Klimaatplan Berkelland

Transcriptie

1 Klimaatplan Berkelland

2 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Ambities en uitwerking Ambities Uitwerking: thema s en projecten Proces Thema: Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woonwerkverkeer en inkoop Bestaande bouw...11 Project: Energiemanagement eigen gebouwen...11 Project: Verbetering energielabels eigen gebouwen...14 Project: Inkoop groene energie Gemeemtelijk wagenpark, dienstreizen en woon-werkverkeer...18 Project: duurzaam inkopen, duurzame mobiliteit Openbare verlichting en installaties...21 Project: Openbare verlichting en installaties Thema: Woningen Handhaving EPC...24 Project: handhaving EPC (woningen en utiliteitsgebouwen) Nieuwbouw...27 Project: Duurzame (woning)bouwprojecten...27 Project: Nul-energiewoningen...30 Project: Koelteparken Bestaande woningvoorraad...34 Project: Duurzaamheid in de bestaande woningvoorraad Thema: Grootschalige duurzame energie-opties...36 Project: kansen voor biomassa...37 Project: Windenergie Organisatieversterkende randvoorwaarden...42 Project: intergemeentelijk projectleider Uitvoeringsorganisatie Intergemeentelijk projectleider Regio Achterhoek: regiocontract Portefeuillehouders Milieu Financiering Uren van diverse afdelingen Subsidie Kostenverdeling Achterhoekse gemeenten...50

3 Samenvatting Dit klimaatplan geeft de ambities van de gemeente Berkelland weer om in de periode aan de hand van concrete projecten te komen tot energiebesparing en het beperken van de uitstoot van broeikasgassen. Ambities De ambitie van Berkelland is om zelf het goede voorbeeld te geven, door haar processen en producten zo duurzaam mogelijk in te richten. We willen ook een inspiratiebron en stimulans zijn voor burgers en bedrijven. We ondersteunen en faciliteren duurzame initiatieven en we nemen, waar mogelijk, zelf het initiatief. We leggen geen bovenwettelijke verplichtingen op aan burgers, bedrijven en instellingen. We willen hen met een positieve stimulans benaderen om mee te doen. De prioriteit in het klimaatplan ligt bij de eigen gebouwen, installaties en voorzieningen. Daarnaast wordt een nieuwe impuls gegeven aan energiebesparing bij woningen en bij grootschalige duurzame-energie opties. Er zijn twaalf (realistische) projecten benoemd die de gemeente de komende jaren wil uitvoeren, meestal samen met de andere Achterhoekse gemeenten. Projecten De benoemde thema s en projecten komen enerzijds voort uit de thema s van het Rijk in de nieuwe uitkering SLOK: Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven, die in juli 2008 is opengesteld. Anderzijds zijn de projecten gebaseerd op het Regiocontract met de provincie. Op basis van wettelijke noodzakelijkheid, onuitstelbaarheid, verwachte milieuwinst, innovatie, slagingspercentage en aansluiting op bestaande inititatieven zijn de verschillende projecten verder vormgegeven. Dit is gedaan samen met de andere Achterhoekse gemeenten. De prioriteit ligt bij de eigen gebouwen, installaties en voorzieningen, bij woningen en bij grootschalige duurzame-energie-opties. Wij willen voor het thema eigen gebouwen, voorzieningen en installaties werken aan. - een verdere verbetering van het energiemanagement van de eigen gebouwen; - een verdere verbetering van de energielabels van onze eigen gebouwen; - doorontwikkeling van criteria voor groene energie en de inkoop hierop afstemmen; - duurzame mobiliteitsmaatregelen; - een duurzame openbare verlichting en overige installaties. Voor het thema woningen worden de volgende projecten voorzien. - handhaving van de EPC (energieprestatiecoëfficiënt) voor woningen en utiliteitsgebouwen. Dit is overigens een wettelijke taak; - duurzame woningbouwprojecten: ontwikkelaars en bouwondernemingen stimuleren woningen te bouwen die verder gaan dan de huidige wettelijke eisen; - nul-energiewoningen: ontwikkelaars en bouwondernemingen stimuleren om zogenaamde nul-energiewoningen te bouwen; hierbij optrekken met het project Woonpark Gelderland van de provincie; - Koelteparken: definitie, ruimtelijke verkenning en daadwerkelijke aanleg van een koeltepark; - duurzaamheid in de bestaande woningvoorraad: samen met de provincie opzetten van een subsidieregeling waarbij bewoners worden gestimuleerd energiebesparende maatregelen te nemen in hun (bestaande) woningen.

