SAMENWERKING EN SAMENHANG JAARVERSLAG 2013

Transcriptie

1 SAMENWERKING EN SAMENHANG JAARVERSLAG 2013

2 Inhoudsopgave Voorwoord 3 1. Over het IMW 4 2. Aanbod 5 3. Ontwikkelingen in de gemeenten 8 4. Samenwerkingsprojecten Het IMW als organisatie Feiten en cijfers Praktische informatie 20

3 Voorwoord Voor het IMW Tilburg was 2013 een bijzonder jaar. Na een lange periode onder aanvoering van Hannie Schut vond precies halverwege het jaar een bestuurswisseling plaats en trad Bart de Leede aan als nieuwe directeur/bestuurder. Dit voorwoord is dan ook van mijn hand. Ik heb een professionele en gemotiveerde organisatie aangetroffen die klaar staat voor de volgende stap in de razendsnelle ontwikkelingen in het sociale domein. Met die ontwikkelingen zijn we in 2013 volop bezig geweest, terwijl we tegelijkertijd de bestaande dienstverlening op peil moesten houden. Dat was bepaald geen eenvoudige klus. Mede door de economische crisis zijn hulpvragen complexer geworden en maken financiële problemen steeds vaker onderdeel uit van de hulpvragen van de inwoners van onze werkgebieden. De druk op de hulpverlening is toegenomen en daarmee de druk op onze medewerkers. Het is daarom gepast om hen in dit jaarverslag te bedanken voor hun inzet voor de inwoners van Tilburg, Dongen, Goirle en Gilze-Rijen. Ook in 2013 zijn weer duizenden inwoners geholpen. In dit jaarverslag vindt u de cijfers en de verhalen achter die cijfers. Maar 2013 was ook een jaar van ontwikkeling vooruitlopend op drie grote veranderingen die hun intrede gaan doen per Op die transities in het sociale domein (Jeugdwet, overgang AWBZ-taken naar WMO en Participatiewet) heeft IMW in 2013 ingespeeld om in 2014 een daadwerkelijke omslag te kunnen realiseren. Een omslag naar gebiedsgericht werken vanuit een generalistische benadering en in intensieve samenwerking met anderen. De ondersteuning van inwoners met hulpvragen zal steeds minder vanuit één instelling of vanuit een vast aanbod kunnen plaatsvinden. Het juiste ondersteuningsaanbod zal het gezamenlijke antwoord vanuit meerdere disciplines en instellingen moeten zijn. De uitdaging aan instellingen is om hun professionals te faciliteren om samen met cliënten, hun netwerk en professionals van andere instellingen de ondersteuning te bieden die bewoners weer in staat stellen de regie over hun eigen leven te pakken. In zekere zin is het jaarverslag van het IMW daarmee steeds meer een stukje van het sociale jaarverslag van ons werkgebied. Ik hoop dat u met dit jaarverslag inzicht krijgt in onze bijdrage hieraan. Bart de Leede Directeur/bestuurder 2 Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 3

4 1. Over het IMW 2. Aanbod Het IMW is een professionele, betrouwbare organisatie waar iedereen terecht kan voor hulpvragen op allerlei terreinen. Wij helpen kinderen, jongeren, volwassenen én gezinnen in Tilburg, Goirle, Gilze-Rijen en Dongen. Het IMW wil kwetsbare inwoners optimaal ondersteunen, zo efficiënt en effectief mogelijk. Laagdrempelig, present in wijk en dorp. Zo kunnen we inwoners het beste een steuntje in de rug geven en samen met hen oplossingen zoeken. En zorgen we er samen met andere zorg- en welzijnsorganisaties voor dat mensen (weer) op eigen kracht mee kunnen doen in de maatschappij precies daarin schuilt onze maatschappelijke opbrengst. Meerjarenbeleidsplan In 2012 hebben we ons meerjarenbeleidsplan gepresenteerd: Klaar voor de toekomst. Samenwerken aan effectieve hulpverlening. Centraal daarin staat het versterken van de eigen kracht van mensen en een integrale aanpak van problemen. Hoe we dit doen? Door middel van de volgende speerpunten voor effectieve hulpverlening: eigen kracht centraal; é én gezin, één plan; dichtbij de cliënt; samenwerking. Het IMW wil een krachtige samenwerkingspartner zijn en blijven met een unieke expertise. Stevig verankerd in het regionale netwerk van Zorg, Welzijn, Wonen, Onderwijs en Veiligheid. Met een scherp oog voor sociaal ondernemerschap en voor duurzame maatschappelijke coalities. Belangrijk daarbij is dat onze hulp voor kwetsbare inwoners bereikbaar is en blijft, ook in de toekomst. Het meerjarenbeleidsplan is te vinden op Doelgroep Meestal kunnen inwoners met hulpvragen die zelfstandig oplossen of zelf ondersteuning regelen. Het maatschappelijk werk richt zich bij uitstek op dat deel van de inwoners dat onvoldoende zelfredzaam is. Het betreft kwetsbare groepen zoals jongeren en volwassenen met een sociale en/of economische achterstand die (tijdelijk) ondersteuning nodig hebben om zich staande te kunnen houden in de maatschappij en om daarin volwaardig te participeren. Mandy (10) wordt via school aangemeld voor de spel- en praatgroep Kinderen in Echtscheiding Situaties (KIES). Haar ouders zijn een jaar geleden gescheiden en Mandy vindt het moeilijk om met anderen te praten over de scheiding. De juf heeft bij de ouders haar zorgen neergelegd. Mandy is erg in zichzelf gekeerd, stil in de klas en let niet goed op tijdens de les. In overleg met haar ouders wordt besloten Mandy aan te melden voor een KIES-groep. Tijdens het kennismakingsgesprek met de KIEScoaches is Mandy nog erg stil en zijn vooral de ouders aan het woord. In de eerste bijeenkomst met alle kinderen kijkt ze even toe, maar al snel wil ze haar verhaal met Sam, de handpop, en de andere kinderen delen. Na vier bijeenkomsten geeft moeder aan dat ze een positieve verandering