erasmus arts a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

Transcriptie

1 a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a Studiegids Geneeskunde a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a Master erasmus arts a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

2 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar De studiegids is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Toch kan niet geheel voorkomen worden dat er onjuistheden in staan of tussentijdse wijzigingen gemaakt moeten worden, met name omdat bepaalde informatie op het moment van publicatie niet op tijd beschikbaar was. Vanwege deze eventuele aanpassingen c.q. tussentijdse wijzigingen is het aan te raden de geneeskunde-website altijd eerst te raadplegen voor de meest actuele versie van de studiegidsen. Aan de inhoud van de studiegidsen kunnen geen rechten worden ontleend. De studiegidsen zijn eerst en vooral bedoeld als informatieve naslagwerken. Formele regels en richtlijnen betreffende het onderwijs staan gepubliceerd in de Onderwijs- en Examenregeling Bachelor Geneeskunde en/of Master Geneeskunde.

3 Inhoudsopgave VOORWOORD... 4 LEESWIJZER... 6 CURRICULUM ERASMUSARTS ALGEMENE BESCHRIJVING VAN DE OPLEIDING ERASMUSARTS... 8 DEEL 1 ONDERWIJS MASTERONDERZOEK COSCHAPPEN OVERZICHT ONDERWIJS MASTER BOEKEN GEZONDHEIDSRISICO S DE WITTE JAS CEREMONIE EN DE ARTSENBULUITREIKING DEEL 2 STUDENTENVOORZIENINGEN ONDERWIJS SERVICE CENTRUM -STUDIEPUNT GENEESKUNDE STUDIEBEGELEIDING BIBLIOTHEKEN COMPUTERFACILITEITEN EN COMPUTERONDERWIJS STUDENTENORGANISATIES STUDIE EN STAGE IN HET BUITENLAND DEEL 3 ERASMUS MC EN EUR ERASMUS MC BESTUURLIJKE ORGANISATIE VAN DE EUR BIJLAGEN EN RICHTLIJNEN

4 Studiegids 2017/2018 / Inhoudsopgave 3 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar Redactie Uitgave Mathijs Doets (beeldbewerking), Mees van der Ent en Gonny Pasaribu (eindredactie) Erasmus MC Afdeling Onderwijs Onderwijsbeleid en -advies Rotterdam, 31 augustus 2017

5 Studiegids master Geneeskunde Voorwoord Voor u ligt de meest actuele versie van de studiegids voor de master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts De opleidingseisen van de basisopleiding Geneeskunde zijn identiek voor alle Geneeskundeopleidingen in Nederland en vastgelegd in het Raamplan Artsopleiding Naast deze algemene opleidingseisen willen we in het Erasmus MC de opleiding van onze toekomstige artsen verrijken met een aantal accenten zoals de nadruk op academische vorming, het doen van wetenschappelijk onderzoek, professionele ontwikkeling, een patiëntgerichte beroepshouding, samenwerking met andere zorgprofessionals en een sterke maatschappelijke betrokkenheid. Dat deze aanpak zijn vruchten afwerpt, blijkt wel uit het feit dat we al vier jaar op rij door studenten zijn uitgeroepen tot de beste van alle medische faculteiten in Nederland. Daar zijn we uiteraard bijzonder trots op! Naast de basisopleiding Geneeskunde biedt het Erasmus MC getalenteerde en gemotiveerde studenten een heel andere, unieke uitdaging: deelname aan een tweejarige Master of Science-opleiding. Onze vijf geaccrediteerde Engelstalige Master of Science programma s, verenigd in de Erasmus MC Graduate School, zijn hoogwaardige wetenschapsopleidingen op het gebied van fundamenteel of gezondheidszorgonderzoek. Een dergelijke opleiding vormt een uitstekende uitgangspositie om te kunnen promoveren en een wetenschappelijke carrière op te bouwen. In 2014 heeft het Erasmus MC het nieuwe Onderwijscentrum geopend. Studenten, medewerkers en bezoekers kunnen daar gebruik maken van de onderwijsruimten, zelfstudie- en loungeplekken en projectruimten. Het Onderwijscentrum van het Erasmus MC is een inspirerende leeromgeving waar de student zich thuis voelt, zich door interactie met andere studenten en docenten professioneel vormt en ondersteund wordt door moderne, state-of-the-art onderwijsfaciliteiten. Het onderwijsplein vormt het kloppende hart van deze nieuwe leeromgeving van het Erasmus MC. Op en rond het ruimtelijke en lichte plein zijn optimale onderwijsfaciliteiten

6 geconcentreerd. Het onderwijsplein heeft een academische en studieuze uitstraling die uitnodigt om (samen) te studeren en die de interactie tussen studenten onderling en tussen studenten, docenten èn onderzoekers bevordert. Het Onderwijscentrum roept bij studenten en docenten een gevoel van trots op het Erasmus MC op. De realisatie van dit nieuwe Onderwijscentrum onderstreept de belangrijke plaats die onderwijs -- naast wetenschappelijk onderzoek en patiëntenzorg -- in het Erasmus MC inneemt. Wij hopen, mede namens al onze docenten, dat jullie als studenten de mogelijkheden van het Erasmus MC zullen gebruiken voor een leerzame en leuke studietijd in Rotterdam. Prof.dr. Hans van Leeuwen, Decaan en lid Raad van Bestuur Erasmus MC Prof.dr. W.W. van den Broek Opleidingsdirecteur Geneeskunde

7 Studiegids Leeswijzer Deze studiegids is opgebouwd uit drie delen. Deel 1 Onderwijs Het deel Onderwijs geeft een beschrijving van het onderwijs in het curriculum Erasmusarts Ook diverse onderwijs-gerelateerde onderwerpen komen aan bod: de lijst van verplichte boeken, gezondheidsrisico s en kwaliteitszorg. Deel 2 Studentenvoorzieningen Het deel Studentenvoorzieningen geeft veel praktische informatie voor de student die aan het Erasmus MC Geneeskunde studeert. Deel 3 Erasmus MC en EUR Dit deel geeft algemene informatie over het Erasmus MC en de EUR. Verder wordt er aandacht besteed aan de organisatiestructuur en aan de afdelingen, die van belang zijn voor het Geneeskundeonderwijs.