4 Voor het thema grootschalige duurzame energie-opties wordt gewerkt aan: - de kansen voor biomassa. Hierbij gaan we na of er beleidsregels nodig zijn voor de afweging van locaties voor kleinschalige covergisting. Verder wordt een haalbaarheidsstudie uitgevoerd naar het opzetten van een biowarmtekrachtkoppelingsinstallatie in de Achterhoek, wordt een regionale inzamelstructuur voor knip- en snoeihout opgezet en worden initiatieven voor stoken op streekhout begeleid; - de mogelijkheden voor windenergie. Uitvoering Veel afdelingen van de gemeente Berkellend hebben raakvlak met de uitvoering van dit klimaatplan. Hiervoor moeten uren in hun jaarplannen gereserveerd worden. De coördinatie van de uitvoering ligt bij het cluster Milieu van de afdeling Technisch Ontwerp en Realisatie. Daarnaast wordt in de uitvoering samengewerkt met de andere Achterhoekse gemeenten. De projecten worden grotendeels samen opgepakt. Door de krachten regionaal te bundelen, wordt efficiënter gewerkt en kan voordeliger (externe) deskundigheid worden ingeschakeld. Financiering De interne kosten voor de uitvoering van dit klimaatplan worden geschat op voor de komende vier jaar. De externe kosten voor de regionale projecten worden geschat op voor alle Achterhoekse gemeenten samen. De insteek is dat de Achterhoekse gemeenten samen de externe kosten betalen voor de gemeenschappelijke projecten. Daarvoor willen zij een deel van hun rijkssubsidie bundelen. Voor Berkelland is het aandeel begroot op Op basis van dit plan vraagt de gemeente Berkelland subsidie aan bij SenterNovem van (maximaal bedrag). Uitgangspunt is een cofinanciering van 50% door de gemeente. Daarnaast geeft de provincie voor enkele projecten subsidie in het kader van het regiocontract. Vanuit SenterNovem geldt voor de genoemde projecten en activiteiten een inspanningsverplichting.

5 1 Inleiding Voor u ligt het klimaatplan voor de gemeente Berkelland. Dit klimaatplan bevat het overzicht van projecten en activiteiten die de gemeente Berkelland de komende jaren gezamenlijk met de regio gemeenten wensen uit te voeren op het gebied van klimaat en energie. De inhoud van het klimaatplan is enerzijds gebaseerd op de thema s vanuit het Rijk in de nieuwe subsidieregeling, Subsidieregeling Lokaal Klimaatbeleid (SLoK), als opvolger van BANS-I. Anderzijds is de inhoud gebaseerd op de onderwerpen uit het Regiocontract met de provincie in het programma Klimaat en leefomgeving. Proces: De opstelling van het klimaatplan heeft plaatsgevonden in nauw overleg tussen de Achterhoekse ambtenaren van het vakberaad Klimaat. Op basis van wettelijke noodzakelijkheid, onuitstelbaarheid, verwachte milieuwinst, innovatie, slagingspercentage en aansluiting op bestaande inititatieven zijn de verschillende projecten vormgegeven. In een expertbijeenkomst op 26 mei 2008 zijn de voorgestelde activiteiten inhoudelijk getoetst door SenterNovem. Daarbij is nauwlettend bekeken in hoeverre de voorstellen voldoen aan de nieuwe Subsidieregeling, die naar verwachting in juli 2008 wordt opengesteld. Op basis van deze uitkomsten is het basis klimaatprogramma verder aangescherpt en uitgewerkt. De Commissie Milieu en Afval heeft in juni 2008 op hoofdlijnen ingestemd met de thema s en de projecten. Op onderdelen heeft zij wijzigingen in twee projecten aangebracht. Deze wijzigingen zijn in de onderhavige versie verwerkt. Vervolgens zal iedere gemeente zijn eigen klimaatplan nu verder afronden ten behoeve van lokale besluitvorming en subsidieaanvraag. Het vakberaad Klimaat coördineert de verdere uitvoering van de klimaatprogramma s. Pagina 5 van 50