waarneemt bij Mandy. Vader geeft ook aan dat hij voor het eerst echt met Mandy heeft kunnen praten over de echtscheiding en wat dat voor haar betekent. Zowel Mandy als haar ouders zijn erg tevreden over het effect van de KIES-groep. Zoals moeder zegt: ze heeft haar vrolijke dochter van voor de scheiding weer terug. Het IMW heeft een uitgebreid aanbod van lichte en intensieve ondersteuning. De belangrijkste producten worden hieronder kort beschreven. Op pagina 18 staat een overzicht van het aantal cliënten dat wij in 2013 hielpen. Algemeen Maatschappelijk Werk De belangrijkste dienstverlening van IMW Tilburg is het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW). Het AMW is gericht op versterking van de psychosociale competenties van de cliënten, zoals zelfstandig ingrijpende gebeurtenissen verwerken, zorgdragen voor een gezin en relaties aangaan en onderhouden. Een AMW-traject is altijd maatwerk. In de meeste gevallen kan een cliënt met behulp van kortdurende begeleiding weer zelfstandig verder. Uitgangspunt is dat de eigen kracht van mensen centraal staat. Onze hulp is er op gericht om mensen op eigen benen te laten staan en te leren hoe ze zelf problemen op kunnen lossen. Dit doen we door de cliënten zelf hun sterke punten te laten ontdekken en waar mogelijk meer gebruik te maken van hun eigen sociale netwerk of we verwijzen door naar bijvoorbeeld informele zorg, vrijwilligerswerk, ouderenwerk of jongerenwerk. In 2013 bereikten we de meeste cliënten via onze inloopspreekuren. In 2014 zullen we in het licht van de huidige ontwikkelingen de mogelijkheden onderzoeken om deze spreekuren samen met één of meerdere samenwerkingspartners vorm te gaan geven. Financiële hulpverlening We merken de laatste jaren een grote toename van cliënten die financiële problemen hebben, naast problemen in andere leefgebieden. We beschouwen kennis en deskundigheid op dit terrein als onmisbare basisbagage voor een maatschappelijk werker, maar zoeken ook actief de verbinding met de thuisadministratie van ContourdeTwern en uiteraard Bureau Schuldhulpverlening. Zelf heeft IMW via stichting BLUT budgetbeheer in huis als extra middel bij budgetbegeleiding. Sociaal juridische dienstverlening Medewerkers van Sociaal Raadslieden bieden hulp bij sociaal juridische vraagstukken. Om de specifieke deskundigheid van de raadslieden zo optimaal mogelijk in te zetten, werken zij sinds 1 juli 2013 als een vraagbaak voor maatschappelijk werkers en ook voor andere lokale professionele hulpverleningsorganisaties. Het eigen spreekuur is opgeheven ten dienste van inzet op specifieke vraagstukken, waarbij zaken soms (en tijdelijk) van maatschappelijk werkers worden overgenomen. De eerste ervaringen hiermee zijn goed. Wel verwachten wij een toenemende vraag wanneer dit backofficeaanbod beschikbaar komt voor de brede, generalistische frontlijn- en wijkteams. Advies en hulp bij scheiden Het aantal hulpvragen gerelateerd aan (stevige) echtscheidingsproblematiek is de laatste jaren flink gegroeid. Het IMW biedt onder andere consultatie en advies, mediation en groepsaanbod, zoals KIES (Kinderen in Echtscheiding Situatie). Wij werken op het thema kinderen en scheiden in transorganisatorisch verband samen met Kompaan en De Bocht. Kompaan en De Bocht richt zich op de complexere problematiek. In 2014 gaat de groepsvariant Triple P Transitions van start, een groepsaanbod voor ouders die in een (v)echtscheiding zitten en dat als een extra belemmering beschouwen in relatie tot de opvoeding. Dit aanbod wordt gezamenlijk met Kompaan en De Bocht vorm gegeven. Crisisdienst buiten kantooruren (CBK) Het IMW heeft een crisisdienst buiten kantooruren (CBK) voor cliënten met dringende psychosociale problemen en in crisissituaties. De crisisinterventie is erop gericht de cliënt zo snel mogelijk te stabiliseren en passende hulp in te schakelen. 4 Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 5

5 Kompaan en De Bocht en het Steunpunt Huiselijk Geweld maken ook gebruik van deze crisisdienst. De telefonische bereikbaarheidsservice is per 1 juli 2013 overgegaan van Sensoor naar Tel&Tel. De eerste resultaten duiden op een minimaal gelijkblijvend kwaliteitsniveau tegen lagere kosten. Schoolmaatschappelijk Werk Op alle scholen in Tilburg en op diverse scholen in andere gemeenten bieden schoolmaatschappelijk werkers van het IMW hulp aan leerlingen en hun ouders met psychosociale problemen. Zowel in het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs als op het ROC. Het IMW heeft de schoolmaatschappelijk werkers in het basisonderwijs in 2013 grootschalig herschikt naar een wijkgerichte indeling om op die manier voorbereid te zijn op het werken in frontlijnteams. Schoolmaatschappelijk werkers kunnen daardoor nu al kennis van de wijk opbouwen. Uit 6-maandelijkse voortgangsgesprekken met alle scholen maken wij op dat het Schoolmaatschappelijk Werk (SMW) voorziet in een behoefte en naar tevredenheid wordt uitgevoerd. Begeleid Wonen Begeleid Wonen sluit naadloos aan op het andere aanbod van het IMW. Begeleid Wonen kan ingezet worden wanneer inwoners op de basisleefgebieden (wonen, relaties, werk/dagbesteding, financiën, zelfverzorging) intensievere ondersteuning nodig hebben om zich te kunnen handhaven en om zelf weer het heft in handen te gaan nemen. Het is een aanbod waar de frontlijn gebruik van kan maken indien andere inzet onvoldoende