8 Curriculum Erasmusarts 2020

9 Studiegids Algemene beschrijving van de opleiding Erasmusarts Binnen het Erasmus MC worden artsen opgeleid die in staat zijn een brug te slaan tussen patiëntenzorg, wetenschap en de maatschappij. Het beroepsprofiel van de Nederlandse arts staat beschreven in het Raamplan Artsopleiding 2009 in de vorm van CanMEDS competenties en vormt de basis voor het mastercurriculum van het Erasmus MC. Profiel van de Erasmusarts Het opleiden van een arts die in staat is om patiëntgebonden problemen op te lossen is de primaire doelstelling van de opleiding Geneeskunde. Vanzelfsprekend moet de opleiding voldoen aan de algemene eindtermen van het Raamplan Artsopleiding 2009, tevens opgenomen in de Wet Individuele Beroepen in de Gezondheidszorg (de wet BIG). Deze eindtermen betreffen medische, wetenschappelijke en persoonlijke aspecten én aspecten in relatie tot de maatschappij en het gezondheidszorgsysteem. Daarnaast besteedt de opleiding extra aandacht aan het feit dat de (basis)arts doordrongen moet zijn van het feit dat het heel normaal is om iets niet te weten en aan de manier om de ontbrekende kennis te compenseren. Zelfstudie, een positieve attitude ten aanzien van levenslang leren en multidisciplinair denken en handelen zijn daarom evenzeer belangrijke doelstellingen. Het profiel van de opleiding bestaat dan ook uit een basisprofiel, gebaseerd op de algemene eindtermen van het Raamplan Artsopleiding 2009, waaraan toegevoegd een Rotterdams profiel. Het Erasmus MC heeft binnen dit Raamplan haar eigen profiel gekozen, vertaald in eindtermen van de Erasmusarts en vastgelegd in de opleidingsvisie Dokter zijn in ) klinisch redeneren, vanuit een solide (bio)medische kennisbasis; 2) professionele vorming; 3) klinische en beroepsgebonden vaardigheden; 4) academische vorming en wetenschappelijke vaardigheden; 5) maatschappelijke verantwoordelijkheid: zorgvisie en preventie.

10 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 Profiel en missie Een belangrijke beleidslijn in het Erasmus MC is dat onderwijs, onderzoek en patiëntenzorg gelijkwaardige kerntaken zijn, waartussen zoveel mogelijk dwarsverbanden moeten bestaan. Deze gelijkwaardigheid blijkt onder meer uit het feit dat in de afgelopen jaren meer hoogleraren zijn benoemd die hun sporen vooral in het onderwijs hebben verdiend, dat onderwijs een vast onderwerp is in de jaarplannen van de afdelingen en dat fors is geïnvesteerd in een nieuw Onderwijscentrum. De Rotterdamse opleiding heeft een eigen profiel dat wordt samengevat in de volgende missie: Het Erasmus MC wil haar studenten vanuit een inspirerende onderwijsomgeving, waarbij de zorgvraag van de patiënt centraal staat, opleiden tot een maatschappelijk betrokken 'Erasmusarts', een teamspeler met een academische en wetenschappelijke attitude die gericht is op voortdurende kennisverwerving, continue professionele ontwikkeling en overdracht van opgedane kennis aan collega-professionals Uit deze missie komt naar voren dat de Erasmusarts kan optreden als verbindingsofficier tussen patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs en op ieder van deze terreinen zelf een actieve rol kan vervullen. De Erasmusarts is een teamspeler die in een multidisciplinair behandelteam kan samenwerken en in zijn professionele rol de principes toepast van evidence-based medicine, waarbij hij/zij tevens in staat is daarvan op gefundeerde gronden af te wijken. De Erasmusarts hanteert het principe van levenslang leren en levert ook na zijn opleiding een bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek. Hij/zij heeft zijn opleiding genoten in een multiculturele onderwijsomgeving. Door het samenwerken met studenten uit verschillende culturen heeft hij/zij een goed inzicht verkregen in het omgaan met en behandelen van patiënten met uiteenlopende achtergronden. Bovenstaand profiel van de Erasmusarts en de missie van de opleiding zijn één samenhangend geheel en vormen de basis voor zowel de bachelor- als de masteropleiding Geneeskunde.

11 10 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 In september 2017 is de vernieuwde masteropleiding Geneeskunde Erasmusarts 2020 van start gegaan. Met deze vernieuwing sluit de opleiding beter aan op huidige eisen van de gezondheidszorg en het universitaire onderwijs. Aanvullend op de algemene opleidingseisen (vastgelegd in het Raamplan Artsopleiding 2009) is het doel om de opleiding te verrijken met een aantal accenten, zoals de nadruk op academische en wetenschappelijke vorming, een patiëntgerichte beroepshouding, samenwerking met andere zorgprofessionals en een sterke maatschappelijke betrokkenheid. Voortbouwend op de kwaliteiten van de huidige masteropleiding, richt het nieuwe curriculum zich meer op de toekomst en wordt de onderwijsvisie Dokter zijn in 2020 verwezenlijkt. De huidige samenleving stelt in toenemende mate hoge eisen aan (toekomstige) artsen. De complexe steeds veranderende zorg, het snelle tempo waarin de technologie zich ontwikkelt en de snelle kennisveroudering zijn slechts enkele voorbeelden die een belangrijke invloed hebben op de (toekomstige) arts. Het Erasmus MC focust zich in de komende jaren dan ook op het vergroten van kennis en inzichten over ziekte, gezondheid en preventie, het verbeteren van diagnostiek en behandeling van zorg en het voortdurend zoeken naar manieren om te vernieuwen, in zowel onderzoek, zorg als onderwijs. Het is daarom van belang dat het medisch onderwijs is aangepast aan de eisen van de moderne samenleving en meer is afgestemd op deze veranderende eisen aan de beroepsuitoefening van artsen. Daarbij is de nieuwe generatie studenten opgegroeid met de vanzelfsprekende aanwezigheid van de moderne informatie- en communicatietechnologie. Opbouw curriculum Het masterprogramma omvat drie leerjaren van in totaal 180 ECTS en bestaat uit onderwijs in de thema s, masteronderzoek en coschappen. Masteronderzoek Het masteronderzoek maakt deel uit van het keuzecurriculum van de Geneeskundeopleiding, en biedt de student de mogelijkheid om aan de studie een persoonlijk profiel te geven. Voorafgaand aan het masteronderzoek volgt de student eerst thema Methoden van