6 2 Ambities en uitwerking 2.1 Ambities Uit het coalitieakkoord blijkt dat de gemeente Berkelland het klimaat serieus neemt. Aangegeven staat dat: Het rijk en provincie stellen eisen aan het milieubeleid van de gemeente daarom zal de gemeente binnen de financiële mogelijkheden de CO2 uitstoot vanwege energieverbruik verlagen. Zij geeft daarmee uitvoering aan het VNG akkoord Rijkgemeenten op dit terrein. Door middel van dit klimaatplan wordt invulling gegeven aan deze doelstelling. Duurzame overheid De gemeente Berkelland geeft zelf het goede voorbeeld aan burgers en bedrijven door te werken aan een klimaatneutrale huisvesting en organisatie, en aan duurzaam inkopen. Door eisen te stellen aan de duurzaamheid van producten, stimuleren we het bedrijfsleven tot het maken van duurzame producten. Duurzame energieproductie De gemeente Berkelland streeft naar vergroting van het aandeel duurzame energieproductie naar 20% in Dit betekent bijvoorbeeld dat zij andere vormen van duurzame energie stimuleert, zoals energie uit biomassa of wind. Energiezuinige gebouwde omgeving Bij nieuwbouw en renovatie van woningen is een forse energiebesparing mogelijk. De gemeente Berkelland gaat innovatieve initiatieven in de gebouwde omgeving actief stimuleren. Bovendien wil zij haar burgers stimuleren om duurzame maatregelen te treffen. Duurzame bedrijven De gemeente Berkelland zorgt voor een voortvarende vergunningverlening voor duurzame en innovatieve energiesystemen. De gemeente Berkelland gaat initiatiefnemers en projectontwikkelaars ertoe aanzetten met innovatieve samenwerkingsverbanden en concepten te werken. Klimaatbestendige leefomgeving (adaptatie) Extreme weersomstandigheden (hitte, droogte, wateroverlast) zullen vaker voorkomen. Naast de adaptatiestrategie die vanuit het Rijk en de VNG wordt opgesteld, wil de gemeente Berkelland binnen haar gemeentegrens nu al bewust inspelen op klimaatverandering. De klimaatambities worden zoveel mogelijk doorvertaald naar andere beleidsterreinen, waarbij ook de (rijks)regelgeving en de financiële gevolgen worden betrokken. De Berkellandse ambities vinden zijn weerslag in een dertiental projecten (zie de volgende paragrafen). Pagina 6 van 50

7 2.2 Uitwerking: thema s en projecten Op basis van de ambities uit de vorige paragraaf is een verkenning uitgevoerd naar mogelijke uitvoeringsprojecten. Hierbij zijn de thema s en projecten enerzijds gebaseerd op de thema s vanuit het Rijk in de nieuwe uitkering SLOK: Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven. Anderzijds zijn zij gebaseerd op de onderwerpen uit het Regiocontract met de provincie in het programma Klimaat en leefomgeving. Op basis van wettelijke noodzakelijkheid, onuitstelbaarheid, verwachte milieuwinst, innovatie, slagingspercentage en aansluiting op bestaande initiatieven zijn de verschillende projecten vervolgens vormgegeven. Hierbij hebben de Achterhoekse gemeenten samen opgetrokken. De volgende thema s zijn gekozen: Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop De eigen gebouwen en voorzieningen is een belangrijk thema. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld aan haar burgers en bedrijven. Daarbij is de gemeente zelf eigenaar en is dus niet afhankelijk van anderen bij het doorvoeren van maatregelen. Op het gebied van verkeer en vervoer wordt duurzame mobiliteit steeds belangrijker. Een deel van de gemeentelijke voertuigen zal overschakelen op duurzamer brandstoffen. Met de hierbij opgedane kennis kan de gemeente ook andere gemeenten, bedrijven en instellingen ondersteunen. Woningen Het thema woningen blijft aandacht vragen, zowel in de nieuwbouw maar ook zeker in de bestaande bouw. In de bestaande bouw is immers nog heel veel energiewinst te halen. Dit is lastig te realiseren, omdat de gemeente weinig invloed heeft op woningeigenaren. Een subsidieregeling met provinciale financiering moet huiseigenaren over de streep trekken. Grootschalige Duurzame Energie (DE)-opties Het thema grootschalige DE-opties is vooral gericht op het in kaart brengen en stimuleren van biomassa-installaties en windenergie in de regio. Pagina 7 van 50