haalbaar is (vrijwilligers, sociaal netwerk). Deze stevigere ondersteuning is er op gericht om mensen zo snel mogelijk weer zelfstandig te maken of om afglijden (naar duurdere voorzieningen of naar de zelfkant ) te voorkomen. Gezinscoaching Gezinscoaching wordt ingezet wanneer gezinnen zelf (tijdelijk) niet in staat zijn de regie te voeren en lichte en/of reguliere ondersteuning onvoldoende baat heeft. Gezinscoaching is een intensieve vorm van maatschappelijk werk waarbij langdurig (gemiddeld 1 tot 1,5 jaar) hulp wordt verleend aan multi-probleem-gezinnen met oog voor alle gezinsleden. Trainingen De vraag naar het trainingsaanbod van het IMW is in 2013 gelijk gebleven. De vraag naar workshops stijgt. Vooral rond de thema s Pesten, Positief opvoeden (Triple P) en Hoe om te gaan met mijn kind na een echtscheiding. Hieronder staat een overzicht van het trainingsaanbod van het IMW. Positief opvoeden (Triple P) Opvoeden van kinderen en pubers gaat niet altijd vanzelf en vergt soms veel van ouders. Het IMW ondersteunt ouders daarbij door hen in hun kracht te zetten. Tijdens de trainingen Positief opvoeden (Triple P) leren Aisha (35) is een moeder van 3 kinderen. Tijdens een oudergesprek op school heeft ze aangegeven dat ze zich zorgen maakt om haar kinderen en dat het met haar zelf ook niet goed gaat. Aisha kent de schoolmaatschappelijk werker en wil graag contact. Tijdens het eerste huisbezoek van de schoolmaatschappelijk werker wordt duidelijk dat ze erg geïsoleerd leeft. Ze kleedt zich niet meer aan en denkt dat iedereen tegen haar is. Dit heeft natuurlijk ook invloed op de kinderen. Aisha vertelt dat ze er nooit samen op uit te gaan, omdat ze aantal keer teleurgesteld is in contacten met anderen. In overleg met Aisha, zoekt de schoolmaatschappelijk werker contact met een medewerker van ContourdeTwern die activiteiten organiseert voor vrouwen uit de wijk. De schoolmaatschappelijk werker van IMW Tilburg en een medewerker van ContourdeTwern gaan vervolgens samen op huisbezoek, omdat de drempel om het huis uit te komen erg hoog is voor de moeder. De medeweker van Contourde- Twern heeft een vrijwilliger gezocht die nu elke week langs gaat bij mevrouw en haar uitnodigt voor activiteiten. ouders positieve en doeltreffende opvoedingsstrategieën om de ontwikkeling van hun kind te bevorderen en ongewenst gedrag aan te pakken. Het met andere ouders delen van de dagelijkse zorg rond opvoeden, biedt ouders herkenning en onderlinge steun. In 2013 heeft het IMW een groepstraining Pittige Pubers verzorgd en twee trainingen voor ouders van kinderen onder de 12 jaar. De groepen voor ouders onder de 12 jaar worden samen met Indigo gedraaid. In 2013 zijn 3 medewerkers van het IMW geschoold in de groepsvariant die gericht is op gescheiden ouders. Deze groepstraining zal vanaf 2014 samen met medewerkers van Kompaan en De Bocht worden aangeboden. Kinderen in Echtscheiding Situaties (KIES) Als kinderen op school of thuis vastlopen omdat ze te maken hebben met de (v)echtscheiding van ouders, worden ze verwezen naar de speel- en praatgroep Kinderen in Echtscheidingssituaties (KIES). In de KIES-groep leren ze de scheiding beter te begrijpen en een plaats te geven, samen met lotgenoten. De vraag naar KIES-groepen blijft groot en de leeftijd van de kinderen die worden aangemeld daalt. Om in te spelen op de vraag naar een aanbod voor kinderen tussen de 6 en 8 jaar, zijn 2 medewerkers geschoold in de methode KIES voor het jonge kind. Eind 2013 is de eerste spel- en praatgroep voor die jonge leeftijdsgroep gestart. Marietje Kessels Project Het Marietje Kessels Project is een weerbaarheidstraining en een signaleringsprogramma op het gebied van kindermishandeling. De sociaalemotionele problematiek van kinderen wordt groter en er zijn meer meldingen van pesten, bedreigingen en andere incidenten die het gevoel van veiligheid aantasten. Doel van het Marietje Kessels Project is het vergroten van de weerbaarheid van kinderen. Zo moet worden voorkomen dat zij slachtoffer worden van machtsmisbruik en/of zichzelf schuldig (gaan) maken aan intimiderend of grensoverschrijdend gedrag. Sociale Vaardigheidstrainingen jeugd Voor sommige kinderen is het lastig om vrienden te maken en voor zichzelf op te komen. Ze vallen op doordat ze vaak ruzie hebben, veel gepest worden of in groepsverband nauwelijks het woord nemen. Deze kinderen worden vanuit de zorgstructuur van de school verwezen naar de sociale vaardigheidstrainingen. Hier leren ze hoe ze op een prettige manier kunnen omgaan met anderen en beter voor zichzelf op kunnen komen. Sociale Vaardigheidstrainingen volwassenen De assertiviteitstraining voor de leeftijd 23+ is een groepsaanbod dat goed aansluit bij het uitgangspunt: versterking van de eigen competenties van cliënten. Tijdens het groepsaanbod kunnen de deelnemers veel leren van het met elkaar oefenen van situaties die zij zelf kunnen inbrengen, over bijvoorbeeld het voeren van sollicitatiegesprekken of het in gesprek gaan met de leerkracht van je kinderen. Door met elkaar te oefenen ervaren de deelnemers dat zij zelf invloed hebben op hoe ze zich presenteren. Onderzoek naar effectiviteit trainingen In augustus 2012 is er een onderzoek gestart van de Universiteit van Tilburg naar de effectiviteit van SoVatrainingen. Dat onderzoek is in 2013 deels afgerond. Het totaal aantal kinderen dat heeft deel genomen aan het onderzoek was in sommige gevallen te laag om significante cijfers op te leveren. In het najaar van 2013 is ook in samenwerking met de Universiteit gestart met een onderzoek naar de effectiviteit van het Marietje Kessels Project. Streven is om ruim 500 kinderen deel te laten nemen aan het onderzoek. 6 Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 7

