a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

Transcriptie

1 a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a Studiegids Geneeskunde a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a Master a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

2 Studiegids master Geneeskunde

3 Inhoudsopgave Voorwoord... 4 Leeswijzer... 6 Algemene beschrijving van de opleiding Erasmusarts... 8 Deel 1 Onderwijs Themaonderwijs in de Master PKV in masterjaar Masteronderzoek... Error! Bookmark not defined. Coschappen Overzicht onderwijs master Boeken Gezondheidsrisico s De Witte Jas Ceremonie en de artsenbuluitreiking Deel 2 Studentenvoorzieningen Onderwijs Service Centrum -Studiepunt Geneeskunde Studiebegeleiding Bibliotheken Computerfaciliteiten en computeronderwijs Studentenorganisaties Studie en stage in het buitenland Deel 3 Erasmus MC en EUR Erasmus MC Bestuurlijke organisatie van de EUR Bijlagen en richtlijnen Prestatiebeurs

4 Studiegids 2016/2017 / Inhoudsopgave 3 / 143 Studiegids master Geneeskunde Redactie Uitgave Mathijs Doets (beeldbewerking), Mees van der Ent en Gonny Pasaribu (eindredactie) Erasmus MC Afdeling Onderwijs Onderwijsbeleid en -advies Rotterdam, 24 augustus 2016

5 Studiegids Voorwoord Een aantal jaren geleden zijn we in het Erasmus MC gestart met een aantal ingrijpende vernieuwingen van onze opleiding Geneeskunde met als belangrijk doel om deze aan te passen aan de eigentijdse eisen van de gezondheidszorg en het universitaire onderwijs. Deze vernieuwingen zijn inmiddels grotendeels gerealiseerd. De opleidingseisen van de basisopleiding Geneeskunde zijn identiek voor alle Geneeskundeopleidingen in Nederland en vastgelegd in het Raamplan Artsopleiding Naast deze algemene opleidingseisen willen we in het Erasmus MC de opleiding van onze toekomstige artsen verrijken met een aantal accenten zoals de nadruk op academische vorming, een patiëntgerichte beroepshouding, samenwerking met andere zorgprofessionals en een sterke maatschappelijke betrokkenheid. Dat deze aanpak zijn vruchten afwerpt, blijkt wel uit het feit dat al drie jaar op rij zowel onze bachelor als onze master Geneeskunde door onze studenten zijn uitgeroepen tot de beste van alle medische faculteiten in Nederland. Daar zijn we uiteraard bijzonder trots op! Naast de basisopleiding Geneeskunde biedt het Erasmus MC getalenteerde en gemotiveerde studenten een heel andere, unieke uitdaging: deelname aan een tweejarige Master of Science-opleiding. Onze vijf geaccrediteerde Engelstalige Master of Science programma s, verenigd in de Erasmus MC Graduate School, zijn hoogwaardige wetenschapsopleidingen op het gebied van fundamenteel of gezondheidszorgonderzoek. Een dergelijke opleiding vormt een uitstekende uitgangspositie om te kunnen promoveren en een wetenschappelijke carrière op te bouwen. In 2014 heeft het Erasmus MC het nieuwe Onderwijscentrum geopend. Studenten, medewerkers en bezoekers kunnen daar gebruik maken van de onderwijsruimten, zelfstudie- en loungeplekken en projectruimten. Het Onderwijscentrum van het Erasmus MC is een inspirerende leeromgeving waar de student zich thuis voelt, zich door interactie met andere studenten en docenten professioneel vormt en optimaal ondersteund wordt door moderne, state-of-the-art

6 onderwijsfaciliteiten. Het onderwijsplein vormt het kloppende hart van deze nieuwe leeromgeving van het Erasmus MC. Op en rond het ruimtelijke en lichte plein zijn optimale onderwijsfaciliteiten geconcentreerd. Het onderwijsplein heeft een academische en studieuze uitstraling die uitnodigt om (samen) te studeren en die de interactie tussen studenten onderling en tussen studenten, docenten èn onderzoekers bevordert. Het Onderwijscentrum roept bij studenten en docenten een gevoel van trots op het Erasmus MC op. De realisatie van dit nieuwe Onderwijscentrum onderstreept de belangrijke plaats die onderwijs -- naast wetenschappelijk onderzoek en patiëntenzorg -- in het Erasmus MC inneemt. Wij hopen, mede namens al onze docenten, dat jullie als studenten de mogelijkheden van het Erasmus MC zullen gebruiken voor een leerzame en leuke studietijd in Rotterdam. Prof.dr. J. Verweij Decaan en vice-voorzitter Raad van Bestuur Erasmus MC Prof.dr. W.W. van den Broek Opleidingsdirecteur Geneeskunde

7 Studiegids Leeswijzer Deze studiegids is opgebouwd uit drie delen. Deel 1 Onderwijs Het deel Onderwijs geeft een beschrijving van het onderwijs in het curriculum Erasmusarts. Ook diverse onderwijs-gerelateerde onderwerpen komen aan bod: de lijst van verplichte boeken, gezondheidsrisico s en kwaliteitszorg. Deel 2 Studentenvoorzieningen Het deel Studentenvoorzieningen geeft veel praktische informatie voor de student die aan het Erasmus MC Geneeskunde studeert. Deel 3 Erasmus MC en EUR Dit deel geeft algemene informatie over het Erasmus MC en de EUR. Verder wordt er aandacht besteed aan de organisatiestructuur en aan de afdelingen, die van belang zijn voor het Geneeskundeonderwijs.

8 Curriculum Erasmusarts Coschappen

9 Studiegids Algemene beschrijving van de opleiding Erasmusarts De primaire doelstelling van de opleiding Geneeskunde is het opleiden van een arts die in staat is om patiëntgebonden problemen op te lossen. Het Geneeskundeonderwijs in het Erasmus MC biedt daarnaast een specifiek Rotterdams profiel met het in 2008 ingevoerde curriculum Erasmusarts, waarin geïntegreerde basis- en klinische kennis, wetenschappelijke probleemanalyse, een professionele attitude én individuele profilering centraal staan. Profiel van de Erasmusarts Het opleiden van een arts die in staat is om patiëntgebonden problemen op te lossen is de primaire doelstelling van de opleiding Geneeskunde. Vanzelfsprekend moet de opleiding voldoen aan de algemene eindtermen van het Raamplan Artsopleiding 2009, tevens opgenomen in de Wet Individuele Beroepen in de Gezondheidszorg (de wet BIG). Deze eindtermen betreffen medische, wetenschappelijke en persoonlijke aspecten én aspecten in relatie tot de maatschappij en het gezondheidszorgsysteem. Daarnaast besteedt de opleiding extra aandacht aan het feit dat de (basis)arts doordrongen moet zijn van het feit dat het heel normaal is om iets niet te weten en aan de manier om de ontbrekende kennis te compenseren. Zelfstudie, een positieve attitude ten aanzien van levenslang leren en multidisciplinair denken en handelen zijn daarom evenzeer belangrijke doelstellingen. Het profiel van de opleiding bestaat dan ook uit een basisprofiel, gebaseerd op de algemene eindtermen van het Raamplan Artsopleiding 2009, waaraan toegevoegd een Rotterdams profiel van geïntegreerde basisen klinische kennis, wetenschappelijke probleemanalyse, professionele attitude én individuele profilering. Profiel en missie Een belangrijke beleidslijn in het Erasmus MC is dat onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg gelijkwaardige kerntaken zijn, waartussen zoveel mogelijk dwarsverbanden moeten bestaan. Deze gelijkwaardigheid blijkt onder meer uit het feit dat in de afgelopen jaren meer hoogleraren zijn benoemd die hun sporen vooral in het onderwijs hebben verdiend, dat onderwijs een vast onderwerp is in

10 Studiegids master Geneeskunde / 143 de jaarplannen van de afdelingen en dat fors is geïnvesteerd in een nieuw Onderwijscentrum. De Rotterdamse opleiding heeft een eigen profiel dat wordt samengevat in de volgende missie: Het Erasmus MC wil haar studenten vanuit een inspirerende onderwijsomgeving, die hem of haar in staat stelt om opgedane kennis als teamspeler over te dragen aan collega-professionals en waarbij de zorgvraag van de patiënt centraal staat, opleiden tot een maatschappelijk betrokken Erasmusarts, met een wetenschappelijke attitude die gericht is op voortdurende kennisverwerving, continue professionele ontwikkeling en overdracht van opgedane kennis aan collega-professionals. Uit deze missie komt naar voren dat de Erasmusarts kan optreden als verbindingsofficier tussen patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs en op ieder van deze terreinen zelf een actieve rol kan vervullen. De Erasmusarts is een teamspeler die in een multidisciplinair behandelteam kan samenwerken en in zijn professionele rol de principes toepast van evidence-based medicine, waarbij hij tevens in staat is daarvan op gefundeerde gronden af te wijken. De Erasmusarts hanteert het principe van levenslang leren en levert ook na zijn opleiding een bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek. Hij heeft zijn opleiding genoten in een multiculturele onderwijsomgeving. Door het samenwerken met studenten uit verschillende culturen heeft hij een goed inzicht verkregen in het omgaan met en behandelen van patiënten met uiteenlopende achtergronden. Bovenstaand profiel van de Erasmusarts en de missie van de opleiding zijn één samenhangend geheel en vormen de basis voor zowel de bachelor- als de masteropleiding Geneeskunde.

11 10 / 143 Studiegids master Geneeskunde De masteropleiding Geneeskunde Het masterprogramma omvat drie leerjaren van in totaal 180 ECTS en bestaat uit thematisch onderwijs, masteronderzoek en coschappen. Een belangrijk element in het programma is de herhaling van kennis en vaardigheden: dit betreft stof uit de bacheloropleiding in thema Ma1B De Patiënt en relevante disciplinegebonden kennis en vaardigheden in de zg. ICK-week (Introductiecursus Kliniek-week) voorafgaand aan een coschap. Op deze manier wordt bewerkstelligd dat studenten beter beslagen ten ijs komen in de coschappen. Thematisch onderwijs Het eerste masterjaar start met thematisch onderwijs. Er zijn twee thema s geprogrammeerd. Thema Ma1B, De Patiënt, beslaat 20 weken en is een voorbereiding op de coschappen. In het thema komen alle CanMEDS-rollen aan de orde (zie de eindtermen master Geneeskunde op pagina 16 voor een nadere uitleg van deze rollen). Kennis en vaardigheden uit het bachelorprogramma worden aan de hand van 100 verdiepingsonderwerpen (de meest voorkomende ziektescripts ) herhaald en verdiept. Deze onderwerpen zijn geselecteerd op basis van incidentie, maatschappelijke relevantie, de cost of error en het perspectief van patiëntveiligheid. De leerstof wordt aangeboden aan de hand van diverse onderwijsvormen, zoals patiëntdemonstraties, vaardigheidsonderwijs, (elektronische) zelfstudieopdrachten en casusonderwijs. Dit laatste is een vervolg op de lijn Klinisch Redeneren in de bacheloropleiding Geneeskunde. Het casusonderwijs wordt begeleid door meer overstijgende artsen, zoals huisartsen, kinderartsen en internisten. Het casusonderwijs bestaat eruit dat studenten wekelijks zelfstandig twee patiëntcasus uitwerken, die vervolgens in een studiegroep met een arts worden nabesproken. Tijdens de bespreking wordt een variant op de casus aangeboden, waarbij sprake is van een vergelijkbare beginsituatie, maar met andere onderzoeksbevindingen. Studenten moeten deze casus ter plekke met elkaar oplossen. Onderdeel van Ma1B is dat studenten inzicht krijgen in het geneeskundig proces in de praktijk. Zij lopen daartoe een dag met een huisarts mee, bezoeken de IC en de SEH en wonen een obductie bij. Aan de bezoeken wordt een gerichte opdracht gekoppeld en er is een

12 Studiegids master Geneeskunde / 143 terugkoppelingsmoment. Uiteindelijk doel is dat de studenten zelfstandig een afgewogen behandelplan kunnen opstellen. Gedurende dit thema oefenen studenten vanuit het principe training-before-the-job met behulp van simulatiemiddelen een aantal klinische vaardigheden in het Skills Plaza. Dit betreft de vaardigheden venapunctie, knopen & hechten en blaascatheterisatie. Een voldoende beheersing van deze vaardigheden is een vereiste om met de coschappen te kunnen beginnen. De studenten worden gestimuleerd zelfstandig hun kennis te herhalen met behulp van e-learningmodules, ingangstoetsen en literatuurstudie. De herhaling is steeds gekoppeld aan de stof van de desbetreffende themaweek. Herhaling van klinische vaardigheden wordt gedaan via kleinschalig onderwijs (zogenaamde artspatiëntcontacten/apc en Acute Geneeskunde/EHBO-onderwijs). Onderdeel van het APC-onderwijs is het gynaecologisch onderzoek, dat wordt getraind met behulp van docenten Gynaecologisch Onderzoek. Dit zijn vrouwelijke simulatiepatiënten die getraind zijn in het doceren van studenten op dit vlak. In het APC-onderwijs staan de CanMEDS-rollen van medisch deskundige en communicator centraal. Het onderwijs vindt plaats in een opleidingssituatie. Thema Ma1A, Methoden van klinisch en epidemiologisch onderzoek, reikt studenten kennis over onderzoeksmethodologie aan die een goede voorbereiding vormt op het onderzoek dat studenten in een latere fase in de masteropleiding zelf zullen gaan doen in het kader van het masteronderzoek. In dit thema staat de rol van academicus centraal, met inbegrip van de rol van organisator van onderzoek. Na het thematisch onderwijs kunnen studenten aangeven of zij eerst het masteronderzoek willen doen of starten met de coschappen. De keuze is in principe vrij, maar ook afhankelijk van de beschikbare capaciteit in de coschappen. Masteronderzoek Het masteronderzoek maakt deel uit van het keuzecurriculum van de Geneeskundeopleiding, en biedt de student de mogelijkheid om aan de studie een persoonlijk profiel te geven. Het masteronderzoek heeft als doel dat de student actief kennis maakt met de verschillende stadia van het wetenschappelijk onderzoek, zoals het formuleren van

13 12 / 143 Studiegids master Geneeskunde een vraagstelling, het opstellen van een werkplan, het verzamelen van gegevens, het interpreteren van de uitkomsten, het schrijven van een wetenschappelijk verslag en het mondeling presenteren van de resultaten. Daarnaast stelt de student zich op de hoogte van de overige wetenschappelijke activiteiten van de afdeling/instelling waar deze het masteronderzoek doet, bijvoorbeeld door het deelnemen aan refereeravonden, werkbesprekingen en seminars. De student heeft bij het masteronderzoek een vaste begeleider die de student ondersteunt bij het schrijven van het onderzoeksplan, voortgangsgesprekken voert, feedback geeft en de student beoordeelt. Volgt de student het masteronderzoek in het buitenland, dan zijn er twee begeleiders: één ter plaatse en één vanuit het Erasmus MC (zie bijlage 1 voor alle regels en richtlijnen omtrent masteronderzoek in het buitenland). Studenten kunnen kiezen voor een meer klinisch georiënteerd of een meer fundamenteel onderzoek. Bij een klinisch onderwerp kunnen masteronderzoek en oudste coschap worden gecombineerd. De student kan het masteronderzoek voorafgaand aan of na afloop van de coschappen doen. De student schrijft over het masteronderzoek een eindverslag met de structuur van een wetenschappelijk artikel. Regelmatig resulteert het masteronderzoek daadwerkelijk in een peer reviewed-publicatie. Coschappen In de coschappen komen alle zeven CanMEDS-rollen aan de orde. Alle studenten volgen hun coschappen in een vaste volgorde. Vrijwel alle coschappen (of serie van enkele coschappen) starten met een ICK-week, waarin de voor het daaropvolgende coschap typerende ziektebeelden, (klinische) vaardigheden en farmacie/farmacotherapie worden behandeld. Ook wordt, indien van toepassing, ingegaan op de kenmerken van de patiëntenpopulatie en de eventuele implicaties daarvan voor de patiëntbejegening. In de ICK-weken is voorts het SCOPE-onderwijs (Samenwerken in de Coschappen, Ontwikkeling, Persoonlijke Evaluatie) gepland (zie pagina 46 voor een beschrijving van het SCOPE-onderwijs). In dit onderwijs staan patiëntveiligheid en reflectie op de praktijk centraal (zowel voor, tijdens en na de praktijk van de coschappen). Ook worden studenten tijdens dit onderwijs met nadruk op hun eigen verantwoordelijkheid gewezen om feedback te vragen. Doelstelling van de ICK-week is dat studenten goed voorbereid met het coschap beginnen en zo maximaal kunnen leren in de praktijk.

14 Studiegids master Geneeskunde / 143 De serie coschappen start met een week beeldvormende technieken. Dit coschap is als eerste gepland, omdat kennis van beeldvormende technieken en het kunnen interpreteren van de beelden van belang zijn voor alle coschappen. In dit coschap krijgen studenten een zeer intensieve begeleiding van radiologen. Het Erasmus MC heeft gekozen voor een afzonderlijk coschap beeldvormende technieken om te bereiken dat studenten ook de grondbeginselen van dit vak leren van de radiologen zelf. Na dit eerste coschap volgen twee lange coschappen (10 weken) Interne Geneeskunde en Heelkunde. Door de lange duur raken studenten gemakkelijker vertrouwd met de klinische praktijk. Later in de opleiding zijn meer specialistische of meer poliklinische coschappen geprogrammeerd, waarin van studenten een grotere mate van zelfstandigheid wordt gevraagd. De serie reguliere coschappen eindigt met drie coschappen die niet in een klinische setting plaatsvinden (huisartsgeneeskunde, sociale geneeskunde en revalidatie). Na de reguliere coschappen volgen het keuzecoschap en het oudste coschap. Op dit moment is het bovendien mogelijk om de vrije periode van zes weken tussen serie 1 en serie 2 één keuzecoschap van drie weken te doen. Dit betreft een tijdelijke regeling en dient een keuzeschap te zijn op een van de gebieden waarop al een coschap is gelopen (te weten Interne Geneeskunde, Heelkunde of Kindergeneeskunde of een coschap dat niet wordt aangeboden in serie 2). Studenten kunnen het keuzecoschap en oudste coschap combineren tot één lang oudste coschap of kunnen in plaats van een keuzecoschap een extra lang masteronderzoek doen. Voor dat laatste is goedkeuring vooraf vereist (zie de Onderwijs- en Examenregeling master Geneeskunde ). Ook bestaat de mogelijkheid om het oudste of keuzecoschap in het buitenland te lopen. Een verzoek daartoe dient te worden goedgekeurd door de coördinator van de masteropleiding. In het keuze- en oudste coschap krijgen studenten meer verantwoordelijkheid en worden zij geacht te functioneren op het niveau van een net afgestudeerd basisarts.

15 14 / 143 Studiegids master Geneeskunde Onderwijsvormen en contacturen Thematisch onderwijs Het eerste masterjaar start met thematisch onderwijs van 23 weken en telt gemiddeld 10 contacturen per week, verdeeld over vier uur grootschalig en zes uur kleinschalig onderwijs. Na afronding van het thematisch onderwijs zal een deel van de studenten verder gaan met masteronderzoek of instromen in de coschappen. Masteronderzoek Het masteronderzoek duurt 21 weken. Er wordt uitgegaan van twee uur begeleiding per week. Coschappen De coschappen vallen uiteen in drie series: serie 1, serie 2 en serie 3. De serie 1 en serie 2-coschappen worden voorafgegaan door een ICKweek (= één week). Hier is sprake van permanente begeleiding, dus circa 40 uur per week. De meeste reguliere coschappen gaan uit van 3,5 uur begeleiding per student per week. Bij het coschap radiologie, dat één week duurt, is sprake van permanente begeleiding, dus 40 uur. In het keuze- en oudste coschap is het uitgangspunt dat de student meer zelfstandig werkt; voor de begeleiding wordt uitgegaan van twee uur per week. Samenvattend overzicht contacturen Periode Duur in weken Aantal contacturen per week Thema-onderwijs Masteronderzoek 21 2 ICK-weken 7 40 Coschappen 1. radiologie 2. reguliere coschappen 3. keuzecoschap(pen) en oudste coschap ,5 2 Totaal 127

16 Studiegids master Geneeskunde / 143 Kernthema s en begrippenschema In de kernthema s van zowel de bachelor- als de masteropleiding Geneeskunde komen basisvakken, klinische vakken, gezondheidswetenschappen, filosofie en ethiek geïntegreerd aan de orde. De samenhang tussen deze verschillende onderdelen wordt geïllustreerd aan de hand van het begrippenschema (zie p. 15). Dit schema weerspiegelt het denkproces van een arts en vormt het gereedschap waarmee studenten gedurende de hele opleiding tot Erasmusarts problemen van een patiënt leren benaderen. Het schema staat dan ook centraal in de gehele opleiding tot Erasmusarts.

17 16 / 143 Studiegids master Geneeskunde Begrippenschema

18 Studiegids master Geneeskunde / 143 Uitgangspunten onderwijsprogramma Zowel in de bachelor- als in de masteropleiding Geneeskunde is het programma gebaseerd op een aantal uitgangspunten. Hieronder worden deze wat betreft de master beknopt toegelicht. Training-before-the-job Mede vanuit het oogpunt van patiëntveiligheid worden de beroepsgebonden vaardigheden zo veel mogelijk getraind en beoordeeld before the job. Het Erasmus MC stelt zich op het standpunt dat studenten pas patiëntcontacten mogen hebben op het moment dat ze een solide medische kennisbasis hebben en de basale klinische vaardigheden, zoals het afnemen van de anamnese en het uitvoeren van het lichamelijk onderzoek beheersen. De basis hiervoor wordt gelegd in de bacheloropleiding. Omdat als gevolg van het thematisch onderwijs sommige onderwerpen al twee of drie jaar eerder zijn behandeld en daardoor het risico groot is dat de kennis is weggezakt, wordt in Ma1B de bachelorstof herhaald en verdiept. Daarbij wordt de stof benaderd vanuit een klinische invalshoek, die zoveel mogelijk aansluit op de coschappen. Om te kunnen starten met de coschappen moeten studenten Ma1B en de drie modules van het Skills Plaza hebben behaald. Verder moet steeds de ICK-week voorafgaand aan het coschap zijn gevolgd. Toenemende zelfstandigheid in het functioneren als arts De coschappen kennen een duidelijke opbouw. Coschappen die een relatief intensieve begeleiding toestaan zijn eerder geprogrammeerd dan coschappen die meer zelfstandigheid vereisen, zoals de disciplines met een sterke poliklinische component. Integratie lijnonderwijs op thema-onderwijs en coschappen Het lijnonderwijs, dat veelal een disciplineoverstijgend karakter heeft, is geheel geïntegreerd in het thematisch onderwijs (in het bijzonder in Ma1B) en in de coschappen (via de ICK-weken). Bewustzijn van de randvoorwaarden van een patiëntveiligheidscultuur Begrip van human factors (individuele feilbaarheid), crosschecking (o.a. hanteren van een checklist) en teamwerk.

19 18 / 143 Studiegids master Geneeskunde Voortdurende evaluatie en verbetering Het thematisch onderwijs wordt mondeling en schriftelijk geëvalueerd. De coschappen worden schriftelijk geëvalueerd (anoniem, online). Daarnaast zijn er periodieke site visits bij de grote affiliatieziekenhuizen.

20 Studiegids master Geneeskunde / 143 Eindtermen en kwalificaties master Geneeskunde Het profiel van de master Geneeskunde bestaat uit de zeven CanMEDS-rollen. In het Raamplan Artsopleiding 2009 worden deze als volgt uitgewerkt: Medisch deskundige De juist afgestudeerde arts beschikt over een breed kennis- en vaardighedenpakket uit het medisch kennisdomein en past dit toe in de medische praktijk. De arts levert zorg conform de actuele professionele standaard. Communicator De juist afgestudeerde arts is in staat een doeltreffende relatie aan te gaan en te onderhouden met zijn patiënten, hun naasten en andere zorgverleners. Samenwerker De juist afgestudeerde arts is in staat een collegiale samenwerking op te bouwen en in een multidisciplinair verband samen te werken op het gebied van patiëntenzorg, onderwijs of onderzoek. Organisator De juist afgestudeerde arts stemt taken onderling op elkaar af, prioriteert en evalueert deze. Hij levert een bijdrage aan besluiten over beleid en de toewijzing van beperkte middelen. Gezondheidsbevorderaar De juist afgestudeerde arts heeft aandacht voor preventieve gezondheidszorg, zowel beleidsmatig als in de medische praktijk. Academicus De juist afgestudeerde arts levert een wetenschappelijke bijdrage aan de gezondheidszorg, geeft of bevordert onderwijs en erkent het belang van een leven lang leren. Beroepsbeoefenaar De juist afgestudeerde arts werkt volgens de hoogste medische en ethische standaarden in Nederlands en Europees kader en spant zich voortdurend in om de standaarden van zijn vakgebied volledig te beheersen.

21 20 / 143 Studiegids master Geneeskunde Voor de verdere detaillering hiervan in concrete competenties en de vermelding van het beoogde eindniveau per competentie (III, IV of V) zie hoofdstuk 6 van het Raamplan Artsopleiding Het Erasmus MC legt in het curriculum ten opzichte van het Raamplan een accent bij de rol van academicus. Deze rol is uitgewerkt in het programma Academische Vorming, dat zowel de bachelor- als de masteropleiding beslaat. In de masteropleiding komt academische vorming vooral tot uitdrukking in het masteronderzoek.

22 Studiegids master Geneeskunde / 143 Erasmuscode Bij het volgen van het Geneeskundeonderwijs geldt een gedragscode. Deze Erasmuscode is opgesteld door studenten zelf en bestaat uit de volgende richtlijnen: De student komt op tijd bij te volgen onderwijs. De voorste plaatsen moeten zoveel mogelijk worden benut zodat studenten die onverhoopt toch te laat komen, achterin plaats kunnen nemen. Ook voor docenten en eventueel aanwezige patiënten is het prettig als de voorste plaatsen worden gebruikt. De student komt op het ingeroosterde tijdstip van zijn vaardigheidsonderwijs. De student toont interesse en betrokkenheid. Gedragingen of handelingen die niet het beoogde doel van het onderwijs bevorderen, worden niet geaccepteerd. De student heeft een schoon en verzorgd uiterlijk. Etenswaren worden niet genuttigd tijdens het volgen van onderwijs. De student stelt zich aan de patiënt voor wanneer de mogelijkheid wordt geboden om in de collegezaal direct vragen te stellen aan de patiënt. In beginsel spreekt de student de docent en de patiënt met u aan. De student gaat zorgvuldig om met zijn geheimhoudingsplicht. De geheimhoudingsplicht houdt in dat de student niets openbaar maakt van wat de student over en van patiënten te horen en te zien krijgt. Dit geldt dus al voordat deze wordt bezworen bij het artsexamen. De informatie die de student op sociale media publiceert over medestudenten, docenten en overige medewerkers van het Erasmus MC in de context van de opleiding binnen het Erasmus MC is constructief, en bevat geen laster of schuttingtaal. De student dient zich te realiseren dat de inhoud van sociale media altijd vindbaar is en blijft. De student kan bij het in gebreke blijven op bovenstaande worden aangesproken door medestudenten, docent en patiënt. Indien de student volhardt in dit gedrag kan hem -- in het belang van

23 22 / 143 Studiegids master Geneeskunde onderwijs en patiëntenzorg -- de verdere toegang tot onderwijs worden ontzegd. Studiegids Deel 1 Onderwijs

24 Studiegids master Geneeskunde / 143 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Themaonderwijs in de Master De Master beslaat drie jaar: in het eerste jaar volgt de student eerst een theoretisch deel van ongeveer een half jaar (te beginnen met Ma1B en vervolgens Ma1A). In Ma2 of Ma3 (afhankelijk van wanneer de student geselecteerd wordt voor een van de twee) staan de coschappen en het masteronderzoek geprogrammeerd. In dit deel wordt het thematisch onderwijs in de Master beknopt beschreven. Ma1A Methoden van klinisch en epidemiologisch onderzoek Themacoördinatoren Mw. prof.dr. M.G.M. Hunink m.hunink@erasmusmc.nl Kamer: Na Introductie Dit thema gaat over het opzetten van medisch mensgebonden (klinisch en epidemiologisch) onderzoek, het statistisch analyseren van de onderzoeksgegevens, en het trekken van wetenschappelijk verantwoorde conclusies uit medische onderzoeksgegevens. De benadering is vanuit de onderzoeksvraag. De subthema s in week 1 behandelen methoden van onderzoek naar vragen die risico op ziekten en vragen die het diagnostisch proces betreffen. In week 2 worden vragen betreffende de prognose behandeld en in week 3 komen wetenschappelijke vraagstellingen die medische behandelingen betreffen aan de orde.

25 24 / 143 Studiegids master Geneeskunde Opbouw thema De globale leerdoelen van Ma1A zijn: G1 De student kan de frequentiematen zoals prevalentie, incidentie, en cumulatieve incidentie, en de associatiematen zoals relatief risico, odds ratio, hazard rate ratio, en numbers-needed-to-treat beschrijven en toepassen. G2 De student kan een onderzoek beoordelen op validiteit en precisie en daarbij de volgende begrippen gebruiken: selectiebias, informatiebias, confounding bias, effectmodificatie, regressie naar het gemiddelde, differentiële en non-differentiële misclassificatie. G3 De student kan op basis van onderzoeksgegevens de sensitiviteit en specificiteit berekenen en werken met de regel van Bayes. De student kan met gegeven sensitiviteit en specificiteit van een diagnostische test en gegeven risico s en baten van een therapie bij een bepaalde ziekte, uitrekenen wanneer de test geïndiceerd is. G4 De student kan bij een gegeven vraagstelling (en eventuele beschrijving) een onderzoeksdesign kiezen uit de volgende mogelijkheden: cross-sectionele studie, longitudinaal cohort onderzoek (retrospectief, prospectief), case-control onderzoek, experimenteel onderzoek (randomized controlled trial, nonrandomized controlled trial), systematic review en meta-analyse. G5 De student heeft kennis van en inzicht in de principes en overwegingen die een rol spelen bij het opzetten van medisch mensgebonden onderzoek en het kunnen toepassen van deze principes en overwegingen bij de keuze van het onderzoeksdesign en de invulling van de onderzoeksopzet in eenvoudige praktische situaties. G6 De student heeft kennis van verschillende statistische analysemethoden die worden toegepast in medisch mensgebonden onderzoek en kan een geschikte analysemethode in eenvoudige situaties kiezen: risico-analyse (risicofactoren, risicofunctie), analyse prognostisch onderzoek (survival analyse, prognostische functie), analyse diagnostisch onderzoek, beslissingsanalyse, analyse therapeutisch onderzoek, analyse veiligheidsonderzoek en het kunnen uitvoeren van deze statistische analyses met behulp van statistische computerprogrammatuur.

26 Studiegids master Geneeskunde / 143 Studiebelasting en toetsing Ma1A beslaat een periode van 3 weken (4 ECTS). Aan het eind van Ma1A wordt een schriftelijk tentamen afgenomen. Het tentamen bestaat uit open en gesloten vragen en toetst zowel kennis als begrip. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ma1A of de Geneeskundewebsite.

27 26 / 143 Studiegids master Geneeskunde Ma1B De patiënt Themacoördinatoren Dr. P.C.J. de Laat p.c.j.delaat@erasmusmc.nl Kamer: Sk Dr. A.J.M. Verhoeven a.verhoeven@erasmusmc.nl Kamer: Bd Introductie De patiënt staat centraal in Thema Ma.1.B, waarbij u enerzijds zelfstandig de bachelorstof reactiveert en anderzijds uw kennis verdiept naar masterniveau in een academisch leerklimaat. Concreet passeren in dit thema 100 verdiepingsonderwerpen. De lijst met 100 verdiepingsonderwerpen (zie tabel 1) is samengesteld op basis van de incidentie, de maatschappelijke relevantie van de ziektebeelden en de cost of error van ziektebeelden die herkend moeten worden vanuit het oogpunt van patiëntveiligheid. In iedere week staan vijf verdiepingsonderwerpen centraal. Bij het uitwerken van de onderwerpen is er specifieke aandacht voor: klinisch redeneren volgens de stappen in het begrippenschema (zie afbeelding 1) evidence-based medicine (EBM) en het belang van medischwetenschappelijk onderzoek voorschrijven geneesmiddelen klinische chemie, zoals laboratoriumtesten, klinisch besliskunde, sensitiviteit/specificiteit van testen en priorkansen beeldvormende technieken diversiteit in de patiëntpopulatie patiëntveiligheid ethische dilemma s, maatschappelijke vraagstukken en debatvoering

28 Studiegids master Geneeskunde / 143 De verdiepingsonderwerpen werkt u uit aan de hand van een divers aanbod aan onderwijsvormen, zoals patiëntdemonstraties (PD), vaardigheidsonderwijs (VO), (elektronische) zelfstudieopdrachten (e- ZO) en casusonderwijs. Daarnaast is ruime tijd ingeroosterd voor literatuurstudie. Het onderwijs wordt verzorgd door specialisten uit de betreffende vakgebieden en vindt discipline-overstijgend plaats. Aan de hand van elektronische toetsen (MSN = Master Starts Niveau toetsen) reactiveert u iedere week zelfstandig relevante bachelorstof voor de onderwerpen in de betreffende themaweken. Deze basale kennis is het vertrekpunt voor verdieping van de kennis op masterniveau, waarbij u leert om ook bij meer complexe pathologie op adequate wijze diagnostiek en therapie toe te passen en te communiceren in de dagelijkse praktijk. Aan de hand van casuïstiek oefent u het toepassen van (bio)medische kennis in concrete klinische situaties. In iedere casus presenteert een patiënt zich met één of meer klachten. U gaat in de rol van arts aan de slag met deze patiënt: u zoekt uit wat er aan de hand is, vraagt onderzoek aan, interpreteert de uitslagen, stelt een diagnose, en bepaalt het verder beleid. Vanaf week 1 werkt u elke week twee patiënten uit, beginnend bij de huisarts of de Spoedeisende Hulp en eindigend bij de specialist. Iedere twee weken vindt de bespreking van deze patiënten plaats met een consulent. Het casusonderwijs is geënt op de lijn Klinisch Redeneren in de Bachelor en vindt nu plaats op masterniveau, waarbij de specialist specifieke aspecten van de differentiaal diagnose van de casus uitdiept in aparte plenaire bijeenkomsten en/of vaardigheidsonderwijs. Onderdeel van Thema Ma.1.B is het zichtbaar maken van het geneeskundig proces in de praktijk door: een dag met een huisarts mee te lopen een bezoek te brengen aan de IC een bezoek te brengen aan de SEH een obductie bij te wonen. De achterliggende gedachte is dat u ervaart hoe divers klachten worden aangeboden en ziet dat wat u leert aan theoretische kennis over ziektebeelden ook werkelijkheid is in de dagelijkse praktijk. U krijgt inzicht in het continuüm van het geneeskundig proces.

29 28 / 143 Studiegids master Geneeskunde Tot slot worden gedurende thema Ma 1.B de klinische vaardigheden die nodig zijn voor de coschappen herhaald en verdiept in het APC onderwijs en het vaardigheidsonderwijs Acute geneeskunde. Toelatingsvoorwaarde Toelating tot thema Ma1B wordt verkregen na behalen van het (Erasmus) bachelordiploma Geneeskunde. Voor toelating tot de master geldt dat de student bij aanvang en gedurende de masterfase het door de ARBO afgegeven bewijs, waarin staat dat hij geen besmettingsrisico vormt voor verspreiding van hepatitis B, kan tonen aan daartoe bevoegde opleiders, docenten en medewerkers. Voorts dient de student zich te houden aan de protocollen van de afdeling Unit Infectiepreventie (UNIP) als waren zij medewerkers van het Erasmus MC. Indien de student een of meerdere deficiënties in het rijksvaccinatieprogramma heeft, dient hij een afspraak te maken met de ARBO voor advisering en zo nodig aanvullende vaccinatie te verkrijgen. Globale leerdoelen De globale leerdoelen van Ma1B zijn: G1 De student kan onderscheid maken tussen situaties die acuut en die niet-acuut zijn en hierbij een toelichting geven. G2 De student kan aan de hand van een klachtenpresentatie de hulpvraag van de patiënt verhelderen en een probleem definiëren. G3 De student kan bij de ziektepresentaties, zoals behandeld in Ma1B, de pathogenese en pathofysiologie relateren aan het klinisch proces. G4 De student kan zelfstandig aan de hand van bevindingen in de anamnese en lichamelijk onderzoek een differentiaaldiagnose opstellen en hierbij de meest waarschijnlijke diagnose aangeven. G5 De student kan zelfstandig de waarschijnlijke diagnose toetsen aan de hand van diagnostiek, rekening houdend met de epidemiologie. G6 De student kan aan de hand van de waarschijnlijke diagnose beargumenteren welk (farmaco-) therapeutisch beleid moet worden gevolgd en dit met behulp van het farmacotherapeutisch kompas het farmacotherapeutisch beleid

30 Studiegids master Geneeskunde / 143 vertalen naar een recept. G7 De student kan mondeling en schriftelijk over een patiënt rapporteren aan collega s, bijvoorbeeld via een verwijsbrief, een ontslagbrief of een overdracht. G8 De student kan een patiënt zowel mondeling als schriftelijk informatie en uitleg geven. G9 De student kan het handelen van een arts bij een gegeven patiëntgeschiedenis analyseren en bekritiseren. G10 De student kan richtlijnen voor de behandeling van een patiënt vinden en toepassen, en motiveren wanneer hij afwijkt van een richtlijn. G11 De student kan de mogelijkheden noemen die een arts heeft als hij de grenzen van behandelen heeft bereikt. G12 De student kan op basis van wetenschappelijke bevindingen en ethische overwegingen beargumenteerd een standpunt innemen ten aanzien van een medisch-ethisch-maatschappelijk vraagstuk. G13 De student kan een beleidskeuze maken op basis van valide argumenten ontleend aan wetenschappelijke literatuur (EBM), en hij kan zijn standpunt ten overstaan van zijn medestudenten verdedigen. Studiebelasting en toetsing Thema Ma1B omvat een periode van 21 weken (9 ECTS). Thema Ma1B wordt op drie manieren getoetst: 1) Master Start Niveau toetsen per themaweek (m.u.v. themaweek 0). De bachelorstof wordt door de student zelfstandig gereactiveerd en getoetst middels niet-vrijblijvende elektronische toetsen. Indien de student een achterstand constateert in zijn kennis, dient hij deze in zijn eigen tijd te reactiveren. Het initiatief hiervoor ligt bij de student. Elke themaweek maakt de student een elektronische Master Start Niveau (MSN)-toets. Er geldt een beheersingsniveau van 85%. Elke toets staat 10 kalenderdagen open vanaf de start van de betreffende themaweek. De toets kan in deze periode meerdere keren worden afgelegd tot een voldoende resultaat is behaald. Per periode mag de student voor maximaal één MSN-toets een onvoldoende hebben. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS voor het schriftelijk tentamen in de betreffende periode is dat u aan de gestelde eisen ten aanzien van de MSN toetsen in die

31 30 / 143 Studiegids master Geneeskunde periode heeft voldaan. 2) Klinisch Redeneren De beoordeling van het KR in Ma1B vindt plaats aan de hand van de criteria (1) aanwezigheid (2 ) actieve deelname en (3) beoordeling van de casus. 3) Schriftelijke tentamens Iedere periode sluit af met een schriftelijk tentamen, conform de richtlijnen van het toetsbeleid. 50% van het aantal te behalen punten in het tentamen omvat stof uit de literatuurstudie. Voorwaarde voor het verkrijgen van de ECTS voor het schriftelijk tentamen in de betreffende periode geldt dat de student aanwezig is geweest bij de VO s die verplicht zijn gesteld in Ma1B én dat de student aan de gestelde eisen ten aanzien van de MSN-toetsen heeft voldaan. Inhaalweek Enkele weken na afloop van Ma1B vindt per periode een inhaalweek plaats. In deze week kunnen studenten eventuele omissies inhalen of herkansen. Meer informatie Voor meer informatie: zie het themaboek van Ma1B of de Geneeskundewebsite.

32 Studiegids master Geneeskunde / 143 PKV in masterjaar 1 In de masterfase wordt in het eerste jaar het lijnonderwijs verder gecontinueerd, maar nu gerelateerd aan complexe patiëntenproblemen. Het klinisch lijnonderwijs staat hier nadrukkelijk in het licht van een voorbereiding op de coschappen. In dit jaar worden onderwijssituaties gecreëerd die een goede voorbereiding zullen zijn op het uitvoeren van een consult, zoals dat daadwerkelijk bij patiënten plaatsvindt. In het PKV-onderwijs van dit jaar staan integratie van kennis en inzicht, vaardigheden, professioneel gedrag in contextrijke opleidingssituaties en gesimuleerde beroepssituaties centraal. De PKV-lessen bestaan uit één les van herhaling Basaal lichamelijk onderzoek, alsmede het neurologisch onderzoek MT13 (Medisch Technisch onderwijs), één les over omgaan met obstakels in de communicatie CA22 (Communicatie en Attitude) en vier APC-lessen (Arts-Patient-Contacten). In de APC-lessen wordt op gestructureerde wijze aandacht besteed aan het voeren van een consult met een simulatiepatiënt. Er wordt een grote variatie van klinische situaties in de presentaties aangeboden. De student zal hierdoor worden geprikkeld om gedurende het gehele consult breed te blijven denken en kritisch alle bevindingen te evalueren. Uitgebreide kennis van ziektebeelden en kennis van de vaardigheden van anamnese en lichamelijk onderzoek zijn nodig voor een goede consultvoering. Naar aanleiding van het consult zal de student een status schrijven en/of een mondelinge patiëntpresentatie voorbereiden en houden. Aan de hand van de presentaties zal de PKV-docent de casus en de consultvoering nabespreken. Het consult wordt afgerond met een overwogen klinische diagnose, waarover de (simulatie)patiënt kan worden geïnformeerd.

33 32 / 143 Studiegids master Geneeskunde Leerdoelen Na het volgen van dit onderwijs en het bestuderen van de literatuur kan of heeft de student: kennis van ziektebeelden op het gebied van de etiologie, pathofysiologie en de epidemiologie aanwenden om de klachten van de patiënt te verklaren; op systematische wijze anamnese en lichamelijk onderzoek inzetten om de klacht van de patiënt te onderzoeken; in het diagnostisch proces onderscheid maken in ernst en karakter van het symptomencomplex; een patiënt respectvol benaderen; zich adequaat in het Nederlands uitdrukken; in de gesprekstechnieken verschillende vraagmethoden toepassen, emotionele factoren herkennen en benoemen, en een consult op een professionele wijze inrichten; naar aanleiding van zijn bevindingen tot een (differentiële) diagnose komen en op basis hiervan een voorstel doen voor verder beleid; de volgorde van een differentiaaldiagnose met argumenten onderbouwen; op een adequate wijze verslag doen van de bevindingen bij anamnese en lichamelijk onderzoek en deze presenteren; beoordelen of de informatie, kennis en vaardigheden die de student tot zijn beschikking heeft, toereikend zijn om een beleid te bepalen; hiaten in eigen kennis en vaardigheden signaleren en hiervoor adequate oplossingen zoeken om de ontbrekende kennis en vaardigheden aan te vullen; diverse obstakels in de communicatie herkennen en benoemen; beschrijven welke gevolgen een obstakel kan hebben voor het contact met de patiënt; beschrijven hoe hij het beste met enkele veelvoorkomende obstakels kan omgaan, zodanig dat de communicatie zo min mogelijk wordt belemmerd. Toetsing Voor het behalen van de ECTS dient de student: bij alle PKV-bijeenkomsten aanwezig te zijn; tijdens de PKV-bijeenkomsten de attitude te tonen die een arts passend is; de vereiste vaardigheden met betrekking tot het LO en de Anamnese voldoende beheersen.

34 Studiegids master Geneeskunde / 143 Indien de student tijdens een APC niet voldoende functioneert (wat betreft vaardigheden en/of attitude) mag hij geen handtekening op de presentielijst zetten. De docent zal met de student afspreken wat op het volgende APC moet zijn verbeterd. Zo nodig wordt geadviseerd een inhaalles bij te wonen. De student is zelf verantwoordelijk om zich bij het volgende APC bij de docent te melden, opdat deze hem kan beoordelen en bij voldoende functioneren alsnog kan laten aftekenen voor het vorige APC.