8 Hieronder wordt aangegeven welke projecten vanuit welk kader zijn opgevoerd. Daarnaast wordt aangegeven welk ambitieniveau wordt nagestreefd voor dit project. In de navolgende paragrafen worden de projecten verder uitgewerkt volgens de systematiek van de SLOK-regeling. Tabel: opgevoerde projecten in het Klimaatplan binnen de thema s van de SLOKregeling: Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven. Thema Project SLOK Regiocontract Ambitieniveau Eigen gebouwen, voorzieningen en installaties Energiemanagement eigen X Actief gebouwen Verbetering energielabels eigen X Actief gebouwen Duurzaam inkopen, duurzame X X Actief mobiliteit Inkoop groene energie X Innovatief Openbare verlichting en installaties X Innovatief Woningen Handhaving EPC X Actief Duurzame woningbouwprojecten X X Actief Nul-energiewoningen X Innovatief Koelteparken X Actief Duurzaamheid bestaande X Actief woningvoorraad Grootschalige Duurzame Energie-opties Kansen voor biomassa X X Voorlopend Windenergie X X Actief Organisatie Intergemeentelijk projectleider X 2.3 Proces De uitwerking van de thema s en projecten heeft plaatsgevonden binnen het (voormalige) Achterhoekse vakberaad Klimaat. De klimaatcoördinatoren van de Achterhoekse gemeenten hebben eerst een regionaal basis klimaatprogramma opgesteld. Tijdens de uitvoering van het vorige klimaatbeleid is namelijk gebleken dat de meeste Achterhoekse gemeenten met dezelfde thema s aan de slag gingen. Deze samenwerking is goed bevallen en daarom is er gezamenlijk nagedacht over het vervolg. Een basisprogramma klimaat voor alle acht gemeenten was hiervan het resultaat. Door een gezamenlijk plan kunnen tijd en middelen efficiënt worden ingezet. Ook is de communicatie naar externe partijen, zoals aannemers en corporaties, eenduidig. Zij werken vaak in meerdere gemeenten en overal wordt dan gewerkt met dezelfde uitgangspunten. Daarnaast heeft iedere gemeente zijn lokale ambities aan het plan kunnen toevoegen. De gemeente Berkelland heeft het project Windenergie toegevoegd. Met dit totaalpakket komt Berkelland aan de vereisten voor het plus-pakket van de landelijke subsidieregeling (SLOK). In een expertbijeenkomst in mei 2008 zijn de voorgestelde projecten inhoudelijk getoetst door Senter Novem, de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van VROM. Daarbij is nauwlettend bekeken in hoeverre de voorstellen voldoen aan de nieuwe SLOK-regeling. Op basis van deze uitkomsten is het basis klimaatprogramma verder aangescherpt en uitgewerkt. De toenmalige Commissie Milieu en Afval heeft in juni 2008 op hoofdlijnen Pagina 8 van 50

9 ingestemd met de thema s en de projecten. Op onderdelen heeft zij wijzigingen in twee projecten aangebracht. Deze wijzigingen zijn in het onderhavige plan verwerkt. Iedere gemeente rondt zijn eigen klimaatplan verder af ten behoeve van lokale besluitvorming en de subsidieaanvraag. Het vakberaad Klimaat coördineert de verdere uitvoering van de klimaatprogramma s. Pagina 9 van 50

10 3 Thema: Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop Hiernavolgend worden de projecten toegelicht die de komende jaren worden uitgevoerd door Berkelland in samenspraak met de regio gemeenten en die zijn opgevoerd voor de SLOK-regeling. Hiervoor is het format gevolgd van de subsidieregeling. Per thema is op grond van de projecten een ambitieniveau gekozen. Voor de kwantitieve taakstellingen van dit ambitieniveau zijn de richtlijnen uit de subsidieregeling SLOK en de bijbehorende toelichtingen gevolgd. Pagina 10 van 50

11 4$$.30$3$/3 03 )/// 5.%6 7. 4$. $8 3.1 Bestaande bouw Project: Energiemanagement eigen gebouwen Contactpersoon! "#$% Telefoonnummer &'(')'&*+ &'(')'&, &'(')'&'(' %% -$%./ % -$%./ $%-$%./ Doelstelling 0$%$%$% /$. Resultaat Inzicht in het energieverbruik van gebouwen, bewaking en controle energieverbruik en mogelijke storingen; Eenvoudige maatregelen voor verlaging van het energieverbruik doorvoeren; Optimaal functionerende installaties door juiste inregeling; Meer inzicht en sturing op storingen/werking installaties en energiekosten; Monitoring resultaten en directe terugkoppeling mogelijk; Benchmarking (dezelfde gebouwen in de regio vergelijken op energieverbruik); Voldoen aan wettelijke eisen t.a.v. inspectie en keuring van installaties in het kader van de Europese Richtlijn Performance of Buildings (EPBD). Doelgroep(en) Project-aanpak Mogelijke neveneffecten: Comfortverhoging; Preventie van klachten; Energiebesparing en dus een besparing in de kosten. 1$% /$. $$% /$ 02 $0 $.. 3$.3/ /%%/ Regionaal Regionaal wordt energie ingekocht. Besloten is om regionaal ook een vervolgstap te kunnen zetten door een energiemanagementsysteem voor alle aansluitingen op te zetten; Aanschaffen van nieuwe elektriciteitsmeters (die digitaal kunnen inlezen) en gebruik maken van internet gerelateerde software; In samenwerking met andere gemeenten wordt een energiemanager aangesteld. Werkzaamheden van deze persoon zijn o.a.: Analyseren van gegevens (op het internet); Benchmarking (vergelijking van dezelfde type gebouwen in de verschillende gemeenten); Pagina 11 van 50