6 3. Ontwikkelingen in de gemeenten Het IMW vindt het van wezenlijk belang om een actieve bijdrage te leveren aan ontwikkelingen binnen het sociaal domein en direct aansluiting te zoeken bij initiatieven van de verschillende gemeenten in ons werkgebied. In de samenleving zijn verschillende ontwikkelingen gaande, die van invloed zijn op de dienstverlening van het IMW. Ontwikkelingen zoals de decentralisatie van de jeugdzorg, de veranderingen in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), de invoering van Passend Onderwijs en de nieuwe arbeidsparticipatiewet hebben direct invloed op de dienstverlening van het IMW. Bij deze ontwikkelingen bekijken wij goed waar onze generalistische expertise van belang is en ingezet kan worden, met als doel de ondersteuning laagdrempelig te houden. Tilburg De gemeente Tilburg heeft vanuit het beleidskader Ondersteuning dichtbij gekozen voor een ondersteuningsstructuur met generalistische professionals in de frontlijn. De gemeente heeft het IMW en de GGD in 2013 uitgenodigd hieraan gezamenlijk vorm te geven door de ontwikkeling van wijkgerichte frontlijnteams. Deze opdracht biedt IMW en GGD de kans om in Tilburg een proces op gang te brengen waarmee het sociale domein fundamenteel anders wordt ingericht. Dat proces is primair een inhoudelijke ontwikkeling waarin bestaande professionaliteit van verschillende organisaties op vernieuwde wijze wordt ingezet om zelfredzaamheid te versterken, participatie te bevorderen en de mogelijkheid te vergroten om veilig op te groeien. Gezamenlijk willen wij vanuit de inhoud een ontwikkeling tot stand brengen waarin de inwoners van Tilburg optimaal worden ondersteund op alle leefgebieden. In dit ontwikkelingsproces is samenwerking essentieel evenals het leggen van verbindingen met alle partijen in de 0e, 1e en 2e lijn. Een andere belangrijke ontwikkeling in 2013 was de toename van complexiteit van de problemen. Vooral op financieel gebied zijn de problemen die onze cliënten hebben ingewikkelder en ernstiger geworden. Maar dit geldt ook voor de andere leefgebieden. Dit maakt dat de doorstroomtijd langer is. Hoewel we alles in het werk hebben gesteld om deze te verkorten, heeft dat in 2013 geleid tot een onaanvaardbare wachttijd van 6-12 weken. In overleg met de gemeente is gekozen voor een tweeledige aanpak in 2014: ten eerste een tijdelijke impuls in de vorm van extra capaciteit om de wachttijd terug te brengen binnen de norm van 2-3 weken. Ten tweede een meer duurzame oplossing in de vorm van het ontwikkelen en opstarten van Eigen Kracht-groepen. Dat is een vorm van groepsmaatschappelijk werk. Het doel van Eigen Krachtgroepen is het versterken van de eigen kracht van cliënten door het bieden van support door de groep (eigen kracht versterken door samen-kracht) en het bieden van een positieve uitkijk. De eerste groep start in het tweede kwartaal van Dongen In 2013 heeft het IMW zich in Dongen vooral gericht op het uitbreiden van de samenwerking met andere instellingen. Aan deze samenwerking is gewerkt binnen de pilot Sociaal Team en in CJG-verband. Daarnaast ging het werk gewoon door: ook in 2013 is een groot aantal cliënten bediend (zie pagina 18). Cliënten meldden zich tijdens de inloopspreekuren, via verwijzers, op de scholen bij de schoolmaatschappelijk werkers en werden thuis bezocht op verzoek van verwijzers en het Zorg- en Veiligheidshuis. Pilot Sociaal Team In het kader van de ontwikkeling van de integrale frontlijn is in Dongen de pilot Sociaal Team gestart. Het IMW heeft actief meegedacht in de voorbereiding van de pilot. Naast het IMW nemen de volgende organisaties deel: Thebe, Prisma, Amarant, MEE, 8 Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 9

7 Stichting Richting en de gemeente Dongen. Inwoners die een vraag hebben aan deze deelnemende organisaties worden doorverwezen naar het Sociaal Team. Het Sociaal Team is niet één centrale plaats of loket, maar een samenwerkingsverband van organisaties. De pilot begint in de wijken West I en II om daarna met de opgedane ervaring verder uit te breiden over Dongen. CJG Ook in 2013 heeft het IMW de coördinatie van het CJG uitgevoerd. Er zijn diverse activiteiten georganiseerd i.s.m. de CJG-partners, zoals een sociale vaardigheidstraining voor leerlingen van het Cambreurcollege, een lezingencyclus voor ouders met als thema Positief opvoeden en een korte cursus voor ouders over hoe om te gaan met hun kind na echtscheiding. De collectieve preventieve activiteiten van het CJG Dongen worden goed bezocht en bieden ouders informatie en adviezen met betrekking tot verschillende thema s over opvoeden en opgroeien. Daarnaast is een gewenst neveneffect dat ouders elkaar ontmoeten, met elkaar informatie en ervaringen uitwisselen en van elkaar leren. De coördinator van het CJG heeft deelgenomen aan de werkgroep Frontlijnsturing en Toegang, waarin twee scenario s zijn uitgewerkt voor de toekomstige frontlijnsturing en toegang. In het kader van de transitie jeugdzorg wordt bezien op welke wijze het CJG