Market Timing 9 februari 2015

Transcriptie

1 Market Timing 9 februari 2015 Technische & kwantitatieve analyse GLOBAAL TECHNISCH MARKTBEELD Onderliggende waarden steun koers weerstand trend K/V HK HV % 2W MSCI-World (in USD) , , bodem? Colofon Deze,,Bulls, Bears & Shares is in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. gemaakt door Loef Technische Analyse B.V. en wordt exclusief beschikbaar gesteld aan de relaties van Theodoor Gilissen. Theodoor Gilissen gaat bij haar beleggingsbeleid uit van fundamentele analyse. Aangezien deze publicatie uitgaat van technische analyse, kan het zijn dat de hier verkondigde meningen afwijken van die van Theodoor Gilissen. De publicatie betreft een exclusieve service voor die relaties van Theodoor Gilissen die de eigen beleggingsideeën mede willen baseren op technische analyse. Edward Loef is bestuurder van Loef Technische Analyse B.V. en is onafhankelijk Technisch Analist en cliëntenremissier voor diverse partijen. Edward Loef kan op elk willekeurig moment (in)direct een long of short positie hebben in de in deze publicatie genoemde financiële markten of instrumenten. Voor informatie over deze uitgave kunt u contact opnemen met uw private banker of andere contactpersoon bij Theodoor Gilissen. S&P , , stijgend K Dow Jones Industrials , , stijgend K NASDAQ Composite , , stijgend China Shanghai & Shenzhen , , stijgend V TOKYO-Nikkei , , stijgend DOW JONES EUROSTOXX , , stijgend Dow Jones Eurostoxx stijgend AEX-index stijgend DAX (Price) EUR , , stijgend Bund Future stijgend V NL 10 jaar rente dalend K USA 10 jaar rente dalend K Zilver top? Goud , , stijgend BRENT OIL dalend EUR/USD dalend K Samenvatting De aandelenindices bewegen in opgaande trends en zelfs de MSCI World index uitgedrukt in US dollars is weer boven het 120-daags gemiddelde gestegen, hetgeen in de kwantitatieve analyse leidt tot een bodemsignaal. Echter in euro s omgerekend is het technisch beeld eerder het tegenovergestelde. Dan moet ook worden opgemerkt dat de wereldaandelenindex in euro s het topniveau uit het kalenderjaar 2000 bijna heeft bereikt. De technische indicatoren registreren op meerdere tijdvensters overbought-condities. Een kortetermijn terugval is dan ook het werkschema voor de komende twee weken. De vastrentende waarden hebben lange tijd kunnen profiteren van een dalende kapitaalmarktrente, maar hier lijkt nu (voorlopig) een einde aan te komen. Voor het eerst in weken veert de lange rente op, herstelt de olieprijs van een sterke dalingsfase en is de prijs van edele metalen weer opwaarts gericht. Mogelijk keren veel trends die zich in de afgelopen maanden hebben gemanifesteerd zich momenteel om. Deze Bulls, Bears & Shares is een publicatie van Theodoor Gilissen Bankiers N.V., in opdracht van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De Technische Analyse en Fundamentele Analyse zijn verschillende disciplines; (mede) daardoor kan de Technische opinie afwijken of niet consistent zijn met de researchadviezen van de researchafdeling van Theodoor Gilissen Bankiers N.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Theodoor Gilissen betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Theodoor Gilissen Bankiers N.V. niet instaan. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. geeft geen garantie of verklaring omtrent genoemde juistheid en volledigheid, noch uitdrukkelijk noch stilzwijgend. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van de onjuistheid en/of onvolledigheid van bedoelde informatie. Dit rapport dient niet te worden opgevat als een aanbod om waardepapieren te verkopen, noch als een uitnodiging tot aankoop ervan. De adviezen en aanbevelingen in dit rapport zijn generiek van aard en houden derhalve geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie en persoonlijke behoeftes van de ontvanger. De ontvanger mag de adviezen en aanbevelingen uit het rapport dan ook niet aanmerken als een persoonlijk advies: de ontvanger moet zijn of haar eigen adviseur raadplegen om te overleggen of het waardepapier dat in dit rapport aan bod komt, voor hem of haar een passende investering is en of de adviezen en aanbevelingen in het rapport overeenstemmen met zijn of haar doelrisicoprofiel. Indien u (mede) belegt met geleend geld, betekent dit dat u het risico loopt dat u uw inleg verliest of zelfs een schuld overhoudt. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen in dit rapport kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van dit rapport in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de ontvanger van dit rapport dient zichzelf te informeren over eventuele restricties. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verbiedt nadrukkelijk het herverspreiden van dit rapport via internet of op een andere manier en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derde partijen op dit gebied. De ontvanger van dit rapport is gebonden aan de restricties zoals vermeld staan in deze disclaimer. Theodoor Gilissen Bankiers N.V., haar directie en haar medewerkers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit of verband houdt met het gebruik (of juist de onmogelijkheid van gebruik), het vertrouwen op of (het nalaten van) acties ondernomen naar aanleiding van de informatie in de aanbieding. Uw persoonsgegevens worden zonder uw uitdrukkelijke toestemming niet aan derden buiten Theodoor Gilissen Bankiers N.V. verstrekt, tenzij dat voortvloeit uit de wet. Theodoor Gilissen Bankiers N.V. wijst cliënt conform de wet op haar recht op inzage, correctie, aanvulling, afscherming of verwijdering van gegevens en tot het doen van verzet tegen het gebruik van persoonsgegevens voor marketing- en charitatieve doeleinden.