12 Uitschieters in verbruik eruit halen, contact opnemen met de beheerders van de gemeentelijke gebouwen; Verbeteringen voorstellen; Contractbeheer; Netwerkbeheer; Rapportage per jaar. Lokaal De gebouwenbeheerder onderneemt actie bij afwijkende waarden. Maatregelen om energieverbruik te verminderen a.h.v. benchmarking. Monitoring energiegegevens per jaar per gemeente. Project organisatie Groep inkopers in de regio zullen het energiemanagement als groep opzetten. Vanuit het vakberaad Klimaat zal een trekker (de klimaatcoördinator) het proces in de gaten houden; de achterhoekse gemeenten stellen een energiezorg-coördinator aan. Per gemeente is de inkoper, de klimaatcoördinator en de gebouwenbeheerder betrokken. Klimaatcoördinator per gemeente bewaakt energieverbruik van de gemeente en de doelstelling van 2% energiebesparing per jaar. Indien nodig extra inspanningen verrichten. Communicatie 69 7$%% $/..$ Planning Inspanning Projectkosten &&*:& &&* ; 2#46$%%2 %7 &&+ 2. /.6 2 2/07 &&+ %%%. /. &&+ $%$/ $% &&)&$%$% 222 #$%/%<=(&( ; //$/%$=&&( ; >% //;&&( ; >..,&( ; Aanstelling regionale energiemanager (externe inbreng). Eén dag in de week maal 3 jaar maal 35 weken per jaar ( ) $% / =*&( ;?*&&&) Interne kosten (per gemeente): Uren intern; gemeentelijk trekker 200 uur : ( ) Overige gemeenten 40 uur in de vier jaar = Uren intern 360 uur; Schatting gebruikskosten van het internetprogramma: ongeveer 1,2% van het electriciteitsverbruik ( per jaar in het geval van Oude IJsselstreek), wordt betaald uit structurele middelen (elektriciteitsposten)l Eenmalige investering; ongeveer 16.- per aansluiting voor de meter en de aansluiting van de meter (Oude IJsselstreek kent 766 aansluitingen, wat neerkomt op ). de eenmalige kosten worden betaald uit structurele middelen (electriciteitsposten). Externe kosten (door gemeenten gezamenlijk te financieren): Inhuur intergemeentelijk projectleider; schatting 80 uur/ per 4 jaar Energiemanager Pagina 12 van 50

13 Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Financieringsbronnen en gemeente; Financiering gemeente; Gebruikskosten programma, eenmalige investeringen voor de aansluiting van slimme meters en uren van de inkopers en gebouwenbeheerders. Financiering ; Kosten energiemanager, intergemeentelijk projectleider, uren klimaatcoördinator Het energiemanagement wordt uitgevoerd door één persoon die de gegevens beheert. Per gemeente per jaar gegevens analyseren/ besparingen in beeld brengen. Meerjarig verloop ook bijhouden. /.622$0% //$/$/$0 0%/7 Mogelijke 52 $. /.; #.%% %%% ; Niet alle gemeenten doen mee met het softwaresysteem, waardoor het aanstellen van een energiemanager duurder wordt; #.%6/0/ 7/$ 2$% 5$$ $;$ $$ / Achtergrondinformatie % Pagina 13 van 50