gepositioneerd kan worden binnen de integrale frontlijn en welke doorontwikkeling hiervoor noodzakelijk is. Goirle De gemeente Goirle heeft met Back to Basics al eerder een stevig fundament gelegd voor het laten landen van de verschillende transities, waarvan AWBZ/WMO en Jeugdzorg het meest direct raken aan het werk van het IMW. In 2013 heeft het IMW geparticipeerd in t Loket, dat door de gemeente wordt doorontwikkeld tot een brede toegang voor zorg en ondersteuning. Ook bij Samenkracht, een meer gespecialiseerd samenwerkingsverband van zorg- en welzijnspartijen dat achter t Loket is gepositioneerd, is IMW in de loop van 2013 aangesloten. In 2013 is zowel in het basisonderwijs (sinds eind 2013) als in het voortgezet onderwijs (heel 2013) geëxperimenteerd met nadrukkelijkere betrokkenheid van Jeugdzorg (i.c. Kompaan en De Bocht) bij het onderwijs. Het IMW ondersteunt dergelijke experimenten en beschouwt deze als verrijkend en aanvullend op het Schoolmaatschappelijk Werk. In Goirle is ook in 2013 weer een breder trainingsaanbod neergezet. Naast het aanbod op het gebied van Sociale Vaardigheden (SoVa) is daar een KIES-groep (Kinderen in Echtscheiding Situatie) en een groep voor Weerbaarheid Buitenschools gestart. Gilze-Rijen In Gilze-Rijen heeft het IMW zich in 2013 gericht op het meer integraal aanbieden van haar diensten en die van ketenpartners. Er is gewerkt met een kernteam bestaande uit Algemeen Maatschappelijk Werk, Schuldhulp, Begeleid wonen, Schoolmaatschappelijk Werk en Gezinscoaching. Het kernteam heeft op regelmatige basis de hulpverlening afgestemd en daarbij samenwerkingspartners betrokken om nog betere en integralere hulpverlening te kunnen bieden en netwerken te bouwen die de eigen kracht van inwoners kunnen ondersteunen. Stichting MEE heeft haar spreekuur naar het pand van het IMW verplaatst met nog kortere lijnen als resultaat. Daarnaast is er nauw samengewerkt met de pilot Connect om tot goede jeugdhulp te komen. Ter versterking van de opvoedingsvaardigheden van ouders is in Gilze-Rijen de training Triple-P uitgevoerd. Het IMW heeft verder deelgenomen aan de pilot Toegang in Gilze-Rijen. 10 Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 11

8 4. Samenwerkingsprojecten Het IMW hecht sterk aan een actieve rol in samenwerkingsprojecten. Niet alleen om inhoudelijke redenen (organisaties en professionals kunnen veel leren van elkaars deskundigheid), maar ook vanuit de overtuiging dat de huidige ontwikkelingen alleen gezamenlijk het hoofd kunnen worden geboden. Onderstaand een overzicht van de belangrijkste samenwerkingsprojecten. Pilots frontlijnontwikkeling gemeente Tilburg In 2013 is een start gemaakt met een tweetal grote en arbeidsintensieve pilots in Groenewoud en Stokhasselt, waarin geëxperimenteerd wordt met brede wijkteams in de geest van de frontlijngedachte. De regie over deze pilots ligt bij het IMW. Daarnaast participeert IMW actief in een aantal kleinere pilots in o.a. de Kruidenbuurt, de Reeshof, Udenhout en Korvel, Westend & St. Anna. Deze pilots zijn weliswaar verschillend van karakter, maar dragen allemaal bouwstenen aan voor de ontwikkeling van de wijkgerichte frontlijnteams. Groenewoud en Stokhasselt In mei 2013 werd het officiële startsein gegeven voor Team Groenewoud. Bij dat team kunnen wijkbewoners terecht bij het oplossen van problemen op allerlei terreinen, zoals: zorg, werk, wonen en financiën. Het wijkteam is het eerste aanspreekpunt in de wijk voor bewoners als zij hulp nodig hebben bij het oplossen van problemen. Het kernteam wordt ingezet als er meervoudige problematiek speelt. Het IMW is verantwoordelijk voor de aansturing van het kernteam. Het kernteam bestaat uit 7 personen: MEE-consulent, maatschappelijk werker en een schoolmaatschappelijk werker van het IMW, wijkverpleegkundige/zichtbare schakel van Thebe, jeugdverpleegkundige van de GGD, Chris (12) wordt aangemeld door zijn moeder. De ouders van Chris zijn gescheiden. Hij zit niet goed in zijn vel en gaat niet graag naar zijn vader toe. Een maatschappelijk werker gaat met Chris in gesprek en vraagt waarom hij niet graag naar zijn vader gaat en wat hij graag zou willen. Samen met de maatschappelijk werker stelt Chris een plan op. Chris geeft aan dat hij meer vrijheid wil en minder vaste afspraken met zijn vader. Al zijn vriendjes en hobby s zijn gericht op zijn hoofdverblijfplaats. Hij bespreekt dit plan zelf met zijn vader. Vader gaat in gesprek met zijn zoon en gaat akkoord met het plan. Zowel Chris als zijn moeder geven aan dat hij nu lekkerder in zijn vel zit en weer met plezier naar zijn vader gaat. verbindende schakel van de gemeente Tilburg en een buurtmaatschappelijk werker van ContourdeTwern. De pilot Kernteam is in mei ook gestart in Stokhasselt. Daar bestaat het kernteam uit 6 personen: MEEconsulent, maatschappelijk werker en een schoolmaatschappelijk werker van het IMW, praktische thuisbegeleider (PTB-er) van Thebe, jeugdverpleegkundige van de GGD en een verbindende schakel van de gemeente Tilburg. Een aantal bevindingen vanuit de pilots is: de samenwerking van de verschillende disciplines binnen de kernteams heeft duidelijk meerwaarde; de partners in de wijk weten de weg naar de kernteams steeds beter te vinden; er is in de wijken veel hardnekkige complexe financiële problematiek die niet of met veel tijd en moeite op te lossen valt. Nieuwe aanpak De kernteams werken