Beeldvormende notitie voor de raad over het Regionaal Investeringsfonds

Transcriptie

1 Beeldvormende notitie voor de raad over het Regionaal Investeringsfonds Van regionale ambities naar succesvolle realisering Mei 2016 Status: ter discussie De gemeenteraden van Regio Rivierenland hebben ingestemd met de ambities uit het Ambitiedocument Hiermee staat vast dat wij ons gaan inzetten voor opgaven en projecten die onze regionale agribusiness, economie en logistiek en recreatie en toerisme (onze drie economische speerpunten) een boost gaan geven. Wij gaan graag met u in gesprek over een aantal onderwerpen dat nog ter discussie staat. Deze vindt u terug in deze notitie. Voor het volledige overzicht, grijpen we eerst kort terug op de aanleiding voor het opstellen van het ambitiedocument, plaatsen wij het in een breder perspectief en geven wij inzicht in de manier waarop wij mogelijk door middel van een regionaal investeringsfonds bij kunnen dragen aan de realisering van onze ambities. We besluiten dit stuk met een oproep aan u als raadslid. Samengevat: waarom besloten wij tot het opstellen van een Regionaal Ambitiedocument? Eind 2014 benoemden wij, als de tien samenwerkende gemeenten van Regio Rivierenland, drie economische onderwerpen/speerpunten waarop wij met elkaar willen gaan samenwerken: Agribusiness, Economie en Logistiek, Recreatie en Toerisme. Door dit te doen, brachten wij een focus aan in ons werkveld voor de regio, zodat wij onze krachten kunnen bundelen om onze uitdagingen (zie volgende pagina) te kunnen aanpakken. Focus leidt ook tot een betere branding van ons gebied, een gerichte lobby, een onderlinge verbinding tussen onderwerpen en samenwerking. Wij maken onze regio zichtbaar en treden op als krachtige partij naar de Provincie, het Rijk en Europa. De onderwerpen komen voort vanuit ons DNA. Het slagen van onze regionale ambitie is sterk afhankelijk van het draagvlak en de inzet van ook andere partijen dan de overheid. Daarom trokken wij vanaf het begin van het opstellen van het ambitiedocument zoveel mogelijk op met de O s (Overheid, Ondernemers, Onderwijs- en Onderzoeksinstellingen) als mogelijk toekomstige partners. Wat zijn onze ambities? Wij, de tien samenwerkende gemeenten binnen Regio Rivierenland: - delen de beleving van rivieren en fruit (agribusiness) en zijn hier trots op; - zijn economisch sterk door focus; - werken samen met onze partners: overheid, ondernemers, onderwijs en ondernemende burgers. Wij zetten daarom een stip op de horizon voor de drie Speerpunten om economische ontwikkeling in de regio tot stand te brengen. Dit streven wij na: Agribusiness : Onze tuinbouw wordt nóg meer toonaangevend in Europa Economie en Logistiek : Wij worden de 3e logistieke hotspot van Nederland Recreatie en Toerisme : Wij bereiken een jaarlijkse omzetgroei van 5% Met een regionaal ambitiedocument geven wij kleuring aan de drie Speerpunten. 1

2 Wij worden geconfronteerd met een aantal uitdagingen die we moeten aanpakken. Met een sterk, gedragen ambitiedocument in handen kunnen we dit gericht en weloverwogen doen. Wat zijn die uitdagingen? 1. Wij moeten ons sociaaleconomische profiel verbeteren Ten opzichte van andere regio s kenmerkt ons sociaaleconomische profiel zich door een relatief hoge werkeloosheid, laag opleidingsniveau, grote sociaaleconomische gezondheidsverschillen en een relatief ongezonde bevolking. Wij hebben belang bij gezonde burgers. De arbeidsmarkt wordt gezonder als onze inwoners minder verzuimen en een goed zelfbeeld en stevig arbeidsmoraal hebben. Gezonde burgers kunnen beter participeren in de maatschappij. De tien regiogemeenten verwachten dat regionaal inzetten op een economische ambitie leidt tot een vitalere bevolking. 2. Wij moeten ons leef- en woonklimaat versterken Het voorzieningenniveau staat onder druk in de vele kleine kernen. Het moet op peil blijven en versterkt worden in de centra van onze regio. Een goed voorzieningenniveau is van belang voor de leefbaarheid en een belangrijke randvoorwaarde voor mensen om in onze regio te (blijven) wonen en werken. Er is een sterke wisselwerking tussen leefbaarheid en economie. Door aandacht te hebben voor ons leef- en woonklimaat werken wij aan een belangrijke randvoorwaarde voor economische ontwikkeling. 3. Wij moeten een impuls geven aan initiatieven vanuit de regio Door trends en ontwikkelingen, zoals technologische vernieuwingen en veranderende wensen en eisen van consumenten, worden initiatieven vanuit de samenleving steeds belangrijker. Wij werken meer samen in netwerkorganisaties en vinden het heel nuttig om de samenwerking te zoeken met en tussen overheden, ondernemers, onderwijs en andere maatschappelijke partners. Deze samenwerking zorgt ook voor draagvlak en betrokkenheid vanuit de verschillende O's. Als tien samenwerkende gemeenten willen wij deze initiatieven vanuit de regio faciliteren en stimuleren. Hoe ziet het traject eruit van ambitiedocument tot realisering van de ambities? 2