12 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 klinisch en epidemiologisch onderzoek ; hij/zij schrijft dan ook het onderzoeksvoorstel. Het thema reikt studenten kennis over onderzoeksmethodologie aan die een goede voorbereiding vormt op het masteronderzoek zelf. In dit thema staat de rol van academicus centraal, met inbegrip van de rol van organisator van onderzoek. Het masteronderzoek heeft als doel dat de geneeskundestudent actief kennis maakt met de verschillende stadia van het wetenschappelijk onderzoek: het formuleren van een vraagstelling, het opstellen van een onderzoeksplan, het verzamelen van gegevens, het interpreteren van uitkomsten, het schrijven van een wetenschappelijk verslag en het mondeling presenteren van de resultaten. Daarnaast neemt de student deel aan de overige wetenschappelijke activiteiten van de afdeling/instelling waar hij/zij het masteronderzoek doet, bijvoorbeeld door het deelnemen aan refereeravonden, werkbesprekingen en seminars. De periode van het masteronderzoek van 20 weken worden uitgebreid 26 weken, door de keuzecoschappen in te zetten voor het masteronderzoek. Dit geeft studenten met wetenschappelijke ambities, meer ruimte om in deze periode een wetenschappelijk artikel op basis van hun masteronderzoek te schrijven. De student heeft bij het masteronderzoek een vaste begeleider die de student ondersteunt bij het schrijven van het onderzoeksplan, voortgangsgesprekken voert, feedback geeft en de student beoordeelt. Volgt de student het masteronderzoek in het buitenland, dan zijn er twee begeleiders: één ter plaatse en één vanuit het Erasmus MC (zie bijlage 1 voor alle regels en richtlijnen omtrent masteronderzoek in het buitenland). Studenten kunnen kiezen voor een meer klinisch georiënteerd of een meer fundamenteel onderzoek. Bij een klinisch onderwerp kunnen masteronderzoek en oudste coschap worden gecombineerd. De student kan het masteronderzoek voorafgaand aan of na afloop van de coschappen doen. De student schrijft over het masteronderzoek een eindverslag met de structuur van een wetenschappelijk artikel. Regelmatig resulteert het masteronderzoek daadwerkelijk in een peer reviewed-publicatie. Coschappen Het curriculum is zodanig opgebouwd dat studenten optimaal in staat gesteld worden de vereiste competenties te verwerven, zo veel mogelijk in de context waarin ze toegepast worden: de klinische praktijk. Het onderwijs en de coschappen kennen een duidelijke

13 12 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar opbouw; er is sprake van een opklimmende moeilijkheidsgraad: van eenvoudig naar complexe klachten en situaties. Coschappen waarin relatief intensieve begeleiding nodig is, zijn eerder ingeroosterd dan coschappen die meer zelfstandigheid vereisen, zoals de disciplines met een sterke poliklinische component. In het eerste jaar van de master lopen studenten relatief lange coschappen. Door de lange duur raken studenten vertrouwd met de klinische praktijk. In het tweede masterjaar krijgen studenten meer specialistische of meer poliklinische coschappen, waarin van studenten een steeds grotere mate van zelfstandigheid wordt gevraagd. De serie reguliere coschappen eindigt met coschappen die niet in een klinische setting plaatsvinden (huisartsgeneeskunde, sociale geneeskunde). In het oudste coschap krijgen studenten meer verantwoordelijkheid en worden zij geacht te kunnen functioneren op het niveau van een net afgestudeerd/beginnend basisarts. Onderwijs voorafgaand aan de coschappen Elk coschap wordt voorafgegaan door een aantal weken intensief themaonderwijs, variërend van twee tot zeven weken, waarin meer tijd is voor verdieping van kennis en vaardigheden. Studenten kunnen de nieuw geleerde kennis en vaardigheden direct toepassen in het coschap en hun eigen kunde in de praktijk ervaren (just-intime). Ieder blok bestaat uit themaonderwijs met een bijbehorend coschap of serie coschappen. Onderwerpen uit het thema staan centraal in het lijnonderwijs, dat veel steviger is vormgegeven, nu gedurende vrijwel de hele master is geprogrammeerd en 20% van de onderwijstijd van het thema beslaan. Bovendien is er door onderwijs tussen de coschappen aan te bieden meer gelegenheid voor structurele aandacht voor de groei in competenties op basis van ervaringen uit de praktijk. Op deze manier is er meer gelegenheid om de competenties te ontwikkelen, bij te sturen en groei te monitoren. Het onderwijs richt zich op het verwerven van een solide medische basiskennis, en zorgt voor een brede basis voor medisch handelen en klinisch redeneren op basis van (relatief) frequent voorkomende ziektebeelden en is gericht op het combineren van informatie en toepassen in de klinische praktijk. Ook in de nieuwe opzet, vormt de patiënt (en zijn klacht/probleem) het uitgangspunt. Studenten leren over de grenzen van vakgebieden en disciplines heen te kijken en

14 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 verbanden te leggen met andere disciplines. In de masterfase wordt de benadering vanuit de ziekte of aandoening verlegd naar die van de klachtenpresentatie van de patiënt, waardoor de overgang naar de praktijk wordt gefaciliteerd. Zo wordt de student in staat gesteld om kennis en inzicht en probleemoplossende vermogens toe te passen in nieuwe of onbekende omstandigheden binnen een bredere (of multidisciplinaire) context die gerelateerd is aan het vakgebied en is de student in staat om kennis te integreren en met complexe materie om te gaan. Studenten ontvangen in de onderwijsweken intensieve (longitudinale) begeleiding met directe terugkoppeling op het handelen, bij voorkeur in een academische setting, waarbij theorie en praktijk geïntegreerd worden aangeboden. Ook het geneesmiddelenonderwijs is zichtbaar ingebed in het thematisch onderwijs. Er wordt gewerkt met zowel een lijst van de 200 belangrijkste geneesmiddelen waarvan de student in staat moet zijn om farmacotherapie vast te stellen en uit te voeren. Met behulp van het online programma Pscribe oefenen studenten op een realistische wijze met de keuze voor en het voorschrijven van geneesmiddelen. Het aantal opdrachten tijdens de coschappen is bewust beperkt gehouden en gekoppeld aan de onderwerpen van het coschap. Coassistenten kunnen daardoor meer tijd besteden aan patientgerelateerd onderwijs. Instroommomenten coschappen Het aantal instroommomenten in de master wordt vijf in plaats van drie en lopen studenten vier maanden eerder in het programma coschappen. Lijnonderwijs In het curriculum Erasmusarts 2020 hebben studenten en docenten een beter inzicht in de groei van (vakoverstijgende) competenties door inrichting van onderwijslijnen, waarin hieraan expliciet aandacht wordt besteed. Het lijnonderwijs is geïntegreerd met de onderwijsweken voor de coschappen. Academische vorming De lijn Academische vorming loopt verder door in de master en is verstevigd.

15 14 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar In het onderdeel Wetenschappelijke Vorming wordt meer en structureel aandacht besteed aan de integratie van wetenschap en klinische praktijk. Studenten verzamelen tijdens de coschappen vragen en casuïstiek die ze na afloop, tijdens het daaropvolgende thema, bespreken in EBM-clubs. Hiervoor werken ze een eigen casus geheel uit of geven ze commentaar op een casus van een medestudent. Vanuit een kritische houding moeten studenten vraagstukken uit de kliniek kunnen doorgronden en beslissingen nemen die gegrond zijn op de beschikbare evidence. In het onderdeel Beroepsgebonden Academische Vorming verzamelen coassistenten ethische casuïstiek die ze dienen uit te werken of waarvan ze de uitwerking van medestudenten van commentaar voorzien. Tijdens het oudste coschap maakt de student een laatste EBM- en een laatste ethiekcasus, die als eindwerk beoordeeld worden. Daarnaast wordt er in deze lijn meer aandacht besteed aan het ontwikkelen van een aantal basale didactische competenties, die in EBM- en ethiekbijeenkomsten kunnen worden geoefend. Consultvoering De lijn Consultvoering komt, net als de lijn Academische vorming, in de verschillende thema s voor de coschappen terug. De lijn bestaat uit een afgestemd geheel van Medische Technieken (MT), Arts-Patient Contact (APC), Communicatie & Attitude (CA), SkillsPlaza en Klinisch Redeneren (KR). In de masterfase worden de vaardigheden op het gebied van anamnese en lichamelijk onderzoek verder verdiept. Studenten oefenen met statusvoering en het presenteren van een patiënt op de overdracht. In de MT bijeenkomsten wordt de techniek van het lichamelijk onderzoek op medestudenten geoefend. In de APC bijeenkomsten wordt een consult met een (simulatie)patiënt verricht. Er wordt een grote variatie van klinische situaties aangeboden, afgestemd op het daaropvolgende coschap. In de lessen Communicatie & Attitude (CA) wordt aandacht besteed aan complexe communicatie, communicatievaardigheden en gesprekstechnieken. Studenten kunnen deze vaardigheden direct toepassen in het aansluitende coschap. In het volgende thema is er gelegenheid om de competenties bij te sturen en verder aan te scherpen. In het SkillsPlaza oefenen de studenten de basale klinische vaardigheden: Venapunctie, Knopen & Hechten en Blaaskatheterisatie.

16 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 In het onderdeel Klinisch Redeneren (KR) gaan studenten werken met virtual patients als voorbereiding van het kleinschalig onderwijs. Klinisch Redeneren omvat het denkproces van de arts tijdens de overgang van klacht naar diagnose. Bij dit proces wordt gebruik gemaakt van vooraf beschikbare epidemiologische en (patho)fysiologische kennis en van patroonherkenning op grond van ervaring. Aankomende artsen moeten in de praktijk vaak binnen korte tijd met behulp van anamnese, lichamelijk onderzoek en eventueel aanvullend onderzoek tot een diagnose en behandelplan komen. Het gaat er dan niet om zo volledig mogelijk te zijn, maar om zo efficiënt mogelijk de juiste keuzes te maken. Daarnaast is het als arts erg belangrijk om vervolgens op een juiste manier, kort en krachtig de patiënt over te dragen aan een collega of supervisor. In dit blended opgezette onderwijs gaan studenten dat oefenen. Professionele Ontwikkeling In de lijn Professionele Ontwikkeling (voorheen: SCOPE) reflecteren studenten op hun ontwikkeling van student tot arts, leren van eigen ervaringen en die van medecoassistenten in intervisiesessies en trainen zij vaardigheden die tijdens de coschappen nodig zijn. Tijdens de masterfase heeft de student tenminste tweemaal een individueel gesprek met de vaste mentor. Samenwerken voor Optimale Zorg en Preventie Het is belangrijk dat de toekomstige artsen goed zijn voorbereid op de eisen van het beroep in de snel veranderende gezondheidszorg en kunnen bijdragen aan een houdbaar zorgsysteem in de toekomst. Daarom wordt in de lijn Samenwerken voor Optimale Zorg en Preventie (SOZP) aandacht besteed aan preventie, een populatiegerichte benadering van ziekte en gezondheid en aan de veiligheid, kwaliteit en doelmatigheid van patiëntgerichte zorg. Daarnaast heeft de opleiding de ambitie de arts op te leiden als teamspeler in een interprofessioneel werkveld. De lijn SOZP omvat twee aandachtsgebieden, Samenwerken en veiligheid en Zorgvisie en preventie, die aansluiten op het onderwijs in de bachelor. Binnen het aandachtsgebied Samenwerken en veiligheid worden studenten getraind in (interprofessioneel) samenwerken, shared-decision making en het bevorderen van de patiëntveiligheid. Er zijn opdrachten voor het volgen van patiënten

17 16 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar tijdens de opname en de maanden na ontslag, er is vaardigheidsonderwijs over de principes van Crew Resource Management, family and patient centered care en shared-decision making en is er een interprofessionele scenariotraining met verpleegkunde studenten. Op het gebied van Zorgvisie en Preventie zijn er onder andere opdrachten ontwikkeld over de coassistent als werknemer, de beoordeling van het arbeidsvermogen van de patiënt en onbegrepen lichamelijke klachten. Er wordt in kleinschalig onderwijs aandacht besteed aan kostenbewustzijn, dilemma s bij dure behandelingen en leefstijlverandering in diverse contexten.