zowel vanuit een vaste locatie als outreachend. De medewerkers gaan naar aanleiding van signalen van partners in de wijk of van het Zorg- en Veiligheidshuis op pad en zetten huisbezoeken in als onderdeel van hun hulpverlening. In de kernteams wordt gewerkt vanuit de frontlijngedachte: door middel van een quickscan worden de problemen op alle leefgebieden in beeld gebracht. Vervolgens wordt vanuit het kernteam zoveel mogelijk ondersteuning geboden, zodat het aantal hulpverleners in een gezin beperkt blijft. Dit is een nieuwe werkwijze en vraagt om een andere aanpak dan voorheen. De kernteamleden waren gewend om bij vragen op specifieke leefgebieden door te verwijzen naar een andere organisatie. Nu biedt het kernteam voortaan eerst zelf de hulp. Daarbij delen de kernteamleden hun expertise met elkaar. Vervolgens wordt er gekeken welke hulp het kernteam kan geven en wanneer er een specialist nodig is, bijvoorbeeld voor het stellen van een diagnose. Cliënten reageren positief op het kernteam. De outreachende, snelle en actieve werkwijze wordt gewaardeerd. In 2014 zal de klanttevredenheid verder onderzocht worden middels telefonische enquêtes. De gemeente Tilburg heeft het PON opdracht gegeven om dit klanttevredenheidsonderzoek uit te voeren. De pilots lopen nog tot eind De opgedane kennis vanuit deze pilots wordt benut bij het verder vormgeven van de frontlijnteams in heel Tilburg. Proeftuin gezinsmanagement Het IMW heeft in 2013 haar deelname gecontinueerd aan de proeftuin gezinsmanagement, waarin met een aantal andere zorgpartijen en de gemeente wordt samengewerkt om methodiek(en) te ontwikkelen voor ondersteuning in de moeilijkste Jan (51) komt binnenlopen in wijkcentrum Spijkerbeemden in Groenewoud. Hij is getrouwd en heeft twee thuiswonende kinderen. Hij is zelfstandige geweest en arbeidsongeschikt geraakt. Hij heeft via een verzekering een uitkering, die ze zonder pardon hebben stopgezet, in afwachting op de herkeuring. Samen met het kernteam is het gelukt om een snelle aanvraag bijzondere bijstand te doen, waardoor veel lasten betaald konden worden. Ook is Jan aangemeld bij de Voedselbank. Binnen het wijkteam is met de woningbouwvereniging afgesproken dat Jan de huur weer gaat betalen, zodra de verzekeringsuitkering geregeld is. Na twee maanden ontving hij zijn verzekeringsuitkering weer. Door het snelle handelen van het kernteam heeft Jan geen extra schulden gekregen, ook al heeft hij twee maanden met een minimum moeten rondkomen, terwijl zijn lasten hoger waren. Hij heeft zelf een plan bedacht hoe geld te kunnen reserveren voor de toekomst en heeft dit samen met de maatschappelijk werker doorgesproken. Daardoor kan hij weer met meer vertrouwen naar de toekomst kijken. gezinssituaties, vaak met een multiproblem context. Het project is in de loop van 2013 verlengd en versterkt met een projectleider vanuit Kompaan en De Bocht. Online hulpverlening Begin 2013 is het IMW samen met het ROC Tilburg gestart met de voorbereidingen van online hulpverlening voor studenten van het ROC. In juni is de site officieel gelanceerd en vanaf augustus is de site 3 avonden per week, waaronder zondagavond, online voor chathulpverlening. Daarnaast kunnen studenten de hele week op de site terecht voor informatie over een breed scala aan onderwerpen. En kunnen ze op de site ook via anoniem een vraag voorleggen aan een schoolmaatschappelijk werker. Voortijdig Schoolverlaters/ project toeleiders In het project toeleiders werken IMW, Kompaan en De Bocht en sinds 2013 ook R-Newt, het jongerenwerk van ContourdeTwern, intensief samen aan het begeleiden van voortijdig schoolverlaters en toeleiding naar zorg, school of werk. Het project, gepositioneerd tussen Route 35 en Blink, is eind 2013 afgerond, maar krijgt vanwege de positieve resultaten vanaf 2014 in een andere vorm een vervolg. 12 Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 13

9 Jeugdzorg dichterbij onderwijs Het IMW werkt in transorganisatorisch verband in Tilburg en Goirle samen met Kompaan en De Bocht in de pilot Jeugdzorg dichterbij onderwijs, waarin schoolmaatschappelijk werkers op een aantal scholen voor VO en één voor BO samenwerken met opvoedondersteuners van Kompaan en De Bocht. Het project is in de zomer van 2013 positief geëvalueerd door schooldirecties en zorgcoördinatoren, maar de provinciale financiering loopt aan het einde van het schooljaar 2013/14 af. Eind 2013 zijn gesprekken gestart over continuering van dit aanbod op scholen waar die behoefte manifest aanwezig is. Gesprekspartner in deze is het samenwerkingsverband VO, dat (een deel van) de financiering van het project in haar meerjarig ondersteuningsplan zou moeten opnemen. Aandacht voor risicojeugd/ex- AMV ers In de loop van 2013 hebben Kompaan en De Bocht, Traverse, RIBW en IMW afspraken gemaakt hun samenwerking ten aanzien van risicojeugd te intensiveren. Concreet resultaat van die samenwerking is het, op verzoek van de gemeente, ontwikkelde plan om de ondersteuning van ex-amv ers (Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen) van 18+ beter vorm te geven. Deze groep jongeren valt nadat ze de leeftijd van 18 heeft bereikt buiten de intensieve zorg van Kompaan en De Bocht, maar is vaak niet klaar om het zonder hulp zelfstandig te redden. Een breed samenwerkingsverband (o.a. Kompaan en De Bocht, IMW, Traverse, Wonen Breburg, Tiwos, SNV) probeert, ieder vanuit