3 Fase I en II in close up 3

4 Waaraan gaan wij werken om onze ambities waar te maken? Wij gaan ons vanuit onze eigen kracht inzetten voor acht opgaven waarmee wij de ambities van onze drie economische speerpunten kunnen waarmaken. Deze ziet u in onderstaande visual: 4

5 Wat is de rol van ons als overheid? Als overheid werken wij in verschillende rollen aan de acht opgaven van het ambitiedocument. Wij zijn zelf aan zet om bijvoorbeeld tot een strategisch ruimtelijke visie voor Regio Rivierenland te komen waarmee wij beter kunnen inspelen op ruimtelijke ontwikkelingen in onze regio. Een samenwerkende overheidsrol is nodig als het bijvoorbeeld gaat om het versterken van netwerken in de regio. Er blijkt behoefte aan betere relaties tussen partijen onderling en tussen partijen en ondernemers in de regio. De overheid is nodig als aanjager om innovatieve initiatieven op het gebied van duurzaamheid en agrilogistiek te werven. Want ondanks dat er een aantal uitvoeringsorganisaties en innovatieve bedrijven actief is in onze regio, komen deze initiatieven niet altijd vanzelf op gang in de markt en in netwerken in de samenleving. Deze aanjaagrol is ook toe te passen om nieuwe projecten op het gebied van agritoerisme te krijgen en toeristisch aanbod, zoals bijvoorbeeld een attractie en meer verblijfsaanbod. Het aantal initiatieven hiervoor blijft tot nu toe achter in onze regio. Beginnen we dan vanaf nul? Nee, zeker niet. Wij zijn in onze regio via onze reguliere taken al krachtig aan het werk met deze opgaven. Zo liggen er verschillende ruimtelijke leidraden, bijvoorbeeld het Regionaal Programma Bedrijventerreinen en het onlangs vastgesteld beleid voor vrijkomende agrarische bebouwing. Diverse zaken zijn dus al in de basis goed geregeld. Ook hebben wij als regio al zaken opgestart, zoals de realisering van breedband en het werken aan de verbetering van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Voor een compleet overzicht van kaders die er al zijn, ontwikkelingen die momenteel gaande zijn en zaken die nog te doen zijn, verwijzen wij u naar de bijlage: Aanzet tot Uitvoeringsprogramma Regio Rivierenland

6 Discussiestuk Hoe kunnen wij de realisering van onze ambities mogelijk maken? Reguliere overheidstaken binnen bestaande begrotingsposten De 8 opgaven en initiatieven die onze regio vooruit gaan helpen, kosten uiteraard inzet: van de overheid, ondernemers en andere partners (O's). Waar het om de overheidstaken gaat die nog te doen zijn (lichtgeel in de figuur op pagina 5), is al capaciteit georganiseerd en zijn werkbudgetten in bestaande begrotingen al gereserveerd. Daarmee kosten de zaken die nog moeten worden uitgevoerd geen extra geld. Stimuleren (publiek-)private projecten mogelijk via een regionaal investeringsfonds Voor de (publiek-) private initiatieven kunnen we ons niet meer beroepen op financiering (door de Provincie) vanuit het Regiocontract, zoals de voorgaande jaren. Het Regiocontract is gestopt en er is geen alternatief voor in de plaats gekomen. Wij moeten zélf zorgen dat de geldpot voor de (publiek-) private initiatieven wordt gevuld. Een eigen regionaal investeringsfonds zou de oplossing kunnen zijn om initiatieven uit de markt en netwerken in de samenleving te co-financieren. In andere regio's is een gezamenlijk investeringsfonds een beproefd systeem dat al jaren gehanteerd wordt, bijvoorbeeld door de regio Eindhoven, oftewel Metropool Brainport. Met het fonds als financiële katalysator is Brainport tot de slimste regio van de wereld uitgeroepen. Maar ook Twente, Achterhoek, Noord-Veluwe en Holland Rijnland zijn al jaren succesvol met hun regionale investeringsfonds. Het staat gemeenten verder vrij om naar eigen inzicht nieuwe initiatieven extra (bovenop een bijdrage uit een regionaal investeringsfonds) te ondersteunen met financiële middelen. Wat is een regionaal investeringsfonds? De naam zegt het al; het is een fonds waarmee investeringen worden gedaan in met name (publiek)private projecten van ondernemers uit onze eigen regio, bij voorkeur het MKB. Dit heeft de grootste impact en is passend bij de structuur van het gebied. Deze ondernemers brengen niet alleen goede projectplannen, maar ook eigen kapitaal. Zij hebben een duwtje in de rug nodig om hun plannen waar te kunnen maken. Willen wij op onze beurt onze eigen regionale ambities op de drie Speerpunten actief waarmaken en niet afhankelijk zijn van anderen, dan is ook een financiële bijdrage van onze gemeenten zélf nodig. Eigen inbreng is ook een randvoorwaarde om van de Provincie, het Rijk en Europa middelen te verkrijgen. 6

7 Binnen de Provincie zijn verschillende subsidiemogelijkheden, waarvan bijvoorbeeld de gebiedsgerichte opgave er één is (zie figuur hiernaast). Als we kiezen voor een fonds zorgt deze dus voor cofinanciering van projecten die zo optimaal mogelijk bijdragen aan de doelstellingen van onze Speerpunten. Incidenteel zou het fonds ook grotere initiatieven kunnen ondersteunen met grotere bijdragen als deze uitzonderlijk goed bijdragen aan onze ambities, maar daarover willen wij graag met u in gesprek. Is deze financieringsvorm de beste? De grote kracht van een regionaal investeringsfonds is de sterke samenwerking tussen de O s die ermee wordt bekrachtigd. Dit is een voorwaarde, want voor vooruitgang is niet alleen de inzet nodig van de overheid, maar ook die van het onderwijs, het onderzoeksveld en ondernemers, maar ook van de inwoners van onze regio. Met het fonds tonen wij een enorme wil en daadkracht. Door het stimuleren en ondersteunen van de initiatieven en het commitment van ondernemers (die eigen kapitaal in hun idee investeren), kunnen wij cofinanciering met overheidsmiddelen aantrekken. Er is sprake van een multiplier en het verstevigt de positie van onze regio op alle niveaus. Eenvoudig uitgelegd: 1 euro in het fonds kan er uiteindelijk 2, 4, 8 en meer worden. Een regionaal investeringsfonds is een beproefd systeem en de intentie is om het proces eenvoudig te houden (zie volgende pagina). Dit is een fonds zonder winstoogmerk. 7

8 Hoe werkt het? Onderwerpen ter discussie De onderstaande onderwerpen staan nog ter discussie. Hierover ontvangen wij graag uw bemerkingen en aanbevelingen. Wie doen erin mee en met hoeveel geld? De tien gemeenten van Regio Rivierenland zouden op basis van instemming van de raad een jaarlijkse storting van 3,- per inwoner in het fonds kunnen doen. Dit zou bij een jaarlijkse vulling en ca inwoners een bedrag van ruim ,- betekenen. Wat kunnen zij daarvoor verwachten? Hoe wordt het geld besteed? Met een jaarlijks bedrag van ,- zijn zeker 20 projecten mede te financieren (uitgaande van max ,-), maar waarschijnlijk ligt het aantal hoger (ca. 50 projecten). Over een periode van vier jaar hebben we het over misschien wel 200 projecten in onze regio. Voor de Return On Investment-vraag is het Regiocontract onze sterke referentie. Hiermee behaalden wij een multiplier van ruim 4. Dat wil zeggen dat de uitgevoerde projecten ruim 4x zoveel geld hebben gegenereerd als dat ze ons kostten. Dit geld is geïnvesteerd in het hele gebied. Wie beslist welke projecten worden gehonoreerd en met hoeveel geld? Het fonds komt in beheer bij de tien gemeenten onder verantwoording van ons Algemeen Bestuur dat een Economic Board aanstelt. Hierin zitten c.a. zeven betrokken personen: o.a. (vertegenwoordigers van) Ondernemers, Onderwijs/Onderzoek en Overheid, de financiële sector, maar ook een in de regio woonachtige burger die daarmee in het algemeen belang een stem heeft om de weg naar sociaaleconomische zelfredzaamheid in een nabije duurzame toekomst te bevorderen. Een Economic Board kan, in tegenstelling tot een bureaucratisch systeem van besluitvorming, zorgen voor snelheid en slagkracht. Dat is cruciaal bij het realiseren van onze ambities. Het AB zal op basis van kaderstelling door de tien gemeenteraden de criteria voor toekenning van geld uit het fonds vaststellen. Deze criteria zijn rechtstreeks verbonden met ons Ambitiedocument. 8

9 Per ingediend project moet de aanvrager in ieder geval aantonen dat het bijdraagt aan minimaal één van onze drie Speerpunten met bijbehorende ambities. Projecten die meerdere Speerpunten versterken of juist op de cross-over van twee Speerpunten doorwerken, zullen de voorkeur hebben. Evenals innovatieve projecten die regionaal gedragen worden en een duidelijke onderliggende businesscase hebben. De indiener zal dit vooraf aan de hand van een lijst met de kwalitatieve en kwantitatieve criteria moeten kunnen aantonen. Het Economic Board geeft bindend advies af richting het Dagelijks Bestuur, dat (vanuit Regio Rivierenland als rechtspersoon) een beslissing (groen licht) geeft. Uitgangspunt is dat goede initiatieven uit de regio worden gehonoreerd, onafhankelijk van waar ze vandaan komen. Bij de procedurele afhandeling wordt het board ondersteund door het Regiokantoor. Wie controleert de voortgang van een project en de correcte besteding van het geld? Dat kan het Economic Board doen. Iedere projectindiener verplicht zich contractueel tot het nakomen van de afspraken en het afleggen van verantwoording aan het board. Oordeelt deze dat het project niet volgens de afspraken verloopt, dan is er sprake van contractbreuk en zal de projectindiener het geld moeten terugbetalen. Het Economic Board zorgt ook voor een jaarlijkse terugkoppeling naar de raden. Wat gebeurt er als we geld overhouden? Voor een deel zou het fonds ook revolverend van aard kunnen zijn (wat er uitgaat, komt weer terug). Daarmee is het mogelijk de bijdrage van gemeenten lager te laten zijn als er meer euro's revolverend terugkeren. Geld dat overblijft, kan worden overgeheveld naar het daaropvolgende jaar en/of zorgen voor een lagere bijdrage per inwoner voor de gemeenten. Wat gebeurt er als we niet collectief een investeringsfonds oprichten? Door in te stemmen met het Ambitiedocument hebben de gemeenten verklaard om samen te werken aan de drie economische speerpunten voor het versterken van onze regio. Zonder financiële injectie hebben we alleen ambitie zonder geloofwaardigheid. Met het Regionaal Investeringsfonds leveren we allemaal boter bij de vis. Wanneer we de ontwikkeling van onze regio vanuit ons eigen geloof en vanuit onze eigen kracht (en als collectief) niet serieus nemen, hoe kunnen we dat dan van andere overheden (Provincie, Rijk, Europa) verwachten? Zonder de noodzakelijke financiële steun zullen de ambities van Regio Rivierenland niet of nauwelijks kunnen worden gerealiseerd, zullen we veel mooie kansen missen en onze ondernemers en burgers tekort doen. Het is dan puur aan de ondernemers en in dat geval hebben wij als regiogemeenten de ontwikkelingen in onze regio niet meer in de hand. Eén regionaal investeringsfonds is goedkoper en betekent minder rompslomp dan tien individuele. En het levert meer op. De regionale investeringsfondsen bij andere regio s zijn daarvan het sprekende bewijs. Dus: het Regionaal Investeringsfonds is dé financiële sleutel tot het realiseren van onze ambities. 9

10 Wat vragen wij van u? Wij verzoeken u: 1. om deze beeldvormende notitie te bespreken in uw raad en uw bemerkingen en aanbevelingen aan ons terug te koppelen voor 1 september. Betrek hierbij: De invulling van het Regionaal Investeringsfonds Criteria en toetsingskaders De opzet van het Economic Board De rol van de Raad Om u hierbij te faciliteren, biedt het DB aan om tijdens uw vergadering een toelichting te komen geven en met u in gesprek te gaan. 2. om aanwezig te zijn tijdens de regionale raadsbijeenkomst op 30 mei over het Regionaal Investeringsfonds (naast Breedband). Tijdens deze bijeenkomst lichten wij deze notitie toe en gaan wij met u in gesprek over bovenstaande thema s. De bijeenkomst zal een interactief karakter kennen met diverse discussietafels. 3. om deze notitie te betrekken bij uw discussie over de begroting voor U spreekt binnenkort over voorbereidende nota s voor de begroting 2017 (kader-/perspectievennota) en het is wenselijk om het Regionaal Investeringsfonds onderdeel te laten zijn van deze gesprekken. Afspraak maken met het DB Neemt u voor het maken van een afspraak met het DB contact op met Ada van Wijk, managementen bestuursassistent Regio Rivierenland: telefoon (0344) , vanwijk@regiorivierenland.nl Heeft u nog vragen? Wij ontmoeten u graag tijdens de raadsinformatiebijeenkomst op maandag 30 mei. Heeft u tussentijds nog vragen, dan kunt u terecht bij Pierre Jochems, ondersteuner speerpunten Regio Rivierenland, telefoon (0344) , jochems@regiorivierenland.nl Bijlage: Aanzet tot Uitvoeringsprogramma Regio Rivierenland