18 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 Onderwijsvormen Een deel van de studenten start in de Master met het thema Methoden van Onderzoek met aansluitend het masteronderzoek en een ander deel begint met de onderwijsthema s en de coschappen. De onderwijsthema s kennen verschillende onderwijsvormen. Hieronder volgt per onderwijsvorm een korte toelichting Tijdens een interactief werkcollege (IWC) wordt nader ingegaan op de e-modules die studenten hebben voorbereid voorafgaand aan dit werkcollege. Ook gaan studenten actief aan de slag met het oplossen van casuïstiek en/of problemen, en kan dieper worden ingegaan op bepaalde onderdelen van de leerstof. Daarnaast volgen studenten (vaardigheids)onderwijs in kleine groepen van studenten, waarin zij actief bezig zijn met de leerstof. Zij leren en werken in teamverband en zijn in toenemende mate zelf verantwoordelijk voor hun eigen leren en het zich eigen maken van de competenties. Een patiëntdemonstratie (PD) is een college waarbij de arts een patiënt presenteert. Aan de hand van het probleem van de patiënt wordt de achtergrond en behandelproblematiek van het ziektebeeld getoond. In een Integratiecollege (IG) worden alle onderwerpen uit één week nog even kort belicht met de belangrijkste aandachtspunten. Dit is ook een moment om vragen te stellen. In de sessies van Klinisch Redeneren (KR) staat het klinisch redeneren centraal, waarbij studenten de patiënt volgen vanaf zijn binnenkomst bij de huisarts of specialist. De casussen worden besproken in kleinschalige sessies. In Arts patient Contact Practica oefenen studenten consultvoering tijdens arts-patient contacten (APC), zoals het afnemen van een anamnese, het verrichten van lichamelijk onderzoek, het opstellen van differentiele diagnose en het afronden van het consult. Deze klinische vaardigheden die in de bachelor zijn geoefend, worden hier herhaald en verdiept, waarbij de consultvoering in een complexere context plaatsvindt. Een zelfstudieopdracht (ZO) voert een student zelfstandig uit, dat wil zeggen zonder directe begeleiding van een docent. Zelfstudieopdrachten worden ingezet bij het bestuderen van moeilijke, complexe stof. Vaak gebeurt dit aan de hand van een

19 18 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar kritische beroepssituatie in de vorm van een casus waarin de student in de rol van een arts-onderzoeker voor een dilemma staat. Aan de hand van een globaal antwoordmodel kan hij/zij toetsen of hij/zij de juiste denkstappen heeft gezet. Daarnaast zijn er ZO s in de vorm van online leermateriaal, zoals e- modules, videoclips, en simulatieprogramma s. Aan de hand van vragen, beelden, casuïstiek en filmpjes komen de verschillende ziektebeelden aan bod. Deze modules moeten gevolgd worden om aan de interactieve werkcolleges mee te kunnen doen. Masteronderzoek Het masteronderzoek duurt 20 weken en mag worden uitgebreid naar 26 weken, door de keuzecoschappen in te zetten voor het masteronderzoek. Dit geeft studenten met wetenschappelijke ambities, meer ruimte om in deze periode een wetenschappelijk artikel op basis van hun masteronderzoek te schrijven. Coschappen De coschappen vallen uiteen in drie series: serie A, serie B en serie C. De serie A en serie B-coschappen worden voorafgegaan door onderwijsblokkenblok Inwendige Geneeskunde en blok Heelkunde vormen serie A. De blokken Kindergeneeskunde; Gynaecologie & Verloskunde; Neurologie & Psychiatrie; Dermatologie, KNO & Oogheelkunde; en Huisartsgeneeskunde & Sociale Geneeskunde vormen serie B. Het oudste coschap vormt serie C. Kernthema s en begrippenschema In de kernthema s van zowel de bachelor- als de masteropleiding Geneeskunde komen basisvakken, klinische vakken, gezondheidswetenschappen, filosofie en ethiek geïntegreerd aan de orde. De samenhang tussen deze verschillende onderdelen wordt geïllustreerd aan de hand van het begrippenschema (zie p. 19). Dit schema weerspiegelt het denkproces van een arts en vormt het gereedschap waarmee studenten gedurende de hele opleiding tot Erasmusarts problemen van een patiënt leren benaderen. Het schema staat dan ook centraal in de gehele opleiding tot Erasmusarts.

20 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 Begrippenschema

21 20 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar Uitgangspunten onderwijsprogramma Zowel in de bachelor- als in de masteropleiding Geneeskunde is het programma gebaseerd op een aantal uitgangspunten. Hieronder worden deze wat betreft de master beknopt toegelicht. Uitgangspunten onderwijs In het onderwijsconcept van het nieuwe mastercurriculum staan de volgende kernbegrippen centraal: activerend, constructief, samenwerkend, just-in-time, blended en context gebonden leren. De leeromgeving wordt gekenmerkt door meer kleinschalig onderwijs, waarin studenten actief bezig zijn met de leerstof, relevante informatie kunnen selecteren, een kritische houding kunnen aannemen, problemen oplossen, leren en werken in teamverband en in toenemende mate zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen leren en het zich eigen maken van competenties. Realistische, authentieke taken en problemen vormen daarbij het startpunt van het leren, een proces dat bovendien niet eenmalig is, maar continu doorgaat, zowel online als in face-to-face interactie. De volgende uitgangspunten liggen ten grondslag aan het vernieuwde mastercurriculum: Leren als een actief constructief proces Het onderwijsconcept gaat uit van een actievere rol van studenten, waarbij zij meer verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces. zowel tijdens de opleiding als in de toekomst. Zo zijn studenten in staat om voortdurend kennis en vaardigheden te verwerven, kritisch te denken, bij te dragen aan innovatie, en zich professioneel te blijven ontwikkelen. Just in time leren en variëteit aan realistische casuïstiek In het nieuwe mastercurriculum worden zo veel mogelijk authentieke leersituaties gecreëerd. Studenten worden geconfronteerd met reële medische situaties of echte patiëntgerelateerde problemen, zodat het leren direct kan worden gelinkt aan de meer theoretische inhoud ervan. Daarmee wordt meer

22 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 integratie met de klinische praktijk beoogd. Leren is just-in-time, op het moment dat die know-how ook echt nodig is om een probleem op te lossen. Via realistische, praktijkgerichte casussen leert de student meer, efficiënter en kan hij/zij opgedane kennis integreren en onthouden. Door taken meer gevarieerd en ook moeilijker te maken leert de student hoe zich straks als arts staande te houden in de klinische praktijk goed ondersteund. Deze variatie motiveert studenten ook meer heeft meer impact. Een voorbeeld hiervan is de zg. scenariotraining, waarbij studenten geneeskunde en verpleegkunde in samenwerking ervaring opdoen met de ontwikkeling van hun non-technical skills in een gesimuleerde acute situatie. Meer kleinschalig, interactief onderwijs, met aandacht voor samenwerking en toenemende verantwoordelijkheid De leeromgeving wordt gekenmerkt door meer kleinschalig onderwijs. Hoorcolleges met studentengroepen van 400 studenten zijn vervangen door interactieve werkcolleges van maximaal 72 studenten. Daarnaast volgen studenten (vaardigheids)onderwijs in kleine groepen van studenten, waarin zij actief bezig zijn met de leerstof. Zij leren en werken in teamverband en zijn in toenemende mate zelf verantwoordelijk voor hun eigen leren en het zich eigen maken van de competenties. Hybride/Blended leeromgeving In het nieuwe curriculum wordt een mix van face-to-face en online werkvormen en leeractiviteiten gebruikt. Er wordt gewerkt met het concept van de Flipped Classroom, waarbij studenten de kennis en een deel van de vaardigheden online met zelfstudie leren. In het aansluitende kleinschalige contactonderwijs ligt het accent dan op vaardigheidstraining.

23 22 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar Eindtermen en kwalificaties master Geneeskunde Binnen het Erasmus MC worden artsen opgeleid die in staat zijn een brug te slaan tussen patiëntenzorg, wetenschap en de maatschappij. Het beroepsprofiel van de Nederlandse arts staat beschreven in het Raamplan Artsopleiding 2009 in de vorm van CanMEDS competenties en vormt de basis voor het mastercurriculum van het Erasmus MC. Het Erasmus MC volgt hierin de beschreven niveaus zoals gedefinieerd in het Raamplan. Ook begeleiders en beoordelaars van masterstudenten in de coschappen zijn goed bekend met de CanMEDS systematiek, mede door het opleidingscontinuüm met de medische vervolgopleidingen. In het Raamplan Artsopleiding 2009 worden deze competenties als volgt uitgewerkt: Medisch deskundige De juist afgestudeerde arts beschikt over een breed kennis- en vaardighedenpakket uit het medisch kennisdomein en past dit toe in de medische praktijk. De arts levert zorg conform de actuele professionele standaard. Communicator De juist afgestudeerde arts is in staat een doeltreffende relatie aan te gaan en te onderhouden met zijn patiënten, hun naasten en andere zorgverleners. Samenwerker De juist afgestudeerde arts is in staat een collegiale samenwerking op te bouwen en in een multidisciplinair verband samen te werken op het gebied van patiëntenzorg, onderwijs of onderzoek. Organisator De juist afgestudeerde arts stemt taken onderling op elkaar af, prioriteert en evalueert deze. Hij levert een bijdrage aan besluiten over beleid en de toewijzing van beperkte middelen. Gezondheidsbevorderaar De juist afgestudeerde arts heeft aandacht voor preventieve gezondheidszorg, zowel beleidsmatig als in de medische praktijk.

24 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 Academicus De juist afgestudeerde arts levert een wetenschappelijke bijdrage aan de gezondheidszorg, geeft of bevordert onderwijs en erkent het belang van een leven lang leren. Beroepsbeoefenaar De juist afgestudeerde arts werkt volgens de hoogste medische en ethische standaarden in Nederlands en Europees kader en spant zich voortdurend in om de standaarden van zijn vakgebied volledig te beheersen. Voor de verdere detaillering hiervan in concrete competenties en de vermelding van het beoogde eindniveau per competentie (III, IV of V) zie hoofdstuk 6 van het Raamplan Artsopleiding Het Erasmus MC heeft binnen dit Raamplan haar eigen profiel gekozen, vertaald in eindtermen van de Erasmusarts en vastgelegd in de opleidingsvisie Dokter zijn in De eindtermen van de Opleiding Geneeskunde aan het Erasmus MC zijn verdeeld over vijf accenten die het beroepsprofiel van de Erasmusarts omvat: 1. klinisch redeneren vanuit een solide (bio)medische kennisbasis; 2. professionele vorming; 3. klinische en beroepsgebonden vaardigheden; 4. academische vorming en wetenschappelijke vaardigheden; 5. maatschappelijke verantwoordelijkheid: zorgvisie en preventie. Hieronder staat de profilering van de Erasmusarts uitgewerkt. De bijbehorende rollen uit het Raamplan Artsopleiding 2009 worden steeds vermeld. 1. Klinisch redeneren vanuit een solide (bio)medische kennisbasis Rol: Medisch deskundige Een Erasmusarts kan op basis van de ziektebeelden, die zijn behandeld in het curriculum, zijn kennis op het gebied van de etiologie, pathogenese, pathofysiologie en de epidemiologie aanwenden om de klacht(en) van de patiënt zoveel mogelijk te verklaren. Een Erasmusarts kan op systematische wijze anamnese en eventuele onderzoeken inzetten om de klacht(en) van de

25 24 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar patiënt te onderzoeken en komt naar aanleiding van zijn bevindingen tot een (differentiële) diagnose ter verklaring van deze klacht(en), en doet op basis hiervan een voorstel voor verder beleid. Een Erasmusarts kan aan de patiënt het verloop van de ziekte en de prognose van de behandeling beschrijven, rekening houdend met het opleidingsniveau en de culturele achtergrond van de patiënt. Een Erasmusarts kan op grond van natuurwetenschappelijke basiskennis de mogelijkheden en beperkingen van gebruikte medische technieken inschatten en de daarmee verkregen diagnostische bevindingen op waarde schatten. 2. Professionele vorming Rollen: Academicus, Beroepsbeoefenaar Een Erasmusarts is alert op zijn eigen vooroordelen, zijn eigen normen en waarden en weet hoe deze hem beïnvloeden in zijn professie. Een Erasmusarts signaleert hiaten in eigen kennis, vaardigheden en professionaliteit en kan hiervoor adequate oplossingen genereren en uitvoeren om de ontbrekende kennis en vaardigheden te verwerven en toe te passen. Een Erasmusarts reflecteert continue op de consequenties van zijn handelen voor de patiënt en kan hierop anticiperen. 3. Klinische en beroepsgebonden vaardigheden Rollen: Medisch deskundige, Beroepsbeoefenaar, Communicator, Samenwerker, Organisator, Academicus De Erasmusarts beschouwt de patiënt als mens waarin aandacht is voor eventuele comorbiditeit als ook de interactie tussen de aandoeningen onderling, voor de sociaal/ culturele context van de patiënt, en voor de betekenis van de diagnosevoering en bijbehorend beleid op de levenskwaliteit van de patiënt. Een Erasmusarts voert praktische klinische vaardigheden adequaat uit. De Erasmusarts kan omgaan met de grote diversiteit aan informatie. Een Erasmusarts benadert een patiënt, en zijn naasten integer en respectvol en beschikt over een voldoende beheersing van

26 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 de Nederlandse taal. Een Erasmusarts informeert en adviseert zijn patiënt over zijn gezondheidstoestand en bepaalt samen met patiënt over het verdere zorgtraject (shared decision making). Een Erasmusarts kan samenwerken met mensen binnen en buiten de eigen discipline. Een Erasmusarts kan zijn eigen werkzaamheden prioriteren en plannen. De Erasmusarts handelt op grond van beroepsethische en juridische normen, waarden en principes, en gaat op een systematische en constructieve manier om met ethische dilemma s in de patiëntenzorg. 4. Academische vorming en wetenschappelijke vaardigheden Rollen: Academicus, Beroepsbeoefenaar, Medisch deskundige, Samenwerker, Communicator Een Erasmusarts vormt zelfstandig een oordeel over de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek. Een Erasmusarts kan onder begeleiding een wetenschappelijk onderzoek opzetten, uitvoeren en de resultaten ervan interpreteren en presenteren. Hij/ zij handelt hierbij bij etnisch en integer. Een Erasmusarts kan maatschappelijke vraagstukken binnen het medisch-ethisch domein, het dilemma benoemen, de relevante argumenten op basis van beschikbare wetenschappelijke evidence, kritisch afwegen om zo tot een eigen onderbouwd standpunt te komen en deze helder overdragen. Een Erasmusarts heeft een ruim gezichtsveld, is nieuwsgierig en betrokken op de wereld om hem/ haar heen, is bereid om zich te verdiepen in verschillende perspectieven, en is in staat zich te verplaatsen in andermans positie. 5. Maatschappelijke verantwoordelijkheid: zorgvisie en preventie Rollen: Beroepsbeoefenaar, Gezondheidsbevorderaar, Academicus, Medisch deskundige Een Erasmusarts draagt actief bij aan verbetering van kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid van de gezondheidszorg en maatschappelijke opvang. Een Erasmusarts kan risicovolle determinanten herkennen en

27 26 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar naar aanleiding daarvan adequaat handelen op zowel individueel, groeps- en maatschappelijk niveau. Een Erasmusarts kan handelen binnen een veranderend zorglandschap op basis van een onderbouwde positie over ethische aspecten van wetenschappelijke, technologische en maatschappelijke ontwikkelingen.

28 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 Eindwerken master Geneeskunde De Master Geneeskunde wordt afgesloten met een serie eindwerken die alle eindtermen op Master niveau representeren. Met het behalen van een voldoende resultaat op deze eindwerken spreekt de opleiding haar vertrouwen uit dat de student voldoet aan het raamplan, en dat de student voldoet aan de eindtermen van de Erasmusarts De eindwerken betreffen: 1) Het Masteronderzoek, waarin de student onder begeleiding een wetenschappelijk onderzoek opzet, uitvoert, de gegevens analyseert, resulterend in een onderzoeksverslag. De student verzorgt een presentatie voor de medewerkers van de afdeling waar de student het onderzoek heeft uitgevoerd waarin alle aspecten van het onderzoek aan de orde komen en er ruimte is voor een wetenschappelijke discussie. 2) De eindbeoordeling van het oudste coschap, waarin de student laat zien met voldoende tempo en kwaliteit en onder supervisie, adequate zorg te kunnen verlenen aan een beperkt aantal klinische en/of poliklinische patiënten, in harmonieuze samenwerking met collega s. 3) Het portfolio, waarin de student laat zien goed te kunnen reflecteren op zijn of haar professionele ontwikkeling tot een Erasmusarts. 4) Het eindwerk SOZP, bestaat uit een combinatie van toetsen en opdrachten, waarin de student laat zien naar behoren te kunnen samenwerken en in staat is op een verantwoordelijke manier met maatschappelijke vraagstukken om te gaan. 5) Het eindwerk AV bestaat uit twee uitgewerkte casus die de student in het oudste coschap aanlevert. In de EBM-casus laat de student zien dat hij/zij de principes van EBM kan toepassen op een patiëntgebonden probleem en in de Ethiek casus laat de student zien dat hij/zij een ethisch dilemma omtrent de zorg met zijn/haar beroepsgebonden academische vaardigheden voldoende kan afwegen. Om af te studeren moet de student alle onderwijsonderdelen met voldoende inzet hebben afgeronden de bijbehorende toetsen en opdrachten met voldoende resultaat hebben gemaakt. Onderlinge compensatie is niet mogelijk.

29 28 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar Erasmuscode Bij het volgen van het Geneeskundeonderwijs geldt een gedragscode. Deze Erasmuscode is opgesteld door studenten zelf en bestaat uit de volgende richtlijnen: De student komt op tijd bij te volgen onderwijs. De voorste plaatsen moeten zoveel mogelijk worden benut zodat studenten die onverhoopt toch te laat komen, achterin plaats kunnen nemen. Ook voor docenten en eventueel aanwezige patiënten is het prettig als de voorste plaatsen worden gebruikt. De student komt op het ingeroosterde tijdstip van zijn vaardigheidsonderwijs. De student toont interesse en betrokkenheid. Gedragingen of handelingen die niet het beoogde doel van het onderwijs bevorderen, worden niet geaccepteerd. De student heeft een schoon en verzorgd uiterlijk. Etenswaren worden niet genuttigd tijdens het volgen van onderwijs. De student stelt zich aan de patiënt voor wanneer de mogelijkheid wordt geboden om in de collegezaal direct vragen te stellen aan de patiënt. In beginsel spreekt de student de docent en de patiënt met u aan. De student gaat zorgvuldig om met zijn geheimhoudingsplicht. De geheimhoudingsplicht houdt in dat de student niets openbaar maakt van wat de student over en van patiënten te horen en te zien krijgt. Dit geldt dus al voordat deze wordt bezworen bij het artsexamen. De informatie die de student op sociale media publiceert over medestudenten, docenten en overige medewerkers van het Erasmus MC in de context van de opleiding binnen het Erasmus MC is constructief, en bevat geen laster of schuttingtaal. De student dient zich te realiseren dat de inhoud van sociale media altijd vindbaar is en blijft. De student kan bij het in gebreke blijven op bovenstaande worden aangesproken door medestudenten, docent en patiënt. Indien de student volhardt in dit gedrag kan hem -- in het belang van onderwijs en patiëntenzorg -- de verdere toegang tot onderwijs worden ontzegd.