de eigen reguliere taakstelling, te komen tot een beter op elkaar afgestemd hulpaanbod. Samenwerkingsverbanden op organisatieniveau Naast de bovengenoemde projectmatige samenwerkingsverbanden heeft IMW ook breder geïnvesteerd in haar samenwerking met andere partners uit de 0e, 1e en 2e lijn. Op Midden-Brabants niveau is een samenwerkingsverband O3 tot stand gekomen met ContourdeTwern, Juvans, de Meentgroep, MEE Brabant Noord Oost en de GGD HvB, lokaal heeft IMW met ContourdeTwern een kwartiermaker aangesteld die op alle relevante niveaus van beide organisaties de samenwerking tussen beide organisaties moet versterken. Deze bewegingen passen in de door alle Midden-Brabantse gemeenten gewenste intensivering van de samenwerking. Chantal (28) is een alleenstaande moeder en woont met haar 7-jarige dochter in een huurwoning. Ze heeft in de afgelopen jaren wisselende inkomsten gehad doordat ze niet altijd heeft gewerkt en een studie heeft gevolgd. Hierdoor is het mis gegaan met allerlei toeslagen en heeft ze geld geleend. Daarbij heeft ze een problematische scheiding achter de rug, wat haar veel spanning heeft bezorgd. Uit schaamte heeft ze zich niet eerder aangemeld bij het IMW. Nu ze steeds meer brieven van schuldeisers begon te krijgen, moest ze wel. Het aantal en de diversiteit van de schuldeisers is groot. Samen met de maatschappelijk werker maakt Chantal een inventarisatie van de schulden en maakt ze een budgetplan, wat haar overzicht en rust brengt. Wanneer er beslag wordt gelegd, zorgen we ervoor dat de beslagvrije voet door de deurwaarders wordt aangehouden, zodat Chantal over een minimaal inkomen blijft beschikken. De hoogte van de schulden is zodanig dat er een aanvraag schuldregeling wordt gedaan bij de Kredietbank. Totdat de Kredietbank hiermee aan de slag gaat, blijft de maatschappelijk werker beschikbaar voor vragen. Chantal ervaart ondanks haar moeilijke situatie weer zoveel perspectief, dat ze actief op zoek is naar een nieuwe baan. 14 Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 15

10 5. Het IMW als organisatie Het IMW wil een toekomstbestendige organisatie zijn. We willen bezuinigingen het hoofd kunnen bieden, proactief inspelen op ontwikkelingen in het sociaal domein en klaar zijn voor nieuwe uitdagingen. Personeelsbeleid Het IMW wil goed voorbereid zijn op alle ontwikkelingen die te maken hebben met de transities in het sociaal domein. Hierbij hoort een toekomstbestendig personeelsbeleid. Dit vraagt om een verdere investering in de deskundigheid en de vaardigheden van de medewerkers. Het gaat daarbij zowel om inhoudelijke deskundigheid, als om houding en gedrag van medewerkers die hoort bij de ontwikkelingen binnen het sociale domein. Voor elke functie zijn bepaalde gedragscompetenties belangrijk. Daarbij gaat het om het zichtbare gedrag van medewerkers om effectief te functioneren. Om deze reden heeft het IMW competentiemanagement ingevoerd. Samenwerken en resultaatgerichtheid zijn de twee kerncompetenties van het IMW. Deze twee competenties zijn van toepassing voor alle medewerkers van het IMW, ongeacht de functie waarin ze werken. Oplossingsgericht werken Sinds 2012 worden alle medewerkers van het IMW geschoold in Oplossingsgericht werken. Aan het Oplossingsgericht werken ligt de visie ten grondslag dat ieder mens zowel over eigen verantwoordelijkheid als over eigen krachten en talenten beschikt, die hem in staat stellen eigen keuzes te maken in het leven. De oplossingsgerichte benadering is samenwerkings-, sterkte- en doelgericht. Het benut de krachten en talenten van de cliënt, gaat op zoek naar wat werkt en bereikt het doel stap voor stap. Het IMW heeft een projectgroep Oplossingsgericht werken die op basis van de ervaringen van de medewerkers instrumenten en hulpmiddelen ontwikkelt voor het Oplossingsgericht werken en zorgt voor het delen en borgen van kennis en ervaringen binnen de organisatie. Veilig en gezond werken Veilig en gezond werken is een voorwaarde om het werk goed en met plezier te doen. Het IMW investeert daarom in goede arbeidsomstandigheden, om de veiligheid en gezondheid van de medewerkers te waarborgen en hun welzijn te bevorderen. Het ziekteverzuimbeleid vormt een onderdeel van het arbobeleid en is in 2013 opnieuw beschreven. Om te komen tot een duidelijke visie met duidelijke werkinstructies, waarbij iedereen dezelfde taal spreekt met betrekking tot de aanpak van agressie en geweld hebben we binnen het IMW een normstellend kader uitgewerkt voor agressie en geweld. Het normstellend kader is een essentieel onderdeel in de aanpak van agressie. OR De OR vergaderde zes keer met de directie, waarvan twee keer halfjaarlijks overleg. Begin 2013 heeft de directeur aangekondigd haar functie neer te leggen. De OR is betrokken geweest bij de volgende stappen van de aanstelling van een nieuwe directeur: meedenken bij de opstelling van het functieprofiel en vacature; tweede selectieronde van de sollicitatiebrieven; eerste en tweede gespreksronde met de kandidaten; meestemmen over nieuwe directeur. adviesaanvraag behandeld van de Raad van Toezicht, gevolgd door een gesprek met de kandidaat. De OR heeft een positief advies uitgebracht over de kandidaat. Verder heeft de OR de volgende instemmingaanvragen behandeld: actualisatie procedure en regeling indiensttreding personeels- en salarismutaties en declaratie; ziekteverzuimbeleid en protocol bij