2 ETF ASSET CLASSES (USD) Koersperformance diverse trackers (in USD) vanaf eind 2014 In 2014 en tot dusver ook dit jaar heeft internationaal beursgenoteerd vastgoed de overige bekende asset classes (aandelen, obligaties, grondstoffen, edele metalen) de loef afgestoken voor wat betreft de koersprestaties. Het Financieele Dagblad bericht zojuist over de sterke start van fondsen in vastgoed en verklaart de goede performance door te wijzen op het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank die de rente in Europa verder omlaag drukt. De uitbraak van de vastgoedtracker RWO (zie onder) boven de 24-weeks BollingerBands meet teveel euforie. SPDR DJ Global Real Estate (RWO) weekchart vanaf 2009 signaleert een top EPRA/NAREIT Europe index (Europees vastgoed) raakt fors overbought 2

3 AANDELEN MSCI World (in euro) vanaf 2000 op maandbasis + RSI(14) MSCI World (in euro) vanaf 2014 op weekbasis + RSI(14) MSCI World (in euro) vanaf 2014 op dagbasis + RSI(14) De wereldaandelenindex omgerekend naar euro s heeft de top van het beursjaar 2000 bijna bereikt. De relatieve sterkte index op maandbasis noteert bijna 90, hetgeen een duizelingwekkend hoge overwaardering betekent. Op weekbasis is tevens sprake van een overbought -conditie en op dagbasis bleek dit nog het geval op 27 januari van dit jaar. Trendvolgers respecteren het proces van hogere bodems en hogere toppen, terwijl risicomanagers hun stoploss-grenzen ophogen. 3