14 4$$.30$3$/3 03 )/// 5.%6 7. 4$. $8 ) ) Project: Verbetering energielabels eigen gebouwen Afdeling Contactpersoon "#$% Telefoonnummer &'(')'&*+ &'(')'&'(' %% -$%./ $%-$%./ Doelstelling 4$. $8.$$.$% / $. Resultaat *&8$% /$. 0$. $% $%.$. Voor een aantal gemeentelijke gebouwen wordt in 2008/2009 een energieonderzoek uitgevoerd. Voor deze gebouwen wordt een verbeterplan opgesteld. 0.0 $ Doelgroep(en) $% /$ ;$.. 3/%%/ Project-aanpak In 2008 hebben de meeste gemeentelijke gebouwen een energielabel gekregen. Bij gebouwen waar veel winst te verwachten is, wordt vaak een uitgebreider energieonderzoek uitgevoerd. Een verbeterplan opstellen a.h.v. deze energieonderzoeken en een duidelijk doel/ambitieniveau vastleggen, uitgedrukt in het energielabel. Bijvoorbeeld alle gemeentelijke gebouwen binnen 5 jaar naar een energielabelniveau van B of hoger (extern/ regionaal)! Besluitvorming over het ambitieniveau van de energielabels van de gebouwen; Uitvoeren van het verbeterplan voor de energieprestatie van de gemeentelijke gebouwen; Als de energielabels veranderen, deze aanpassen. De lijst van energielabels actueel houden. Project-organisatie A%< >.. Externe adviseur: schrijven verbeterplan (per gemeente met dezelfde regionale uitgangspunten) $% / Communicatie % 0/$. B$%%6/ 7 $%%/..$ Planning Inspanning &&*&&+2$.$0/ &&+;$).).$ A%<;'& 6 7C&&C( >.. ;*& 6$7&C( Pagina 14 van 50

15 Projectkosten Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie 4D ;&&C( $% / ;*&C( A%<;&&C?E&F?(&&&) >.. ;&C?E&F?(&&) 4D ;&&F?*&&&) $% / ;*&F?*&&&) G$.$%; G$;H/%<3D 3$% / G$>%;$..3$ /. 6A $0..3.$ 7 %$. 4$/$$.6$%$7 EPBD; wettelijke verplichting om een energielabel op te hangen bij publieke gebouwen >1.000 m 2 Verplichting om bij verkoop of verhuur een transactie) een energielabel te overhandigen) A $. %$;//$$ 6.$$ 7 5$$ $;$ $$ /. ;135"% Pagina 15 van 50

16 5.%6 7 4$$.30$3$/3 03 )///. 2 0$ Project: Inkoop groene energie Afdeling Contactpersoon! Telefoonnummer &'(')'&*+ &'(')'&, %% -$%./ % -$%./ Doelstelling &&8//$C2/0%$6$7 Resultaat B$%/&&8$$ Doelgroep(en) Project-aanpak Differentiatie groene stroom; criteria voor groene energie ontwikkelen zodat een bewuste keuze gemaakt kan worden voor het soort van groene energie (wind-, water-, bio-, zonne-energie). $$$ $% /$ ;/ 3/%%/$.). Regionaal De energie van de regio wordt gezamenlijk ingekocht per Het inkoopcriterium is 100% groene energie geweest, deze situatie continueren bij een nieuwe aanbestedingsronde. Onderzoeken of criteria aangescherpt kunnen worden; onderscheid maken tussen herkomst groene stroom; bio-, wind-, water-. Indien er een voorkeur vanuit klimaat is, dan criteria voor deze energievorm bij nieuwe aanbestedingen meenemen. Lokaal Groene energie als ook aanvullende energiecriteria vastleggen in inkoopbeleid van de gemeente. Project-organisatie De groep inkopers uit de regio verzorgen de energieinkoop en leggen de criteria vast. 1/.A%0II// $ #$%0 //%<.// Samenwerken met energiemanager om een bewuste keuze te maken voor het soort van groene energie (eventueel deze vraag met deze externe partij onderzoeken). Communicatie $%%/..$ Planning Inspanning &&*:&.. $ / ///./%=*&( ; $/%<=&( ; >% //=&; 4 $% / (&( ;.$D (&( Pagina 16 van 50

17 Projectkosten Financiering Interne kosten: ///./%;?',&&) >% //=&;?(&&) Externe kosten (door gemeenten gezamenlijk te financieren): $% / (&(?(&&&) Externe adviseur 40 uur in 4 jaar " # Financiering : uren klimaatcoördinator en externe inbreng (intergemeentelijk projectleider en externe adviseur). Financiering gemeente: uren gemeentelijk inkoper, meerkosten voor groene stroom financieren uit reguliere elektriciteitsbudgetten. Effectmeting Contract afname elektriciteitsverbruik. Criteria voor groene stroom in inkoopnota/ beleid van de gemeente opgenomen. Onderzoeksgegevens over de verschillende soorten groene stroom zijn beschikbaar, evenals gemeentelijke voorkeur Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten /.60%/7 4. $ $ Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie $$/3%0%3$ 5$$ $;$ $$ / 5"%C0%/ Pagina 17 van 50