30 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 Studiegids Deel 1 Onderwijs

31 30 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar Studiegids / Deel 1 Onderwijs Masteronderzoek Het masteronderzoek maakt deel uit van het keuzecurriculum van de Geneeskundeopleiding, en biedt de student de mogelijkheid om aan de studie een persoonlijk profiel te geven. Het masteronderzoek heeft als doel dat de student actief kennis maakt met de verschillende stadia van het wetenschappelijk onderzoek, zoals het formuleren van een vraagstelling, het opstellen van een werkplan, het verzamelen van gegevens, het interpreteren van de uitkomsten, het schrijven van een wetenschappelijk verslag en het mondeling presenteren van de resultaten. Daarnaast stelt de student zich op de hoogte van de overige wetenschappelijke activiteiten van de afdeling/instelling waar deze het masteronderzoek doet, bijvoorbeeld door het deelnemen aan refereeravonden, werkbesprekingen en seminars. Het masteronderzoek duurt 20 weken en wordt voorafgegaan door het blok Methoden van onderzoek. Nadere informatie over het masteronderzoek (zowel binnen Nederland als in het buitenland) is te vinden in de handleiding op SIN-Online.

32 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 Studiegids / Deel 1 Onderwijs Coschappen Het sluitstuk van het curriculum Erasmusarts wordt gevormd door de klinische fase in het tweede en derde Masterjaar. Deze fase bestaat uit twee series met reguliere coschappen en wordt afgesloten met een derde serie die bestaat uit een keuze- en oudste coschap. Toelating tot de coschappen Toelating tot de coschappen krijgt de student als er is voldaan aan de toelatingseisen; deze eisen staan vermeld in de OER master Geneeskunde Toetsing in de coschappen Belangrijke elementen uit de visie op onderwijs in Erasmusarts 2020 komen terug in de visie op toetsing en worden hieronder toegelicht. 1. In de master ligt het accent op just-in-time praktijk- en toepassingsgericht toetsen Just-in-time toetsen houdt in dat studenten zichzelf voorafgaand aan de coschappen formatief kunnen toetsen op beheersing van hun kennis en vaardigheden. Tijdens de coschappen passen zij de kennis toe in de praktijk, houden zij hun kennis actueel en verwerven zij nieuwe praktijk- en toepassingsgerichte kennis. Aan het einde van elk blok van coschappen worden kennis (Blok-toets) en vaardigheden (observatie patiëntcontacten en professioneel functioneren) van studenten summatief getoetst. De Blok-toets heeft een sterke link met het coschap, maar toetst ook toepassingsgerichte kennis van voorafgaande coschappen. 2. Het toetsplan weerspiegelt groei in kennis, inzicht en vaardigheden en maakt longitudinale ontwikkeling (toenemende professionaliteit) zichtbaar. Er wordt ingezet op de verbetering van de (longitudinale) beoordeling. Er is meer aandacht voor de kwaliteit van observatie van

33 32 / 134 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts 2020 Collegejaar gedrag en tijdens de master worden dezelfde criteria beoordeeld op basis van steeds moeilijker en meer geïntegreerde taken. Ook wordt het portfolio aangepast om de longitudinale professionele ontwikkeling beter zichtbaar te maken. Het gaat hier om de nietmedische inhoudelijke kennis, vaardigheden en competenties en om discipline-overstijgende zaken zoals attitude, reflectie en persoonlijk functioneren. In de loop van de master worden de vormen van feedback en reflectie meer volwassen (intervisiegesprekken). 3.Toetsing ondersteunt de zelfregie van studenten Studenten dienen in de master meer en meer hun eigen leerproces ter hand te nemen. De zelfregie van studenten wordt naast de summatieve toetsing door diverse andere toetsen ondersteund: formatieve (entree)toetsen (ook in het online instructiemateriaal), feedback en portfolio. Daarnaast zijn er voortgangsgesprekken met de mentor en de rol van de Commissie Longitudinale Beoordeling Coassistenten (CLBC). 4. Alle toetsen zijn van hoge kwaliteit Er wordt een mix van toetsvormen gehanteerd. Iedere toets voldoet wat betreft validiteit, betrouwbaarheid, transparantie en uitvoerbaarheid aan de kwaliteitseisen voor goede toetsing. Voor het lijnonderwijs geldt tot slot een aanwezigheids- en participatieverplichting en studenten dienen de opdrachten voldoende uit te voeren. Feedback De opleiding Geneeskunde in Rotterdam kiest voor een focus op feedback in de coschappen: een periode waarin de beginnende dokter kennismaakt met de praktijk en zijn competenties gaat ontwikkelen. Feedback van ervaringsdeskundigen is dan cruciaal om te leren van de (eerste) ervaringen in de praktijk. Feedback is gericht op leren en begeleiden en vormt dus géén eindoordeel. Het geeft input aan de coassistent om kritisch te leren kijken naar eigen sterke en zwakke punten. Feedback geeft ook de eigen groei weer. Het geven van feedback vindt logischerwijs niet aan het einde van een traject plaats, maar tussentijds zodat een coassistent er iets mee kan. Het is, met andere woorden, belangrijk

34 Studiegids Master Geneeskunde Curriculum Erasmusarts / 134 voor hem om iets te leren van de gegeven feedback. Vanwege het belang van feedback voor coassistenten, wordt in het Erasmus MC sinds 2007 gebruik gemaakt van het zg. feedbackzakboekje. Het is de bedoeling dat coassistenten ten minste twee keer per week feedback vragen en hun reflectie daarop vastleggen. Vanwege het belang van feedback voor coassistenten, wordt in het Erasmus MC sinds 2007 gebruik gemaakt van het zg. feedbackzakboekje. Het is de bedoeling dat coassistenten ten minste twee keer per week feedback vragen en hu reflectie daarop vastleggen. Sinds 2017 is er geen papieren feedbackzakboekje meer, maar wordt EPASS gebruikt voor het vragen naar feedback. Meer informatie en de meest actuele handleiding van EPASS vindt u op de website. Hier staat ook een korte handleiding van het nieuwe formulier voor zowel studenten als feedbackgevers.