4 Trendfasen lokale aandelenindices 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % Sydney-All Ordinaries Index 4.02 OSLO-OBX Price Index 3.58 CAC THAILAND-SET 1.81 FTSE 100 INDEX 1.54 MILAAN-FTSE/MIB 1.26 SINGAPORE-Straits Times 1.18 TAIWAN-TWSE 1.01 INDONESIE-JCI 1.00 AEX-index 0.95 PHILIPPIJNEN-PSEi 0.75 Hang Seng Index 0.70 NIEUW ZEELAND-NZSX Bel TOKYO-Nikkei INDIA-Sensex CHINA-Shanghai & Shenzhen TURKIJE-National BODEMVORMING % DALENDE TREND % TORONTO-S&P/TSX Composite 2.80 RUSLAND-RTS TSJECHIE-PX 2.45 ATHENE-ASE General MSCI World Tot.Rtn 2.32 ARGENT.-Merval 7.96 MADRID-IBEX Bovespa 4.02 MALEISIE-KLCI 0.97 SWISS MARKET INDEX 2.42 HONGARIJE-BUX 0.22 PSI MEXICO-IPC 1.98 POLEN-WIG Index 0.60 ZUID KOREA-KOSPI 0.32 FTSE-100 index op maandbasis + afgeleide MACD-indicator In The City of London staan vele hijskranen die ondanks tekenen van oververhitting menig belegger in vastgoed aanzetten tot nieuwe investeringen. In maart 2000 toonde een bekend opinieweekblad een illustratie van een complex van kantoorgebouwen in de bouwsteigers. De booming business destijds suggereerde ongelimiteerde voorspoed. Alleen achteraf valt vast te stellen dat het verlies aan momentum in de Britse aandelenindex een voorbode was van een climax in het optimisme. The Financial Times ging recent in een videoverslag in op FTSE-100 again nearing all-time high. Het momentumverlies voorspelt topvorming. 4

5 Tokio Nikkei-225 index op maandbasis + BollingerBands, RSI, MACD De vaart lijkt ook enigszins uit de Japanse stijgingsfase te raken. In februari 2007 noteerde de Nikkei-225 ongeveer op gelijke hoogte met de actuele koersniveaus. De bovenkant van de 24-maands BollingerBands wordt momenteel getest, terwijl een negatieve divergentie in de RSI herinneringen oproept aan het einde van de vorige bullmarkt. Deze technische conditie roept op tot terughoudendheid ten aanzien van Japanse aandelenbelangen. Europese DJ Stoxx 600 index De regio Europa is technisch interessant voor aandelenbeleggers gelet op de opwaartse koersuitbraak boven de koerstoppen van Het koopsignaal heeft de relatieve sterkte index (RSI) in de Draghi-rally naar overbought -condities gestuwd (> 70). In het afgelopen jaar volgden hierop de gebruikelijke correcties. Dit is nu ook weer te verwachten. De lagere top in de RSI wijst al in de richting van een terugtest van de voormalige horizontale weerstandlijn. In een onderzoek naar de voortschrijdende krachten tussen de verschillende aandelenregio s blijkt momenteel Europa op China na het meest aantrekkelijk, voorzover valutarisico s niet zijn afgedekt. De Chinese Shanghai & Shenzhen 300 index (zie ook vorige Bulls, Bears & Shares publicatie) wordt in de afgelopen weken met winstnemingen geconfronteerd na een test van de koerstop uit De overdrijvingskenmerken in de Chinese aandelenmarkt in 2009 werden eind 2014/begin 2015 ook gesignaleerd (grafiek niet getoond), waardoor een afwachtende houding nu vanuit technisch perspectief de voorkeur heeft. Immers, na de piek in 2009 moesten aandelenbeleggers ruim vijf jaar geduld uitoefenen om break even posities glad te strijken. 5