ziekte en re-integratie; plan van aanpak actualisatie beleid functioneringsgesprekken; wijzigingen mobiliteitsbeleid. De OR heeft advies gegeven over: werkvermindering Stichting Blut; begroting Daarnaast heeft de OR gebruik gemaakt van het initiatiefrecht door de directie te verzoeken om een nieuwe jaarurenkaart te maken vanaf De OR hield regelmatig overleg met de contactpersoon uit de Raad van Toezicht en contact met de achterban. Medewerkers van het IMW kunnen het OR-jaarverslag, evenals het OR-nieuws en blogs vinden op het intranet. Kwaliteit Het IMW hecht veel belang aan een goede kwaliteit van de dienstverlening. Algemeen Maatschappelijk Werk, Groepswerk voor Volwassenen, Crisisdienst Buiten Kantooruren, Schoolmaatschappelijk Werk, Begeleid Wonen, Gezinscoaching en Schuldhulpverlening Gilze-Rijen hebben het HKZ/ISO9001 keurmerk. In 2013 is deze kwaliteit wederom extern getoetst en goed bevonden; er waren geen tekortkomingen in het kwaliteitsmanagementsysteem. Voor het IMW is het van groot belang het kwaliteitsbeleid voort te zetten en daarmee het fenomeen van de lerende organisatie in de praktijk waar te maken. Naast de eisen van het HKZ keurmerk is ook de instellingsbrede scholing in Oplossingsgericht werken een belangrijke kapstok in het kwaliteitsbeleid. Klanttevredenheid De tevredenheid van onze cliënten meten we door ze een Klanttevredenheidsonderzoek mee te geven na afronding van het traject. De cliënten gaven de hulpverlening van het IMW in 2013 een gemiddeld cijfer van 8,3. In 2012 was dat een 8,2. Het aantal ingevulde retourformulieren is echter te laag om betrouwbare conclusies te kunnen trekken. In 2014 zullen we bepalen op welke wijze de opzet van het onderzoek naar de klanttevredenheid kan worden herzien. Daarnaast zijn er bij de recepties van alle locaties groene, gele en rode kaarten beschikbaar. Hiermee kunnen cliënten op een laagdrempelige manier een compliment, suggestie of klacht kenbaar maken. In 2013 ontving het IMW 2 groene kaarten / complimenten, 1 gele kaart / tip en 17 rode kaarten / klachten. Deze aantallen zijn vergelijkbaar met voorgaande jaren. Alle klachten zijn door overleg, het maken van afspraken en/of bemiddeling door hulpverlener, teamcoach of lid van het managementteam opgelost. De onafhankelijke Klachtencommissie heeft in 2013 één klacht behandeld. Deze was eind 2012 ingediend. De klacht is deels ongegrond en deels gegrond verklaard. De onafhankelijke Klachtencommissie was voor het laatst bijeengekomen in 2009 om een klacht te behandelen. Raad van Toezicht Op 31 december 2013 bestond de Raad van Toezicht van het IMW uit: De heer J. Hermes (voorzitter) De heer D. van Griensven De heer M. Hoefakker Mevrouw M. Kuik Mevrouw K. Luijkx De heer M. Hoefakker is eind 2013 herbenoemd voor een periode van vier jaar. Mevrouw M. Kuik zal de Raad van Toezicht in 2014 verlaten vanwege het aflopen van de tweede zittingstermijn. De wervingsprocedure voor een nieuw lid is inmiddels gestart. Raad van Bestuur / Directie Op 31 december 2013 bestond de Raad van Bestuur/Directie van het IMW uit de heer B. de Leede. 16 Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 17

11 6. Feiten en cijfers Cliënten Trainingsaanbod Naar werkvorm (in aantallen) Tilburg Goirle Gilze-Rijen Dongen Totaal Maatschappelijk Werk 8976* Sociaal Raadslieden 1283** Begeleid Wonen Schuldhulpverlening Kinderen en Scheiden Gezinscoaching Rekeningbeheer Blut * Door de extra middelen voor de AWBZ-pakketmaatregel kon er in 2013 meer fte ingezet worden. ** Dit aantal betreft zowel advies (778) als consultaties (505). Training Aantal groepen Aantal deelnemers Sociale vaardigheidstrainingen Jeugd Sociale vaardigheidstrainingen Volwassenen 8 81 Marietje Kessels Project (MKP)* Kinderen in Echtscheiding Situaties (KIES) 3 36 Positief opvoeden (Triple P) 3 25 Totaal * MKP wordt gegeven op 40 scholen. Personeel Aantal Personeelsleden Per Per Per Aantal % Aantal % Aantal % Naar geslacht (in %) Tilburg Goirle Gilze-Rijen Dongen Totaal Vrouw 63% 70% 67% 58% 64,5% Man 37% 30% 33% 42% 35,5% Man Vrouw Totaal Man Vrouw Totaal Samenwerking en samenhang Samenwerking en samenhang 19

12 7. Praktische informatie Het aanbod van het IMW Maatschappelijk werk; Begeleid wonen; Sociaaljuridische dienstverlening; Schoolmaatschappelijk Werk; Mediation en advies bij echtscheiding; Gezinscoaching; Triple P: positief opvoeden (individueel en groepsaanbod); Coördinatie Zorg Advies Teams; Budgetbeheer; Schuldhulpverlening (in Gilze- Rijen); Hulpverlening aan asielzoekers; Bedrijfsmaatschappelijk werk; Crisisdienst buiten kantooruren; Trainingen; Gespreksgroepen. Locaties Het IMW heeft negen locaties: Tilburg Reeshof, Tilburg Oud-Noord, Tilburg Zuid, Tilburg West, Tilburg Noord, Goirle, Rijen, Gilze en Dongen. Website Kijk voor meer informatie, folders, adressen en de inloopspreekuren op Kwaliteitskeurmerk Het IMW is HKZ-gecertificeerd voor Algemeen Maatschappelijk Werk, Begeleid wonen, Schoolmaatschappelijk Werk, Gezinscoaching, Crisisdienst Buiten Kantooruren, Groepswerk volwassenen en Schuldhulpverlening (Gilze-Rijen). Colofon Samenstelling Het Instituut voor Maatschappelijk Werk, Tilburg Vormgeving HP Visuele Communicatie, Gemonde Drukwerk Drukkerij Vos, Gemert Fotografie Shutterstock Nationale Beeldbank April Samenwerking en samenhang

13 Instituut voor Maatschappelijk Werk Tilburg e.o. Postbus AC Tilburg T: E: W: