VOORWOORD. Yves de Boer, DE STUURGROEP HEEFT DE VOLGENDE SAMENSTELLING: Gedeputeerde mobiliteit en infrastructuur provincie Noord-Brabant

Transcriptie

1

2

3 JAARVERSLAG 2010 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar 3 VOORWOORD Als gedeputeerde Mobiliteit en Infrastructuur maak ik van dichtbij het Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar mee. Sinds mijn aantreden in juni 2010 heb ik kunnen constateren dat partijen met veel vertrouwen samenwerken aan het bereikbaar houden van de vijf grootste steden van Brabant. Bereikbaarheid verbeter je niet alleen met meer asfalt, maar zeker ook door het benutten van de kracht van alle vervoerswijzen. Sleutelwoord hierbij is optimodaliteit: het optimaal afstemmen van de verschillende vervoersstromen per weg, water, spoor en lucht. Het verbeteren van die bereikbaarheid is van essentieel belang voor de economische ontwikkeling van BrabantStad en voor het versterken van het leefklimaat. Alleen door onze krachten te bundelen kunnen we de kwaliteit verbeteren van het stedelijk netwerk als geheel en van de steden afzonderlijk en blijven we concurreren met de andere regio s. Doelen en werkwijze van het Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar sluiten naadloos aan op de Agenda van Brabant. Daarin heeft de provincie een visie op de toekomst van Brabant geformuleerd die past bij de positionering van de regio in de internationale netwerkeconomie. Hoofddoelstelling van de Agenda van Brabant is tot de Europese top van kennis- en innovatieregio s te blijven behoren. Een bereikbare regio is daarbij als belangrijke randvoorwaarde gesteld. Ondanks de economische crisis zijn we in 2010 blijven investeren in de bereikbaarheid en leefbaarheid van BrabantStad. In dit jaarverslag aandacht voor de resultaten van het afgelopen jaar. Namens de Stuurgroep Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar bied ik u met genoegen dit verslag aan. Yves de Boer, Gedeputeerde mobiliteit en infrastructuur provincie Noord-Brabant DE STUURGROEP HEEFT DE VOLGENDE SAMENSTELLING: De heer Y. de Boer, gedeputeerde provincie Noord-Brabant [1] De heer F. Jacobs, portefeuillehouder SRE [2] De heer J. Helms, wethouder gemeente Eindhoven [3] De heer W. Willems, wethouder gemeente Breda [4] De heer P. Tielemans, wethouder gemeente Helmond [5] De heer L. Pauli, wethouder gemeente s-hertogenbosch [6] De heer R. Lauwerier, wethouder gemeente Tilburg [7] De heer D. Slangen, ministerie van Infrastructuur en Milieu [8] Mevrouw, J. Robberse, Rijkswaterstaat directie Noord-Brabant [9] Mevrouw H. Herbert, NS Regio Zuid [10] Mevrouw I. Frings, ProRail [11]

4 4 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar JAARVERSLAG 2010 SAMEN VOORUIT BRABANTSTAD: DE MOTOR VAN BRABANT BrabantStad is het bestuurlijk netwerk van de provincie Noord-Brabant en de vijf grootste steden van Brabant (Breda, Eindhoven, Helmond, Tilburg en s-hertogenbosch) en aangrenzende agglomeraties. Onder de vlag van BrabantStad werken de partners intensief samen en behartigen zij de belangen van het gebied. Het gaat daarbij om het vinden van een duurzame balans tussen het economische, het sociaal-culturele en het ecologische kapitaal. Naar afmeting, inwonertal en economische prestaties is BrabantStad het tweede stedelijk netwerk van Nederland. BrabantStad heeft de uitgangspositie en de ambitie om zich te ontwikkelen tot een kennisen innovatieregio die op Europees niveau kan concurreren. De vijf grote steden bieden samen een groot technologisch aanbod, een brede arbeidsmarkt, diverse topvoorzieningen en een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor buitenlandse investeerders. Bereikbaarheid is één van de meest bepalende factoren achter elke succesvolle regionale economie. Dat geldt in het bijzonder voor Brabant, met haar sterke logistieke sector, internationale oriëntatie en strategische ligging tussen Randstad, Vlaamse Ruit, Ruhrgebied en de havens van Antwerpen en Rotterdam. Een goede (inter)nationale bereikbaarheid is daarmee voor bedrijven in Brabant ook een belangrijke factor bij de keuze voor een vestigingsplaats. AMBITIE EN DOELEN In 2006 is het Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar in het leven geroepen om de bereikbaarheid van het stedelijk netwerk te waarborgen. Focus ligt op het verbeteren van de bereikbaarheid van BrabantStad. Voor het personen- en goederenvervoer wordt ingezet op de realisatie van een robuust en efficiënt verkeers- en vervoersysteem (over weg, spoor, water, HOV, lucht) dat een bijdrage levert aan de strategische doelen: Het versterken van de internationale concurrentiepositie van Brabant(Stad). Het verbeteren van de (interne en externe) bereikbaarheid van de economische kerngebieden in Brabant(Stad) per weg, spoor, water en lucht door het bieden van acceptabele en betrouwbare reistijden van deur tot deur tegen redelijke kosten. Het verbeteren van het vestigingsklimaat voor bedrijven. Het verbeteren van de verkeersveiligheid en de externe veiligheid. Het vergroten van de leefbaarheid door het verminderen van de uitstoot en het energie- en gronstoffengebruik door het verkeer. De bereikbaarheid van BrabantStad vergt vanzelfsprekend een gezamenlijke aanpak. Daarom hebben de meest betrokken partners de handen ineen geslagen: de provincie Noord-Brabant, de vijf grote steden Breda, Eindhoven, Helmond, s-hertogenbosch en Tilburg, het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE), het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat Noord-Brabant, ProRail en NS. DEELPROGRAMMA S Het Netwerkprogramma bestaat uit vijf deelprogramma s en enkele overkoepelende projecten. Deze vindt u op de volgende pagina samen met de belangrijkste projecten die in dit jaarverslag aan bod komen. De uitwerking van de deelprogramma s is gestart in RELATIE MET AGENDA VAN BRABANT De provincie Noord-Brabant bezint zich met de Agenda van Brabant op de directe gevolgen van de financiële-, klimaat- en energiecrisis en de bestuurlijke discussie over efficiënt openbaar bestuur. Op basis van een visie op de toekomst heeft de provincie in de Agenda van Brabant een eigentijds takenpakket geformuleerd voor de positionering van de regio in de internationale netwerkeconomie. Vanuit deze ambitie concentreert de provincie zich op het fysiek-ruimtelijk domein en op het creëren van een aantrekkelijk vestigings- en leefklimaat in Brabant. In samenwerking met andere overheden wil de provincie de ruimtelijke randvoorwaarden verbeteren ter versterking van de kenniseconomie in Brabant. Het gaat daarbij onder meer om een goede kwaliteit van de (inter)nationale bereikbaarheid. Het Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar werkt aan het verbeteren van die (inter)nationale bereikbaarheid en ondersteunt daarmee dus de ambitie uit de Agenda van Brabant.

5 JAARVERSLAG 2010 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar 5 DEELPROGRAMMA S BRABANTSTAD BEREIKBAAR ZUIDOOSTVLEUGEL EXTERNE BEREIKBAARHEID STEDELIJKE BEREIKBAARHEID OV-NETWERK DYNAMISCH VERKEERSMANAGEMENT OVERKOEPELENDE PROJECTEN Brainport Oost Grenscorridor N69 A2 A27 A58 A67 N65 Kanalen Mobiliteitsmanagement Fiets in de versnelling Stedelijk hoofdwegennet Quick Wins Spoor Hoogwaardig Openbaar Vervoer Knooppunten Verkeerscentrale en regelscenario s Benuttingsmaatregelen Spitsmijden Gebiedsagenda Evaluatiecommissie N261 N279 GEBIEDSAGENDA BRABANT De samenwerking binnen het Netwerkprogramma op gebied van bereikbaarheid is in 2010 met de Gebiedsagenda Brabant verbreed naar het gehele ruimtelijke domein. De Gebiedsagenda heeft als doel om, op basis van de integrale gebiedsopgaven, de samenwerking tussen de betrokken partners te structureren en de ruimtelijke investeringen van Rijk en regio goed op elkaar af te stemmen. De Gebiedsagenda is opgesteld in samenwerking met Rijk (ministeries Infrastructuur en Milieu, Economische Zaken, Landbouw en Innovatie), provincie, SRE, en vertegenwoordigers van BrabantStad en de regio s West-, Midden-, Noordoost- en Zuidoost- Brabant. De Gebiedsagenda bevat een gezamenlijke visie, ambitie en ruimtelijke opgaven voor Brabant voor de lange termijn (tot circa 2030) en een inventarisatie van programma s en projecten die aansluiten bij de ruimtelijke opgaven. De hoofddoelstelling van de Gebiedsagenda is het versterken van Brabant(Stad) als duurzame op Europees niveau concurrerende kennisregio met een diversiteit aan florerende economische clusters. De Gebiedsagenda bevat nadrukkelijk geen nieuw beleid. Het is een doorvertaling van het nationale en regionale ruimtelijke beleid, zoals vastgelegd in regionale en nationale nota s en structuurvisies. De Gebiedsagenda heeft daarom ook geen formele status. Het is een levend document, dat periodiek wordt geactualiseerd. De Gebiedsagenda is de basis voor het halfjaarlijks Bestuurlijk Overleg over het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO-MIRT) tussen Rijk en provincie en SRE. De Gebiedsagenda is te downloaden van LESSEN VAN EVALUATIECOMMISSIE Eind 2009 heeft onze Stuurgroep Netwerkprogramma een externe Evaluatiecommissie benoemd en opdracht gegeven om advies uit te brengen over het Netwerkprogramma. Centrale vragen waren of we binnen het Netwerkprogramma nog steeds met de goede thema s bezig zijn en of de wijze van samenwerken nog afdoende is. De Evaluatiecommissie heeft begin 2010 advies uitgebracht aan onze Stuurgroep. De Evaluatiecommissie is van oordeel dat BrabantStad aansprekende resultaten heeft geboekt en dat BrabantStad voorop loopt in de manier waarop betrokken partijen een vervolg hebben gegeven aan de Netwerkanalyse en aan het verbeteren van de bereikbaarheid in het stedelijk netwerk BrabantStad. Maar men ziet ook verbeterkansen onder meer door beter in te spelen op de veranderde context als gevolg van de Gebiedsagenda, door het Netwerkprogramma te vernieuwen. Met aandacht voor het versterken van de uitvoering van het Netwerkprogramma en actuele thema s als duurzame mobiliteit, regionaal openbaar vervoer en internationalisering. In 2011 gaan we met de aanbevelingen van de Evaluatie-commissie aan de slag.

6 6 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar JAARVERSLAG 2010 SUCCESSEN 2010 De belangrijkste successen van 2010: De afronding van de Gebiedsagenda Brabant. Het advies van de Evaluatiecommissie Netwerkprogramma. De afspraken met het Rijk in het kader van de MIRT-verkenning Zuidoostvleugel BrabantStad over de bijdrage van het Rijk ter grootte van 254 miljoen aan de regionale weginfrastructuur en het maatregelenpakket voor het natuurrijke Middengebied (Rijk van Dommel en Aa). De afronding van de PlanMER voor de Noordoostcorridor/N279 en het vaststellen van het ontwerpvoorkeursalternatief voor deze nieuwe verbinding. De opening van de randweg A2/A67 Eindhoven en de randweg A2 s-hertogenbosch, waardoor de verkeersdoorstroming op deze wegen enorm is verbeterd. De start van de uitvoering van het Actieprogramma Wegen. In dit Actieprogramma worden diverse werkzaamheden uitgevoerd om de doorstroming en de verkeersveiligheid van de A58 en A67 te verbeteren. De eerste maatregel die in dit kader is gerealiseerd is de aansluiting Vosdonk bij Etten-Leur. De start van de verkenning A58 Galder Sint Annabosch. De afronding van de eerste fase MER voor de A27 Lunetten Hooipolder (inclusief Merwedebrug). De start van de gebiedsgerichte pilot N65 en de start van het onderzoek naar mogelijke creatieve en innovatieve financieringsmogelijkheden van de maatregelen die uit de pilot gaan komen. De reconstructie van de sluizen 4, 5 en 6 in de Zuid-Willemsvaart. Het opstellen van het Uitvoeringsprogramma Stedelijke Bereikbaarheid Op grond hiervan wordt in 2011 circa 280 miljoen geïnvesteerd in diverse projecten binnen de steden. Het Kabinetsbesluit over het Programma Hoogfrequent Spoor, waardoor er in Brabant 6 intercity s per uur gaan rijden op de verbinding Eindhoven Amsterdam, 4 intercity s per uur op de verbinding Eindhoven Rotterdam en het goederenvervoer zoveel mogelijk wordt verplaatst van de Brabantroute naar de Betuweroute. De overeenstemming over de vervanging van de spoorbrug over de Dieze in s-hertogenbosch. De verdere ontwikkeling van de spoorzones van de vijf grote steden als hoofdknopen voor het (stedelijk) openbaar vervoer in BrabantStad. De opening van het NS-station Maarheeze. De realisatie van diverse infrastructurele maatregelen om HOV-assen in Breda en Eindhoven te optimaliseren. De realisatie van diverse dynamisch verkeersmanagementmaatregelen in de steden, zoals groene golven en Tovergroeninstallaties, waardoor de doorstroming van het verkeer is verbeterd. De start van de proef Spitsmijden, waarbij ruim automobilisten financieel worden beloond om in de spits de binnensteden van Eindhoven en s-hertogenbosch te mijden om zo de centra van de steden bereikbaar te houden.

7 JAARVERSLAG 2010 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar 7 ZUIDOOSTVLEUGEL BRABANTSTAD De Zuidoostvleugel BrabantStad is een gebied met bijzondere eigenschappen. De Brainport is, naast de Seaport Rotterdam en de Airport Amsterdam/ Schiphol, de derde pijler van de Nederlandse economie. De regio wil ook in de toekomst een succesvolle regio blijven en de sterke economische positie verbeteren. Om deze ambitie waar te maken wordt gewerkt aan een breed pakket van maatregelen dat is gericht op het versterken van het woon-, werk- en leefklimaat van de regio. Bereikbaarheid is daar in vele opzichten een belangrijk onderdeel van: via de lucht, over de weg en het spoor. Met aandacht voor mobiliteitsmanagement, openbaar vervoer, fietsverkeer en dynamisch verkeersmanagement. De pilot MIRT-verkenning voor de Zuidoostvleugel BrabantStad is inmiddels succesvol afgerond. In de hoofdstukken Externe Bereikbaarheid, OV-netwerk, Stedelijke Bereikbaarheid en Dynamisch Verkeersmanagement van dit jaarverslag leest u meer over concrete projecten in Zuidoost-Brabant op deze thema s. In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de gebiedsontwikkelingsprojecten in deze regio, te weten Brainport Oost en de Grenscorridor N69. Brainport Oost Na afronding van de MIRT-verkenning Zuidoostvleugel BrabantStad zijn, onder de noemer Brainport Oost, afspraken gemaakt tussen Rijk en regio over de uitwerking van deze MIRT-verkenning. Onderdeel hiervan is de voorbereiding van de aanleg van een nieuwe oost-westverbinding tussen A50/A58 en de N279, in combinatie met het opwaarderen van de N279 tussen Veghel en de A67. In 2010 is door de samenwerkende regionale overheden gewerkt aan de PlanMER voor deze nieuwe verbinding. Het ontwerp-voorkeursalternatief is door het college van Gedeputeerde Staten vastgesteld. Het ontwerp-voorkeursalternatief gaat uit van realisatie van een nieuwe verbinding parallel aan het Wilhelminakanaal. Het Rijk heeft een financiële bijdrage van 254 miljoen toegezegd voor de realisatie van deze verbinding. Belanghebbenden hadden tot medio december 2010 de gelegenheid te reageren op het ontwerp-voorkeursalternatief, waarna het college van Gedeputeerde Staten in het voorjaar 2011 het voorkeursalternatief zal vaststellen. In 2010 zijn ook afspraken gemaakt tussen Rijk en regio over het maatregelenpakket voor het natuurrijke Middengebied (Rijk van Dommel en Aa). Afgesproken is dat het Rijk naar aanvullende financiële middelen zoekt voor de realisatie van deze maatregelen. Grenscorridor N69 De N69 loopt ten zuiden van Eindhoven en via Valkenswaard en Waalre naar de Belgische grens. Als gevolg van de drukte op deze weg kent dit gebied bereikbaarheids- en leefbaarheidsproblemen. Ook de internationale bereikbaarheid van de Zuidoostvleugel BrabantStad staat hierdoor onder druk. In het project Grenscorridor N69 werkt de provincie samen met regionale partners aan een breed gedragen integrale oplossingsrichting voor de N69. In 2011 start de Project-MER N69 die moet leiden tot een gedragen voorkeursoplossing voor het tracé van de nieuwe N69.

8 8 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar JAARVERSLAG 2010 EXTERNE BEREIKBAARHEID Een goede bereikbaarheid tussen de steden onderling en tussen BrabantStad en de omliggende stedelijke netwerken is een belangrijke voorwaarde voor de economische ontwikkeling. Het deelprogramma Externe Bereikbaarheid richt zich op het hoofdwegennet en het vaarwegennet in Brabant. Prioriteit is er voor de aanpak van de A2, A27, A58, A67, de Zuid-Willemsvaart en het Wilhelminakanaal. Over de maatregelen voor het spoor leest u meer in het hoofdstuk OV-netwerk. Wie regelmatig in de buurt van s-hertogenbosch en Eindhoven komt, heeft ongetwijfeld gemerkt dat de bereikbaarheid enorm is verbeterd door de afronding in 2010 van de ombouw van de A2. Om de groeiende verkeersstromen het hoofd te bieden, is de A2 bij deze steden uitgebreid naar 4x2 rijstroken. Het doorgaande verkeer is gescheiden van het verkeer met een lokale bestemming. Het gevolg is een betere doorstroming van het verkeer en minder economische schade als gevolg van de files. Totale kosten van de ombouw waren ruim 900 miljoen. In 2010 is ook gestart met de uitvoering van het Actieprogramma Wegen, waarin diverse werkzaamheden zijn opgenomen om de doorstroming en de verkeersveiligheid van de A58 en A67 te verbeteren. De eerste maatregel is in 2010 al gerealiseerd; het verbeteren van de aansluiting Vosdonk op de A58 bij Etten-Leur. De overige projecten binnen het Actieprogramma Wegen worden in 2011 en 2012 uitgevoerd. De totale investering is circa 35 miljoen. Ook is eind november de derde rijstrook op de A58 tussen Oirschot en Eindhoven geopend, als onderdeel van de Spoedwet-aanpak van het kabinet. De structurele aanpak van de doorstromingsproblemen op de A58 en A67 laat nog even op zich wachten. Volledige verbreding van de A58 en A67 naar 2x3 rijstroken is noodzakelijk, omdat de A58/A67 een belangrijke transportas is van de Rotterdamse en Antwerpse havens naar Duitsland. Veel (inter)nationaal wegverkeer staat nu regelmatig in de file. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft mede door de bezuinigingen nog geen start gemaakt met de planvoorbereiding van deze verbredingsmaatregelen. In 2011 start de verkenning A58 voor het traject tussen knooppunt Galder en knooppunt Sint Annabosch bij Breda. De planvoorbereiding van de A27 tussen knooppunt Lunetten en knooppunt Hooipolder is in 2010 wel een stap verder gekomen. Het Rijk zal op korte termijn het voorkeursalternatief vaststellen voor het meest urgente trajectgedeelte tussen Gorinchem en Scheiwijk (inclusief Merwedebrug). Bedoeling is dat hier in 2013 de schop de grond in gaat. Totale investering voor het weggedeelte Gorinchem Scheiwijk is circa 600 miljoen. Als gevolg van de bezuinigingen is het nog onzeker wanneer de aansluitende weggedeelten worden verbreed.

9 JAARVERSLAG 2010 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar 9 Voor de N65 Tilburg s-hertogenbosch hebben Rijk en regionale partners in 2010 de voorbereidingen getroffen voor de start van de gebiedsgerichte pilot N65 en de start van een onderzoek naar mogelijke creatieve en innovatieve financieringsmogelijkheden van de maatregelen die uit de pilot gaan komen. Rijk en regio hebben afgesproken beide onderzoeken in 2011 uit te voeren. Afhankelijk van de uitkomst wordt vervolgens een go/no go besluit voor een vervolg genomen. De provincie Noord-Brabant treft voorbereidingen om twee belangrijke provinciale wegen ingrijpend te reconstrueren. Het gaat om de weg tussen Waalwijk en Tilburg (N261) en de weg tussen Veghel en s-hertogenbosch (N279). Beide wegen worden steeds drukker. Ook de ligging van de Efteling aan de N261 draagt daar aan bij. Beide wegen worden omgebouwd tot autoweg. De N279 wordt verdubbeld naar 2x2 rijstroken en krijgt ongelijkvloerse kruispunten. De N261 krijgt een vergelijkbare uitrusting. Met de ombouw van beide wegen is ruim 350 miljoen gemoeid. Het is nog wel even geduld hebben, want de werkzaamheden starten pas in 2013 en nemen enkele jaren in beslag. Met betrekking tot de Brabantse vaarwegen zijn in 2010 twee belangrijke mijlpalen bereikt. De werkzaamheden aan de sluizen 4, 5 en 6 in de Zuid- Willemsvaart zijn afgerond en in 2011 wordt gestart met de werkzaamheden voor het verleggen van de Zuid-Willemsvaart om s-hertogenbosch heen. Totale investering in de Zuid-Willemsvaart bedraagt ruim 550 miljoen. Beide projecten maken onderdeel uit van een aantal langetermijnprojecten om Eindhoven, Helmond, Veghel en s-hertogenbosch beter bereikbaar te maken over het water. Als deze werkzaamheden klaar zijn, kunnen grotere schepen (klasse IV) gebruik maken van de Zuid-Willemsvaart. STEDELIJKE BEREIKBAARHEID Het deelprogramma Stedelijke Bereikbaarheid is erop gericht de economische kerngebieden in de steden bereikbaar te houden. BrabantStad heeft een gezamenlijke strategie ontwikkeld, omdat de Brabantse steden met ongeveer dezelfde problemen worden geconfronteerd. De auto is in alle steden het meest gebruikte vervoermiddel, wat leidt tot ruimtelijke, milieu- en leefbaarheidsproblemen. Op dit moment stappen weliswaar al veel mensen op de fiets, maar toch dreigt het fietsgebruik terug te lopen. Daarnaast kan het openbaar vervoer nog onvoldoende concurreren met de auto om structureel bij te dragen aan een verschuiving in de keuze van vervoerswijze door reizigers. In de strategie ligt de focus op de bereikbaarheid van de grotere bedrijventerreinen, de binnensteden en de grote recreatieve knooppunten in de steden. Per stad is prioriteit gegeven aan de integrale gebiedsgerichte aanpak van één focuscorridor: een route van en naar economische kerngebieden in de stad. De gezamenlijke strategie is uitgewerkt in het Uitvoeringsprogramma Stedelijke Bereikbaarheid In 2011 wordt circa 280 miljoen geïnvesteerd in diverse projecten binnen de steden. Mobiliteitsmanagement In Brabant is veel aandacht voor mobiliteitsmanagement: het adviseren van bedrijven en overheden over het slimmer organiseren van de verkeersstromen van werknemers. Het Rijk draagt 2,3 miljoen bij aan het uitvoeringsprogramma Mobiliteitsmanagement Brabant Het programma is een vervolg op het project Wegwijs A2. De totale kosten van het Uitvoeringsprogramma bedragen zo n 8 miljoen. De uitvoering is in handen van de Stichting BRAMM (BRAbant MobiliteitsManagement). Nadat eerder al is gestart in de regio s Eindhoven en s-hertogenbosch, zijn hier dit jaar de regio s Breda en Tilburg en industriegebied Moerdijk bijgekomen. Bij diverse grote bedrijven zijn mobiliteitsonderzoeken uitgevoerd en wordt bekeken wat de beste mogelijkheden zijn om de vervoersstromen te veranderen. Eind 2010 start een evaluatie van Mobiliteitsmanagement Brabant, om te bezien of de ingezette koers een wijziging behoeft.

10 10 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar JAARVERSLAG 2010 Stedelijk hoofdwegennet Bereikbaarheidsknelpunten concentreren zich meer en meer aan de randen van de grote steden op de aansluitingen van het hoofdwegennet en het stedelijke wegennet. Onderzoek uit 2010 leert ons dat de grootte van de problematiek sterk per aansluiting verschilt. In totaal gaat het om 22 aansluitingen in heel Brabant, waar sprake is van een doorstromingsprobleem en waarvoor nog geen plannen in voorbereiding zijn. Specifiek voor BrabantStad gaat het om 5 aansluitingen die in de top 10 staan. Logisch vervolg is dat de aansluitingen met een hoge prioriteit als eerste verder worden uitgewerkt in een planstudie. Fiets in de versnelling Fietsen is gezond, goed voor de leefbaarheid en goed voor de verkeersdoorstroming in de binnensteden. De Brabantse steden werken samen met de provincie en partners uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen en gebruikersorganisaties aan het actieprogramma Fiets in de Versnelling. Doel van Fiets in de Versnelling is om in 2020 dé fietsprovincie van Nederland te worden. Ingezet wordt op goede fietspaden, veilige fietsenstallingen en de promotie van het fietsgebruik. In het afgelopen jaar heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu voor drie snelfietsroutes in Brabant een subsidie toegezegd van 3,6 miljoen. Snelfietsroutes zijn comfortabele fietspaden waar de fietser zo veel mogelijk voorrang heeft, waardoor hij sneller op de plaats van bestemming is. Hierdoor is de route ook geschikt voor elektrische fietsen. Het gaat om de routes Oss Maasdonk s-hertogenbosch, Eindhoven Nuenen Helmond en Eindhoven Waalre Valkenswaard. Voor 2011 zijn onder meer de volgende maatregelen in voorbereiding: de aanleg van 100 oplaadpunten voor elektrische fietsen, de realisatie van 10 gratis fietsenstallingen bij NS-stations en het stimuleren van de e-bike onder forenzen. Quick-wins Minister Eurlings heeft in de afgelopen jaren een bedrag van ruim 14 miljoen als cofinanciering beschikbaar gesteld voor een aantal quick wins (eerste en tweede tranche) om de bereikbaarheid van de Brabantse steden te verbeteren. Totale kosten van deze quick wins bedragen ruim 50 miljoen. De uitvoering van deze quick wins verloopt volgens planning. Eind 2012 zijn alle quick wins naar verwachting gerealiseerd. Het gaat onder meer om het transferium Willemspoort in s-hertogenbosch, drie aansluitingen op de A27 bij Oosterhout, enkele fietsenstallingen in Tilburg, Helmond en s-hertogenbosch en stedelijke hoofdwegenprojecten in Breda en Helmond.

11 JAARVERSLAG 2010 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar 11 OV-NETWERK BrabantStad werkt aan een samenhangend openbaar vervoersysteem dat reizigers snel en betrouwbaar op de plaats van bestemming brengt. Het openbaar vervoersysteem bestaat uit spoor, Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) en knooppunten. Spoor In 2010 is een belangrijke stap gezet in de ambitie om te komen tot een samenhangend OV-netwerk BrabantStad. Het Kabinet heeft namelijk een besluit genomen over het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS). Doel van PHS is om te komen tot hoogfrequent spoorvervoer op de drukste trajecten in de brede Randstad. Het spoorvervoer (intercity s en sprinters) vormt de back-bone van een samenhangend OV-netwerk BrabantStad. Voor Brabant betekent het besluit over PHS dat er 6 intercity s per uur gaan rijden op de verbinding Eindhoven Amsterdam, 4 intercity s per uur op de verbinding Eindhoven Rotterdam en dat het goederenvervoer zoveel mogelijk wordt verplaatst van de Brabantroute naar de Betuweroute. Dankzij het hoogfrequent spoor raken de B5-steden meer verbonden met elkaar en met de Randstad. Ook het Nachtnet levert daar een bijdrage aan. In 2010 is de proef met het Nachtnet geëvalueerd en verlengd tot december De vorm wordt wel iets soberder, zo verdwijnen de treinen op donderdagnacht. Hoewel de gemiddelde bezetting per trein door de economische recessie minder snel groeit dan eerder verwacht, blijkt uit klanttevredenheidsonderzoek dat de reiziger de service bijzonder waardevol vindt. Als eerste stap op weg naar hoogfrequent spoorvervoer hebben NS en ProRail in september in de spits op de corridor Eindhoven Utrecht Amsterdam een proef gehouden onder de noemer Elke Tien Minuten Een Trein. Doel van de proef was te bezien of structurele invoering van de hoogfrequente treindienst op de corridor Eindhoven Amsterdam goed uitvoerbaar en rendabel is. In de spits reden er tijdens de proef zes intercity s, zes sprinters en twee goederentreinen per uur. Hierdoor werd de wachttijd voor reizigers korter en hoeven zij niet meer in het spoorboekje te kijken hoe laat hun trein kwam; die kwam immers elke tien minuten. Ook in internationaal verband wordt aan treinverbindingen gewerkt. Eind 2009 is door de Kent County Council (UK), de Région Nord Pas de Calais (Fr) en BrabantStad/Breda een bestuurlijk platform opgericht om succesvoller te lobbyen voor de belangen van de regio s, gelegen tussen de steden/regio s met een HSL-station. Deze regio s zien kansen om hun ligging te benutten, maar lopen tegen grenzen aan om die ambities waar te maken en profiteren daardoor onvoldoende van de gerealiseerde HSL-infrastructuur. Een ander onderwerp met betrekking tot de internationale treinverbindingen is de verbinding over het spoor met België. Dit jaar hebben Nederland en België gesproken over de shuttleverbinding Den Haag Breda Brussel. We blijven druk uitoefenen op België om de shuttleverbinding met Breda te realiseren. De minister van Infrastructuur en Milieu heeft toegezegd dat de Beneluxtrein in 2011 over het bestaande spoor blijft rijden. Verder is duidelijk geworden dat het niet mogelijk is om de Belgische intercity-verbinding Antwerpen Essen door te trekken naar Roosendaal. In plaats daarvan gaat tussen Roosendaal en Antwerpen een extra sprinter rijden.

12 12 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar JAARVERSLAG 2010 In het verlengde van de planstudie A27 Breda Utrecht is in het voorjaar met minister Eurlings afgesproken dat er rekening wordt gehouden met de aanleg op termijn van een eventuele spoorlijn Breda Utrecht. Begin 2011 komt de provincie met uitkomsten van de studie naar het niet onmogelijk maken van deze spoorlijn door de plannen omtrent de A27. De resultaten van de studie worden besproken met regionale partijen en met het Rijk. Focus ligt daarbij op het traject tussen Werkendam en Gorinchem, inclusief de brug over de Merwede. Op aandringen van de Tweede Kamer heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu in 2010 opdracht gegeven tot het uitvoeren van een volwaardige maatschappelijke kosten-baten analyse voor de spoorlijn Breda Utrecht. Binnenkort worden de uitkomsten hiervan door de Tweede Kamer besproken. In het kader van het Herstelplan Spoor 2e fase bereidt ProRail de vervanging voor van de spoorbrug over de Dieze in s-hertogenbosch. Er is overeenstemming bereikt tussen het ministerie van Infrastructuur en Milieu, ProRail, gemeente s-hertogenbosch en de provincie over de kostenverdeling van de meerkosten om de spoorbrug te laten voldoen aan de regionale wensen met betrekking tot geluidshinder, sociale veiligheid en het aanzien van de brug. Bovendien komt er nu aan de noordkant ruimte voor een faunapassage. Knooppunten De spoorzones van de B5-gemeenten zijn centraal gelegen knooppunten met ruimte voor wonen, werken, cultuur én openbaar vervoer. Er is sprake van omvang- rijke ruimtelijke ontwikkelingen rond de stations en van een schaalsprong naar nieuwe hoofdknopen voor het (stedelijk) openbaar vervoer. Dit jaar is de ontwikkeling van deze knooppunten weer een stap verder gekomen. In Breda krijgt de OV-terminal Breda Centraal steeds meer vorm, de ruwbouw van de reizigerstunnel is inmiddels afgerond en de bouw van de nieuwe terminal zit in de aanbestedingsprocedure. In 2011 stoppen hier naar verwachting de eerste HST-shuttles. In Helmond is ter verbetering van de ontsluiting van het station gestart met de aanleg van een spoortunnel, een fietsenstalling, een nieuw stationsplein en een nieuw busstation. De voorbereiding van een nieuw stationsgebouw is nog gaande. In 2013 is het totale project gereed. In Tilburg verhuist de werkplaats van NS in 2011 naar een nieuwe locatie. Hiermee komt de weg vrij voor de aanleg van een vierde perron en twee onderdoorgangen. Met de aankoop van het voormalige van Gend en Loosterrein van NS, kan ook de Spoorzone-west verder worden ontwikkeld. In de spoorzone Eindhoven wordt in 2011 gewerkt aan de aanpassing van de entrees van het station, de verbreding van de reizigerstunnel onder het spoor en de entrees naar de perrons. Belangrijk aspect hierin is de monumentenstatus van station Eindhoven (gebouw, bestaande passage en delen van perrons en overkapping). In s-hertogenbosch wordt gestart met de ontwikkeling van het westelijk deel van de spoorzone.

13 JAARVERSLAG 2010 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar 13 Op 13 juni 2010 is station Maarheeze officieel geopend. Op dit nieuwe station vlakbij de A2 stopt twee keer per uur de stoptrein Eindhoven Weert. Het station heeft 75 parkeerplaatsen, een omvangrijke fietsenstalling en een goede aansluiting op de streekbus. Het station is daarmee ook een goed overstapstation voor reizigers die in voor- of natransport van de auto, de streekbus of de fiets gebruik maken. Het station lijkt inmiddels zijn bestaansrecht te bewijzen. Uit reizigerstellingen in september en oktober blijkt dat er dagelijks meer dan duizend reizigers op het nieuwe station in- of uitstappen. De commissie Alders heeft dit jaar geadviseerd over de mogelijke groei van Eindhoven Airport. In dat advies is ook ingegaan op de maatregelen die nodig zijn om de bereikbaarheid van een groeiend Eindhoven Airport te waarborgen. Samenhangend met de ontwikkeling van de Brainport Avenue wordt hierbij uitgegaan van een nieuw intercity-station Eindhoven Airport ter hoogte van Acht, dat via een innovatieve OV-verbinding wordt verbonden met de luchthaven. Met alle betrokken partijen is het overleg gestart voor een verkenning van dit nieuwe station. De BrabantStad-partners hebben in overleg met NS voorstellen ingediend bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu voor het uitbreiden en het verbeteren van P+R-voorzieningen in alle B5-steden. Het P+R-station Helmond Brouwhuis wordt in 2011 uitgebreid en op z n vroegst een jaar later volgen de complexere P+R-voorzieningen bij de stations Tilburg, Eindhoven, s-hertogenbosch en Breda. In BrabantStad is ook volop aandacht voor transferia. In s-hertogenbosch starten in 2011 de planologische procedures voor het transferium Willemspoort, dat wordt geopend in eind Het transferium heeft enige vertraging opgelopen, omdat het gekoppeld is aan de bouw van het nieuwe Jeroen Bosch Ziekenhuis. In Eindhoven wordt gewerkt aan het definitief ontwerp voor het transferium I-Park/Trade Forum. Oplevering hiervan is gepland eind Het transferium Kempenbaan in Tilburg is eind 2010 na ruim een jaar gesloten, vooral vanwege de tegenvallende gebruikersaantallen. De locatie blijft wel in gebruik als fietstransferium en carpoolplaats. HOV/doorstroomassen In 2010 zijn verdere stappen gezet in de ontwikkeling van HOV-assen in de steden Breda en Eindhoven en in het HOV-netwerk voor Noordoost-Brabant. De HOV-verbinding Breda Etten-Leur is verder geoptimaliseerd door het verlengen van de busbaan op de Ettensebaan in Breda. Op de HOV-verbinding Breda Oosterhout is de tunnel onder de Noordelijke Rondweg in Breda opengesteld, waardoor het HOV de Oosterhoutseweg nu ongelijkvloers kruist. In Oosterhout is de Bredaseweg gereconstrueerd en zijn diverse halteplaatsen in Volans-stijl ingericht. De verdere uitbreiding van het HOV-netwerk in de richting van de Claudius Prinsenlaan en de aanleg van de doorstroomas Breda- Noordoost is in 2010 onder druk komen te staan als gevolg van de bezuinigingen. In Eindhoven en omgeving is ook vooruitgang geboekt in de realisatie van het HOV-netwerk. De SRE-regioraad heeft in het voorjaar het HOV-netwerk in die regio vastgesteld. In de periode tot 2015 wordt HOV2 gerealiseerd. HOV2 vormt de spil van het toekomstige HOV-netwerk, waarover nagenoeg alle andere HOV-verbindingen zullen gaan lopen. HOV2 gaat lopen van Nuenen, via winkelcentrum Woensel, busstation Neckerspoel, Eindhoven centrum, Fontys Sporthogeschool, naar de High Tech Campus Eindhoven. Het ontwerp voor het noordelijk gedeelte, inclusief een ongelijkvloerse kruising met de Ring, wordt in de eerste helft van 2011 vastgesteld. Ondertussen vindt de uitwerking van het schetsontwerp voor het zuidelijk deel plaats.

