ETFS WHEAT ETFS Coffee NY-DJ-AIG Petroleum Index NY-DJ-AIG Commodity Index NY-DJ-AIG Precious Metals Index NY-DJ-AIG Grains Index NY-DJ-AIG Agriculture Sub-Index NY-DJ-AIG Energy Index ETFS NATURAL GAS DJ UBS Commodity index De daling van de DJ UBS Commodity index is een veeg teken richting opkomende markten en China. Op dit moment presteert alleen livestock gunstig. Dit kan niet worden gezegd van de olieprijsontwikkeling (zie volgende pagina) 9

10 WTI / Nymex Light Sweet Crude Oil vanaf 2009 De paarse weekcandle in de Texaanse ruwe olieprijs wijst niet alleen op een sterk neerwaarts momentum, maar veroorzaakt ook een daling onder de stijgende weerstandlijn. Koersdoel $ 85. Vastrentende waarden Brent Oil en 10-jaars Amerikaanse rente vanaf 2012 De Amerikaanse 10-jaars rente volgt met een beperkte vertraging de richting van Brent Oil. De toppen en bodems vallen kort na de draaipunten in de olieprijs. Verwacht derhalve een lagere rentestand (en hogere obligatiekoersen, zie onder). ishares Core US Bond ETF vanaf 2010 golden cross (zie ook april 2011) 10

11 ishares iboxx $ High Yield (HYG) vanaf 2009 een positieve ontwikkeling De hoogrentende obligaties hebben het technische sein weer op groen staan (zie chart boven). De meerjarige stijgende steunlijn heeft aan betekenis gewonnen. Bund future vanaf 2012 Het omgekeerde (H)oofd(S)chouderpatroon in de Bund future wijst op een doorgaande rally naar ruim

12 Valuta EUR/USD in 2013 De euro is na de gele blow-off -candle getroffen door een sterke daling. Verwacht rond $ 1,345 een technisch herstel naar ca. $ 1,3650. Onder $ 1,3450 komt $ 1,31 weer in beeld. USD/JPY in 2013 verwacht spoedig een uitbraak. Een recovery buy -signaal in de US Dollar index oogt tijdelijk van aard 12

13 ALGEMEEN ADVIES Hanteer indien mogelijk - stop loss limieten om koersrisico s beter te beheersen! Verklarende woorden en begrippen uit de technische analyse Een uitleg van woorden en begrippen die gangbaar zijn in de technische analyse en in de Bulls, Bears & Shares worden gebruikt zijn op deze pagina op een niet limitatieve wijze ter verduidelijking samengevat. Technische Analyse (TA) bestudeert primair met behulp van grafieken de koershistorie van marktprijzen (lees: beurskoersen en hiervan afgeleide handelsvolumes) met het doel om de meest waarschijnlijke toekomstige richting te bepalen. De technische analyse kent twee hoofdstromingen. Enerzijds is er de klassieke visuele analyse van grafieken met het oogmerk om trends en koerspatronen te herkennen. Anderzijds is er de kwantitatieve analyse om met behulp van de beurskoers afgeleide formules ( indicatoren ) koop- en verkoopsignalen te genereren. De Bulls, Bears & Shares combineert de visuele analyse met de kwantitatieve analyse. De technische en kwantitatieve analyses worden vooral gebruikt als hulpmiddel voor de timing van beleggingsbeslissingen. TA = afkorting voor technische analyse KT = korte termijn trend op basis van de positie van beurskoers ten opzichte van het 20-daags koersgemiddelde LT = lange termijn trend op basis van de positie van het 20-daags koersgemiddelde ten opzichte van het 120-daags koersgemiddelde TREND = algemene richting waarheen een koersontwikkeling tendeert herkenbaar aan een proces van twee opeenvolgende toppen en/of bodems TRENDLIJN = lijn langs opeenvolgende toppen of bodems STEUN = indicatie voor een bodem in de koersgrafiek WEERSTAND = indicatie voor een top in de koersgrafiek BULLISH = positieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling BEARISH = negatieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling NEUTRAAL = aanduiding voor richtingloos en/of zijwaarts koersverloop TACTISCH = specifieke actie/benadering bedoeld om een strategie uit te voeren RS = relatieve sterkte ter bepaling van outperformance of underperformance OUTPERFORMANCE = betere prestatie ten opzichte van UNDERPERFORMANCE = slechtere prestatie ten opzichte van LONG = positionering in de markt anticiperend op een koersstijging SHORT = positionering in de markt anticiperend op een koersdaling NONE = geen positionering in verband met overgangfase tussen bulls en bears BUY = koopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse SELL = verkoopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse MA = moving average / voortschrijdend gemiddelde van een reeks van beursdata RSI = relatieve sterkte index (indicator voor het meten van het momentum) RSI waardering onder 30 illustreert een relatief sterke koersdaling RSI waardering boven 70 illustreert een relatief sterke koersstijging MOMENTUM = indicator voor het meten van de snelheid en de sterkte van een koersbeweging STO = afkorting voor stochastics, indicator voor korte termijn kansberekening STO waardering onder 20 illustreert een relatief sterke koersdaling STO waardering boven 80 illustreert een relatief sterke koersstijging DMI = afkorting voor directional movement indicator, geeft informatie over de kracht van vraag en aanbod in de onderliggende trend ADX = afkorting voor average directional movement indicator, geeft de kracht aan van een trendmatige beweging, maar zegt niets over de richting ervan ADX waardering onder 25 wijst potentieel op een zijwaarts gerichte trend ADX waardering boven 25 wijst potentieel op een trendmatige beweging TRADINGRANGE = richtingloze koersbeweging binnen bepaalde bandbreedte UITBRAAK = koersbeweging boven/onder vorige weerstand/steun 13

14 TRAP = mislukte uitbraak PULLBACK terugkeer van de beurskoers naar een recent uitbraakniveau GAP = koershiaat in de grafiek zichtbaar tussen twee handelsnoteringen in OVERBOUGHT = situatie waarin de beurskoers kwetsbaar is voor een correctie OVERSOLD = sitiuatie waarin de beurskoers rijp is voor een technisch herstel RISING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende stijgende lijnen FALLING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende dalende lijnen STOP LOSS = prijsniveau ter beperking van onverhoopte verliezen van openstaande beleggingsposities. LEGENDA KLEUREN CANDLES GETOONDE GRAFIEKEN Donkergroen - stijgende trend (= koers > 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Lichtgroen - koerscorrectie binnen stijgende trend (= koers > 120 daags gemiddelde) Rood - dalende trend (= koers < 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Oranje - koersherstel binnen dalende trend (= koers < 120 daags gemiddelde) Blauw (= sterk opwaarts momentum tijdens een opgaande trend) Paars (= sterk neerwaarts momentum tijdens een neergaande trend) Geel (= overdrijvingsfase (extreem hoog risico van een significant trendomslag) Zwart (= overgangsfase tussen stijgende en dalende trend) Rode lijn Blauwe lijn Paarse lijn belegging daags simpel gemiddelde - 20 daags simpel gemiddelde - relatieve kracht ten opzichte van een andere Heeft u vragen of opmerkingen, neemt u dan a.u.b. contact met ons op. 14