6 ishares Europe + relatieve sterkte t.o.v. ishares N-America (in euro) Omgerekend naar euro s zien we in de grafiek hierboven de geldstroom geleidelijk vanuit Amerikaanse aandelen richting Europese aandelen draaien. Hoofdsectoren Europa & V.S 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % SPDR-Consumer Discr DJ STOXX Auto&Parts 3.88 DJ STOXX Constr&Mat 3.11 SPDR S&P 500 ETF Trust 3.06 Technology Select Sector SPDR Fund 3.01 Industrial Select Sector SPDR Fund 2.99 SPDR S&P Telecom ETF 2.72 DJ STOXX Industrial 2.51 SPDR-Consumer Stapl DJ STOXX Fin.Serv DJ STOXX Telecom 1.72 DJ STOXX 600(P)-Euro 1.71 DJ STOXX Media 1.70 DJ STOXX Insurance 1.32 DJ STOXX Technology 1.21 DJ STOXX Retail 0.78 Health Care Select Sector SPDR Fund 0.74 DJ STOXX Chemical 0.35 DJ STOXX Health Care 0.02 DJ STOXX Pers&House DJ STOXX Food&Bev DJ STOXX Trav&Leisur DJ STOXX Utility Utilities Select Sector SPDR Fund BODEMVORMING % DALENDE TREND % Financial Select Sector SPDR Fund 4.91 DJ STOXX Oil & Gas 7.21 Materials Select Sector SPDR Fund 4.68 Energy Select Sector SPDR Fund 5.65 DJ STOXX Basic Resr DJ STOXX Bank Index 3.63 De olie- en gassector bevindt zich aan beide kanten van de oceaan nog in een dalende trend, echter de koersstijgingen zijn recent de meest krachtige in relatie tot andere bedrijfssectoren. Bemoedigend is dat het merendeel van de Amerikaanse en Europese sectoren zich in het linkergedeelte van het kwadrant heeft geschaard. 6

7 Europese DJ Bank index + relatieve sterkte t.o.v. DJ Stoxx 600 De Europese banksector heeft in de afgelopen maanden diverse vergeefse pogingen ondernomen om zich te herstellen. Deze herstelfasen vonden plaats binnen stijgende wigpatronen, welke van nature een bearish karakter hebben. De recente opleving vertoont dezelfde kenmerken, waardoor er vraagtekens rijzen ten aanzien van slagingskans om het dalende trendkanaal duurzaam opwaarts te verlaten. Bijkomstig argument is de relatieve kracht van de banksector ten opzichte van de brede Europese aandelenmarkt (zie roze lijn). De lagere toppen en bodems in de relatieve sterkte nodigen (nog) niet uit om deze achtergebleven sector op te pakken. Vastrentende waarden / kapitaalmarktrente ishares 20jr+ Treasury Bond ETF op dagbasis + RSI De risico s van een plotselinge trendomslag worden hierdoor benadrukt. Het citaat afkomstig uit de vorige publicatie betrof de gele overdrijvingscandles in het koersverloop van ishares 20jr+ Treasury Bond ETF die het koersverloop van Amerikaans langlopend staatspapier volgt. De negatieve divergentie en koersdaling vorige week geven aanleiding om een grotere neerwaartse koersreactie te verwachten. Dit impliceert een stijging van de lange rente. De 10-jaars rente in de VS steeg vanaf een dieptepunt op 1,6797% eind januari naar 1,9221% eind vorige week (+ 14,4%). In de vorige publicatie werd eveneens gewaarschuwd voor de overdrijvingsfase in de rally van de Duitse bund future. Na een lange reeks van wekelijkse koersstijgingen kwam er vorige week een einde aan de winstreeks (zie volgende pagina). 7

8 Bund future vanaf 2011 op weekbasis Het sell -signaal in het termijncontract van de 10-jarige Duitse staatslening valt samen met een test van de onderkant van een meerjarige trendkanaal in de Nederlandse 10-jaars rente (zie onder). Nederlandse 10-jaars rente vanaf RSI(14) op weekbasis De relatieve sterkte index (RSI) in de Nederlandse 10-jaars rente was nog niet eerder zo oversold als recent, maar thans wordt dit proces afgerond. Tot hoever een rentestijging reikt is met geen zinnig woord te voorspellen. Het bereiken van de onderkant van het meerjarige dalende trendkanaal geeft echter redenen om op korte termijn geen lagere renteniveaus meer te verwachten. Obligatiebeleggers moeten in elk geval nu extra opletten voor de risico s verbonden aan rentestijgingen. Additionele redenen voor een rentestijging kunnen worden gevonden in de recente (voorspelde) herstelbeweging van de olieprijs (zie volgende pagina). Ook de prijsstijging in de edele metalen in de afgelopen maand werpt in dit kader haar schaduw vooruit. 8