14 14 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar JAARVERSLAG 2010 De provincie werkt samen met gemeenten aan het verbeteren van het openbaar vervoer in de regio Noordoost-Brabant. Dit maakt deel uit van de plannen van OV-netwerk BrabantStad. De lange termijn visie voor een ambitieus HOV-netwerk in de regio is door betrokken partijen vastgesteld. Het HOV-netwerk moet aansluiten bij de ruimtelijke ontwikkelingen in die regio. Het HOV-netwerk bestaat uit hoogwaardige openbaar vervoer verbindingen vanuit Veghel/Uden naar respectievelijk Oss, s-hertogenbosch en Eindhoven. Waar nodig komen er vrije busbanen, zodat HOV zich snel, betrouwbaar en onbelemmerd afwikkelt. Maatregelen worden in de komende jaren gefaseerd uitgevoerd. DYNAMISCH VERKEERSMANAGEMENT Dynamisch Verkeersmanagement (DVM) is een verzamelnaam voor technische en innovatieve maatregelen, waarmee het bestaande wegennet zo optimaal mogelijk wordt benut. Door verkeersdeelnemers op basis van actuele verkeersgegevens te informeren, te geleiden of te sturen wordt de bereikbaarheid en de luchtkwaliteit verbeterd. De samenwerkende wegbeheerders werken op vele fronten aan netwerkmanagement. In 2010 heeft DVM BrabantStad zich vooral gericht op de voorbereiding van een gezamenlijke verkeerscentrale en regionale regelscenario s, zijn diverse benuttingsmaatregelen uitgevoerd en is de proef Spitsmijden gestart. Verkeerscentrale en regelscenario s In 2010 is besloten om de verwachtingen van de partners te inventariseren in een kadernotitie voor een gezamenlijke regionale verkeerscentrale. Zo n centrale houdt het verkeer in de regio continu in de gaten en beïnvloedt dit waar nodig. Doel van de kadernotitie is om de scope, omvang en organisatievorm van de regionale samenwerking voor de verkeerscentrale in beeld te brengen en vast te stellen medio Binnen een verkeerscentrale wordt bij specifieke verkeersknelpunten gewerkt met regelscenario s: draaiboeken waarin staat hoe, op welk moment en onder welke voorwaarden samenhangende (benuttings)maatregelen worden ingezet. Denk bijvoorbeeld aan zaken als verkeerslichtinstellingen, de inzet van matrixborden, maar ook aan afspraken met de politie voor het regelen van verkeer. De inzet van regelscenario s bij de werkzaamheden bij de ombouw van de randwegen A2/67 Eindhoven en A2 s-hertogenbosch is in 2010 succesvol geweest. Door de inzet van deze regelscenario s, in combinatie met mobiliteitsmanagementmaatregelen, zijn nauwelijks extra files ontstaan tijdens de ombouw. Begin 2010 is een verkenning uitgevoerd naar mogelijke regelscenario s voor de stedelijke regio s. Binnen de studie stonden de bereikbaarheid van economische toplocaties en knelpunten met betrekking tot luchtkwaliteit centraal. Hiervan worden de acht meest kansrijke regelscenario s ontwikkeld in fase 2. De regelscenario s zijn gericht op reguliere situaties, zoals de dagelijkse ochtend- en avondspits en koopzondagen. Daardoor kunnen deze vaak worden toegepast.

15 JAARVERSLAG 2010 NETWERKPROGRAMMA BrabantStad Bereikbaar 15 De eerste regelscenario s zijn in 2011 operationeel, waardoor automobilisten minder oponthoud gaan ondervinden in het verkeer. Daarnaast is de studie ruit van Breda gestart met als doel het optimaal benutten van het gehele wegen-netwerk (Rijkswegen, provinciale wegen en het stedelijk wegennet) in de omgeving van Breda. Benuttingsmaatregelen In Eindhoven is op het zuidwestelijke deel van de binnenring op vier aansluitende kruispunten een groene golf gerealiseerd. Daarbij zijn borden met adviessnelheden geplaatst. De verkeersdoorstroming is daardoor aanzienlijk verbeterd. Ook in de andere B5-steden zijn netwerkregelingen (koppelen van verkeerslichten aan elkaar) aangebracht voor een betere doorstroming en luchtkwaliteit. Daarnaast zijn in bijna alle B5-steden Tovergroeninstallaties gerealiseerd. DOORKIJK 2011 De Netwerkanalyse BrabantStad uit 2006 vormt de basis voor de samenwerking binnen het Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar. Uit de Netwerkanalyse bleek dat de bereikbaarheid van het stedelijk netwerk BrabantStad ernstig onder druk komt te staan met alle gevolgen van dien voor de economische ontwikkeling van de regio. In 2011 willen we de Netwerkanalyse actualiseren. Dat gebeurt in het verlengde van de Nationale Markten Capaciteitsanalyse (NMCA) die door het Rijk wordt uitgevoerd. In de NMCA wordt per regio een beeld gegeven van de verwachte bereikbaarheidsproblematiek in 2020 en Met deze update van de Netwerkanalyse wordt uitwerking gegeven aan een van de adviezen van de Evaluatiecommisie Netwerkprogramma. In 2011 worden ook andere aanbevelingen opgepakt, zoals het uitwerken van drie actuele thema s: duurzaamheid, internationalisering en regionaal openbaar vervoer. De Gebiedsagenda Brabant wordt in 2011 gebruikt om de samenwerking tussen de betrokken partners te structureren en de ruimtelijke investeringen van Rijk en regio goed op elkaar af te stemmen. In regionale overleggen in de vier Brabantse regio s (West-, Midden-, Noordoost en Zuidoost-Brabant) worden in overleg tussen de regio en de provincie de prioritaire ruimtelijke en mobiliteitsopgaven uit de Gebiedsagenda nader uitgewerkt. Spitsmijden Tot slot is eind 2010 de proef Spitsmijden in Brabant van start gegaan. Doel van de proef is de binnensteden van Eindhoven en s-hertogenbosch bereikbaar te houden voor verkeer. Ruim automobilisten uit deze steden doen eraan mee. Zij krijgen in potentie iedere maand 100 euro, maar moeten steeds een bedrag betalen als zij zich in de spits begeven. Daarnaast krijgen de deelnemers de beschikking over zogenaamde Value Added Services. Iedereen ontvangt een PDA die informatie biedt over onder andere wegwerkzaamheden, parkeerinformatie en snelheidsadvies bij scholen. Aan het eind van de proef (medio 2012) is bekend wat de invloed van prijsprikkels en informatieprikkels is op het reisgedrag van de deelnemers. MEER INFORMATIE: Stuurgroep Netwerkprogramma BrabantStad Bereikbaar Contactpersoon: Ludger Schrauwen (provincie Noord-Brabant) Telefoon: (073) lschrauwen@brabant.nl Website:

16 Vormgeving: Ontwerpbureau Kees Zwart BNO Fotografie: Merlin Daleman en Bart Coolen