18 4$$.30$3$/3 03 )/// 5.%6 7 >% /$/3 0)// '8 $2. 22C2/ 0% Gemeemtelijk wagenpark, dienstreizen en woonwerkverkeer Project: duurzaam inkopen, duurzame mobiliteit Afdeling Contactpersoon! "#$% Telefoonnummer &'(')'&*+ &'(')'&, &'(')'&'(' %% -$%./ % -$%./ $%-$%./ Doelstelling 4$ $% /$/ 0 /$%/. /0 % $ / $ $ Resultaat $ % Het duurzaam inkopen (criteria vastleggen) van het gemeentelijk wagenpark en duurzaam gebruik van brandstoffen gericht op het reduceren van emissies door het gemeentelijk wagenpark. Deelproject 2: Onderzoek naar inkoop van alternatieve brandstoffen in de regio in het kader van de overheid als launching customer (een klant die een vraag creëert) (aardgas, biobrandstof); Indien kansen zich voordoen, overgaan op de inkoop van alternatieve brandstoffen; Oprichting minimaal twee aardgastankstations voor aardgas (of biogas) Gemeente Doetinchem, Berkelland, Oost Gelre (o.a. RBT Laarberg, RBT Achterhoek) Doelgroep(en) Wagenparkbeheerders van de gemeente, inkopers van de gemeente, evt. ambtenaren van verkeer en vervoer, milieuwethouders Project-aanpak $ 0$$$ B 3 / $ % 2J;/$0 /% $$$C $0%.)$ $ % $0/$ %$ /% $. 22$% /$/ $%%2 30 / $./$%/; Pagina 18 van 50

19 !!$0/$% H Bij vervanging van voertuigen de energieklasse meenemen als inkoopcriterium. $ & 4 / /%&&*%40/ K.$4.$C> $$%/ / $% $%)3% % L /% %$ /%/$ /%$ $$0$%0% Project-organisatie 4//1/./% 0/$% /$/D #$%=/ 3$/. /%< $. #% Communicatie $ /..$ Planning &&*$ $ / % 2009; onderzoek naar stand van zaken en kansen gemeentelijk wagenpark uitvoeren. &&+)&&=$/ / &&)&=$ Inspanning $ % $/.;(& #$%/%<;(&( $//$/%<;*&( /(& 4D0/6$/.7;&& $% / ;*& $ & /%<=$%%/$/%='&( 6/7 $//=*& *&7 =0/2 %$6$73 2%C %% Projectkosten % '& $/.;?*&&) #$%/%<;6?*&&)7 /D?'&&) $//$/%<;?',&&) /?*&&) Pagina 19 van 50

20 4D0/6$/.7;?&&&&) $% / ;?*&&&) #= / ; 1$?&&&&&). /.$ $ / 6%D 7 Financiering G$.;$%33#3$ G$>%;H.//%. G$;0/ G$;$))$ / G$;#>))#>2. $0$6? &&&&&)7 $$ / 4 /% G5./ $$.$G5 G$D; 2./ $%./ Effectmeting 1%$/ $. 2$./$% /$/ $ $ C.$ / $ Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten. 2 6>7 $/. $%%.%$ $ Regiocontract/ programma Klimaat & Leefomgeving Coalitieakkoord provincie Gelderland; voldoen aan fijn stof en stikstofoxiden norm van EU. Duurzaam inkopen/ SenterNovem (criteria) Mogelijke valkuilen $$ / $ >2/ /%/ 5$$ $6$%7C6$7/% / 2/ /%/ Achtergrondinformatie 5"%:0%/C0%%. #> 2 %C$/)$ Pagina 20 van 50

21 4$$.30$3$/3 03 )/// 5.% $ 4$. $(8 3.3 Openbare verlichting en installaties Project: Openbare verlichting en installaties Afdeling Contactpersoon L$ Telefoonnummer &'(')'&*+ &'(')'&'', %% -$%./ % -$%./ Doelstelling 1.$6$ 7/.1$617 $)$). Resultaat Energiebesparingskansen van openbare verlichting en installaties zijn in kaart gebracht en verankerd in verbeterplannen. Via een benchmark is van iedere gemeente de voortgang hiervan bekend. Daar waar wenselijk wordt de Achterhoek zo donker mogelijk gehouden of gemaakt. Nieuwe ontwikkelingen in openbare verlichting en installaties worden meegenomen in verbeterplannen. Doelgroep(en) /. / Project-aanpak Regionaal Energiebesparingskansen van openbare verlichting en installaties in kaart brengen. Verbeteringen in OV en installaties tussen gemeenten benchmarken. Resultaat van benchmark communiceren naar betrokken afdeling, bestuur en extern. Donkertebeleid van de provincie betrekken bij de verbeteringen in OV. Ontwikkelingen in OV en installaties actief volgen. Lokaal Verbeterplan opstellen n.a.v. inventarisatie en dit plan uitvoeren. Project-organisatie // $% / 4/%< // /.$/%<0 %%$% / 0/$%$%%/. / $ 0 = Medewerkers Openbare Werken Leidinggevende Openbare Werken Portefeuillehouder Openbare Werken Provincie Gelderland SenterNovem Pagina 21 van 50