9 Grondstoffen / edele metalen 1 W 1 W STIJGENDE TREND % TOPVORMING % ETFS Soybean Oil 5.66 ETFS WHEAT 4.58 ETFS Corn 3.69 ETFS Grains DJ-AIGSM 3.08 ETFS Cotton 3.05 ETFS Soybeans 1.56 ETFSPHYSIPLATINUM ETFS PHYSPM BASKET ETFS PHYSICALGOLD ETFS PHYSIC SILVER BODEMVORMING % DALENDE TREND % ETFS Industrial Metals DJ-AIGSM 1.96 ETFS Heating Oil ETFS Nickel 0.93 ETFS Gasoline ETFS Energy DJ-AIGSM 9.06 ETFS Coffee 3.57 ETFS COPPER 3.46 ETFS All Commodities DJ-AIGSM 3.00 ETFS Cocoa Individual Securities 2.10 ETFS Livestock DJ-AIGSM ETFS NATURAL GAS ETFS Sugar Forse koersstijgingen doen zich voor in ETFS Heating Oil, Gasoline, Energy dankzij de koersstijging van de olieprijs. BRENT OIL op weekbasis + RSI vanaf 2007 De prijs van Brent Oil heeft al maandenlang voor oversold -condities gezorgd, maar met de historische prijsbodem van eind 2008/begin 2009 in zicht lijken oliehandelaren niet het onderste uit het olievat te willen tappen. Lagere olieprijzen zijn vanzelfsprekend niet uit te sluiten, echter de recente opleving dwingt de shorts nu maatregelen te treffen, waardoor de kans op nieuwe dieptepunten afneemt. Hierdoor kan de olieprijs verder herstellen (denkrichting $ 70 respectievelijk $ 90 in de loop van de komende weken/maanden). 9

10 Goudprijs vanaf 2014 op dagbasis Het proces van opeenvolgende lagere toppen in de spotprijs van goud is in januari opwaarts verlaten na een proces van hogere bodems. Deze waarneming leidt tot de gedachte dat momenten van zwakte (zie grafiek) nieuwe instapkansen biedt. Langetermijn goudbulls zullen een stijging boven $ 1325 moeten afwachten voor een bevestiging van een langetermijn opwaartse trenddraai. De risicogrens aan de onderzijde ligt rond $ 1200 per troy ounce. VALUTA EUR/USD op dagbasis + RSI vanaf medio 2005 De oversold-conditie in de RSI afgeleid van EUR/USD geeft geen garantie, maar wel uitzicht op een (tijdelijke) herstelbeweging richting $ 1,16 - $ 1,20. Te zijner tijd zal de onderkant van het meerjarige dalende trendkanaal naar verwachting worden opgezocht. 10