35 34 / 143 Studiegids master Geneeskunde Studiegids / Deel 1 Onderwijs Masteronderzoek Het masteronderzoek maakt deel uit van het keuzecurriculum van de Geneeskundeopleiding, en biedt de student de mogelijkheid om aan de studie een persoonlijk profiel te geven. Het masteronderzoek heeft als doel dat de student actief kennis maakt met de verschillende stadia van het weten schappelijk onder zoek, zoals het formuleren van een vraagstel ling, het opstellen van een werkplan, het verza melen van gegevens, het interprete ren van de uitkom sten, het schrijven van een wetenschappelijk verslag en het mondeling presenteren van de resultaten. Daarnaast stelt de student zich op de hoogte van de overige weten schap pelijke activitei ten van de afdeling/instel ling waar deze het masteronderzoek doet, bijvoor beeld door het deelnemen aan refereer avonden, werkbesprekingen en seminars. Nadere informatie over het masteronderzoek (zowel binnen Nederland als in het buitenland) is te vinden in de handleiding op SIN-Online.

36 Studiegids master Geneeskunde / 143 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Coschappen Het sluitstuk van het curriculum Erasmusarts wordt gevormd door de klinische fase in het tweede en derde Masterjaar. Deze fase bestaat uit twee series met reguliere coschappen en wordt afgesloten met een derde serie die bestaat uit een keuze- en oudste coschap. Toelating tot de coschappen Toelating tot de coschappen krijgt de student als er is voldaan aan de toelatingseisen; deze eisen staan vermeld in de OER master Geneeskunde Toetsing in de coschappen: Geef me de 5! Aan het eind van ieder coschap wordt een coassistent beoordeeld. In de Master coschappen (>3 weken) vindt deze beoordeling plaats volgens de Geef me de vijf systematiek. Dit houdt in dat de eindbeoordeling voor het coschap -- coschapexamen -- wordt gebaseerd op vijf deeltoetsen. 1) MasterKennistoets In deze toets wordt het niveau van kennis en het vermogen tot klinisch redeneren beoordeeld. Deze toets wordt bij bijna alle coschappen (uitzondering: Inwendige geneeskunde) digitaal afgenomen. De toets mag bij onvoldoende resultaat 2 keer herkanst worden. 2) Observatie patiëntcontact 1 (evt. met nabespreking) Een medisch specialist observeert het coassistent-patiëntcontact tijdens anamnese en/of lichamelijk onderzoek en beoordeelt naast de medische deskundigheid voornamelijk de communicatieve vaardigheden (rol communicator ) en de bejegening van de patiënt (rol beroepsbeoefenaar ).

37 36 / 143 Studiegids master Geneeskunde ) Observatie patiëntcontact 2 (evt. met nabespreking) Een medisch specialist observeert het coassistent-patiëntcontact tijdens anamnese en/of lichamelijk onderzoek en beoordeelt naast de medische deskundigheid voornamelijk de communicatieve vaardigheden (rol communicator ) en de bejegening van de patiënt (rol beroepsbeoefenaar ). 4) Algemeen functioneren De directe begeleider beoordeelt het algemeen functioneren. Het gaat hier om een globale indruk van het functioneren gedurende het hele coschap (inzet, samenwerking, organisatie van werkzaamheden e.d.). 5) Feedbackzakboekje De examinator beoordeelt de inzet in relatie tot het vragen om en het reflecteren op feedback. De examinator bekijkt of de coassistent minimaal 2x per week feedback heeft ontvangen, of de feedbackformulieren volledig zijn ingevuld en of er een plan is gemaakt voor het volgende coschap. De eindbeoordeling wordt uitgevoerd door de examinator. De examinator wikt en weegt de informatie uit de verschillende deeltoetsen. De coassistent wordt beoordeeld op zes rollen: medisch deskundige, communicator, samenwerker, organisator, academicus en beroepsbeoefenaar ) en krijgt een eindcijfer. 1 Voor de deelbeoordelingen en de eindbeoordeling wordt gebruik gemaakt van het digitaal beoordelingssysteem epass. Een handleiding voor examinatoren en beoordelaars voor studenten is te vinden op de website. Feedback De opleiding Geneeskunde in Rotterdam kiest voor een focus op feedback in de coschappen: een periode waarin de beginnende dokter kennismaakt met de praktijk en zijn competenties gaat ontwikkelen. Feedback van ervaringsdeskundigen is dan cruciaal om te leren van de (eerste) ervaringen in de praktijk. 1 De rol van gezondheidsbevorderaar komt aan bod in het coschap Sociale Geneeskunde.

38 Studiegids master Geneeskunde / 143 Wat is de functie van feedback? Feedback is gericht op leren en begeleiden en vormt dus géén eindoordeel. Het geeft input aan de coassistent om kritisch te leren kijken naar eigen sterke en zwakke punten. Feedback geeft ook de eigen groei weer. Het geven van feedback vindt logischerwijs niet aan het einde van een traject plaats, maar tussentijds zodat een coassistent er iets mee kan. Het is, met andere woorden, belangrijk voor hem om iets te leren van de gegeven feedback. Vanwege het belang van feedback voor coassistenten, wordt in het Erasmus MC sinds 2007 gebruik gemaakt van het zg. feedbackzakboekje. De bedoeling is dat de coassistent artsen vraagt hem te observeren tijdens een medische handeling of consult en hier vervolgens schriftelijk feedback op te geven in het feedbackboekje. De coassistent moet vervolgens hierop reflecteren en de ontbrekende kennis of vaardigheden bijspijkeren. Uit het feedbackzakboekje: U bent nu coassistent: een hele belangrijke fase in de opleiding gaat beginnen. Tijdens het lopen van de coschappen krijgt u onderwijs en uitleg, loopt u mee met verschillende artsen (in opleiding) en zult u vooral zelf veel oefenen met het dokter-zijn. Tijdens dit oefenen is het belangrijk dat u feedback krijgt: feedback over hoe de anamnese verlopen is, feedback over de manier waarop u een patiënt presenteert tijdens de visite, enzovoort. Een dokter vervult verschillende rollen. U krijgt feedback over al deze rollen, dus het gaat niet alleen over medische expertise, maar u krijgt bijvoorbeeld ook feedback op uw manier van communiceren en samenwerken. Feedback geeft inzicht in uw eigen sterke en zwakke punten en stimuleert om deze zwakke punten aan te pakken. Waarom is het nodig om feedback op te schrijven in een boekje? Natuurlijk is mondelinge feedback -- bijvoorbeeld het nabespreken van een patiënt die de coassistent onderzocht heeft, of de feedback die de begeleidende arts geeft aan een coassistent als ze samen naar de koffieautomaat lopen -- net zo relevant. Om de kwaliteit van feedback en het effect ervan op het functioneren van de coassistent te verbeteren, is het evenwel nuttig de feedback-momenten meer te structureren: door de feedback op te schrijven, kan de coassistent terugkijken en zo een beeld krijgen van zijn eigen ontwikkeling door alle coschappen heen;