22 Communicatie Overleg medewerkers Openbare Werken Benchmark in- en extern communiceren Planning Inspanning Projectkosten &&+& ///%<=,& $/%<=(& $% /. /=& =&& $% / =& D( F*& ///%<=?(&&) $/%<=?*&&) /./=?(&&) Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie =?&&&&) $% / =*&D&&3)F?*&&&) /%<3$% / >%=$%. / %/.1$ 2$. / $/../ $/...$0% $ 5$$ $=$% Pagina 22 van 50

23 4 Thema: Woningen Pagina 23 van 50

24 $) $. 5.%6 7!$4#B $4#B)./$ 04#".. (&8.$$ $ $. 4.1 Handhaving EPC Project: handhaving EPC (woningen en utiliteitsgebouwen) Afdeling >%/ Contactpersoon $ Telefoonnummer &'(')'&*+ &'(')'&+ %% -$%./ $-$%./ Doelstelling! 4$# BJ2264#B70 % /0% %.) $0L. // / 0% / /. 4#B. $%$%% /4#B $$$ Resultaat 4 / / 0//$$ $ %4#B) $%%/ $$$M$ 4#B $. 4#B) %$% 1$$../ %% 4#B)./$/ 4#"/. 0%$. %./4#B 0 $ 2$4#B Neveneffect: Striktere toetsing en handhaving van de EPC/EPN zorgt ook voor een preventieve werking naar aannemers en bouwbedrijven. EPC berekeningen zullen na verloop van tijd dan ook beter zijn. Doelgroep(en) / ) $0; # // 3 ; 3% 3.. ; #. Project-aanpak Regionaal Enthousiasmerende bijeenkomst organiseren voor teamleiders vergunningverlening/handhandhaving om aanpak toe te lichten, inzicht te krijgen in gewenste informatie en draagvlak voor vervolg te verwerven aansluiting bij Doetinchemse ervaringen uit pilot voor handhaving van milieutaken; Regionale checklist opstellen voor toetsing en controle; Pagina 24 van 50

25 Regionale opleiding organiseren voor bouwvergunningverleners en bouwhandhavers, als vervolg op de eerder gevolgde cursussen van SenterNovem. Ook deze laatste cursus kan nog gevolgd worden; Regelmatig persoonlijke begeleiding door extern adviseur op de werkvloer; Voorlichting aan bouwende partijen over nieuwe regionale aanpak; Instrument ontwikkelen om EPC van de gebouwde woningen bij te houden. Liefst in reguliere programma (zie ook project duurzame woningbouwprojecten); Inzicht in sturingsfactoren voor lagere EPC (evt. pilot project opstarten); Na verloop van tijd tussen gemeenten onderling een uitwisselingsbijeenkomst organiseren. Lokaal Project inbrengen in afdelingsplannen/jaarplannen, handhavingsprogramma, BWT beleidsplan; Afspraken maken hoe EPC/EPN getoetst en gecontroleerd gaat worden. Bestuurlijk laten vaststellen; EPC berekening digitaal laten aanleveren. Project-organisatie // D 3$ II /%<$$%# 00/ / % /%/%<$$% $$/%<0 /%/ $ 6% 3 7.$%4D 0$$ % $%/ $ 0 = / ; K$$ ; #2 ; #>; 5"% Communicatie $%/ ; B 4#B 4#"; 1$/ Planning &&+& Inspanning ///%<=& D( F& $/%<=& D( F*& / =E' $% / =(& D( F,& 4D C='& D( F,&& Projectkosten )///%<=?*(&&) )$/%<=?',&&) )/ =?''&) )$% / =?,&&&) )4D C=?'&&&&) )//. 4#B=?'&&&)6/ 0%$ 7 Financiering =/%<3%/ 3D C3 $% / 3//$. 4#B >%= Effectmeting.$// %. $%/4#B$ $. Pagina 25 van 50