11 ALGEMEEN ADVIES Hanteer indien mogelijk - stop loss limieten om koersrisico s beter te beheersen! Verklarende woorden en begrippen uit de technische analyse Een uitleg van woorden en begrippen die gangbaar zijn in de technische analyse en in de Bulls, Bears & Shares worden gebruikt zijn op deze pagina op een niet limitatieve wijze ter verduidelijking samengevat. Technische Analyse (TA) bestudeert primair met behulp van grafieken de koershistorie van marktprijzen (lees: beurskoersen en hiervan afgeleide handelsvolumes) met het doel om de meest waarschijnlijke toekomstige richting te bepalen. De technische analyse kent twee hoofdstromingen. Enerzijds is er de klassieke visuele analyse van grafieken met het oogmerk om trends en koerspatronen te herkennen. Anderzijds is er de kwantitatieve analyse om met behulp van de beurskoers afgeleide formules ( indicatoren ) koop- en verkoopsignalen te genereren. De Bulls, Bears & Shares combineert de visuele analyse met de kwantitatieve analyse. De technische en kwantitatieve analyses worden vooral gebruikt als hulpmiddel voor de timing van beleggingsbeslissingen. TA = afkorting voor technische analyse KT = korte termijn trend op basis van de positie van beurskoers ten opzichte van het 20-daags koersgemiddelde LT = lange termijn trend op basis van de positie van het 20-daags koersgemiddelde ten opzichte van het 120-daags koersgemiddelde TREND = algemene richting waarheen een koersontwikkeling tendeert herkenbaar aan een proces van twee opeenvolgende toppen en/of bodems TRENDLIJN = lijn langs opeenvolgende toppen of bodems STEUN = indicatie voor een bodem in de koersgrafiek WEERSTAND = indicatie voor een top in de koersgrafiek BULLISH = positieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling BEARISH = negatieve stemming ten aanzien van de koersontwikkeling NEUTRAAL = aanduiding voor richtingloos en/of zijwaarts koersverloop TACTISCH = specifieke actie/benadering bedoeld om een strategie uit te voeren RS = relatieve sterkte ter bepaling van outperformance of underperformance OUTPERFORMANCE = betere prestatie ten opzichte van UNDERPERFORMANCE = slechtere prestatie ten opzichte van LONG = positionering in de markt anticiperend op een koersstijging SHORT = positionering in de markt anticiperend op een koersdaling NONE = geen positionering in verband met overgangfase tussen bulls en bears BUY = koopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse SELL = verkoopmoment op basis van een technische en/of kwantitatieve analyse MA = moving average / voortschrijdend gemiddelde van een reeks van beursdata RSI = relatieve sterkte index (indicator voor het meten van het momentum) RSI waardering onder 30 illustreert een relatief sterke koersdaling RSI waardering boven 70 illustreert een relatief sterke koersstijging MOMENTUM = indicator voor het meten van de snelheid en de sterkte van een koersbeweging STO = afkorting voor stochastics, indicator voor korte termijn kansberekening STO waardering onder 20 illustreert een relatief sterke koersdaling STO waardering boven 80 illustreert een relatief sterke koersstijging DMI = afkorting voor directional movement indicator, geeft informatie over de kracht van vraag en aanbod in de onderliggende trend ADX = afkorting voor average directional movement indicator, geeft de kracht aan van een trendmatige beweging, maar zegt niets over de richting ervan ADX waardering onder 25 wijst potentieel op een zijwaarts gerichte trend ADX waardering boven 25 wijst potentieel op een trendmatige beweging TRADINGRANGE = richtingloze koersbeweging binnen bepaalde bandbreedte UITBRAAK = koersbeweging boven/onder vorige weerstand/steun TRAP = mislukte uitbraak 11

12 PULLBACK terugkeer van de beurskoers naar een recent uitbraakniveau GAP = koershiaat in de grafiek zichtbaar tussen twee handelsnoteringen in OVERBOUGHT = situatie waarin de beurskoers kwetsbaar is voor een correctie OVERSOLD = sitiuatie waarin de beurskoers rijp is voor een technisch herstel RISING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende stijgende lijnen FALLING WEDGE = driehoekspatroon met 2 convergerende dalende lijnen STOP LOSS = prijsniveau ter beperking van onverhoopte verliezen van openstaande beleggingsposities. LEGENDA KLEUREN CANDLES GETOONDE GRAFIEKEN Donkergroen - stijgende trend (= koers > 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Lichtgroen - koerscorrectie binnen stijgende trend (= koers > 120 daags gemiddelde) Rood - dalende trend (= koers < 20 daags gemiddelde & 120 daags gemiddelde) Oranje - koersherstel binnen dalende trend (= koers < 120 daags gemiddelde) Blauw (= sterk opwaarts momentum tijdens een opgaande trend) Paars (= sterk neerwaarts momentum tijdens een neergaande trend) Geel (= overdrijvingsfase (extreem hoog risico van een significant trendomslag) Zwart (= overgangsfase tussen stijgende en dalende trend) Rode lijn Blauwe lijn Paarse lijn belegging daags simpel gemiddelde - 20 daags simpel gemiddelde - relatieve kracht ten opzichte van een andere Heeft u vragen of opmerkingen, neemt u dan a.u.b. contact met ons op. 12